John Shaw, Fotografia Krajobrazu











II. SPRZĘT I FILM

Film





Nie istnieje jednoznacznie najlepszy film do fotografii pejzażu. Tak naprawdę można powiedzieć, że najwłaściwszym filmem do każdego rodzaju fotografii jest film dający efekty które cię najbardziej satysfakcjonują. Lecz w jaki sposób znaleźć ten właściwy film? Najpierw musisz sobie odpowiedzieć na kilka pytań. Chcesz robić odbitki czy slajdy? Czy planujesz kiedykolwiek publikować swoje zdjęcia? Czy zamierzasz samodzielnie wywoływać zdjęcia w ciemni?
Myślę, że skoro czytasz tą książkę, masz już pewne doświadczenie w fotografii i chcesz podnosić poziom swoich prac zarówno pod względem technicznym jak i estetycznym. Zachęcam cię zatem do robienia przeźroczy - są ostrzejsze niż odbitki, jest to rodzaj materiału używany do publikacji w druku a przede wszystkim daje ci pełną kontrolę nad twoją pracą. Kiedy patrzysz na slajd, widzisz oryginalny odcinek filmu który sam naświetliłeś. Natychmiast możesz zauważyć wszystkie błędy w naświetlaniu i kompozycji jakie mogłeś popełnić. Zupełnie inaczej jest w przypadku filmów negatywowych. Czy nieostrość na odbitce powstała w wyniku poruszenia aparatu czy też maszyna podczas robienia odbitek źle nastawiła ostrość? To samo z właściwym odwzorowaniem kolorów, rozpoznanie czegokolwiek z kolorowego negatywu przekracza moje umiejętności a profesjonalnie zajmuję się fotografią już od wielu lat.
Jeżeli nie wybrałeś jeszcze swojego ulubionego materiału, powinieneś przeprowadzić kilka testów aby zapoznać się z charakterystykami filmów. Kup po kilka rolek różnych filmów (jedna rolka danego filmu nie wystarczy aby przeprowadzić test). Zrób serię zdjęć porównawczych w takim samym świetle i tym samym obiektywem przy użyciu statywu. Kolejne serie zrób w różnych warunkach świetlnych aby zobaczyć jak dany film radzi sobie z mniej lub bardziej kontrastowymi sytuacjami: w pełnym słońcu, przy zachmurzonym niebie, o zachodzie słońca. Wypróbuj długie i bardzo krótkie czasy naświetlania. Zrób zdjęcia obiektów o różnych kolorach w szczególności czarnych, białych i w odcieniach szarości.
Jeżeli to możliwe, wywołaj wszystkie filmy w tym samym laboratorium. Potem połóż je na podświetlarce i za pomocą dobrej jakości lupy o powiększeniu 4-8 razy i wybierz klatki, które najbardziej ci się podobają. Porównaj odwzorowanie kolorów, ziarnistość i kontrast filmów. Na tej podstawie możesz wybrać jeden lub dwa filmy. Musisz dokładnie poznać ich charakterystyki, aby wiedzieć jak trzeba obchodzić się z nimi podczas robienia zdjęć.
Filmy pozytywowe można podzielić na dwie główne grupy: filmy typu Kodachrome, które muszą być poddane obróbce w specjalnych maszynach oraz filmy takie jak Ektachrome, Fujichrome i Agfachrome przeznaczone do obróbki w procesie E6. Filmy typu Kodachrome wymagają wysyłania do autoryzowanych punktów obróbki, gdyż zwykłe laboratoria nie dysponują niezbędnym do tego sprzętem. Filmy E6 mogą być wywoływane w setkach laboratoriów a nawet w zlewie kuchennym jeżeli tylko jesteś w stanie dokładnie kontrolować temperaturę, chociaż zdecydowanie odradzałbym ci samodzielne wywoływanie slajdów. Czas i temperatura muszą być kontrolowane z wielką precyzją aby uzyskać właściwe zrównoważenie kolorów. Jeżeli na slajdzie E6 kolory a w szczególności biel i czerń nie są czysto oddane, to w pierwszej kolejności musisz zwrócić uwagę na to w jaki sposób zostały wywołane zanim zaczniesz podejrzewać film. Spróbuj innego laboratorium.
Osobiście uważam, że najlepsze efekty można uzyskać używając filmu o możliwie najdrobniejszym ziarnie dającego najostrzejsze zdjęcia. Skoro wydałeś duże pieniądze na najlepszą dostępną optykę, dlaczego pozbawiać się możliwości zobaczenia jej jakości na filmie? Ogólną zasadą jest, że między jakością i czułością filmu są zachodzi odwrotna zależność - gdy wzrasta czułość filmu, spada jego jakość. Nie sugeruję, że powinieneś używać cały czas tylko najmniej czułych filmów czy w ogóle tylko jednego rodzaju filmu. Wybieraj film, który według ciebie najlepiej pasuje do danej sytuacji.






