ODŻYWIANIE HETEROTROFICZNE

ORGANIZMÓW

HETEROTROFY

Organizmy cudzożywne czyli heterotrofy, otrzymują w pokarmach wodę, sole mineralne

oraz węglowodany, białka, tłuszcze i witaminy

Podział heterotrofów ze względu na wielkość pobieranego pokarmu:

HETEROTROFY

Makrofagi

Mikrofagi

Pobierają pokarm w postaci dużych cząstek,
podlegających następnie różnego rodzaju
obróbce fizycznej i chemicznej

Pobierają drobne cząstki pokarmu

 rozdrabniacze

 glebożercy

 połykacze

 filtratory

 płynożercy

np. węże

np. większość kręgowców

np. dżdżownica

np. wieloryby, gąbki

np. pijawki, pająki, kleszcze,
motyle, tasiemce, młode ssaki
pijące mleko matki

HETEROTROFY

Podział heterotrofów ze względu na rodzaj pobieranego pokarmu:

HETEROTROFY

Roślinożercy

Wszystkożercy

Drapieżcy

SKŁADNIKI POKARMOWE

WĘGLOWODANY

BIAŁKA

TŁUSZCZE

WITAMINY

SOLE MINERALNE

Są podstawowym źródłem energii

 pobierane najczęściej w postaci skrobi, celulozy i sacharozy

Są źródłem energii i służą do wytwarzania potrzebnych
biologicznie czynnych związków

 pobierane najczęściej w postaci triacylogliceroli

Służą jako enzymy i są zasadniczym materiałem budulcowym w
komórce

Są związkami organicznymi niezbędnymi do prawidłowego
przebiegu procesów metabolicznych

Są substancjami nieorganicznymi niezbędnymi w metabolizmie
komórki

SKŁADNIKI POKARMOWE

WITAMINY

Witamina

Działanie

Skutki niedoboru

Źródła

Witamina A

(retinol)

 niezbędny składnik barwników
siatkówki, warunkujący normalne
widzenie;
 istotna dla prawidłowego wzrostu
i funkcjonowania tkanki
nabłonkowej;
 zapewnia normalny wzrost kości i
zębów poprzez regulację
aktywności komórek tkanki kostnej

 zaburzenia wzrostu;
 ślepota zmierzchowa;
 podatność skóry na
łuszczenie się i infekcje

 wątroba;
 tran;
 jaja;
 niektóre warzywa

Witamina D

(kalcyferol)

 wzmaga wchłanianie wapnia w
jelitach;
 nieodzowna dla zapewnienia
normalnego wzrostu i utrzymania
prawidłowej struktury kości

 deformacje kości;
 krzywica u dzieci;
 osteomalacja
(rozmiękanie) kości u
dorosłych

 wątroba;
 tran;
 jaja;
 pełne mleko;
 masło

Witamina E

(tokoferol)

 hamuje utlenianie nienasyconych
kwasów tłuszczowych i witaminy A,
które pomagają w tworzeniu błon
plazmatycznych

 wzrost katabolizmu
nienasyconych kwasów
tłuszczowych; w efekcie
dochodzi do zaburzeń
funkcjonowania błon
komórkowych i innych
struktur błoniastych

 tłuszcze
pochodzące z ziarna
zbóż i nasion innych
roślin, z wątroby,
jaj, ryb

SUBSTANCJE POKARMOWE

WITAMINY

Witamina

Działanie

Skutki niedoboru

Źródła

Witamina K

(fitochinon)

 podstawowa substancja w
procesie krzepnięcia krwi

 wydłużenie czasu
krzepnięcia krwi

 wytwarzana prze
bakterie jelitowe;
 zielone warzywa
liściowe

Witamina C

(kwas
askorbinowy)

 niezbędna w syntezie kolagenu i
innych substancji
międzykomórkowych;
 niezbędna w formowaniu istoty
podstawowej kości i dentyny
zębów;
 niezbędna w przemianach
szeregu aminokwasów;
 pomaga w niwelowaniu
uszkodzeń powstałych w wyniku
oparzeń i działania toksyn
bakteryjnych

 szkorbut (powolne gojenie
się ran, osłabienie; kruchość
naczyń włosowatych;
nieprawidłowy wzrost lub
zrastanie się kości)

 owoce cytrusowe;
 truskawki;
 pomidory;
 czarna porzeczka;
 aronia

Witamina B

1

(tiamina)

 pochodna działa jako koenzym w
wielu układach enzymatycznych;
 ważna w metabolizmie
węglowodanów oraz
aminokwasów

 beri-beri (osłabienie
mięśnia sercowego,
powiększenie prawej strony
serca, zaburzenia układu
nerwowego i trawiennego)

 wątroba;
 drożdże;
 ziarna zbóż;
mięso;
 zielone warzywa
liściowe

SUBSTANCJE POKARMOWE

WITAMINY

Witamina

Działanie

Skutki niedoboru

Źródła

Witamina B

2

(ryboflawina)

 wchodzi w skład koenzymów (np.
FAD) czynnych w procesie
oddychania komórkowego

 stany zapalne skóry;
Zapalenie oraz pękanie
kącików jamy ustnej;
 obniżenie sprawności
umysłowej

 wątroba;
 sery;
 mleko;
 jaja;
 zielone warzywa
liściowe

Witamina PP

(niacyna)

 składnik ważnych koenzymów
(NAD i NADP) podstawowych w
procesie oddychania komórkowego

 pelagra (stany zapalne
skóry, biegunka, zaburzenia
psychiczne, osłabienie
mięśni, zmęczenie)

 wątroba;
 sery;
 mleko;
 jaja;
 zielone warzywa
liściowe

Witamina B

6

(pirydoksyna)

 pochodna jest koenzymem w
wielu przemianach metabolicznych
aminokwasów

 stany zapalne skóry;
 zaburzenia czynności
przewodu pokarmowego;
 drgawki

 wątroba;
 mięso;
 ziarna zbóż;
 rośliny strączkowe

Kwas
pantotenowy

 składnik koenzymu A (ważnego w
metabolizmie komórkowym)

 niedobór jest wyjątkowo
rzadkim przypadkiem

 występuje w
różnych pokarmach

SUBSTANCJE POKARMOWE

WITAMINY

Witamina

Działanie

Skutki niedoboru

Źródła

Witamina B

11

(kwas
foliowy)

 koenzym niezbędny w biosyntezie
kwasów nukleinowych oraz
dojrzewania krwinek czerwonych

 jeden z rodzajów
niedokrwistości

 wytwarzana przez
bakterie jelitowe;
 wątroba;
 ziarna zbóż;
 zielone warzywa
liściowe

Witamina H

(biotyna)

 koenzym niezbędny w procesie
wiązania dwutlenku węgla

 wytwarzana przez
bakterie jelitowe;
 wątroba;
 czekolada;
 żółtka jaj

Witamina B

12

 koenzym niezbędny w
przemianach kwasów
nukleinowych

 niedokrwistość (anemia)
żłośliwa

 wątroba;
 mięso;
 ryby

Witaminy A, D, E i K są rozpuszczalne w tłuszczach, natomiast pozostałe w wodzie

Umiarkowane przedawkowanie witaminy z grupy B lub witamina C wydalane są w moczu, lecz nadmiar
witamin rozpuszczalnych w tłuszczach nie jest łatwo wydalany i może gromadzić się, powodując objawy
chorobowe.