Most stalowy
im. marszałka
Rydza-Śmigłego
we Włocławku
Adam Podhorecki ddanie mostu do użytkowania było zawsze dużym W latach 1308-1332 oraz w 1392 r. i 1431 r. miasto było
Justyna Sobczak-Piąstka Owydarzeniem krajowym, a nawet międzynarodo- pustoszone przez Krzyżaków. W roku 1657 zostało do-
wym. Każdy most niesie ze sobą pewną historię miasta, szczętnie spalone przez Szwedów. Po II rozbiorze Polski
regionu i kraju. Jest ważnym elementem dziedzictwa od 1793 do 1807 roku Włocławek podlegał administracji
kulturowego i tożsamości narodowej. Przeprawy zaboru pruskiego, po kongresie wiedeńskim w 1815 roku
mostowe są elementem trasy komunikacyjnej ze sta- miasto wcielono do Królestwa Kongresowego,
le powiększającym się udziałem w sumarycznych a od 1831 roku było ono okupowane przez Rosję.
kosztach budowy tych tras. Postęp w mostownictwie W 1816 roku uruchomiono we Włocławku przetwórnię
światowym jest bardzo szybki, dotyczy to zwłaszcza cykorii Ferdynanda i Wilhelma Bohma, w 1899 roku bracia
Zainteresowanie
technologii budowy mostów betonowych. Takie Cassirerowie otworzyli największą w Polsce Fabrykę
złożone aspekty zmuszają także do podejmowania Celulozy. W połowie XIX wieku została zbudowana fa-
dziedziną inży-
decyzji o rozstrzygnięciu tego, które istniejące obiekty bryka maszyn rolniczych (Wilhelm Haack), instrumentów
nierii lądowej,
mostowe należy chronić, modernizować, dokonywać i urządzeń pomiarowych, fabryka mydła (Karol Vaedtke),
a w szczegól-
renowacji i przystosowywać do obecnych wymagań, w mieście funkcjonowały: 14 browary (w tym browar
ności mostami,
a które pozostawić jako świadectwo naszej historii, Kazimierza Bajończyka), huta szkła, cegielnia, tartaki, zaś
było i jest
jakie zaś po prostu wyburzyć. Takim obiektem jest most w porcie włocławskim przy ul. Gdańskiej stało w szczyto-
ogromne, gdyż
przez Wisłę we Włocławku  im. marszałka Edwarda wym okresie po 150 statków. Póz
niej powstały fabryka pa-
np. wiadomo, Rydza-Śmigłego  który obok nowego mostu na zapo- pieru S. Altmana (1906 r.), cegielnia parowa L. Bojańczyka
rze (1970 r.) jest elementem drogi krajowej nr 67 Lipno (1870 r.), fabryka wyrobów drucianych K. Klauke (1895 r.),
że  rzeki dzielą,
 Włocławek. fabryka farb i lakierów Nobiles M. i J. Kochanowiczów
a mosty łączą .
i M. Sachnowskiego.
To zaintereso-
Dzieje miasta Aktualnie Włocławek ma dwie przeprawy drogowe przez
wanie wynikało
Włocławek (Leslau, Włodzisław, Włocław, Leslau an der rzekę Wisłę, są to: most stalowy kratownicowy im. marszał-
między innymi
Weichsel  w czasie okupacji niemieckiej) jest jednym ka Edwarda Rydza-Śmigłego (1937 r.) oraz włocławska
ze znaczenia
z najstarszych miast Polski. W kronikach wzmianka o nim tama (1970 r.) w ciągu Al. Księdza Jerzego Popiełuszki.
gospodarczego pojawia się na przełomie X i XI wieku. Niemiecki kronikarz, Wcześniej (przed 1937 rokiem) korzystano z mostów tym-
biskup Merseburga Thietmar, opisując zjazd gniez
nieński czasowych, tzw. mostów łyżwowych (konstrukcja mostu
i militarnego
w 1000 roku, wśród jego uczestników wymienia m.in. bi- oparta na łodziach  fot. 2a, b, c i 4).
oraz z walorów
skupa włocławskiego. Potwierdza to także zapis w kronice
architektoniczno-
roku 1003, w którym występuje wzmianka o utworzeniu
-konstrukcyjnych Historia
przez Bolesława Chrobrego biskupstw: poznańskiego,
mostów.
