Wprowadznie do nauki prawa karnego

Poznanie procesowe



Istotą poznania procesowego jest dążenie do wiernego
odtworzenia faktów obiektywnej rzeczywistości, ważnych z
punktu

widzenia

związanych

nimi

konsekwencji

prawnokarnych.



Celem poznania procesowego jest natomiast uzyskanie
faktycznej i prawnej podstawy warunkującej trafność
rozstrzygnięcia o przedmiocie postępowania.

Dowody jako środki poznania
procesowego

Art.297.§1.Celem postępowania przygotowawczego jest:

1)ustalenie, czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo,
2)wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy,
3)zebranie danych stosownie do art. 213 i 214,
4)wyjaśnienie okoliczności sprawy, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów

szkody,

) zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodów w zakresie

niezbędnym do:

- stwierdzenia zasadności wniesienia aktu oskarżenia albo

innego zakończenia postępowania,

- jak również do przedstawienia wniosku o dopuszczenie tych

dowodów i przeprowadzenie ich przed sądem.

§2.W postępowaniu przygotowawczym należy dążyć także do

wyjaśnienia okoliczności, które sprzyjały popełnieniu czynu.

Dowody jako środki poznania
procesowego

Dowody stanowią konieczne ogniwo pośrednie poznania faktów

istotnych dla rozstrzygnięcia (czyli faktów, z którymi norma
prawna wiąże wskazane w niej skutki prawne).

Procesowa rekonstrukcja tych faktów wymaga odszukania i

zgromadzenia możliwie pełnych informacji co do czasu miejsca
i okoliczności ich zaistnienia.

Pojęcie dowodu

Dowód w postępowaniu karnym to każdy dopuszczalny przez
prawo karne procesowe środek służący dokonaniu ustaleń
mających znaczenie dla rozstrzygnięcia. (Tylman/Grzegorczyk)

Zespół przepisów regulujących zbieranie, gromadzenie,
utrwalanie i wykorzystywanie dowodów określa się mianem
prawa dowodowego. U jego podstaw leżą zasady procesowe
dotyczące zbierania i posługiwania się dowodami takie jak np.
zasada ciężaru dowodu czy swobodnej oceny dowodów.

Pojęcie dowodu

Nazwa dowód używana jest w różnych znaczeniach.
Najczęściej mówiąc o dowodach mamy na myśli:

czynność dowodową – np. konfrontacja, okazanie
postępowanie dowodowe
źródło dowodowe – osoba lub rzecz
środek dowodowy – czyli tzw. podstawa dowodu = wiadomość
przebieg rozumowania wskutek którego otrzymujemy sąd o

jakimś stanie rzeczy

ostateczny wynik procesu myślowego mający na celu

uzyskanie pewnego sądu

fakt dowodowy czyli okoliczność udowodniona za pomocą

źródeł i środków dowodowych, która sama teraz stanowi dowód
na istnienie innej okoliczności

Pojęcie dowodu

Def. –

Dowód w procesie karnym to uzyskana w sposób

określony  przepisami  prawa  procesowego  informacja
pozwalająca  na  ukształtowanie  w  drodze  percepcji
zmysłowej  i  analizy  logicznej  przekonania  organu
procesowego  co  do  zaistnienia  lub  niezaistnienia
konkretnej okoliczności faktycznej.

Przedmiot dowodu

Przedmiotem dowodu jest fakt, którego ustalenie ma – w opinii
organu procesowego – znaczenie dla danego rozstrzygnięcia.

Fakt główny

Fakt uboczny

(okoliczności objęte znamionami

(okoliczności ,na

typu czynu zabronionego )

podstawie których

można wnioskować o

fakcie głównym)

Pojęcie dowodu

Dowody odnoszące się do faktu głównego nazywamy
DOWODAMI BEZPOŚREDNIMI

ponieważ

bezpośrednio potwierdzają one bądź zaprzeczają istnieniu
przestępstwa



Dowody odnoszące się do faktów ubocznych to tzw. dowody

pośrednie

służą one jedynie udowodnieniu

przesłanek do dalszego rozumowania o fakcie głównym.

