Dyrektywa systemowa

Przy zastosowaniu dyrektywy systemowej uwzględnia się miejsce przepisów prawnych w
systemie prawa. Organ stosujący prawo przy wykorzystaniu dyrektywy systemowej ustala
znaczenie przepisu prawnego ujmując system prawny jako całość jednolitą i harmonijną.
Organ stosujący prawo powinien brać również pod uwagę systematykę wewnętrzną aktu
normatywnego.

Dyrektywa systemowa odwołuje się do związków interpretacyjnych, które mogą zachodzić w
ramach:

1) przepisu prawnego (między paragrafami/ustępami wchodzącymi w skład artykułu w
ramach przepisu prawnego),
2) przepisów prawa,
3) jednej instytucji prawnej (np. przepisów regulujących własność
np. związek art. 20 z
21 z 64 z Konstytucji RP z 1997 r.),
4) części aktu normatywnego (np. w ramach III części Kodeksu Cywilnego

zobowiązania
która odwołuje się do umów),
5) całego aktu normatywnego (np. w ramach całej ustawy),
6) całej gałęzi prawa (np. w zakresie prawa cywilnego, administracyjnego itp.),
7) określonego systemu prawnego danego państwa,
8) między systemem prawa krajowego a prawem międzynarodowym (np. prawo polskie

regulacje międzynarodowe),
9) pomiędzy systemami prawnymi różnych państw.




W ramach dyrektywy systemowej istotne również znaczenie posiada zastosowanie przepisów
części ogólnej aktu normatywnego, np. przepisów ogólnych występujących w kodeksach.
Uważa się, że kodeks posiada wiążącą rolę w ramach określonej gałęzi prawa. Dlatego też
ważne jest sięganie do przepisów ogólnych kodeksów przy stosowaniu ustaw, tzw. około
kodeksowych (np. stosowanie przepisów części ogólnej Kodeksu Postępowania
Administracyjnego oraz całego KPA przy stosowaniu przepisów różnych aktów
normatywnych prawa administracyjnego).

Relacje takie mogą zachodzić także między ustawami podstawowymi dla danej gałęzi prawa
a innymi aktami normatywnymi tej gałęzi (np. stosowanie przepisów części ogólnej ordynacji
podatkowej do przepisów innych ustaw podatkowych). Dotyczy to także konstytucji oraz jej
części ogólnej (rozdział I
Rzeczypospolita; rozdział II
Wolności i prawa człowieka i
obywatela) przy stosowaniu przepisów całego systemu prawa. To konstytucja narzuca
kierunek wykładni ustaw i innych aktów normatywnych.








Dyrektywa celowościowo
funkcjonalna:

Jej istota wyraża się w ustaleniu znaczenia przepisu zgodnie z celem, jaki chciał osiągnąć
ustawodawca stanowiąc ten przepis, gałąź prawa lub cały system prawa.

Przez cel (łac. RATIO LEGIS) rozumie się zamierzony stan rzeczy, będący rezultatem
stosowania i przestrzegania prawa.

W zakresie dyrektywy celowościowej odwołujemy się do materiałów historycznych
związanych z wcześniejszą praktyką stosowania określonego aktu normatywnego bądź też
sięgamy do uzasadnienia projektów aktów normatywnych, dyskusji nad tymi projektami z
momentu ich tworzenia. Materiały historyczne pozwalają ustalić zamierzony cel przepisów
prawa.

W kontekście dyrektywy funkcjonalnej bada się aktualną funkcję przepisu prawnego, jaką ma
spełniać w rzeczywistości (np. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 07.02.2001
K/OO

stwierdził, że: "Prawo własności służy nie tylko ochronie autonomii i samorealizacji
jednostki, ale pełni również szereg funkcji ogólnospołecznych).



Dyrektywa aksjologiczna:

Dyrektywa aksjologiczna zakłada, że aksjologia konkretnych systemów prawnych powinna
respektować zasady o uniwersalnym znaczeniu w postaci powszechnie akceptowanych norm
moralnych, zasad sprawiedliwości i słuszności. Konstytucja RP z 1997 roku w preambule
odwołuje się do uniwersalnych wartości prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna.
Powszechnie akceptowane zasady moralne występują najczęściej w tzw. generalnych
klauzulach odsyłających. Jest to odesłanie wyrażone w przepisie prawnym, skierowane do
podmiotu stosującego prawo (także do tzw. zwykłych adresatów normy prawnej), które
upoważnia go do uwzględnienia go w procesie wykładni treści pozaprawnych (moralnych),
np. sprawiedliwość współżycia społecznego z art. 5 KC i art. 140 KC.

Wg art. 5 KC "Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny między
innymi z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego
nie jest uznawane za wykonywanie prawa i nie korzystanie z ochrony".

Zasady współżycia społecznego odnoszą się do powszechnie uznawanych w kulturze naszego
społeczeństwa wartości. Owe wartości wskazuje demokratycznie uchwalona konstytucja
posiadające bardzo istotne znaczenie dla interpretacji przepisów prawa.



W ramach demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości
społecznej, zasady współżycia społecznego wyrażają idee słuszności w prawie, jak również
wolności ludzi oraz podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania.