GŁ WNY GEODETA KRAJU
INSTRUKCJA TECHNICZNA G - 2
SZCZEG ŁOWA POZIOMA I WYSOKO�CIOWA
OSNOWA GEODEZYJNA
I PRZELICZENIA WSP ŁRZ DNYCH
MI DZY UKŁADAMI
WYDANIE PI" TE ZMIENIONE
GŁ WNY URZ" D GEODEZJI I KARTOGRAFII
WARSZAWA 2001
Instrukcja stanowi zae"Ącznik do rozporzĄdzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i
Budownictwa z dnia .............................. zmieniajĄcego rozporzĄdzenie w sprawie
standard�w technicznych dotyczĄcych geodezji, kartografii oraz krajowego syste-
mu informacji o terenie (Dz.U. Nr ....., poz. ......).
Instrukcj� technicznĄ opracowae" Ryszard Pałus, zgodnie z zaleceniami tech-
nicznymi wydanymi przez Departament Geodezji Ge"�wnego Urz�du Geodezji i
Kartografii, reprezentowany przez Stanise"awa Gelo.
Uwaga:
W poprzednich wydaniach rozdzielano osnow� poziomĄ i wysokościowĄ, wydajĄc
osobne instrukcje:
ŃG-1 Pozioma osnowa geodezyjna�,
ŃG-2 Wysokościowa osnowa geodezyjna�.
W zwiĄzku z potrzebĄ e"Ączenia osnowy poziomej z wysokościowĄ oraz
wprowadzenia standard�w technicznych w przeliczeniach wsp�e"rz�dnych mi�dzy
uke"adami zmieniono podziae" tematyczny tych instrukcji.
Poza niniejszym wydaniem przewiduje si� wydanie instrukcji o symbolu G-1 pod
tytue"em: ŃPodstawowa osnowa geodezyjna, grawimetryczna i magnetyczna�.
Zae"Ączony do instrukcji model ŃGEOIDA NIWELACYJNA 2001� (CD-ROM) jest
modelem geoidy zatwierdzonym do stosowania przez Ge"�wnego Geodet� Kraju.
Zmiany modelu geoidy mogĄ byĘ dokonane na podstawie odr�bnych decyzji, bez
wydawania nowego tekstu instrukcji technicznej.
� Ge"�wny Geodeta Kraju
Warszawa 2001
ISBN-83-239-1472-9
Nake"ad: 3000 egz.
Druk: Okr�gowe Przedsi�biorstwo Geodezyjno-Kartograficzne w Biae"ymstoku
2
SPIS TRE�CI:
Strona
Wykaz określe�, oznacze� i skr�t�w ułytych w instrukcji . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
ROZDZIAŁ I Postanowienia og�lne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
ROZDZIAŁ II Klasyfikacja punkt�w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
ROZDZIAŁ III System odniesie� przestrzennych . . . . . . . . . . . . . . . . . .13
ROZDZIAŁ IV Numeracja punkt�w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
ROZDZIAŁ V Projekt techniczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
ROZDZIAŁ VI Stabilizacja punkt�w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
ROZDZIAŁ VII Pomiar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22
ROZDZIAŁ VIII Wyr�wnanie sieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26
ROZDZIAŁ IX Przeliczenia wsp�e"rz�dnych pomi�dzy
uke"adem Ń2000� i uke"adem Ń1965�
lub uke"adem lokalnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28
ROZDZIAŁ X Kontrola jakości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
ROZDZIAŁ XI Dokumentacja techniczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34
Zae"Ącznik
(CD-ROM) GEOIDA NIWELACYJNA 2001
i zbiory identyfikator�w
punkt�w I i II klasy
3
4
Wykaz określe�, oznacze� i skr�t�w ułytych w instrukcji:
centr znaku geodezyjnego - trwale oznaczone miejsce na znaku geodezyjnym, do
kt�rego sĄ odnoszone pomiary wykonywane w terenie,
doke"adnośĘ lokalna - doke"adnośĘ poe"ołenia punktu geodezyjnego wzgl�dem
najbliłszych punkt�w geodezyjnych wyłszych klas doke"adności,
przyj�tych jako bezbe"�dne w procesie wyr�wnania,
doke"adnośĘ sieci geodezyjnej - doke"adnośĘ poe"ołenia punktu geodezyjnego
wzgl�dem punktu poczĄtkowego (ge"�wnego) lub grupy punkt�w
uke"adu odniesienia; w sieciach niwelacyjnych, doke"adnośĘ pomiaru
linii niwelacyjnej, standaryzowana dla odcinka 1 km,
geoida niwelacyjna - powierzchnia ekwipotencjalna potencjae"u sie"y ci�łkości
Ziemi, utołsamiana ze swobodnym poziomem m�rz i ocean�w,
kt�rej poe"ołenie określono poprzez pomiary wysokości elipsoidal-
nych (geodezyjnych) przy ułyciu system�w satelitarnych i
wysokości wyznaczonych niwelacjĄ geometrycznĄ (aproksymacja
zdefiniowanej powierzchni na lĄdzie); do wyznaczenia geoidy
niwelacyjnej zazwyczaj uwzgl�dnia si� wyniki pomiar�w grawime-
trycznych,
kĄt kierunkowy, azymut topograficzny - kĄt poziomy zawarty mi�dzy dodatnim
kierunkiem osi x przyj�tego uke"adu pe"askich wsp�e"rz�dnych geode-
zyjnych a danym kierunkiem, mierzony w prawo,
komputerowy nośnik informacji - standardowa forma przekazania informacji do
komputera za pomocĄ urzĄdzenia do zapisu i (lub) przesye"ania,
klucz jawny, jawny skr�t danych - element standardowego podpisu cyfrowego,
se"ułĄcy do sprawdzania przez odbierajĄcego autentyczności
danych, klucz ten mołe byĘ takłe odbierany przez stron� trzeciĄ,
w celu ustalenia autentyczności danych,
macierz wag - macierz wag wektora wynik�w pomiar�w (odwrotnośĘ macierzy
wariancyjno-kowariancyjnej),
niwelacja geometryczna - wyznaczanie przewyłsze� mierzonych przy
spoziomowanej osi celowej niwelatora i pionowo ustawionych
e"atach,
niwelacja precyzyjna - niwelacja geometryczna wykonywana niwelatorami pierw-
szej klasy doke"adności (klasa doke"adności uwarunkowana wielkoś-
ciĄ średniego be"�du pomiaru r�łnicy wysokości mierzonej w
kierunku ge"�wnym i powrotnym, odniesionego do standardowej
odlege"ości 1000m: m h ą0,5 mm) lub niwelatorami drugiej klasy
doke"adności (ą0,5 mm < m h ą2,0 mm) z doke"adnościĄ niezb�dnĄ
do dalszych pomiar�w wysokościowych lub do specjalnych cel�w
inłynieryjnych,
niwelacja techniczna - niwelacja geometryczna wykonywana z doke"adnościĄ
niłszĄ od niwelacji precyzyjnej,
5
niwelacja trygonometryczna - niwelacja wykonywana poprzez wyznaczanie
przewyłszenia na podstawie odlege"ości i kĄta pochylenia celowej,
opis topograficzny punktu geodezyjnego - dokument zawierajĄcy niezb�dne
dane do zidentyfikowania w terenie punktu geodezyjnego,
osnowa dwufunkcyjna, osnowa zintegrowana - osnowa geodezyjna, spee"niajĄca
funkcj� osnowy poziomej i osnowy wysokościowej,
osnowa geodezyjna - usystematyzowany zbi�r punkt�w geodezyjnych, dla
kt�rych określono matematycznie ich poe"ołenie i doke"adnośĘ usytu-
owania,
osnowa podstawowa - osnowa geodezyjna, kt�rej punkty wyznaczono w celu
nawiĄzania osnowy szczeg�e"owej oraz badania ruch�w skorupy
ziemskiej,
osnowa pomiarowa - osnowa geodezyjna zake"adana w celu wykonania pomiar�w
sytuacyjnych i wysokościowych,
osnowa szczeg�e"owa - osnowa geodezyjna stanowiĄca rozwini�cie osnowy pod-
stawowej,
pobocznik - znak umieszczony w pobliłu centra punktu osnowy poziomej, pomoc-
ny przy odtwarzaniu poe"ołenia zniszczonego centra punktu,
przeliczenie wsp�e"rz�dnych, transformacja wsp�e"rz�dnych - operacja matema-
tyczna polegajĄca na obliczeniu wsp�e"rz�dnych punkt�w z jednego
uke"adu wsp�e"rz�dnych geodezyjnych na inny uke"ad wsp�e"rz�dnych
geodezyjnych,
przewyłszenie - r�łnica wysokości mi�dzy dwoma punktami wyznaczona pomia-
rem niwelacyjnym,
punkt kierunkowy, punkt azymutalny - punkt w terenie, bezpośrednio widoczny
z punktu geodezyjnego osnowy poziomej (odcinek e"ĄczĄcy te punk-
ty ma wyznaczony azymut topograficzny),
punkt e"Ączny - punkt nalełĄcy do r�łnych sieci geodezyjnych,
punkt przeniesienia wsp�e"rz�dnych, punkt przeniesienia - punkt geodezyjny,
dost�pny do bezpośredniego pomiaru, zae"ołony w pobliłu trudno
dost�pnego punktu poziomej osnowy geodezyjnej, wyznaczony w
zalełności od tego punktu i majĄcy doke"adnośĘ tego samego
rz�du,
quasi-geoida - teoretyczna powierzchnia aproksymujĄca swobodny poziom m�rz i
ocean�w w systemie wysokości normalnych,
reper - zasadniczy element znaku wysokościowego lub samodzielny znak
wysokościowy wykonany najcz�ściej z metalu i majĄcy jedno-
znacznie określony charakterystyczny punkt, kt�rego wysokośĘ
jest wyznaczana,
siatka przeniesienia wsp�e"rz�dnych, siatka przeniesienia - konstrukcja geo-
dezyjna do wyznaczenia wsp�e"rz�dnych punktu przeniesienia,
6
sieĘ geodezyjna - zbi�r punkt�w geodezyjnych stanowiĄcych odr�bnĄ cae"ośĘ,
charakteryzujĄcĄ si� jednolitościĄ metod pomiar�w i określenia
poe"ołenia tych punkt�w; sieci geodezyjne tworzĄ osnow� geo-
dezyjnĄ,
stabilizacja punktu geodezyjnego - czynnośĘ osadzenia w terenie znaku lub
zespoe"u znak�w geodezyjnych,
transformacja przez podobie�stwo - transformacja poprzez przesuni�cie i obr�t
pe"aszczyzny ze zmianĄ skali uke"adu wsp�e"rz�dnych, transformacja
konforemna 1 stopnia, transformacja Helmerta,
wizura - przestrze� mi�dzy punktami w terenie, wolna od przeszk�d
uniemołliwiajĄcych wykonanie pomiaru,
wysokośĘ elipsoidalna (h), wysokośĘ geodezyjna - odlege"ośĘ pomi�dzy punk-
tem na powierzchni Ziemi a powierzchniĄ elipsoidy odniesienia,
dodatnia dla punkt�w lełĄcych poza elipsoidĄ,
wysokośĘ normalna (H) - wartośĘ geopotencjalna podzielona przez przeci�tnĄ
wartośĘ przyspieszenia normalnego sie"y ci�łkości, kt�rĄ interpretu-
je si� jako odlege"ośĘ danego punktu od quasi-geoidy, mierzona
wzde"uł normalnej linii pionu,
wywiad terenowy - czynności terenowe majĄce na celu ustalenie lokalizacji punk-
t�w sieci geodezyjnej i warunk�w pomiaru,
znak geodezyjny - znak wykonany z trwae"ych materiae"�w, przeznaczony do
oznaczenia w terenie miejsca poe"ołenia punktu geodezyjnego,
znak naziemny - znak geodezyjny osadzony w gruncie, kt�rego centr lub reper
znajduje si� ponad lub na powierzchni terenu,
znak podziemny - znak geodezyjny osadzony w gruncie, kt�rego centr lub reper
znajduje si� poniłej powierzchni terenu,
znak ścienny - znak geodezyjny osadzony w fundamencie, ścianie budowli trwae"ej
lub skale,
Ń1965� - dotychczasowy pa�stwowy uke"ad wsp�e"rz�dnych Ń1965�, kt�ry jest
uke"adem wsp�e"rz�dnych pe"askich w odwzorowaniu konforemnym;
na terenie kraju wprowadzono pi�Ę stref uke"adu Ń1965� majĄcych
we"asne poczĄtki uke"ad�w wsp�e"rz�dnych,
Ń1992� - uke"ad wsp�e"rz�dnych Ń1992�, wprowadzony do stosowania rozporzĄdze-
niem Rady Ministr�w z dnia 8 sierpnia 2000 r. w sprawie pa�st-
wowego systemu odniesie� przestrzennych (Dz.U. Nr 70, poz. 821)
dla map urz�dowych w skali 1:10 000 i skalach mniejszych,
Ń2000� - uke"ad wsp�e"rz�dnych Ń2000�, wprowadzony do stosowania rozporzĄdze-
niem Rady Ministr�w z dnia 8 sierpnia 2000 r. w sprawie pa�stwo-
wego systemu odniesie� przestrzennych (Dz.U. Nr 70, poz. 821)