Dowód poszlakowy

„Określenie "poszlaka" jest synonimem określenia "dowód
pośredni" czy też "dowód poszlakowy", i nie ulega wątpliwości,
że wskazana w przepisach postępowania karnego zasada
swobodnej oceny dowodów odnosi się do wszystkich rodzajów
dowodów, a więc zarówno dowodów poszlakowych jak i
dowodów bezpośrednich.” (post. SN z dnia 24 listopada 2000 r.
II KKN 208/98, II KKN 208/98)

„W procesie poszlakowym, konieczne jest szczególnie wnikliwe
rozważenie wszystkich zgromadzonych dowodów i ich
wzajemnego powiązania, a przypisanie sprawstwa powinno być
poprzedzone wykazaniem braku możliwości odmiennego
przebiegu zdarzeń.” (wyr. SN z dnia 10 września 2009 r., V KK
360/07)

Dowód poszlakowy

ŁAŃCUCH POSZLAK



każda poszlaka ma być należycie udowodniona



poszlaki tworzą logiczny, spójny łańcuch faktów wzajemnie się

niewykluczających



wersja zdarzenia oparta na poszlakach wyklucza przyjęcie

innej wersji w oparciu o logikę i doświadczenie życiowe

Poszlaka 1

Poszlaka 2

Dowód poszlakowy

O zgodności ustaleń z rzeczywistym przebiegiem zdarzenia nie

świadczy więc sama wielość poszlak, ale logiczne powiązanie

całokształtu tych poszlak wykluczające realnie inne wersje tego

zdarzenia.

„Ocena prawidłowości ustaleń faktycznych sądu wyrokującego

uzależniona jest od rozważenia przez ten sąd całokształtu okoliczności

mogących mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia. Jest to szczególnie ważne

w procesie poszlakowym, w którym łańcuch wiążących się ze

sobą poszlak może być uznany za zamknięty tylko wówczas, gdy każda

z poszlak, stanowiąca ogniwo tego łańcucha, ustalona jest w sposób

niewątpliwy, z wyłączeniem odmiennego jej rozumienia. W

konsekwencji, brak jest więc podstaw do przyjęcia, że dowód

poszlak

pozwala

uznanie

winy

oskarżonego,

jeżeli

zgromadzone poszlaki nie pozwalają na wykluczenie - stosując

określoną w art. 5 § 2 KPK zasadę, iż nie dające się usunąć wątpliwości

rozstrzyga się na korzyść oskarżonego - możliwości jakichkolwiek

innych wersji zdarzenia.” (wyr. SN z 21 listopada 2007 r., V KK 186/07)

P
o
s
z
l
a
k
a

1

P
o
s
z
l
a
k
a

2

Dowód poszlakowy

wyrok SA Katowice z dnia 15-05-2013
II AKa 98/13

Ustalenie winy w procesie poszlakowym

•

Ustalenie winy w procesie poszlakowym wymaga szczególnie
wnikliwej analizy zgromadzonych dowodów. Nie można bowiem
opierać wyroku skazującego na takich poszlakach, z których wynika
tylko prawdopodobieństwo popełnienia przez oskarżonego
zarzuconego mu czynu.

•

W sprawie poszlakowej zasada swobodnej oceny dowodów nabiera
szczególnego znaczenia. Jest bowiem stosowana niejako na dwóch
etapach.

•

Po pierwsze ocenie podlegają przeprowadzone dowody i na ich
podstawie ustala się fakty stanowiące poszlaki. Kolejny etap to
stwierdzenie, czy ustalone już fakty (poszlaki) dają podstawę do
poczynienia dalszych ustaleń.

P
o
s
z
l
a
k
a

1

P
o
s
z
l
a
k
a

2

Przedmiot dowodu

Przedmiotem dowodu w postępowaniu karnym są jednak nie
tylko fakt główny i uboczny, ale i inne okoliczności mające
znaczenie np. dla oceny stopnia społecznej szkodliwości,
warunki i właściwości osobiste sprawcy, okoliczności istotne dla
decyzji incydentalnych.

•

Prawo jako przedmiot dowodu

P
o
s
z
l
a
k
a

1

P
o
s
z
l
a
k
a

2

Iura novit curia?

