Krok w samodzielność



- samodzielnie stawia pierwsze kroki



- wchodzi po schodach na czworaka, chodzi

samodzielnie, pcha zabawki na kółkach



- ciągnie za sobą przedmioty na sznurku,

wchodzi po schodach z pomocą;



- biega i skacze, wchodzi po schodach

stawiając obie stopy na każdym stopniu;



- schodzi po schodach stawiając na przemian

nogi;



Jeździ na trzykołowym rowerku, staje na

palcach



Zmiany w zabawach:



- manipulacyjne: od niespecyficznych,

eksploracyjnych manipulacji do specyficznych

(zgodnych z właściwościami przedmiotu)



- konstrukcyjne: od składania bez celu do

poszukiwania drogi do uzyskania

konkretnego wytworu;



- pojawiają się zabawy tematyczne (koniec

trzeciego roku życia) – w dom, w lekarza –

początek wspólnych zabaw lub

wyimaginowanych towarzyszy zabaw



1. Świadomość stałości istnienia przedmiotów

(manipulacja i odkrywanie stałych właściwości,

szukanie, zabawa w „a ku-ku” i później

chowanego)



2. Świadomość własnego ciała (poznawanie i

nazywanie części ciała)



3. Doświadczanie sprawstwa (samodzielne

działanie, pokazywanie konsekwencji działania

dziecka, podejmowanie pierwszych decyzji)



4. Poczucie własności (własne terytorium, własne

zabawki, poszanowanie cudzej własności,

dzielenie się)



- pierwsze słowa (holofrazy)



- poszerzanie słownika (16 miesięcy ok. 50

słów);



- eksplozja nazywania (i powtarzania) –

koniec 2 roku życia;



- pierwsze zdania dwuwyrazowe;



- eksplozja gramatyki – trzeci rok życia

(odmiana, czasy, pytania i przeczenia);



- zdania złożone – koniec trzeciego roku

życia



- nazywanie, ale jeden przedmiot jedna

nazwa – brak możliwości zmiany;



- zmniejszenia ograniczenia działalności

przez sytuację (dziecko może prosić o

przedmiot, którego nie ma w polu widzenia);



- rozwija się funkcja ekspresyjna;



- rozwija się funkcja impresyjna (wpływ na

otoczenie);



- rozwija się myślenie werbalne



Dostarczanie optymalnej stymulacji -

odpowiednie i częste mówienie do dziecka;



Tworzenie okazji do uczenia się języka –

różnorodność kontaktów społecznych, kino,

telewizja, czytanie;



Wspieranie rozwoju języka – poprawianie,

informowanie/nazywanie, chwalenie;



Sprzyjający kontekst kulturowy – dominacja

kultury słowa nad kulturą obrazu



Naśladownictwo:



- zachowań dorosłych;



- wypowiedzi dorosłych;



Przejmując zarówno dobre jak i złe wzorce.



Dzieci chętnie pomagają we wszystkich

czynnościach domowych – brak wzmocnień

powoduje wygaszenie;



Dzieci powtarzają obserwowane czynności w

zabawach tematycznych.



W tym okresie dziecko jest zainteresowane

bardziej czynnością (ćwiczy) niż jej efektem.



Relacje z dorosłymi:



- pionowe, asymetryczne (odpowiedzialny

jest dorosły);



- dostosowuje się w większym stopniu

dorosły niż dziecko;



- komplementarny charakter (dziecko pyta –

dorosły odpowiada);



- podstawowa funkcja – zapewnianie

bezpieczeństwa, umożliwianie eksploracji;



- uczenie przez demonstrowanie wzoru

zachowania, wyjaśnianie i instruowanie



- poziomie, symetryczne;



- równy rozkład odpowiedzialności



- wzajemność relacji;



- rozwijanie umiejętności możliwych tylko w

symetrycznych kontaktach: rywalizacja,

współpraca, rozwiązywanie konfliktów;



- uczenie się poprzez wspólne znajdywanie

rozwiązań, „podglądnie”;



- zachowania są spontaniczne



1. Projektowanie społecznego życia dziecka;



- wybór miejsca zamieszkania, miejsca zabaw i

spacerów;



- wybór towarzyszy zabaw;



- włączanie się w zabawy dzieci (inicjowanie,

godzenie, ustalanie zasad).