dla prac geodezyjnych oraz kartograficznych, zwiĄzanych z
wykonywaniem mapy zasadniczej,
7
Ń42/58�, ŃPue"kowo�, Ń1942� - geodezyjny uke"ad odniesienia z punktem
przye"ołenia elipsoidy do geoidy Pue"kowo i orientacjĄ określonĄ azy-
mutem geodezyjnym na punkt Bugry; elipsoidĄ odniesienia jest
elipsoida Krasowskiego z 1940 roku; w wyniku wyr�wnania pod-
stawowej osnowy geodezyjnej, kt�re zako�czono w 1958 roku,
uke"ad ten przyj�to jako obowiĄzujĄcy w kraju,
DGPS - światowy system określania poe"ołenia metodĄ r�łnicowĄ (ang. Differential
Global Positioning System),
EUREF-89 - pa�stwowy, geodezyjny uke"ad odniesienia, uke"ad ten jest rozszerze-
niem europejskiego uke"adu odniesienia ETRF na epok� 1989.0
(ang. European Reference Frame 1989.0), r�wnieł stosowana
nazwa ETRF-89,
EUREF-POL - polska sieĘ zerowego rz�du, ze"ołona z 11 punkt�w krajowej osnowy
podstawowej, wyznaczonych przy ułyciu GPS w ETRF-89; punk-
ty EUREF-POL zostae"y przyj�te przez Podkomisj� EUREF
Mi�dzynarodowej Asocjacji Geodezji jako punkty o doke"adności
1 cm na epok� obserwacji,
ETRS - europejski system odniesienia (ang. European Terrestrial Reference
System), zdefiniowany przez europejskie punkty globalnego uke"adu
odniesienia ITRS (ang. International Terrestrial Reference System),
ETRF-89 - europejski uke"ad odniesienia dla epoki 1989.0 (ang. European Terrestrial
Reference Frame 1989.0),
EVRF - europejski uke"ad odniesienia wysokości (ang. European Vertical Reference
Frame),
GPS - światowy system określania poe"ołenia (ang. Global Positioning System),
POLREF - podstawowa sieĘ geodezyjna wyznaczona przy ułyciu GPS ske"adajĄca
si� z 348 punkt�w r�wnomiernie roze"ołonych na obszarze kraju
(ang. Polish Reference Frame),
SWING - Standard Wymiany Informacji Geodezyjnej, format wymiany danych w
ramach krajowego systemu informacji o terenie (SIT).
8
Rozdziae" I
POSTANOWIENIA OG LNE
� 1
Niniejsza instrukcja określa:
1) standardy techniczne w zakresie:
a) doke"adności poe"ołenia punkt�w,
b) klasyfikacji punkt�w,
c) dokumentacji technicznej,
d) opracowania wynik�w pomiar�w geodezyjnych,
2) tryb post�powania technicznego przy zake"adaniu osn�w szczeg�e"owych,
3) procedury przelicze� wsp�e"rz�dnych punkt�w mi�dzy uke"adami wsp�e"rz�dnych.
� 2
1. Szczeg�e"owĄ osnow� geodezyjnĄ tworzĄ zbiory punkt�w sieci geodezyjnych,
dla kt�rych zostae"y określone dane geodezyjne w pa�stwowym systemie
odniesie� przestrzennych.
2. Poe"ołenie punkt�w osn�w geodezyjnych jest opisane bezpośrednio, w geo-
dezyjnym uke"adzie odniesienia EUREF-89. Uke"ad ten określa:
1) typ uke"adu odniesienia,
2) poe"ołenie poczĄtku uke"adu wsp�e"rz�dnych,
3) orientacj� osi wsp�e"rz�dnych,
4) parametry elipsoidy odniesienia.
3. Wysokości punkt�w geodezyjnych sĄ opisane rz�dnymi w obowiĄzujĄcym
uke"adzie wysokości. Pomi�dzy tymi wysokościami a wysokościami elipsoidalny-
mi w geodezyjnym uke"adzie odniesienia istnieje zalełnośĘ matematyczna
określona modelem geoidy niwelacyjnej.
4. W pa�stwowym systemie odniesie� przestrzennych przyj�to elipsoidalny uke"ad
wsp�e"rz�dnych z wysokościami odniesionymi do pola grawitacyjnego Ziemi (typ
2D +1D, r�wnieł oznaczany jako 2.5D wede"ug światowej klasyfikacji).
� 3
1. Ze wzgl�d�w praktycznych, z uwagi na wykorzystywanie w pa�stwowym sys-
temie odniesie� przestrzennych geodezyjnego uke"adu odniesienia i uke"adu
wysokości, szczeg�e"owĄ osnow� geodezyjnĄ rozdziela si� na osnow� poziomĄ
i osnow� wysokościowĄ.
2. Do osnowy poziomej zalicza si� sieci geodezyjne, kt�rych punkty spee"niajĄ kry-
teria klasyfikacyjne osnowy poziomej, podstawowej lub szczeg�e"owej, a
wysokości punkt�w tych sieci sĄ określone z doke"adnościĄ wysokościowej
osnowy pomiarowej.
3. Do osnowy wysokościowej zalicza si� sieci geodezyjne, kt�rych punkty
spee"niajĄ kryteria klasyfikacyjne osnowy wysokościowej, podstawowej lub
szczeg�e"owej. Poe"ołenie poziome tych punkt�w jest określone z doke"adnościĄ
poziomej osnowy pomiarowej lub pomiar�w sytuacyjnych. W osnowie tej
dopuszcza si� stosowanie bezpośredniego opisywania poe"ołenia poziomego
przez określenie wsp�e"rz�dnych z mapy i, w sytuacjach wyjĄtkowych, pośrednie
opisywanie tego poe"ołenia.
9
4. Sieci, kt�rych punkty spee"niajĄ r�wnocześnie kryteria osnowy szczeg�e"owej
poziomej i wysokościowej tworzĄ osnow� dwufunkcyjnĄ.
� 4
1. Punkty osn�w geodezyjnych utrwala si� w terenie znakami geodezyjnymi.
2. Dopuszcza si� stosowanie w sieciach geodezyjnych punkt�w nieutrwalonych i
punkt�w matematycznych, materializowanych na łĄdanie z wymaganĄ
doke"adnościĄ.
� 5
Dalmierze elektromagnetyczne i e"aty niwelacyjne, ułyte do pomiaru szczeg�e"owej
osnowy geodezyjnej muszĄ posiadaĘ wałne świadectwo komparacji. �wiadectwo
to jest dokumentem metrologicznym określajĄcym odchylenia wskaza� przyrzĄdu
od obowiĄzujĄcego pa�stwowego wzorca miary de"ugości i zawierajĄce określenie
be"�du średniego poprawki komparacyjnej. Pozostae"e instrumenty pomiarowe powin-
ny posiadaĘ certyfikat zgodności, krajowy lub zagraniczny, uznawany w trybie
obowiĄzujĄcych przepis�w.