Udowodnienie a
uprawdopodobnienie

•

Udowodnienie – oznacza taki stan, w którym fakt przeciwny
dowodzonemu wydaje się realnie niemożliwy lub wysoce
nieprawdopodobny. (obiektywnie przekonywalna i
wywołujące subiektywne przekonanie organu)

•

Art. 5 k.p.k.

Konsekwencja -udowodnienia wymagają

tylko fakty niekorzystne dla oskarżonego

•

Uprawdopodobnienie - obiektywny stan, w którym dany fakt
jest jedynie znacznie prawdopodobny, jest możliwy
Niższy stopień prawdopodobieństwa

(np. 249 § 1 k.p.k., 303, 244,
219 § 1 k.p.k)

Ułatwienia dowodowe



NOTORYJNOŚĆ ART. 168 K.P.K



powszechna



urzędowa

OCZYWISTOŚĆ



UPRAWDOPODOBNIENIE



DOMNIEMANIA

Ułatwienia dowodowe

DOMNIEMANIA

PRAWNE

– domniemania wynikające z norm prawnych, mogą przybrać

postać domniemań wzruszalnych i niewzruszalnych

niewzruszalne : - art. 439 § 1 k.p.k.

- art. 139 § 3 k.p.k.

- art. 138 k.p.k.
- art. 491 § 1 k.p.k. i 496 § 3 k.p.k.

wzruszalne - mogą być obalone przeciwdowodem np.
domniemanie

niewinności,

domniemanie

prawidłowości

prawomocnego orzeczenia sądowego

FAKTYCZNE

– sąd uznający istnienie faktu domniemywanego na

podst. związku tego faktu z innym faktem lub ich zespołem.

Podział dowodów

Dowody osobowe i rzeczowe (źródło dowodu)

II.

Dowody wtórne i pierwotne (dalsze źródło dowodu lub
dowód z 1. ręki) –

dowodem wtórnym jest zawsze protokół

przesłuchania, mogą być wykorzystane, gdy brak dowodów
pierwotnych, lub dowód z natury ma charakter pierwotny np. opinia
biegłego. Zas. Bezpośredniości

III.

Dowody ścisłe i swobodne(stopień formalizmu)

IV.

Dowody przypadkowe i z przeznaczenia(geneza źródła dowod.)

Dowody pisemne i ustne(forma)

VI.

Dowody pojęciowe i zmysłowe(treść informacyjna)

VII.

Dowody z urzędu i na wniosek stron(inicjatywa dowodowa)

VIII.

Dowody zasadnicze i przeciwdowody(wzajemny stosunek)

IX.

Dowody obciążające i odciążające

Dowody pozytywne i negatywne (istnienie lub nieistnienie
faktu)

Wprowadzenie dowodów do
procesu

Inicjatywa wprowadzania dowodów do procesu służy zarówno
organom prowadzącym postępowanie (choć w postępowaniu
sądowym wszczętym z inicjatywy strony w ograniczonym
zakresie), jak i stronom w tym postępowaniu uczestniczącym.
Strony realizują swoją inicjatywę dowodową poprzez zgłaszanie
wniosków dowodowych
Stroną jest także podmiot z art. 81b k.p.k czyli odpowiedzialny za
zwrot Skarbowi Państwa korzyści majątkowej uzyskanej z
przestępstwa
Inni uczestnicy postępowania mogą informować organ
prowadzący o istnieniu dowodu, lecz taka informacja nie obliguje
organu do wypowiedzenia się w formie procesowej w
przedmiocie złożonego oświadczenia, a co najwyżej może
stanowić przesłankę do tego, aby organ dopuścił dowód z urzędu.