Rhododendron on Round Bald, Góry Roan, North Carolna. Nikon F4, obiektyw Nikon 24mm, Fuji Velvia.
Żywo ubarwione kwiaty w pochmurny dzień były świetną okazją do wykorzystania właściwości niskoczułego filmu o drobnym ziarnie jakim jest Fuji Velvia. Film ten o wyjątkowo nasyconych kolorach zdołał zarejestrować nawet najdrobniejsze detale w obrębie tej kompozycji.
















Jeżeli kiedykolwiek będziesz chciał sprzedawać swoje zdjęcia do publikacji, to powinieneś korzystać z niskoczułych przeźroczy o najwyższej jakości z jednej prostej przyczyny: twoja konkurencja tak robi. Oczywiście w przypadku wyjątkowo rzadkich zdjęć mógłbyś je sprzedać, obojętnie na jakim filmie zostałyby zrobione; na przykład pierwsze autentyczne zdjęcia Wielkiej Stopy lub potwora z Loch Ness dały by się sprzedać nawet gdyby były na slajdach zrobionych z najgorszego przeterminowanego negatywu. A zdjęcia zachodów słońca czy jesiennych liści? Każdy robił te tematy korzystając z najlepszych filmów, najostrzejszych obiektywów i najdoskonalszych technik. Aby być konkurencyjnym, musisz być co najmniej równy. Świetnie by było, gdyby wszyscy inni profesjonalni fotografowie robili zdjęcia z ręki na filmie ISO 1000 forsowanym o jedną działkę. Moje prace wyglądały by o wiele lepiej!
Twoje preferencje w stosunku do filmów zapewne będą zmieniać się z czasem w miarę jak nowe filmy będą wprowadzane na rynek. Dziesięć lat temu używałem tylko dwóch filmów: Kodachrome 25 i 64. Dzisiaj prawie wszystkie moje zdjęcia pejzażowe są zrobione na Fuji Velvia, czasem korzystam też z Fujichrome 100 i Kodachrome 200. Postęp w udoskonalaniu filmów jest zadziwiający. Nie tak dawno temu nie mógłbym wyobrazić sobie filmu pozytywowego o czułości 100 czy 200 nadającego się do publikacji, a superczułym slajdem był Ektachrome 160.
Weź pod uwagę swoje postępy w fotografii. Gdy teraz patrzę na niektóre moje wcześniejsze zdjęcia zastanawiam się - czy naprawdę byłem taki kiepski? Jeżeli to były zdjęcia jakie zatrzymałem, to jakie musiały być te, które wtedy wyrzucałem? Mam nadzieję, że to samo będę mógł powiedzieć za dziesięć lat o moich obecnych fotografiach.
CzÄ™sto jestem pytany o trwaÅ‚ość filmów E6 w porównaniu do Kodachrome. Slajdy Kodachrome wykazujÄ… najmniejszÄ… utratÄ™ jakoÅ›ci o ile sÄ… trzymane w idealnych warunkach - w caÅ‚kowitej ciemnoÅ›ci w 15°C i przy wzglÄ™dnej wilgotnoÅ›ci powietrza wynoszÄ…cej 40 procent. Jednak w przypadku czÄ™stego wystawiania filmu na dziaÅ‚anie Å›wiatÅ‚a np. podczas wyÅ›wietlania w rzutniku lub oglÄ…dania na podÅ›wietl arce filmy E6 wykazujÄ… wyższÄ… trwaÅ‚ość niż Kodachrome.
Inne częste pytanie to który film najlepiej oddaje rzeczywistość. Wynikałoby z tego, że najlepszy film musi być najbardziej realistyczny. Moja odpowiedź na to pytanie brzmi: żaden film według mnie nie jest nawet bliski rzeczywistości. Każdy film na swój sposób oddaje kolory. Gdybym potrzebował realizmu, nie zadawałbym sobie trudu fotografując rzeczywistość - lepiej by było wyjść i obserwować ją własnymi oczami. Fotografia jest z natury nierealistyczna. Jesteśmy otoczeni chaosem, mieszaniną obrazów i światła które subiektywnie próbujemy uporządkować przez kompozycję, wybór punktu widzenia, ogniskowej obiektywu, filmu. Zdjęcia są tym co uwieczniamy na filmie, realizm jest tym co odczuwamy. Jeżeli realistyczne oddanie kolorów jest głównym kryterium, to co można powiedzieć o fotografii czarno białej?