©Kancelaria Sejmu

s. 1/23

2011-08-18

USTAWA

z dnia 30 pa dziernika 2002 r.

o ubezpieczeniu spo ecznym z tytu u wypadków przy pracy

i chorób zawodowych

Rozdzia 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

Ustawa okre la:

1) rodzaje wiadcze z tytu u wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz

warunki nabywania prawa do tych wiadcze ;

2) zasady i tryb przyznawania wiadcze , ustalania ich wysoko ci oraz zasady

ich wyp aty;

3) zasady ró nicowania stopy procentowej sk adki na ubezpieczenie spo eczne

z tytu u wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zale no ci od za-

gro e zawodowych i ich skutków;

4) zasady finansowania prewencji wypadkowej.

Art. 2.

U yte w ustawie okre lenia oznaczaj :

1) „fundusz wypadkowy” – fundusz wyodr bniony w ramach Funduszu Ubez-

piecze Spo ecznych, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 13 pa -

dziernika 1998 r. o systemie ubezpiecze spo ecznych (Dz. U. z 2007 r. Nr

11, poz. 74, z pó n. zm.

1)

), zwanych dalej „przepisami o systemie ubezpie-

cze spo ecznych”;

2) „lekarz orzecznik” – lekarza orzecznika Zak adu Ubezpiecze Spo ecznych;

2a) „komisja lekarska” – komisj lekarsk Zak adu Ubezpiecze Spo ecznych;

3) „okres ubezpieczenia wypadkowego” – okres podlegania ubezpieczeniu wy-

padkowemu, a tak e okres podlegania ubezpieczeniu spo ecznemu lub za-

opatrzeniu emerytalnemu przed dniem 1 stycznia 1999 r.;

1)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta y og oszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 17, poz.

95, Nr 21, poz. 125, Nr 112, poz. 769, Nr 115, poz. 791, 792 i 793 i Nr 176, poz. 1243, z 2008 r. Nr

63, poz. 394, Nr 67, poz. 411, Nr 141, poz. 888, Nr 171, poz. 1056, Nr 209, poz. 1318, Nr 220, poz.

1417 i 1418, Nr 227, poz. 1505, Nr 228, poz. 1507 i Nr 237, poz. 1654 i 1656 oraz z 2009 r. Nr 6,

poz. 33, Nr 8, poz. 38, Nr 14, poz. 75, Nr 18, poz. 97, Nr 22, poz. 120, Nr 68, poz. 574, Nr 71, poz.

609, Nr 111, poz. 918, Nr 131, poz. 1075, Nr 157, poz. 1241 i Nr 161, poz. 1278.

Opracowano na pod-

stawie: tj. Dz. U. z

2009 r. Nr 167, poz.

1322, z 2010 r. Nr

257, poz. 1725, z 2011

r. Nr 45, poz. 235, Nr

122, poz. 696, Nr 138,

poz. 808.

©Kancelaria Sejmu

s. 2/23

2011-08-18

4) „p atnik sk adek” – p atnika sk adek na ubezpieczenie wypadkowe w rozu-

mieniu przepisów o systemie ubezpiecze spo ecznych;

5) „przeci tne wynagrodzenie” – przeci tne miesi czne wynagrodzenie w go-

spodarce narodowej w poprzednim roku, og aszane do celów emerytalnych

w Dzienniku Urz dowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez

Prezesa G ównego Urz du Statystycznego, stosowane poczynaj c od dru-

giego kwarta u ka dego roku przez okres jednego roku;

6) „ustawa o wiadczeniach pieni nych z ubezpieczenia chorobowego” –

ustaw z dnia 25 czerwca 1999 r. o wiadczeniach pieni nych z ubezpie-

czenia spo ecznego w razie choroby i macierzy stwa (Dz. U. z 2005 r. Nr

31, poz. 267, z pó n. zm.

2)

);

7) „ustawa o emeryturach i rentach z FUS” – ustaw z dnia 17 grudnia 1998 r.