INICJATYWA DOWODOWA

Inicjatywa dowodowa

Również pod rządami przepisów KPK sprzed nowelizacji z 27.9.1913 r.

wskazywano zgodnie na znaczenie zaangażowania stron w

postępowaniu dowodowym przed sądem, jednoznacznie przyjmując,

że działanie sądu z urzędu powinno być zredukowane do przypadków

wyjątkowych, gdy bierność stron groziłaby oparciem rozstrzygnięcia

na nieprawdziwych ustaleniach faktycznych

II AKa 35/10 - wyrok SA Kraków z dnia 15-04-2010

„Wprawdzie sąd ma obowiązek dochodzenia do prawdy obiektywnej

także w sytuacji, gdy strony nie wnioskują o przeprowadzenie

nowych dowodów, ale obowiązek ten powstaje dopiero, gdy

dokonując oceny dowodów, uzna, że materiał dowodowy jest

niepełny i nasuwa wątpliwości co do stanu faktycznego sprawy

(wyrok SA z KZS 12/91 poz. 16), więc powinien być uzupełniony”.

„Sąd powinien dopuszczać dowody bez wniosków stron tylko wtedy,

gdy inaczej grozi oczywista niesprawiedliwość wyroku (wyrok SA z

KZS 9-10/97 poz. 37).”

Inicjatywa dowodowa

kształtowanym

nowelą

modelu

postępowania

jurysdykcyjnego, zwłaszcza rozprawy głównej, podstawowy
nacisk

został

położony

maksymalizację

zasady

kontradyktoryjności,  a  tym  samym  aktywizację  stron
procesowych  w  prowadzeniu  sporu  oraz  znajdowaniu  i
podnoszeniu  w  nim  argumentów  wraz  z  dowodami  na  ich
poparcie.  Wobec  powyższych  założeń  konieczne  stało  się
jednoznaczne  ustawowe  uregulowanie  powierzenia  samym
stronom  prowadzenia  postępowania  dowodowego,  a  zarazem
zawarowanie, by rola  w tym  zakresie  sądu  –  mającego  pozostać
bezstronnym arbitrem – stała się marginalna

Inicjatywa dowodowa

ku kontradyktoryjności rozprawy głównej.



Sąd zostaje zwolniony z obowiązku poszukiwania i

przeprowadzania  dowodów  z  urzędu,  dbania  o  wyjaśnienie
wszelkich  okoliczności  sprawy,  w  tym  pojawiających  się
wątpliwości,  które  uzasadniają  ewentualne  wyjście  poza
zaoferowany  mu  przez  strony  procesowe  materiał
dowodowy,  gdyż  w  ocenie  ustawodawcy  obowiązki  te
powinny  spoczywać  w  pierwszej  kolejności  na  oskarżycielu
publicznym,  co  z  kolei  pozwoli  na  stworzenie  lepszych
warunków  do  bezstronnego  orzekania  z  zachowaniem
wymogów rzetelnego procesu karnego.

Inicjatywa dowodowa

Inicjatywna dowodowa w postępowaniu przed sądem

wszczętym na wniosek strony.

Art. 167 § 1. W postępowaniu przed sądem, które zostało

wszczęte z inicjatywy strony, dowody przeprowadzane są przez
strony

po ich dopuszczeniu przez prezesa sądu, przewodniczącego

lub sąd.



W razie niestawiennictwa strony, na której wniosek dowód

został dopuszczony, a także w wyjątkowych wypadkach,
uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, dowód
przeprowadza sąd w granicach tezy dowodowej.



W wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi

okolicznościami, sąd może dopuścić i przeprowadzić dowód z
urzędu.

Inicjatywa dowodowa

Inicjatywna dowodowa w postępowaniu przed sądem wszczętym na

wniosek strony.



Postępowaniem przed sądem wszczętym na wniosek strony jest
zarówno postępowanie zainicjowane skargą zasadniczą, którą może być
akt oskarżenia: publiczny – art. 10 § 1 i art. 331 § 1 KPK, subsydiarny –
art. 55 § 1 KPK, prywatny – art. 59 § 1 KPK), jak i postępowanie
zainicjowane skargą etapową, do której zaliczyć należy apelację,
zażalenie czy kasację, oraz skargą wpadkową, np. powództwem
cywilnym.