� 6
Metody i procedury stosowane przy zake"adaniu osnowy geodezyjnej muszĄ zapew-
niaĘ eliminacj� wyst�powania be"�d�w grubych (pomye"ek). Wykonanie czynności
kontrolnych w poszczeg�lnych etapach prac wymaga udokumentowania (poświad-
czenia).
10
Rozdziae" II
KLASYFIKACJA PUNKT W
� 7
Osnow� geodezyjnĄ tworzĄ sieci i punkty geodezyjne podzielone na klasy
doke"adności. Klasyfikacja punkt�w jest prowadzona odr�bnie dla sieci i punkt�w
osnowy poziomej i odr�bnie dla punkt�w osnowy wysokościowej.
� 8
Punkt zalicza si� do klasy na podstawie stwierdzenia zgodności z kryteriami:
1) doke"adności lokalnej lub doke"adności sieci geodezyjnej,
2) konstrukcji geometrycznej wyznaczenia punktu,
3) utrwalenia punktu znakami geodezyjnymi.
Klasyfikacja punkt�w osnowy poziomej
� 9
PoziomĄ osnow� geodezyjnĄ (z wye"Ączeniem osnowy pomiarowej) dzieli si� na trzy
klasy oznaczone cyframi rzymskimi.
1) Punkty osnowy podstawowej zalicza si� do I klasy, a punkty osnowy
szczeg�e"owej do II i III klasy.
2) Punkty wyznaczone przy ułyciu system�w satelitarnych w danej klasie wyr�łnia
si� indeksem ŃS� (IS, IIS, IIIS).
3) Do punkt�w klasy IS zalicza si� punkty sieci POLREF i punkty zag�szczenia
sieci EVRF.
� 10
Doke"adnośĘ lokalnĄ poe"ołenia punkt�w szczeg�e"owej osnowy poziomej ocenia si�
na podstawie be"�d�w poe"ołenia punkt�w po wyr�wnaniu:
*) Dla sieci, w kt�rych punktami nawiĄzania sĄ punkty klasy I i IIS
� 11
Do klasy II zalicza si� punkty spee"niajĄce kryteria doke"adności, o ile w konstrukcji
geometrycznej określajĄcej poe"ołenie punkt�w mołna wydzieliĘ co najmniej dwa
niezalełne wyznaczenia dla kałdego punktu.
11
� 12
W przypadku zake"adania osnowy poziomej z ułyciem techniki GPS majĄ zasto-
sowanie przepisy odnoszĄce si� do badania konstrukcji geometrycznej wyzna-
czanych punkt�w. Wyznaczenie jednego przestrzennego wektora odpowiada po-
miarowi kĄta kierunkowego (azymutu) i de"ugości boku, tzn. pomiar ten dostarcza
dw�ch element�w konstrukcji geometrycznej punktu. Do badania konstrukcji
geometrycznej przyjmuje si�, łe w sesji pomiarowej przy ułyciu n odbiornik�w GPS
wyznacza si� (n-1) niezalełnych wektor�w.
� 13
Do klasy III zalicza si� sieci, spee"niajĄce warunek be"�du poe"ołenia punktu dla punk-
t�w o najmniej korzystnych warunkach wyznaczenia (punkty środkowe w ciĄgach
poligonowych, skrajne punkty bloku aerotriangulacji itp.).
Klasyfikacja punkt�w osnowy wysokościowej
� 14
Osnow� wysokościowĄ (z wye"Ączeniem osnowy pomiarowej) dzieli si� na cztery
klasy, oznaczone cyframi rzymskimi. Do osnowy podstawowej zalicza si� osnow� I
i II klasy, a do osnowy szczeg�e"owej osnow� III i IV klasy.
� 15
Osnow� wysokościowĄ klasyfikuje si� na podstawie oceny doke"adności sieci lub
doke"adności lokalnej. Kryteria średnich be"�d�w pomiaru niwelacji mo (doke"adnośĘ
sieci) lub średnich be"�d�w wyznaczenia wysokości mH (doke"adnośĘ lokalna) dla
poszczeg�lnych klas wynoszĄ:
m [mm/km]
o
Rodzaj osnowy Klasa
lub m [mm]
H
I 1 mm/km*)
Podstawowa
II 2 mm/km **)
4 mm/km
III lub
Szczeg�e"owa 10 mm dla m ***)
H
10 mm/km
IV lub
20 mm dla m ***)
H
*) średni be"Ąd pomiaru niwelacji precyzyjnej (geometrycznej) po wyr�wnaniu
**) średni be"Ąd pomiaru niwelacji precyzyjnej (geometrycznej, trygonometrycznej lub
satelitarnej)
***) dopuszczalna wartośĘ średniego be"�du określenia wysokości punktu mH odnosi
si� do pozostae"ych, poza niwelacjĄ technicznĄ, technik pomiaru ( w tym niwelacji
przy ułyciu system�w satelitarnych)
12
Rozdziae" III
SYSTEM ODNIESIE PRZESTRZENNYCH
� 16
Poe"ołenie punkt�w osnowy szczeg�e"owej określa si� poprzez:
1) wsp�e"rz�dne geodezyjne B,L w geodezyjnym uke"adzie odniesienia,
2) wysokości H w obowiĄzujĄcym uke"adzie wysokości.
� 17
Przyjmuje si�, łe wszystkie inne wsp�e"rz�dne wyznaczajĄce poe"ołenie punktu sĄ
wsp�e"rz�dnymi wt�rnymi w stosunku do wsp�e"rz�dnych �r�de"owych B, L, H, nawet
w przypadku, gdy wsp�e"rz�dne �r�de"owe otrzymano z innych uke"ad�w wsp�e"rz�d-
nych.
� 18
Odst�py N geoidy niwelacyjnej od elipsoidy odniesienia oblicza si� z modelu geoidy
wprowadzonego do stosowania przez Ge"�wnego Geodet� Kraju. Odst�py N se"ułĄ
do oblicze� r�łnic odst�p�w geoidy od elipsoidy pomi�dzy punktami sieci geo-
dezyjnej, w celu przelicze� wysokości elipsoidalnych do obowiĄzujĄcego uke"adu
wysokości.
� 19
Punkty wysokościowej osnowy szczeg�e"owej, wyznaczane przy ułyciu GPS, otrzy-
mujĄ wysokości H poprzez uwzgl�dnienie r�łnic odst�p�w geoidy niwelacyjnej od
elipsoidy mi�dzy punktami.
13
Rozdziae" IV
NUMERACJA PUNKT W
� 20
System numeracji punkt�w jest zwiĄzany z poe"ołeniem punktu, określonym przez
wsp�e"rz�dne geodezyjne B,L.