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spo ecznych (Dz. U. z

2009 r. Nr 153, poz. 1227);

8) „rok sk adkowy” – okres obowi zywania stopy procentowej sk adek na

ubezpieczenie wypadkowe nale nych za okres od dnia 1 kwietnia danego

roku do dnia 31 marca nast pnego roku;

9) „rejestr REGON” – krajowy rejestr urz dowy podmiotów gospodarki naro-

dowej;

10) „rodzaj dzia alno ci wed ug PKD” – rodzaj przewa aj cej dzia alno ci za-

kodowanej wed ug Polskiej Klasyfikacji Dzia alno ci w rejestrze REGON;

11) „ubezpieczony” – osob fizyczn podlegaj c ubezpieczeniu wypadkowe-

mu, a tak e osob , która przed dniem 1 stycznia 1999 r. podlega a ubezpie-

czeniu spo ecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wy czeniem osób

podlegaj cych ubezpieczeniu spo ecznemu rolników;

12) „ubezpieczenie wypadkowe” – ubezpieczenie spo eczne z tytu u wypadków

przy pracy i chorób zawodowych w rozumieniu przepisów o systemie ubez-

piecze spo ecznych;

13) „uraz” – uszkodzenie tkanek cia a lub narz dów cz owieka wskutek dzia a-

nia czynnika zewn trznego;

14) „Zak ad” – Zak ad Ubezpiecze Spo ecznych.

Art. 3.

1. Za wypadek przy pracy uwa a si nag e zdarzenie wywo ane przyczyn ze-

wn trzn powoduj ce uraz lub mier , które nast pi o w zwi zku z prac :

1) podczas lub w zwi zku z wykonywaniem przez pracownika zwyk ych czyn-

no ci lub polece prze o onych;

2) podczas lub w zwi zku z wykonywaniem przez pracownika czynno ci na

rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

2)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta y og oszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 221, poz.

1615, z 2007 r. Nr 47, poz. 318 i Nr 115, poz. 792, z 2008 r. Nr 93, poz. 582, Nr 119, poz. 771, Nr

234, poz. 1570 i Nr 237, poz. 1654 oraz z 2009 r. Nr 22, poz. 120 i Nr 97, poz. 800.

©Kancelaria Sejmu

s. 3/23

2011-08-18

3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze mi -

dzy siedzib pracodawcy a miejscem wykonywania obowi zku wynikaj ce-

go ze stosunku pracy.

2. Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do wiadcze okre-

lonych w ustawie, traktuje si wypadek, któremu pracownik uleg :

1) w czasie podró y s u bowej w okoliczno ciach innych ni okre lone w ust.

1, chyba e wypadek spowodowany zosta post powaniem pracownika, któ-

re nie pozostaje w zwi zku z wykonywaniem powierzonych mu zada ;

2) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
3) przy wykonywaniu zada zleconych przez dzia aj ce u pracodawcy organi-

zacje zwi zkowe.

3. Za wypadek przy pracy uwa a si równie nag e zdarzenie wywo ane przyczyn

zewn trzn powoduj ce uraz lub mier , które nast pi o w okresie ubezpiecze-

nia wypadkowego z danego tytu u podczas:

1) uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osob pobieraj c

stypendium sportowe;

2) wykonywania odp atnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie

odbywania kary pozbawienia wolno ci lub tymczasowego aresztowania;

3) pe nienia mandatu pos a lub senatora, pobieraj cego uposa enie;

3a) (uchylony);

4) odbywania szkolenia, sta u, przygotowania zawodowego doros ych lub

przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez osob pobieraj c sty-

pendium w okresie odbywania tego szkolenia, sta u, przygotowania zawo-

dowego doros ych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy na

podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urz d pracy lub przez

inny podmiot kieruj cy, pobierania stypendium na podstawie przepisów o

promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania stu-

diów podyplomowych;

5) wykonywania przez cz onka rolniczej spó dzielni produkcyjnej, spó dzielni

kó ek rolniczych oraz przez inn osob traktowan na równi z cz onkiem

spó dzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpiecze spo ecznych,

pracy na rzecz tych spó dzielni;

6) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub

umowy o wiadczenie us ug, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym sto-

suje si przepisy dotycz ce zlecenia;

<6a) wykonywania pracy na podstawie umowy uaktywniaj cej, o której

mowa w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dzie mi w wieku

do lat 3 (Dz. U. Nr 45, poz. 235);>

7) wspó pracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej,

umowy zlecenia lub umowy o wiadczenie us ug, do której zgodnie z Ko-

deksem cywilnym stosuje si przepisy dotycz ce zlecenia;

8) wykonywania zwyk ych czynno ci zwi zanych z prowadzeniem dzia alno ci

pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpiecze spo ecznych;

Dodany pkt 6a w

ust. 3 w art. 3 wcho-

dzi w ycie z dn.

1.10.2011 r. (Dz. U. z

2011 r. Nr 45, poz.

235).