mostu kratownicowego
lubuskiego i włocławskiego. Kronika Galla Anonima z po-
czątków XII wieku podaje, że Bolesław Chrobry na wojnę Most przez Wisłę we Włocławku, tzw. Most Miejski, został
z Niemcami wyprowadził z Włocławka 800 rycerzy pan- zbudowany w latach 1933-37 (fot. 5). Oddanie tego mostu
cernych i 2000 tarczowników. Od 1123 roku Włocławek do użytkowania nastąpiło w dniu 25.09.1937 roku. Uroczy-
był stolicą biskupstwa kujawskiego, a w roku 1255 książę ste otwarcie z udziałem marszałka Edwarda Rydza-Śmigłe-
kujawski Kazimierz I lokował miasto na prawie chełmiń- go nastąpiło rok póz
niej, w roku 1938. Nie udało się ustalić,
skim (odmiana prawa magdeburskiego). Istnieją przy- kiedy most otrzymał imię marszałka Rydza-Śmigłego.
puszczenia, że Włocławek mógł uzyskać prawa miejskie Projektantami mostu byli: Eugeniusz Hildebrandt,
54 znacznie wcześniej. Stanisław Lenczewski, Zygmunt Pieślak z Biura Konstruk-
most y real i zacj e
Fot. 1. Most na Wiśle we Włocławku
obecnie
1.
Długość 620 m
Szerokość 6,0 + 2 x 1,5 m
Liczba przęseł 7 (67,80 + 5 x 94,92 + 67,80 m)
Konstrukcja stalowa kratownicowa z jazdą dołem belek dwuwspornikowych (kratownicowych) (27,12 + 94,92 + 27,12 m)
i belek zawieszonych (pośrednich) (40,68 m)
o zmiennej wysokości i układzie przegubowym, złożona z
na zewnątrz kratownic
Chodniki
Podpory posadowione na stalowych kesonach
Tabela 1. Podstawowe parametry geometryczne i konstrukcyjne mostu im. marszałka Rydza-Śmigłego we Włocławku
cyjnego Departamentu Dróg Kołowych w Warszawie. A
owiczem w latach 1928-1929  pierwszy na świecie
Budowniczymi mostu byli: Konstanty Rudzki i Spółka oraz most spawany). W dniu 28 maja 1945 roku pracownicy
Przedsiębiorstwo Robót Inżynierskich inż. Leszek Muszyń- przedwojennej firmy K. Rudzki i Spółka założyli Warszaw-
ski (budowa fundamentów mostu  kesony). skie Przedsiębiorstwo Konstrukcji Stalowych i Urządzeń
Bardzo ciekawa jest historia firmy K. Rudzki i Spółka. Po- Przemysłowych  MOSTOSTAL , natomiast zakłady w Mińsku
wstała ona w roku 1858 przy Zakładach Żeglugi Parowej Mazowieckim uległy gruntownej modernizacji i rozbudo-
na Solcu pn. Gisernia K. Rudzkiego i Spółki. Założycielem waniu, przyjmując nazwę Fabryka Urządzeń Dz
wigowych,
byli Andrzej hr. Zamojski i inż. Konstanty Rudzki. Po- Przedsiębiorstwo Państwowe. Ostatecznie w roku 1995
czątkowo niewielkie zakłady tworzące spółkę rozwinęły przekształciło się ono w spółkę akcyjną.
się bardzo szybko i w roku 1881 zostały przekształcone 9 września 1939 roku most został zniszczony przez wyco-
w Towarzystwo Udziałowe, a wkrótce potem w Spółkę fujące się oddziały Wojska Polskiego. Zniszczeniu uległy
Akcyjną z kapitałem 4 mln rubli, stając się czołową firmą nadwodne części filarów nr 1, 2, 3 i 6 (licząc od strony
w Polsce przedwojennej. Towarzystwo miało fabryki centrum miasta), ponadto uszkodzone zostały filary
w Warszawie i Mińsku Mazowieckim. Fabryka warszawska nr 4 i 5. Most został odbudowany w latach 1940-1944
dysponowała: warsztatami mechanicznymi, odlewnią stali, przez niemieckie władze okupacyjne. Do odbudowy
kowadlarnią, kuz
nią, warsztatami do obróbki rozjazdów zostały wykorzystane elementy zniszczonej konstrukcji
kolejowych i modelarnią. W Mińsku Mazowieckim mieści- stalowej przęseł. W dniu 20 stycznia 1945 roku obiekt
ła się natomiast największa w Polsce wytwórnia mostów został ponownie zniszczony przez wycofujące się wojska
i konstrukcji żelaznych oraz dział wojskowy pocisków niemieckie. Zniszczono podpory nr 1, 2, 5 i 6. Poważnie
armatnich (o kalibrze do 152 mm). W ciągu wieloletniej została uszkodzona także konstrukcja stalowa przęseł.