� 21
Identyfikatorem punktu jest trzynastoznakowy ciĄg numeryczny.
� 22
Zasady numeracji punkt�w wyjaśnia poniłszy przyke"ad:
a b c d e f g h i j k l m
OznaczajĄc kałdĄ pozycj� identyfikatora literĄ jak wyłej, punkt o wsp�e"rz�dnych
geodezyjnych:
B = 53"12�56,4879�
L = 16"48�15,6789�
ma identyfikator 5316.125481.klm
5 3 1 6 1 2 5 4 8 1 k l m
tzn.
na pozycjach Ńab� umieszcza si� liczb� oznaczajĄcĄ szerokośĘ geodezyjnĄ w stop-
niach,
na pozycjach Ńcd� umieszcza si� liczb� oznaczajĄcĄ de"ugośĘ geodezyjnĄ w stop-
niach,
na pozycjach Ńefg� umieszcza si� cyfry oznaczajĄce w szerokości geodezyjnej
punktu kolejno: dziesiĄtki minut, minuty, dziesiĄtki sekund,
na pozycjach Ńhij� umieszcza si� cyfry oznaczajĄce w de"ugości geodezyjnej punktu
kolejno: dziesiĄtki minut, minuty, dziesiĄtki sekund.
� 23
Identyfikator punktu ustalany jest dla poe"ołenia centra.
1. Na pozycji Ńk� umieszcza si� numer kolejny punktu na obszarze 10�x10� sze-
rokości i de"ugości geodezyjnej.
2. Na pozycji Ńl�:
cyfra Ń1� oznacza punkt osnowy poziomej klasy IS,
cyfra Ń2� oznacza punkt osnowy poziomej klasy I,
cyfra Ń3� oznacza punkt osnowy poziomej klasy IIS,
cyfra Ń4� oznacza punkt osnowy poziomej klasy II,
cyfra Ń5� oznacza punkt osnowy poziomej klasy IIIS,
cyfra Ń6� oznacza punkt osnowy poziomej klasy III,
cyfry Ń7� i Ń8� oznaczajĄ ekscentry punktu Ńk� ń wtedy na pozycji Ńm� umieszcza
si� kolejny numer ekscentru tego punktu,
cyfra Ń9� oznacza punkt kierunkowy punktu Ńk� ń wtedy na pozycji Ńm� umieszcza
si� kolejny numer punktu kierunkowego,
14
cyfra Ń0� oznacza punkt nieklasyfikowany do, podstawowej lub szczeg�e"owej,
poziomej osnowy geodezyjnej.
3. Na pozycji Ńm�, pod warunkiem łe na pozycji Ńl� sĄ cyfry < 7:
cyfra Ń1� oznacza punkt osnowy wysokościowej klasy I,
cyfra Ń2� oznacza punkt osnowy wysokościowej klasy II,
cyfra Ń3� oznacza punkt osnowy wysokościowej klasy III,
cyfra Ń4� oznacza punkt osnowy wysokościowej klasy IV,
cyfra Ń5� oznacza punkt pomiarowej osnowy wysokościowej,
cyfra Ń0� oznacza punkt nieklasyfikowany do osnowy wysokościowej (podsta-
wowej, szczeg�e"owej lub pomiarowej).
� 24
ZasadĄ jest podawanie klasy punktu geodezyjnego w identyfikatorze centra punk-
tu. Dla pozostae"ych punkt�w stanowiĄcych zesp�e" znak�w geodezyjnych danego
punktu geodezyjnego na pozycjach od Ńa� do Ńk� wyst�puje numer centra.
� 25
Dopuszcza si� stosowanie numeracji uproszczonej, bez pozycji Ńabcd�, jełeli z
innych danych wynika jednoznacznośĘ określenia obszaru poe"ołenia punktu, oraz
bez pozycji Ńlm�, jełeli informacja ta wynika z innych danych; ten ostatni przypadek
dotyczy centr�w punkt�w. Numeracja punkt�w na mapach z siatkĄ geograficznĄ
10� x 10� wymaga podania jedynie pozycji Ńk� lub Ńklm�.
15
Rozdziae" V
PROJEKT TECHNICZNY
� 26
Sieci geodezyjne, wchodzĄce w ske"ad szczeg�e"owej osnowy geodezyjnej, zake"ada
si� na podstawie zatwierdzonej dokumentacji projektowej.
� 27
Dla osnowy poziomej II klasy prace projektowe obejmujĄ:
1) opracowanie zae"ołe� projektu technicznego,
2) opracowanie projektu technicznego.
Te dwa rozdzielne etapy projektowania e"Ączy si� w przypadku osnowy poziomej III
klasy i osnowy wysokościowej III i IV klasy.
� 28
W ramach opracowania zae"ołe� projektu powinna byĘ wykonana analiza i ocena
istniejĄcych materiae"�w geodezyjnych i kartograficznych w celu określenia stopnia
przydatności i sposobu wykorzystania tych materiae"�w przy zake"adaniu nowej sieci.
� 29
1. Niezalełnie od nawiĄza� umołliwiajĄcych określenie wsp�e"rz�dnych i wysokoś-
ci punkt�w zake"adanej sieci, podczas modernizacji osnowy szczeg�e"owej naleły
wykonaĘ wzajemne nawiĄzania bliskich punkt�w osnowy geodezyjnej.
NawiĄzania poziome punkt�w powinny byĘ wykonane do punkt�w wyłszej
klasy, oraz w celach kontrolnych mi�dzy punktami tej samej klasy, wyznaczony-
mi w r�łnych sieciach.
2. NawiĄzania poziome i wysokościowe naleły wykonywaĘ mi�dzy punktami
osnowy geodezyjnej, poe"ołonymi w odlege"ości:
1) w terenie odkrytym: do 300 m,
2) w terenie zabudowanym lub zalesionym: do 50 m.
3. NawiĄzanie geodezyjne punktu bliskiego powinno byĘ wykonane w spos�b
umołliwiajĄcy wyznaczenie jego wsp�e"rz�dnych i wysokości z kontrolĄ prawide"o-
wości pomiaru i oblicze�.
� 30
Projekt podlega zatwierdzeniu przez we"aściwy organ se"ułby geodezyjnej, określony
odr�bnymi przepisami.
SieĘ dwufunkcyjna
� 31
SieĘ dwufunkcyjnĄ zake"ada si� technikĄ GPS. W wyjĄtkowych przypadkach sieĘ ta
mołe byĘ zake"adana metodami klasycznymi lub metodami e"ĄczĄcymi obserwacje
klasyczne z satelitarnymi.
16
� 32
Klasyfikacj� punktu sieci dwufunkcyjnej wykonuje si� oddzielnie dla osnowy
poziomej i osnowy wysokościowej.