©Kancelaria Sejmu

s. 4/23

2011-08-18

9) wykonywania zwyk ych czynno ci zwi zanych ze wspó prac przy prowa-

dzeniu dzia alno ci pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubez-

piecze spo ecznych;

10) wykonywania przez osob duchown czynno ci religijnych lub czynno ci

zwi zanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi;

11) odbywania s u by zast pczej;
12) nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez s uchaczy pobiera-

j cych stypendium;

13) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub

umowy o wiadczenie us ug, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym sto-

suje si przepisy dotycz ce zlecenia, albo umowy o dzie o, je eli umowa ta-

ka zosta a zawarta z pracodawc , z którym osoba pozostaje w stosunku pra-

cy, lub je eli w ramach takiej umowy wykonuje ona prac na rzecz praco-

dawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy;

14) pe nienia przez funkcjonariusza celnego obowi zków s u bowych.

4. Za miertelny wypadek przy pracy uwa a si wypadek, w wyniku którego nast -

pi a mier w okresie nieprzekraczaj cym 6 miesi cy od dnia wypadku.

5. Za ci ki wypadek przy pracy uwa a si wypadek, w wyniku którego nast pi o

ci kie uszkodzenie cia a, takie jak: utrata wzroku, s uchu, mowy, zdolno ci roz-

rodczej lub inne uszkodzenie cia a albo rozstrój zdrowia, naruszaj ce podsta-

wowe funkcje organizmu, a tak e choroba nieuleczalna lub zagra aj ca yciu,

trwa a choroba psychiczna, ca kowita lub cz ciowa niezdolno do pracy w

zawodzie albo trwa e, istotne zeszpecenie lub zniekszta cenie cia a.

6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uwa a si wypadek, któremu w wyniku tego

samego zdarzenia uleg y co najmniej dwie osoby.

Art. 4.

Za chorob zawodow uwa a si chorob okre lon w art. 235

1

Kodeksu pracy.

Art. 5.

1. Ustalenia okoliczno ci i przyczyn wypadków przy pracy, o których mowa w art.

3 ust. 3, dokonuje w karcie wypadku:

1) podmiot wyp acaj cy stypendium sportowe – w stosunku do pobieraj cych

te stypendia;

2) podmiot, na którego rzecz wykonywana jest odp atnie praca w czasie odby-

wania kary pozbawienia wolno ci lub tymczasowego aresztowania – w sto-

sunku do wykonuj cych t prac na podstawie skierowania do pracy;

3) Kancelaria Sejmu w stosunku do pos ów i Kancelaria Senatu w stosunku do

senatorów;

4) pracodawca, u którego osoba pobieraj ca stypendium odbywa sta , przygo-

towanie zawodowe doros ych, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy

lub szkolenie, lub jednostka, w której osoba pobieraj ca stypendium odby-

wa szkolenie – w stosunku do osoby pobieraj cej stypendium w okresie od-

bywania tego sta u, przygotowania zawodowego doros ych, przygotowania

zawodowego w miejscu pracy lub szkolenia na podstawie skierowania wy-

©Kancelaria Sejmu

s. 5/23

2011-08-18

danego przez powiatowy urz d pracy lub przez inny podmiot kieruj cy, po-

bierania stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i in-

stytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych;

5) spó dzielnia produkcyjna, spó dzielnia kó ek rolniczych – w stosunku do

cz onków tych spó dzielni oraz innych osób traktowanych na równi z cz on-

kiem spó dzielni, w rozumieniu przepisów o systemie ubezpiecze spo ecz-

nych, wykonuj cych prac na rzecz tych spó dzielni;

6) podmiot, na którego rzecz wykonywana jest praca na podstawie umowy

agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o wiadczenie us ug, do której

zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje si przepisy dotycz ce zlecenia – w

stosunku do wykonuj cych te umowy;

7) osoba wykonuj ca prac na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia

lub umowy o wiadczenie us ug, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym

stosuje si przepisy dotycz ce zlecenia – w stosunku do wspó pracuj cych z

t osob ;

[8) Zak ad – w stosunku do prowadz cych pozarolnicz dzia alno oraz

wspó pracuj cych przy prowadzeniu takiej dzia alno ci w rozumieniu prze-

pisów o systemie ubezpiecze spo ecznych;]

<8) Zak ad – w stosunku do prowadz cych pozarolnicz dzia alno oraz

wspó pracuj cych przy prowadzeniu takiej dzia alno ci w rozumieniu

przepisów o systemie ubezpiecze spo ecznych, a tak e w stosunku do

wykonuj cych prac na podstawie umowy uaktywniaj cej, o której

mowa w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dzie mi w wieku

do lat 3;>

9) (uchylony);