2. Pośrednio poprzez doświadczenia rodzinne:



- jakość przywiązania;



- styl wychowania;



- normy zachowań społecznych;



- realne zachowania społeczne rodziców



1. Przyznawanie praw do podejmowania decyzji –

najpierw dotyczących samego dziecka, potem

stopniowo rodziny;



2. Zgoda na samodzielne realizowanie potrzeb i

pomysłów;



3. Przyzwolenie na błędy i porażki;



4. Poszanowanie własności i prywatności dziecka;



5. Uwzględnianie stanu i potrzeb dziecka;



6. Nie oszukiwanie dziecka, nie manipulowanie

dzieckiem;



7. Poważne traktowanie



Reguły dotyczą:



- bezpieczeństwa (zapałki, kontakty,

samochody);



- higiena (mycie, trening czystości);



- zachowanie w sytuacjach społecznych

(ogólnie „dobre wychowanie”);



- kontrola emocji (przede wszystkim gniewu)



Wstyd jako wewnętrzne niezadowolenie z

własnej działalności – poczucie

niedoskonałości własnej działalności – część

działania a nie zagrożenie.



- odróżnianie zachowań adekwatnych

społecznie od nieadekwatnych;



- sygnał do refleksji;



- antycypacja konsekwencji;



- rozwija sumienie.



Nakazy i zakazy → kulturowy wzór

postępowania



z jednej strony



Ekspozycja społeczna → ocena dorosłego



Z drugiej strony



→ poczucie niedoskonałości → wstyd



Według Eriksona



Przejawy kryzysu według Wygotskiego:



1. Podstawowe:



- negatywizm;



- upór;



- krnąbrność;



- samowola



2. Wtórne:



- bunt;



- deprecjacja;



- despotyzm.



Jest to w istocie poszukiwanie autonomii –

przejawy woli dziecka.



Spostrzegane jako problem – zła wola dziecka

– prowadzi do nasilenia się wtórnych

przejawów.



Samosprawdzająca się przepowiednia –

trudne dziecko staje się trudne !



Trudności wychowawcze to różnica pomiędzy

oczekiwaniami wobec dziecka a jego

zachowaniem.



Właściwe:



- pozytywna relacja z dzieckiem;



- hamowanie reakcji (własnych i dziecka);



- dostrajanie emocjonalne;



- powrót do pozytywnej relacji po zmianie

zachowania dziecka.



Niewłaściwe:



- brak pozytywnych reakcji na dziecko;



- inicjowanie negatywnych rekcji (wstydu);



- dopuszczanie do eskalacji negatywnych reakcji

i emocji.



1. Dominacja woli dorosłego lub wycofywanie

się



2. Restrykcyjna kontrola lub brak jasnych

reguł i niekonsekwencja



3. Brak zgody na samodzielność lub brak

wsparcia w zdobywaniu samodzielności;



4. Hamowanie lub wycofywanie zamiast

stymulowania



Nadmiar kontroli i sztywność →



- zahamowanie aktywności, ostentacyjne

łamanie reguł, nadmierna samokontrola,

zachowania „na pokaz”.



Niedostatek lub brak kontroli →



- brak tolerancji dla silnych emocji, lęk i

bezradność, brak właściwych wzorców

zachowań społecznych.



Stymulacja dziecka:



- kierowanie



- aktywizowanie



- różnicowanie doświadczeń



Korygowanie zachowań:



- hamowanie zachowań nieakceptowanych lub

nieadekwatnych



Wspieranie:



- przywracanie dobrego samopoczucia



- akceptacja dziecka i jego woli



- dopasowywanie się



- komunikacja poprzez tłumaczenie i

negocjowanie



- wspólne ustalanie reguł



- wzajemna socjalizacja



- wspólne (rodzinne) reguły



Możliwości:



- stanie, chodzenie, mowa, manipulacja,

poczucie odrębności



→

dążenie do autonomii:



- eksploracja, ekspresja potrzeb i oczekiwań,

demonstrowanie własnej woli (odmowa, upór)



Właściwy stosunek otoczenia



→

samokontrola, samodzielność, poczucie

sprawstwa, poczucie wolnej woli, poczucie

autonomii, indywidualność