� 33
1. Punktami nawiĄzania sieci dwufunkcyjnej sĄ punkty klas wyłszych od
zake"adanych, lełĄce na obszarze projektowanej sieci lub w bezpośrednim
otoczeniu tego obszaru, spee"niajĄce wymogi techniki GPS. Do punkt�w tych
zalicza si� punkty geodezyjnego systemu stacji permanentnych GPS.
2. De"ugości wektor�w GPS pomi�dzy punktami wyznaczanymi II klasy nie powinny
przekraczaĘ 10 km, przy średniej de"ugości poniłej 7 km. De"ugości wektor�w do
punkt�w nawiĄzania osnowy poziomej w tej sieci powinny byĘ kr�tsze od 15 km.
3. De"ugości wektor�w GPS pomi�dzy punktami przy zake"adaniu sieci III klasy nie
powinny przekraczaĘ 20 km, przy średniej de"ugości poniłej 10 km.
� 34
NawiĄzanie wysokościowe punkt�w sieci dwufunkcyjnej wykonuje si� co najmniej
do 3 punkt�w osnowy wysokościowej odpowiedniej klasy.
Osnowa pozioma
� 35
W zae"ołeniach projektu technicznego ustala si�:
1) zasi�g projektowanej sieci,
2) punkty nawiĄzania i inne punkty istniejĄce, przewidziane do we"Ączenia do nowej
sieci,
3) metod� pomiaru i oblicze�,
4) stopie� zag�szczenia punkt�w sieci, w zalełności od charakteru terenu.
� 36
SieĘ poziomĄ projektuje si� tak, aby stopie� zag�szczenia punktami wynosie":
1) dla osnowy poziomej II klasy (e"Ącznie z punktami I klasy):
a) 1 punkt na okoe"o 0,8 km2 na terenach intensywnie zainwestowanych,
b) 1 punkt na 1 - 2 km2 na terenach rolnych, w zalełności od potrzeb
zagospodarowania terenu,
c) 1 punkt na okoe"o 12 km2 na terenach zwartych kompleks�w leśnych,
2) dla osnowy poziomej III klasy (e"Ącznie z punktami I i II klasy):
a) 1 punkt na 10 - 20 ha na terenach intensywnie zainwestowanych,
b) 1 punkt na 20 - 50 ha na terenach rolnych w zalełności od potrzeb
zagospodarowania terenu,
c) 1 punkt na 50 - 120 ha na terenach zwartych kompleks�w leśnych.
� 37
Projekt techniczny naleły opracowaĘ na podstawie danych z wywiadu terenowego,
po ustaleniu najkorzystniejszej, pod wzgl�dem technicznym i ekonomicznym,
lokalizacji punkt�w. Do zakresu prac wywiadu terenowego, poza czynnościami
technicznymi, nalełĄ czynności uzgodnienia lokalizacji projektowanych punkt�w z
we"aścicielami lub ułytkownikami nieruchomości.
17
� 38
Dla kałdego punktu II klasy (lub punktu przeniesienia) powinien byĘ ustalony co
najmniej jeden punkt kierunkowy. Jako punkt kierunkowy naleły przyjmowaĘ
dobrze widoczny z ziemi, zwiĄzany bezpośrednim pomiarem:
1) naziemny punkt osnowy poziomej, poe"ołony w odlege"ości 0,5 - 2 km, widoczny
po zasygnalizowaniu,
2) trwae"y i jednoznacznie określony punkt na budowli, poe"ołony w odlege"ości 0,5 -
- 5 km.
W przypadku braku mołliwości ustalenia punktu kierunkowego jak powyłej naleły
zaprojektowaĘ naziemny punkt kierunkowy w odlege"ości 400 - 600 m, a w trudnych
warunkach terenowych - w odlege"ości nie mniejszej nił 200 m.
� 39
Dla punktu III klasy punktem kierunkowym jest widoczny, po zasygnalizowaniu,
sĄsiedni punkt tej lub wyłszej klasy. W przypadku zake"adania punkt�w III klasy przy
ułyciu GPS zaleca si� w tym celu projektowanie par punkt�w z wizurĄ mi�dzy nimi.
� 40
Po zako�czeniu prac projektowych naleły przedstawiĘ projekt na mapie
topograficznej (typowĄ skalĄ jest 1:50 000 dla II klasy, 1:10 000 dla III klasy). Na
mapie tej zaznacza si� poe"ołenie punkt�w nawiĄzania i punkt�w wyznaczanych.
� 41
Dokumentacja projektu technicznego powinna zawieraĘ:
1) kr�tki opis projektu, z uzasadnieniem ewentualnych zmian w stosunku do
zae"ołe� technicznych,
2) opis metod pomiaru,
3) szkic projektowanej sieci z projektowanymi obserwacjami,
4) dokumenty robocze wykorzystywane oraz powstae"e podczas prowadzenia
wywiadu terenowego (mapy z istniejĄcymi i projektowanymi punktami, opisy
topograficzne punkt�w, szkice projektowanych siatek przeniesienia i nawiĄza�
geodezyjnych punkt�w bliskich).
� 42
W opisie projektu technicznego podaje si� informacje o istniejĄcej osnowie
poziomej i wysokościowej, niezb�dne do wykonania prac przywracajĄcych wartośĘ
ułytkowĄ istniejĄcych punkt�w.
Osnowa wysokościowa
� 43
Opracowanie projektu niwelacji III i IV klasy poprzedza si� czynnościami przygo-
towawczymi, polegajĄcymi na zebraniu i analizie istniejĄcych materiae"�w z uprzed-
nio wykonanych pomiar�w, dotyczĄcych obszaru obj�tego projektem, zwi�kszonym
o pas szerokości 3 km. Analiza materiae"�w powinna ustaliĘ doke"adności istniejĄcych
sieci i typy znak�w wysokościowych oraz przydatnośĘ i projektowany spos�b wyko-
rzystania istniejĄcych reper�w (adaptacji znak�w) i wynik�w pomiar�w.
18
� 44
Osnow� wysokościowĄ szczeg�e"owĄ tworzĄ sieci zake"adane jako jednorz�dowe.
Sieci powinny byĘ nawiĄzane wielopunktowo (minimum 3 punkty) do sieci
wyłszych klas, przy czym rozmieszczenie punkt�w nawiĄzania powinno byĘ
r�wnomierne (na obrzełu sieci nawiĄzywanej w przypadku nawiĄzania do minimal-
nej liczby 3 punkt�w).
� 45
Osnow� wysokościowĄ tworzĄ sieci niwelacji, kt�rych elementami konstrukcyjnymi
sĄ:
1) poligony niwelacyjne, zamkni�te lub otwarte, utworzone z linii (ciĄg�w niwela-
cyjnych),
2) linie (ciĄgi) niwelacyjne, utworzone z odcink�w niwelacyjnych, e"ĄczĄce punkty
w�ze"owe sieci,
3) odcinki niwelacyjne, e"ĄczĄce dwa sĄsiednie znaki wysokościowe danej linii
niwelacyjnej.
