dr Krzysztof Korotkich
ZBIiP „W-Z”

Kulturoznawstwo
Konwersatorium – I rok II st., semestr 1
30 godz.
2011/2012

Tabu w kulturze

Program

Spotkania odbywają się w trybie cotygodniowym.
Podzielone zostały na bloki problemowe:

Zagadnienia:

1. Tabu w kulturze – wprowadzenie.

2. Ciało: tajemnica – nagość – wyzwanie

3. Seks. Homoseksualizm, autoerotyzm, norma a odchylenie. O aulofobii, choreofilii i innych

tajemnicach pożądania.

4. Kalectwo – brzydota. Strach przed tolerancją

5. Brzuchomówstwo i słowo magiczne. O zaklęciach, magicznych rytuałach i odczynieniach.

Reakcje na tabu językowe: eufemizmy w językach, problem wulgaryzmów i przekleństw,

klątw, detabuizacja (łamanie tabu językowego). Magiczne rytuały słowne (stwarzające,

ochraniające, odczyniające)

6. Śmierć – samobójstwo – pogrzeb – kremacja

7. Religia – zabobon – magia – wróżby – grzech.

8. Natręctwa – choroby psychiczne – uzależnienia

9. Kultura jako ograniczenie – szukanie nowego, subkultury

10. Więzienie – wojsko – akademik – za innymi murami.

11. Strach (choroba – bieda – pech).

12. Inicjacje. Kultura magiczna – przegląd zagadnień. Ludowy antropokosmos. Biblia i

demonologia ludowa. Obrzędy przejścia wg A. van Gennepa. Apotropeion w kulturze

magicznej

13. Inny – obcy. Utopia tolerancji?

Literatura podstawowa (wybór):
- S. Connor, Kulturowa historia brzuchomówstwa, Kraków 2009.
- M. Buchowski, Magia i rytuał, Warszawa 1993.
- A. Dąbrowska, Eufemizmy współczesnego języka polskiego, Łask 2006.
- A. Engelking, Klątwa. Rzecz o ludowej magii słowa, Warszawa 2010.
- „Etnolingwistyka”, tom 13, Lublin 2001 (wybrane teksty).
- „Język a Kultura”, tom 21: Tabu w języku i kulturze, red. A. Dąbrowska, Wrocław 2009.

- P. Kowalski, Leksykon - znaki świata. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa 1998.
- P. Kowalski, Gratulanci i winszownicy. Zarys komunikacyjnej historii winszowania, Wrocław 2010.
- Z. Leszczyński, Szkice o tabu językowym, Lublin 1988.
- Z. Libera, Znachor w tradycjach ludowych i popularnych XIX i XX wieku, Wrocław 2003.
- Słownik stereotypów i symboli ludowych, t. 1, zesz. 1, 2, red. J. Bartmiński, Lublin 1996, 1999.
- J.S. Wasilewski, Tabu, Warszawa 2010.
- S Widłak, Zjawisko tabu językowego, „Lud” nr 52, 1968.
- A. P. Kowalski, Symbol w kulturze archaicznej
- F. Czyżewski, A. Tyrpa (red), Tabu językowe i eufemizacja w dialektach słowiańskich
- P. Kowalski (red), Tabu – etykieta – dobre obyczaje
- M. Gajewska, Prochy i diamenty. Kremacja ciała zmarłego człowieka jako zjawisko społeczne i
kulturowe
- "Anthropos?" (6-7)
- L. Kołakowski, Szukanie barbarzyńcy. Złudzenia uniwersalizmu kulturowego. W: Cywilizacja na
ławie oskarżonych, Warszawa 1990.
-

Marta Konarzewska, Piotr Pacewicz, Zakazane miłości: seksualność i inne tabu.

- M. Douglas, Czystość i zmaza.

- Pokarmy i jedzenie w kulturze: tabu, dieta, symbol, pod red. Katarzyny Łeńskiej-Bąk.
- Michel Foucault, Ja, Piotr Riviere, skorom już zaszlachtował moją matkę, moją siostrę i brata
mojego...
- Jean-Luc Nancy, Corpus
- Cezary Wodziński, św. Idiota. Projekt antropologii apofatycznej
- Guido Ceronetti, Milczenie ciała. Materiały do studiów medycznych