Jeżeli zaś przeprowadzenie dowodu jest obowiązkowe (np.

dowód z opinii biegłych psychiatrów w sytuacji zaistnienia
wątpliwości co do poczytalności oskarżonego, czy dowód z karty
karnej co do uprzedniej karalności), sąd będzie miał możliwość
przeprowadzenia dowodu w sytuacji pasywności stron i to ma być
właśnie ów „wyjątkowy wypadek uzasadniony szczególnymi
okolicznościami”

Inicjatywa dowodowa

Inicjatywna dowodowa w postępowaniu przed sądem

wszczętym na wniosek strony.



Zmianę tę wspiera modyfikacja art. 393 § 3 KPK otwierająca
możliwość przeprowadzania dowodów z dokumentów
prywatnych, które powstały poza postępowaniem karnym, choć
już bez warunku, by miało to miejsce „nie dla jego celów”

Zmiana ta służy wyrównaniu pozycji procesowej pomiędzy stroną

czynną i bierną dopuszczono tzw. dowody prywatne obrony, gdyż
do procesu będą mogły być wprowadzone wszelkie dokumenty
prywatne powstałe poza pozstępowaniem karnym, w
szczególności oświadczenia, publikacje, listy oraz notatki (art.
393§3).

Inicjatywa dowodowa

Inicjatywna dowodowa w postępowaniu przed sądem

wszczętym na wniosek strony.



art. 366 § 1 k.p.k. - ograniczenie obowiązków przewodniczącego
składu orzekającego przez rezygnację z nakazu dążenia do
wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy.



art. 370 k.p.k. - zmiana przepisu określającego zasady
przeprowadzania przesłuchania.

W wypadku przeprowadzania dowodu przez stronę, zawsze ona

zadaje pytania osobie przesłuchiwanej jako pierwsza.



Art.  352  k.p.k.  Przewodniczący  składu  orzekającego  po
rozważeniu  wniosków  stron  dopuszcza  dowody  i  zarządza  ich
sprowadzenie  na  rozprawę.  Przepis  art.  368  stosuje  się
odpowiednio  czyli:  „O  przychylnym  załatwieniu  wniosku
dowodowego  strony,  któremu  inna  strona  się  nie  sprzeciwia
rozstrzyga  ostatecznie  przewodniczący.  W  innych  wypadkach,  a
więc gdy nie uwzględnia wniosku, sąd wydaje postanowienie.”

Inicjatywa dowodowa

Inicjatywna dowodowa w innym postępowaniu niż

postępowaniu przed sądem wszczętym na wniosek strony.

Art. 167 § 2. W innym postępowaniu przed sądem niż wymienione

w § 1 oraz w postępowaniu przygotowawczym dowody
przeprowadzane są przez organ procesowy prowadzący
postępowanie. Nie wyłącza to prawa do zgłoszenia wniosku
dowodowego przez stronę.

W postępowaniu przygotowawczym oraz w innym

postępowaniu przed sądem niż wszczęte z inicjatywy stron,
działają inne zasady. W tych postępowaniach, dowody
przeprowadzane są z inicjatywy organu procesowego
prowadzącego postępowanie (art. 167§2), co nie wyklucza prawa
do zgłaszania wniosków dowodowych przez strony.

Inicjatywa dowodowa

UPRAWNIENIE BIEGŁYCH DO ZŁOŻENIA WNIOSKÓW

DOWODOWYCH:

Biegli wyjątkowo (2 przypadki) mogą złożyć wniosek

dowodowy.

Po pierwsze:

Na wniosek biegłych psychiatrów, powołuje się do udziału w

opinii biegłego lub biegłych innych specjalności (202 k.p.k)

Art.202.§1.W celu wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego

oskarżonego sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator,

powołuje co najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów.

§2.Na wniosek psychiatrów do udziału w wydaniu opinii powołuje się

ponadto biegłego lub biegłych innych specjalności.

§3.Biegli nie mogą pozostawać ze sobą w związku małżeńskim ani w innym

stosunku, który mógłby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do ich

samodzielności.

Inicjatywa dowodowa

Po drugie:
2. Biegli mogą składać wniosek o poddanie oskarżonego

badaniom psychiatrycznym połączonym z obserwacją w
zakładzie leczniczym (203 k.p.k)

Art.203.§ 1.W razie zgłoszenia przez biegłych takiej

konieczności, badanie psychiatryczne oskarżonego może być
połączone z obserwacją w zakładzie leczniczym.