� 46
Projekt sieci wysokościowej obejmuje nast�pujĄce czynności:
1) analiz� dotychczasowych pomiar�w z ocenĄ rodzaju znak�w, doke"adności
pomiar�w i sposobu opracowania,
2) wywiad terenowy ze sprawdzeniem stanu znak�w istniejĄcych, aktualizacjĄ
opis�w, ocenĄ potrzeb w zakresie typu znak�w, ustaleniem przebiegu linii i
ciĄg�w,
3) opracowanie zasadniczego projektu wykonawczego z opisem technicznym,
4) przedstawienie na mapie w skali 1:25 000 (lub wi�kszej) istniejĄcej osnowy
wysokościowej, usytuowania punkt�w w�ze"owych, przebiegu ciĄg�w niwela-
cyjnych oraz numer�w (identyfikator�w) punkt�w,
5) wykonanie opisu technicznego projektu.
19
Rozdziae" VI
STABILIZACJA PUNKT W
� 47
Nowo zake"adane punkty szczeg�e"owej osnowy geodezyjnej naleły lokalizowaĘ tak,
aby:
1) bye"y e"atwo dost�pne,
2) bye"y stabilne, przy wzi�ciu pod uwag� rodzaju gruntu w powiĄzaniu ze sto-
sunkami wodnymi,
3) nie bye"y narałone na zniszczenie,
4) w miar� mołliwości bye"y mołliwe do pomiaru przy ułyciu system�w
satelitarnych,
5) nie budzie"y sprzeciwu we"aścicieli nieruchomości.
� 48
Punkty szczeg�e"owej osnowy geodezyjnej powinny byĘ stabilizowane w terenie
znakami geodezyjnymi, w spos�b i w miejscach zapewniajĄcych ich de"ugoletnie
przetrwanie.
� 49
Centry punkt�w osnowy poziomej oraz ich punkty przeniesienia utrwala si�:
1) dwupoziomowo, stosujĄc znaki z betonu lub granitu,
2) jednopoziomowo, stosujĄc znaki z metalu, betonu lub innych trwae"ych mate-
riae"�w i zabezpieczajĄc punkt pobocznikami, umołliwiajĄcymi jego odtworzenie
z doke"adnościĄ 0,01 m,
3) wieloznakowo, stosujĄc co najmniej trzy znaki ścienne, zalełnie od warunk�w
terenowych,
4) za pomocĄ znak�w odtwarzalnych, materializowanych poprzez elementy
przenośne.
� 50
Dla punkt�w osnowy poziomej III klasy dopuszcza si� stosowanie znak�w z
tworzyw sztucznych.
� 51
W szczeg�e"owej osnowie wysokościowej rozr�łnia si� dwa zasadnicze rodzaje
znak�w wysokościowych:
1) naziemne, w kt�rych repery znajdujĄ si� nad powierzchniĄ ziemi, a podstawa
znaku - na ge"�bokości wi�kszej od ge"�bokości zamarzania gruntu,
2) ścienne, kt�rymi sĄ repery osadzone na ścianach budowli gwarantujĄcych sta-
bilnośĘ posadowienia.
� 52
Przy zake"adaniu osnowy geodezyjnej dwufunkcyjnej (punkty osnowy poziomej II lub
III klasy, b�dĄce r�wnocześnie punktami osnowy wysokościowej III lub IV klasy)
naleły, w przypadku znak�w gruntowych, stosowaĘ znaki dwupoziomowe, w
kt�rych se"up znaku naziemnego jest osadzony na pe"ycie (znaku podziemnym) o
20
wielkości przekraczajĄcej wymiar dolnej podstawy se"upa, przy czym pe"yta ta znaj-
duje si� co najmniej na ge"�bokości 110 cm. Se"up powinien posiadaĘ centr punktu z
funkcjĄ reperu.
� 53
O wykonaniu stabilizacji punktu zawiadamia si� we"aściciela lub we"adajĄcego danĄ
nieruchomościĄ zgodnie z obowiĄzujĄcymi przepisami.
� 54
PrzeglĄdy i konserwacje punkt�w szczeg�e"owych osn�w geodezyjnych
przeprowadza si� w miar� potrzeb wyst�pujĄcych przy wykonywaniu prac geo-
dezyjnych.
21
Rozdziae" VII
POMIAR
� 55
1. Do pomiaru naleły uływaĘ instrument�w geodezyjnych w jak najwi�kszym stop-
niu posiadajĄcych mołliwości automatycznego zapisu i kontroli wynik�w
obserwacji.
2. Dla instrument�w geodezyjnych prowadzi si� dokumentacj� (metryk�), w kt�rej
zapisuje si� przeprowadzone badania kontrolne (podstawowe, okresowe,
dora�ne), odpowiednie dla danych przyrzĄd�w pomiarowych.
3. KoniecznośĘ przeprowadzania bada� kontrolnych dotyczy tych instrument�w i
przymiar�w geodezyjnych, kt�rych ułycie mołe wprowadzaĘ be"�dy systematy-
czne do obserwacji i opracowania wynik�w pomiar�w de"ugości i wysokości.
Pomiar sieci technikĄ GPS
� 56
Do pomiaru sieci technikĄ GPS uływa si�:
1) odbiornik�w GPS, jedno- lub dwucz�stotliwościowych, posiadajĄcych certyfikat
zgodności, krajowy lub zagraniczny, uznawany w trybie obowiĄzujĄcych
przepis�w,
2) anten o określonej wysokości środka fazowego anteny, przy zaleceniu uływania
anten tego samego typu w sesjach obserwacyjnych.
� 57
W pomiarach osnowy szczeg�e"owej obserwacje wykonuje si� pomi�dzy
najbliłszymi punktami sieci.
� 58
Okres czasu obserwacji powinien zapewniaĘ otrzymanie rozwiĄzania cae"kowitej
liczby zaobserwowanych cykli fazowych i be"�du średniego obliczenia wektora w
danej sesji obserwacyjnej nie przekraczajĄcego wielkości 10 mm.
� 59
Antena nad punktem powinna byĘ ustawiona z doke"adnościĄ:
1) dla punkt�w II klasy: w pe"aszczy�nie poziomej 2 mm i w wysokości 2 mm,
2) dla punkt�w III klasy: w pe"aszczy�nie poziomej 5 mm i w wysokości 5 mm.
Pomiar sieci poziomej
� 60
Prace obserwacyjne powinny byĘ wykonane w odniesieniu do zasadniczego centra
punktu, kt�rym, dla dawnych punkt�w I i II klasy zastabilizowanych dwupoziomowo,
jest centr oznaczony na znaku podziemnym.