działalności Towarzystwo wybudowało kilkaset mostów Ponowna odbudowa mostu była prowadzona w okresie
w Polsce i w Rosji, wśród których aż 30 wielkich mostów od stycznia 1945 do 18 lipca 1948. W roku 1969 prze-
o długości od 300 m do 2600 m (w Rosji w latach prowadzono remont filara nr 3, a w latach 1989-1991
1907-1913: na Wołdze  2576 m, Amurze pod Chaba- wykonano remont pomostu. W okresie powojennym
rowskiem  2598 m, Jeniseju  2556 m; w Polsce: most wybudowano także żelbetowe wiadukty dojazdowe
Poniatowskiego w Warszawie, most na rzece Słudwi pod po obu stronach mostu (fot. 6). 55
fot. J. Sobczak-Piąstka
Fot. 2a, b i c. Most łyżwowy
na Wiśle we Włocławku
w przeszłości (3)
Fot. 3. Most stalowy na Wiśle
we Włocławku obecnie
2a. 2b. 2c.
3.
Most dzisiaj poprzecznych. Na ruszcie ułożone są blachy nieckowe,
Most im. marszałka Rydza-Śmigłego jest złożony z trzech a na tych blachach znajduje się płyta żelbetowa grubości
połączonych ze sobą części zróżnicowanych pod wzglę- około 12 cm. Wsporniki podchodnikowe zbudowane
dem konstrukcyjnym (fot. 1 i 3). Część lewobrzeżna wyko- są jako żelbetowe o konstrukcji płytowo-belkowej
nana w postaci wiaduktu żelbetowego ma długość całko- (płyta grubości 8 cm, belka podchodnikowa o przekro-
witą równą 121,5 m i jej szerokość wynosi 11,70 m (ustrój ju 20 cm x 41 cm). Konstrukcja żelbetowa chodników
płytowo-belkowy). Część nurtowa jest zbudowana oparta jest na stalowych wspornikach, mocowanych
w postaci mostu kratowego z jazdą dołem. Wykonstruowa- do elementów dz
wigara stalowego. Na części pod-
no 7 przęseł o rozpiętości 68,80 + 5 x 96,32 + 68,80 m (pra- pór pośrednich (nr 2, 4, 6) konstrukcja przęseł części
cujących według schematu statycznie wyznaczalnej belki centralnej przeprawy opiera się na stalowych łożyskach
typu Gerbera) i szerokości 13,10 m. Część prawobrzeżna ruchomych wielowałkowych, a na pozostałych  na sta-
przeprawy to wiadukt żelbetowy, monolityczny, jednoprzę- lowych łożyskach nieprzesuwnych. Dylatacje płyty jezdni
słowy o długości całkowitej 13,0 m i szerokości 11,70 m. znajdują się w miejscach łączenia segmentów dz
wiga-
Konstrukcję nośną przęseł mostu stalowego stanowią rów stalowych, tj. urządzenie dylatacyjne typu WABO-
3 segmenty podstawowe stalowych dz
wigarów kra- FLEX SR firmy Grace (6 sztuk). Pozostałe dwa urządzenia
towych obustronnie przewieszonych. Na segmentach dylatacyjne umieszczone są na filarach rozdzielczych
podstawowych zawieszone zostały 4 segmenty kratowe (dylatacje jednomodułowe typu PPInż PW/JK-70).
o długości 41,28 m. Dz
wigary główne to kratownice o pa- Dylatacje płyt chodnikowych umieszczone są w osiach
sie dolnym równoległym do niwelety jezdni. Pasy górne teoretycznych przegubów kratownic i są przesunięte
natomiast są zakrzywione tak, aby osiągnąć największą w stosunku do dylatacji jezdni o około 70 cm, za wyjąt-
wysokość dz
wigara nad filarami. Przęsła stalowe opierają kiem dylatacji na filarach rozdzielczych.
się na masywnych podporach betonowych, licowanych W roku 2004 i 2005 autorzy niniejszego artykułu opraco-
kamieniem, posadowionych na kesonach. wali ekspertyzę budowlaną dotyczącą całej przeprawy
Osiowy rozstaw dz
wigarów głównych wynosi 7,5 m, sze- mostowej i następnie na tej podstawie opracowali projekt
rokość jezdni 6,0 m, natomiast chodniki mają szero- budowlany naprawy, wzmocnienia i renowacji tej prze-
kość około 2,5 m. Jezdnia usytuowana jest nad pasem prawy mostowej. Zaprojektowane prace obejmowały:
dolnym kratownicy i opiera się na ruszcie składającym  wzmocnienie, naprawę i renowację fundamentów ke-
56 się z poprzecznic, podłużnic i drugorzędnych belek sonowych wszystkich podpór nurtowych,
fot. J. Sobczak-Piąstka
most y real i zacj e
Fot. 4. Zniszczenia mostu podczas II wojny światowej
Fot. 5. Stary łyżwowy most (po lewej stronie) i nowy
most stalowy (po prawej stronie) z końca lat 30.
XX wieku (3)
Fot. 6. Jeden z wiaduktów
żelbetowych (3)
Fot. 7. Most im. marszałka Rydza-Śmigłego po remoncie
4. 5. 6.
w 2009 roku (5)
7.
 remont i renowację płyty pomostowej mostu stalowe- (elektrownie wodne). Dotychczas nic z tych planów nie Piśmiennictwo
go (m.in. wymiana urządzeń dylatacyjnych i całej insta- wyszło. Na początku lat 90. XX wieku opracowano pierw- 1. Chwaściński B.: Mosty
na Wiśle i ich budowni-
lacji odwodnieniowej, naprawa płyty żelbetowej pomo- sze raporty, które mówiły o tym, że konstrukcja zapory
czowie. Fundacja Roz-
stu, wykonanie nowej hydroizolacji), może się przechylić, wywołując poważną katastrofę.
woju Nauki w Zakresie
 renowację i zabezpieczenie przed korozją konstrukcji Obecnie, aby zapobiec takim niepożądanym zjawiskom,
Inżynierii Lądowej im.
stalowej mostu nurtowego, planuje się wybudowanie stopnia wodnego w Nieszawie,
A. i Z. Wasiutyńskich
 remont i renowację wiaduktów żelbetowych dojazdo- który odciążyłby przestarzałą konstrukcję zapory we Wło-
w Warszawie, 1997.
wych. cławku. Tama we Włocławku jest jednocześnie przeprawą
2. Filipiuk S., Janikow-
drogową przez Wisłę (droga krajowa nr 67).
ska K.: Mosty na Wiśle
W latach 2005-2008 Miejski Zarząd Dróg we Włocławku Most im. marszałka Rydza-Śmigłego znajduje się
od z
ródeł do Bałtyku.
przeprowadził remont przeprawy mostowej w zakresie 4,4 km poniżej zapory włocławskiej. Zapora spowodowa- QAX Manufaktura Arty-
przedstawionym wyżej. ła, że nurt rzeki poniżej zapory uległ istotnemu zwiększe- styczna w Bydgoszczy,
2007.
niu, co następnie spowodowało zwężenie koryta rzeki,
3. www.wuja.republika.pl.
Podsumowanie obniżenie dna rzeki dochodzące do 6,0 m (w rejonie
4. www.gddkia.gov.pl.
Przeprawa mostowa o długości łącznej 121,5 + 619,20 + filarów mostu nr 3 i 4) oraz powstanie licznych wybojów
5. www.garnek.pl.
11,70 = 752,40 m, składająca się z dwóch wiaduktów tuż za filarami, a następnie osiadanie niektórych filarów
dojazdowych (obiekty powojenne) i historycznego mostu (np. filara nr 4 o 16 cm). W tej sytuacji prowadzi się moni-
stalowego, jest obecnie po remoncie i renowacji. Obiekt toring dotyczący dna rzeki w otoczeniu mostu (pomiary
ten pięknie się teraz prezentuje (fot. 7). batymetryczne) oraz pomiary osiadania podpór. Powstałe
Władze samorządowe Włocławka wykonały w 2009 roku wyboje denne systematycznie wypełnia się kamieniami.
iluminację świetlną na moście im. marszałka Rydza-Śmi- Z tego wynika, że istnieje silny przyczynowy związek
głego z użyciem energooszczędnej technologii  lamp między zaporą wodną we Włocławku a stanem bezpie-
ledowych. czeństwa mostu im. Rydza-Śmigłego. Wynika też z tych
Poważnym problemem nie tylko dla analizowanego rozważań, że obie przeprawy mostowe we Włocławku
mostu i Włocławka jest wybudowany w 1970 roku stopień są poważnie zagrożone. Tutaj wyłania się już poważniejszy
wodny na Wiśle oraz cała elektrownia wodna. Wtedy problem nie tylko dla władz samorządowych Włocławka
eksploatację zapory zaplanowano na 10 lat. W tym czasie i województwa kujawsko-pomorskiego, ale także dla
w dolnym biegu Wisły miały powstać kolejne zapory władz centralnych kraju. q� 57
fot. J. Sobczak-Piąstka