Orzeka o tym sąd, określając miejsce i czas trwania obserwacji.

W postępowaniu przygotowawczym sąd orzeka na wniosek
prokuratora. Przepisy art. 156 § 5a oraz art. 249 § 3 i 5 stosuje
się odpowiednio.

Inicjatywa dowodowa

SPRAWY PRYWATNOSKARGOWE

•

W trybie prywatnoskargowym –organy procesowe nie
poszukują i nie przeprowadzają dowodów z urzędu

Tylko gdy prokurator obejmie ściganie postępowanie toczy się z

urzędu (art. 60 k.p.k)

•

To pokrzywdzony gromadzi dowody, wnioskując o ich
przeprowadzenie przez sąd

•

Wyjątkowo: Sąd może zlecić Policji przeprowadzenie pewnych
czynności i przekazanie ich wyników sądowi (art. 488 §2 k.p.k)

Wniosek dowodowy

WNIOSEK DOWODOWY-ART. 169 K.P.K.

forma pisemna lub ustna

•

przy formie pisemnej – art. 119 k.p.k (wymogi dla wszystkich pism

procesowych)

•

przy formie ustnej – składany ustnie do protokołu

Wniosek dowodowy to postulatywne oświadczenie woli kierowane

przez stronę procesową do organu procesowego w celu

zainicjowania czynności dowodowej.

CEL - PRZEPROWADZENIE

DOWODU, ALE I DO JEGO WYKRYCIA LUB DO OCENY WŁAŚCIWEGO

DOWODU

We wniosku dowodowym należy przede wszystkim podać

•

oznaczenie dowodu (środka dowodowego, np. zeznania świadka)

•

okoliczności, które mają być udowodnione (tj. tezy dowodowe).

Można także określić sposób przeprowadzenia dowodu.

Wniosek dowodowy

Każda ze stron postępowania przygotowawczego ma
zapewnioną inicjatywę dowodową (art. 315 § 1 k.p.k.), a
dodatkowo zgodnie z art. 321 § 5 k.p.k. w terminie 3 dni od
dnia zapoznania się z materiałami postępowania strony,
obrońcy lub pełnomocnicy mogą składać wnioski o
uzupełnienie materiału dowodowego , który ma być
przekazany sądowi wraz z AO. (zob. też 334 § 2).
Oskarżyciel publiczny składa wnioski dowodowe już w akcie
oskarżenia (zob. szczegółowe wskazanie w art. 333 § 1), por.
też art. 333 § 2 i 3 k.p.k.).
Prezes sądu wzywa oskarżonego – przesyłając mu odpis aktu
oskarżenia – do składania wniosków dowodowych w terminie
7 dni od doręczenia ao. (338 § 1)
Posiedzenie organizacyjne – art. 349 k.p.k.

Wniosek dowodowy

III KK 503/07 - wyrok SN - Izba Karna z dnia 08-05-2008

Kodeks nie ogranicza żadnym terminem o charakterze
prekluzyjnym prawa oskarżonego do przedstawiania
wniosków dowodowych, a fakt odmiennej dotąd linii obrony
nie ogranicza inicjatywy dowodowej oskarżonego i rodzaju
tej inicjatywy.

Zgodnie wprawdzie z art. 405 k.p.k. strony mogą zgłaszać
wnioski dowodowe do zamknięcia przewodu sądowego w I
instancji, ale gdy np. wniosek w głosach stron (406 k.p.k.),
to należy pamiętać, że przewód zawsze można wznowić
(409 k.p.k.) i dowód przeprowadzić.

Stosownie do art. 401§1 przewodniczący może przerwać rozprawę

główną w celu przygotowania przez strony wniosków
dowodowych lub sprowadzenia dowodu albo dla wypoczynku lub
z innej ważnej przyczyny. Każdorazowa przerwa w rozprawie może
trwać nie dłużej niż 35 dni

Wniosek dowodowy

Postępowanie odwoławcze:
art. 452: § 2 Sąd odwoławczy, uznając potrzebę uzupełnienia

przewodu sądowego, przeprowadza dowody na rozprawie,

jeżeli przyczyni się to do przyspieszenia postępowania, a nie

jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości.