10) w a ciwa zwierzchnia instytucja diecezjalna lub zakonna – w stosunku do

duchownych;

11) pracodawca, u którego osoba odbywa s u b zast pcz – w stosunku do od-

bywaj cych t s u b ;

12) Krajowa Szko a Administracji Publicznej – w stosunku do s uchaczy tej

szko y pobieraj cych stypendium;

13) pracodawca – w stosunku do osób wykonuj cych prac na podstawie umo-

wy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o wiadczenie us ug, do której

zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje si przepisy dotycz ce zlecenia albo

umowy o dzie o, je eli umowa taka zosta a zawarta z pracodawc , z którym

osoby te pozostaj w stosunku pracy;

14) podmiot, z którym zosta a zawarta umowa agencyjna, umowa zlecenia lub

umowa o wiadczenie us ug, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym sto-

suje si przepisy dotycz ce zlecenia, albo umowa o dzie o – w stosunku do

osób wykonuj cych umow , je eli w ramach takiej umowy praca jest wy-

konywana na rzecz pracodawcy, z którym osoby te pozostaj w stosunku

pracy;

15) podmiot, w którym funkcjonariusz celny pe ni s u b – w stosunku do tych

funkcjonariuszy.

Nowe brzmienie pkt

8 w ust. 1 w art. 5

wchodzi w ycie z

dn. 1.10.2011 r. (Dz.

U. z 2011 r. Nr 45,

poz. 235).

©Kancelaria Sejmu

s. 6/23

2011-08-18

2. Ustalenie okoliczno ci i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu uleg ubezpie-

czony b d cy pracownikiem, a tak e stwierdzenie choroby zawodowej u pra-

cownika nast puje w trybie okre lonym przepisami Kodeksu pracy.

3. W sprawach zg aszania i stwierdzania chorób zawodowych do ubezpieczonych

wymienionych w art. 3 ust. 3 stosuje si odpowiednio przepisy Kodeksu pracy.

4. Minister w a ciwy do spraw zabezpieczenia spo ecznego okre li, w drodze roz-

porz dzenia, tryb uznawania zdarzenia, o którym mowa w art. 3 ust. 3, za wypa-

dek przy pracy, kwalifikacj prawn zdarzenia, wzór karty wypadku i termin jej

sporz dzania, bior c pod uwag konieczno zapewnienia jednolito ci obowi -

zuj cych rozwi za dotycz cych ustalania okoliczno ci i przyczyn tych wypad-

ków.

Rozdzia 2

Rodzaje wiadcze z tytu u wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

warunki nabywania prawa do wiadcze , zasady i tryb ich przyznawania,

ustalania ich wysoko ci oraz zasady ich wyp aty

Art. 6.

1. Z tytu u wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przys uguj nast puj ce

wiadczenia:

1) „zasi ek chorobowy” – dla ubezpieczonego, którego niezdolno do pracy

spowodowana zosta a wypadkiem przy pracy lub chorob zawodow ;

2) „ wiadczenie rehabilitacyjne” – dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu

zasi ku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub

rehabilitacja lecznicza rokuj odzyskanie zdolno ci do pracy;

3) „zasi ek wyrównawczy” – dla ubezpieczonego b d cego pracownikiem, któ-

rego wynagrodzenie uleg o obni eniu wskutek sta ego lub d ugotrwa ego

uszczerbku na zdrowiu;

4) „jednorazowe odszkodowanie” – dla ubezpieczonego, który dozna sta ego

lub d ugotrwa ego uszczerbku na zdrowiu;

5) „jednorazowe odszkodowanie” – dla cz onków rodziny zmar ego ubezpie-

czonego lub rencisty;

6) „renta z tytu u niezdolno ci do pracy” – dla ubezpieczonego, który sta si

niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;

7) „renta szkoleniowa” – dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczo-

no celowo przekwalifikowania zawodowego ze wzgl du na niezdolno

do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowan wypadkiem przy pra-

cy lub chorob zawodow ;

8) „renta rodzinna” – dla cz onków rodziny zmar ego ubezpieczonego lub ren-

cisty uprawnionego do renty z tytu u wypadku przy pracy lub choroby za-

wodowej;

9) „dodatek do renty rodzinnej” – dla sieroty zupe nej;

10) dodatek piel gnacyjny;