Most
Najdawniejszymi mostami były kładki (początkowo zapewne pnie drzewne) przerzucane
ponad strumykami czy niewielkimi rzeczkami. Stosunkowo dawno przerzucano również
nad potokami i przepaściami prymitywne mosty wiszące z lian. Obie te formy mostów
były w użyciu prawdopodobnie już w okresie górnego paleolitu, a na pewno neolitu, nadal
są stosowane przez prymitywne społeczności pozostające na niskim szczeblu cywilizacji.
Pierwsze mosty złożone z pomostu opartego na palach budowano w okresie neolitu na
wodach stojących, znacznie mniej niebezpiecznych dla tego rodzaju konstrukcji
(najdawniejszy znany taki pomost na ziemiach polskich istniał na jeziorze w Biskupinie
ok. 500 roku p.n.e.). Ok. 700 roku p.n.e. w Asyrii w okolicach Dżerwanu przeprowadzono
ponad niewielką rzeką - akwedukt po najdawniejszym moście murowanym
(prawdopodobnie ostrołukowym), o jakim wiemy.
Pierwsze mosty przez wielkie rzeki powstały ok. 600 roku p.n.e. W Babilonie zbudowano
wówczas most na Eufracie o drewnianych przęsłach opartych na kamiennych filarach, w
Rzymie zaś na Tybrze most na palach drewnianych - Pons Sublicius.
Stałe mosty na większych rzekach były jednak rzadkością aż do ostatnich stuleci p.n.e.,
kiedy Rzymianie zaczęli masowo budować kamienne mosty łukowe (o łukach
półkolistych) dla dróg i akweduktów. Dla jednorazowych przepraw przez rzeki wojska
stosowały mosty pływające z powiązanych tratew, łodzi, a nawet okrętów. Persowie
zbudowali np. takie mosty przez Dunaj (512 rok p.n.e.) i przez Bosfor (480 rok p.n.e.).
Warto tu również wspomnieć o mostach ruchomych które początkowo konstruowano
wyłącznie w celach obronnych.
Innego rodzaju most strategiczny - drewniany na podporach kozłowych - skonstruowali
w ciągu 10 dni saperzy Cezara w 55 roku p.n.e. na Renie.
W 104 roku rzymski inżynier Apollodoros z Damaszku zbudował na Dunaju pierwszy most
który można by uznać za most kratowy, drewniany na kamiennych filarach. Z IV wieku
n.e. pochodzą o takich mostach wiadomości z Indii , mosty takie od VII wieku budowano
również w Chinach.
W okresie średniowiecza sztuka budowy mostów w Europie bardzo podupadła, choć w
innych rejonach, np. Persji i w Chinach wznoszono wówczas liczne mosty łukowe,
belkowe i wspornikowe z kamienia i drewna. Budowa mostów stała na wysokim poziomie
w państwie Inków w Ameryce Południowej - na uwagę zasługują zwłaszcza inkaskie
mosty wiszące, o znacznych rozpiętościach.
W Europie próbowano naśladować wzory rzymskie budując na ogół znacznie
prymitywniejsze mosty kamienne, np. przez Rodan w Awinionie (1185 rok) czy na
Tamizie w Londynie (1209 rok). Mosty były jednak wówczas nieliczne i przeważnie
drewniane. Pod koniec średniowiecza, a zwłaszcza w okresie odrodzenia, nastąpiło
poważne ożywienie w mostownictwie. Zaczęto budować kamienne mosty łukowe bardziej
płaskie od rzymskich (o łukach półeliptycznych) np. przez Addę w Trezo (Włochy) w 1377
roku. Włoski inżynier A. Palladio zaprojektował w 1570 roku pierwszy nowoczesny most
kratowy, zaś jego rodak F. Veranizo żelazny most na Wiśle w Warszawie (drewniany, o
trójkątnym układzie wierszowym), zbudowany przez Erazma z Zakroczymia (1573 rok).
Wielki rozkwit kamiennych mostów łukowych nastąpił w XVIII wieku. Francuski inżynier
J.R. Perronet budował wówczas mosty o smuklejszych filarach i większych rozpiętościach,
poważnie zmniejszając niebezpieczeństwo grożące dotąd mostom w wyniku znacznego
tamowania przepływu wody przez liczne i masywne filary.
W 1779 roku w Coalbrookdale (Anglia) zbudowano pierwszy most metalowy (żeliwny
łukowy) przez rzekę Severn, o rozpiętości 30 m, istniejący do dziś. W końcu XVIII wieku
J. Finley z Pensylwanii zapoczątkował nowoczesną wersję mostów wiszących o stałym
pomoście, początkowo zawieszonych na żelaznych łańcuchach na masywnych
murowanych wieżach. W ciągu XIX wieku dzięki pomysłowości innych konstruktorów, z
których najwybitniejszym był amerykański inżynier J.A. Roebling, łańcuchy zastąpiono
linami sporządzonymi ze stalowych drutów, a na początku XX wieku sztywne murowane
wieże sprężystymi pylonami. Rozwój hutnictwa żelaza pozwolił na coraz większe użycie
tego materiału, obok żeliwa, do budowy mostów najpierw rurowych (m. Britannia R.
Stephensona nad cieśniną Menai z 1850 roku), a następnie kratowych (jednym z
wczesnych takich mostów był zbudowany przez S. Kerbiedzia w Warszawie w 1864
roku).
W połowie XIX wieku zaczęto też używać kesonów przy posadawianiu filarów.
W II połowie XIX stulecia wprowadzenie bessemerowskiego procesu masowej produkcji
stali umożliwiło konstruowanie mostów stalowych. Pierwszymi takimi wielkimi mostami
były łukowe przez Missisipi, zbudowany w St. Louis przez J.B. Eadsa w 1874 roku, i
wspornikowy ponad cieśniną Forth w Szkocji, wzniesiony przez J. Fowlera i D. Bakera w
1890 roku. Wszystkie te mosty były nitowane, spawanie wprowadzono do mostownictwa,
nie bez oporów , dopiero w latach 20 XX wieku (jeden z pierwszych mostów spawanych
zbudował w 1928 roku, na rzece Słudwi koło A
owicza, S. W. Bryła).
W 1887 roku powstał pierwszy most żelbetowy łukowy w Muhlhausen (Niemcy), a w
1893 roku pierwszy żelbetowy most belkowy w Don (Francja) zbudował F. Hennebique.
Pierwszym wielkim nowoczesnym mostem żelbetowym był most łukowy Plougastel,
skonstruowany w 1929 roku w Breście przez E. L. Freyssineta. W oparciu o jego prace i
projekty pierwszy most z betonu wstępnie sprężonego zbudowano w 1936 roku w Aue
(Niemcy).
W 1946 roku, w Massena (USA) skonstruowano pierwszy most z aluminium, którego
zastosowanie znacznie zmniejsza ciężar konstrukcji. W XX wieku coraz większe,
rekordowe rozpiętości osiągają nowoczesne mosty wiszące, szczególnie licznie budowane
w USA.
Stop Start
W lewo W prawo
Spośród nich na szczególną uwagę zasługują mosty Golden Gate (Złote Wrota) w San
Francisco (1937 rok), Mackinac pomiędzy jeziorami Michigan i Huron (1958 rok), oraz
Verazano w Nowym Jorku (1964 rok), mający rekordową rozpiętość przęsła (1295 m),
oraz most nad Bosforem. Możliwości współczesnego mostownictwa są obecnie o wiele
większe i zupełnie realnie można myśleć o mostach wiszących, których główne przęsła
osiągałyby rozpiętość około 3 kilometrów.