Dowody można dopuścić również przed rozprawą.

art. 447 § 5. W postępowaniu wszczętym z inicjatywy strony w

apelacji nie można podnosić zarzutu niedopuszczenia dowodu

z urzędu lub niedostatecznej aktywności sądu w

przeprowadzaniu dowodu, ani też zarzutu przeprowadzenia

dowodu pomimo braku wniosku strony w tym przedmiocie.

•

§ 6. Przepisu § 5 nie stosuje się, jeżeli przeprowadzenie

dowodu jest obowiązkowe.

Dowody nielegalne

Z uwagi na założoną aktywność stron i możliwość

wprowadzania do procesu tzw. dowodów prywatnych,
istotna stała się kontrola legalności pozyskania treści,
które miałyby stanowić dowód.



Przepis art. 168a ma ograniczyć możliwość wprowadzania

do procesu „dowodów”, które zostały uzyskane z
naruszeniem prawa, z tym, że niedopuszczalność ich
wykorzystania proponuje się ukonstytuować jedynie do
tych spośród nich, które pozyskano dla celów postępowania
karnego, za pomocą czynu zabronionego, o którym mowa w
art. 1§1 KK.



Ma to wykluczyć, np. instalowanie na zlecenie strony

procesowej podsłuchów, czy dokonywanie przeszukania.



art. 168a adresowany jest do wszystkich stron

postępowania, a więc także do oskarżycieli, w tym
oskarżyciela publicznego.

Dowody nielegalne

Należy pamiętać, że przepis dotyczy
następujących etapów w ramach „postępowania z dowodami:

uzyskanie dowodu,

przeprowadzenie dowodu,

wykorzystanie dowodu (wprowadzenie dowodu do

procesu).



Jeżeli „dowód” uzyskany został do celów postępowania

karnego za pomocą czynu zabronionego, niedopuszczalne jest

jego przeprowadzenie. Organ procesowy (prokurator lub inny

organ postępowania przygotowawczego lub sąd oddali zatem

wniosek dowodowy o przeprowadzenie wymienionego

dowodu na podstawie art. 170§1 pkt 1 (przeprowadzenie

dowodu jest niedopuszczalne).



Jeżeli dowód „nielegalny”, o którym mowa w art. 168a został

uzyskany nie dla celów postępowania karnego, będzie mógł

być wprowadzony do procesu.

Dowody nielegalne

Gdyby jednak dowód uzyskany za pomocą czynu zabronionego
został przeprowadzony (z jakichkolwiek powodów), to i tak nie
będzie mógł być wykorzystany, jako podstawa ustaleń
faktycznych.
Na etapie podejmowania decyzji procesowych (w
postępowaniu przygotowawczym i sądowym), dowód o
którym mowa w art. 168a musi zostać pominięty.
Ocenę, czy „dowód” uzyskany został za pomocą czynu
zabronionego przeprowadza organ procesowy rozpoznający
stosowny wniosek dowodowy.
Niedopuszczalne jest także przeprowadzenie i wykorzystanie
„dowodów” uzyskanych wbrew zakazom dowodowym.

Oddalenie wniosku
dowodowego

Art. 170

KATALOG ZAMKNIĘTY PODSTAW – F. GWARANCYJNA !!!

§ 1.Oddala się wniosek dowodowy, jeżeli:
1) przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne,
2) okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma znaczenia dla

rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z

twierdzeniem wnioskodawcy,

3) dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności,
4) dowodu nie da się przeprowadzić,
5) wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia

postępowania.

§ 2. Nie można oddalić wniosku dowodowego na tej podstawie, że

dotychczasowe dowody wykazały przeciwieństwo tego, co

wnioskodawca zamierza udowodnić.

§ 3. Oddalenie wniosku dowodowego następuje w formie

postanowienia.

§ 4. Oddalenie wniosku dowodowego nie stoi na przeszkodzie

późniejszemu dopuszczeniu dowodu, chociażby nie ujawniły się nowe

okoliczności.

Oddalenie wniosku
dowodowego

•

przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne – tj. gdy
ustawa zabrania przeprowadzenia pewnego rodzaju
dowodów:

•

zakaz dowodzenia określonych faktów, np. przebiegu narady i
głosowania nad orzeczeniem,

•

bezwzględny lub względny zakaz dowodzenia za pomocą
pewnych dowodów (źródeł i środków dowodowych) (np.
przesłuchanie duchownego co do faktów, o których dowiedział
się w czasie spowiedzi)

•

zakaz dotyczący sposobu przeprowadzania dowodu(np.
przesłuchanie w stanie hipnozy)

Oddalenie wniosku
dowodowego

•

2.okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma znaczenia dla

rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z

twierdzeniem wnioskodawcy.

Granice postępowania:

•

przygotowawczego –zakreśla postanowienie o przedstawieniu zarzutów;

•

sądowego w I instancji –treść zarzutów w treści aktu oskarżenia

•

odwoławczego –granice i zarzuty w treści środka zaskarżenia, a szerzej

tylko gdy ustawa przewiduje

•

Sąd nie może dowolnie badać innych okoliczności, niezwiązanych z

przedmiotem postępowania oraz niemających znaczenia dla

rozstrzygnięcia

Oddalenie wniosku
dowodowego

•

3.dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej
okoliczności,

= nie pozwala na udowodnienie określonej tezy dowodowej,

czyli w następstwie konfrontacji oznaczonego we wniosku
dowodu z okolicznością, jaka ma być za jego pomocą
udowodniona, organ procesowy dochodzi do wniosku, że nie
sposób za pomocą tegoż dowodu udowodnić tego, czego
oczekuje wnioskodawca.

Oddalenie wniosku
dowodowego

4.dowodu nie da się przeprowadzić.

•

Tylko faktyczna niemożność przeprowadzenia dowodu, np. gdy
podany we wniosku świadek zmarł, a nie koszty czy
utrudnienia organizacyjne.

•

jeśli bowiem np. miejsce pobytu świadka jest znane, ale
znajduje się ono bardzo daleko od miejsca toczącego się
postępowania, to organy procesowe mogą skorzystać z
instytucji: międzynarodowej pomocy prawnej lub sędziego
delegowanego.

Oddalenie wniosku
dowodowego

5. wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do

przedłużenia postępowania.

•

Intencja wnioskodawcy, który złożeniem wniosku zmierza „w
sposób oczywisty” do przedłużenia postępowania musi być dla
sądu niewątpliwa!

•

Jest to kontrowersyjna przesłanka i wymaga szczególnej
ostrożności i rozwagi

Oddalenie wniosku
dowodowego

Postanowienie o oddaleniu + uzasadnienie!

•

Oddalenie wniosku dowodowego nie stoi na przeszkodzie
późniejszemu dopuszczeniu dowodu, chociażby nie ujawniły
się nowe okoliczności. (art. 170 § 4 k.p.k.)

zasada obiektywizmu!!!

Oddalenie wniosku
dowodowego

Na postanowienie o oddaleniu wniosku dowodowego nie
przysługuje zażalenie, niezależnie od tego czy zapadło w
postępowaniu przygotowawczym, czy też w postępowaniu
sądowym

Art.459.§1.Zażalenie przysługuje na postanowienia sądu

zamykające drogę do wydania wyroku, chyba że ustawa
stanowi inaczej.

§2.Zażalenie przysługuje także na postanowienia co do środka

zabezpieczającego oraz na inne postanowienia w wypadkach
przewidzianych w ustawie.

§3.Zażalenie przysługuje stronom, a także osobie, której

postanowienie bezpośrednio dotyczy, chyba że ustawa
stanowi inaczej.

Oddalenie wniosku
dowodowego

zakaz antycypacji dowodu

zabrania negatywnej oceny wnioskowanego dowodu przed

jego przeprowadzeniem.

Nie można oddalić wniosku dowodowego na tej podstawie, że

dotychczasowe dowody wykazały przeciwieństwo tego, co
wnioskodawca zamierza udowodnić. (170 § 2 k.p.k.)