� 61
W pomiarze sieci poziomej naleły uływaĘ instrument�w i metod pomiaru, gwarantu-
22
jĄcych uzyskanie średnich be"�d�w pomiaru kĄt�w i de"ugości bok�w, zapewniajĄcych
otrzymanie kryteri�w doke"adności poe"ołenia punktu po wyr�wnaniu.
� 62
Przy mimośrodowych pomiarach kĄt�w i de"ugości bok�w elementy mimośrodu
powinny byĘ pomierzone z doke"adnościĄ zapewniajĄcĄ redukcj� ze wzgl�du na
mimośr�d z be"�dem średnim nie wi�kszym od 0,3 wartości średniego pomiaru kĄta
lub de"ugości.
� 63
Dla punkt�w niedost�pnych do bezpośredniego pomiaru (wiełe kościelne, maszty
itd.) obserwacje dla wyznaczenia punktu przeniesienia wsp�e"rz�dnych powinny byĘ
wykonane z doke"adnościĄ zapewniajĄcĄ uzyskanie średniego be"�du nie wi�kszego
od 0,03 m w stosunku do punktu macierzystego.
� 64
Wyznaczenie punktu kierunkowego naleły wykonaĘ wede"ug nast�pujĄcych zasad:
1) przy wyznaczaniu punktu kierunkowego, nie b�dĄcego punktem I lub II klasy,
powinny byĘ spee"nione nast�pujĄce warunki:
a) obserwacje naleły wykonywaĘ ze stanowiska centrycznego,
b) be"Ąd średni pomiaru kĄta kierunkowego, niezalełnie od metody wyznacze-
nia, nie powinien byĘ wi�kszy od 5" (15cc),
2) kĄty kierunkowe na punkty kierunkowe, b�dĄce punktami I i II klasy, naleły
obliczaĘ ze wsp�e"rz�dnych,
3) odlege"ości do punkt�w kierunkowych, b�dĄcych punktami osnowy poziomej,
naleły obliczaĘ ze wsp�e"rz�dnych. Odlege"ości do innych punkt�w powinny byĘ
określane z be"�dem średnim nie wi�kszym od 1m, a w przypadku odlege"ości
wi�kszej od 1 km - z mapy topograficznej z doke"adnościĄ 10 m.
� 65
Obserwacje nawiĄzania punktu bliskiego powinny byĘ wykonane z doke"adnościĄ
zapewniajĄcĄ wyznaczenie jego wsp�e"rz�dnych z be"�dem średnim nie wi�kszym od:
1) dla punktu odlege"ego do 50 m 0,01 m,
2) dla punktu odlege"ego od 50 do 300 m 0,02 m,
w stosunku do punktu nawiĄzania.
W wyniku tego pomiaru punkt bliski staje si� ekscentrem punktu macierzystego.
� 66
1. WysokośĘ punktu powinna byĘ wyznaczona z be"�dem średnim nie wi�kszym od
0,10 m.
2. Punkty poe"ołone w odlege"ości mniejszej nił 300 m od punktu osnowy wysokoś-
ciowej powinny mieĘ wyznaczone wysokości metodami osnowy wysokościowej
IV klasy.
3. Dla punkt�w stabilizowanych dwupoziomowo powinna byĘ określona wysokośĘ
znaku naziemnego i podziemnego.
� 67
Dokumentacja powstae"a w wyniku prac polowych powinna byĘ wykonana na kom-
puterowych nośnikach informacji lub w formie tradycyjnej, i powinna zawieraĘ:
23
1) zapisy obserwacji,
2) zestawienia zredukowanych wynik�w obserwacji,
3) opisy (szkice) topograficzne poe"ołenia punkt�w,
4) kontrolne obliczenia wynik�w obserwacji,
5) sprawozdanie techniczne,
6) protokoe"y przekazania znak�w pod ochron�.
Pomiar sieci wysokościowej
� 68
Sprz�t se"ułĄcy do pomiaru osnowy wysokościowej III i IV klasy powinien ske"adaĘ
si� z:
1) niwelatora technicznego, samopoziomujĄcego (cyfrowego, ew. klasycznego), o
powi�kszeniu lunety 24x, be"�dzie średnim poziomowania osi celowej (przy
ułyciu kompensatora) 0,8",
2) statywu odpowiadajĄcego danemu typowi niwelatora,
3) dw�ch e"at trzymetrowych, nieske"adanych, o podziale kodowym lub dw�ch
podziae"ach centymetrowych o dopuszczalnym be"�dzie poszczeg�lnych dziae"ek
e"aty nie wi�kszym nił 0,2 mm dla niwelacji III klasy i 0,3 mm dla niwelacji
IV klasy,
4) łabek jednotrzpieniowych o wadze ok. 5 kg.
� 69
Przed rozpocz�ciem pomiar�w sprz�t naleły sprawdziĘ i zrektyfikowaĘ. Powinien
on byĘ teł sprawdzany i rektyfikowany okresowo w czasie prac polowych. Łaty
niwelacyjne powinny mieĘ wyznaczone poprawki do de"ugości średniego metra, w
oparciu o por�wnanie z jednometrowym metalowym kontrolnym przymiarem linio-
wym. Poprawka e"aty powinna byĘ wyznaczona z be"�dem średnim 0,15 mm/m dla
e"aty do niwelacji III klasy i 0,20 mm/m dla e"aty do niwelacji IV klasy. Łaty powinny
teł mieĘ wyznaczony be"Ąd miejsca zera.
� 70
W niwelacji geometrycznej stosuje si� nast�pujĄce zasady:
1) kałdy odcinek mierzony jest dwukrotnie w kierunku ge"�wnym i powrotnym,
2) liczba stanowisk na odcinku powinna byĘ parzysta, aby na obu punktach ko�-
cowych stawiana bye"a ta sama e"ata. Pomiar odcinka w dw�ch kierunkach
powinien si� zaczynaĘ od obserwacji na innĄ e"at�,
3) de"ugośĘ celowej na stanowisku nie powinna przekraczaĘ 50 m. W szczeg�lnych
warunkach terenowych (np. przejścia przez rzek�) lub w szczeg�lnie dobrych
warunkach obserwacyjnych i przy powi�kszeniu lunety niwelatora 30x maksy-
malna de"ugośĘ celowej mołe wynosiĘ 75 m,
4) r�łnica de"ugości celowych na danym stanowisku nie mołe byĘ wi�ksza nił
0,8 m,
5) linia celowa powinna przebiegaĘ minimum na wysokości 1m nad powierzchniĄ
terenu, a w terenie falistym - minimum 0,6 m.
Przedstawione wymagania sĄ obligatoryjne jedynie w przypadku, gdy wykonuje si�
pomiary w ograniczonym zakresie, nie pozwalajĄcym na określenie doke"adności
pomiaru na podstawie analizy statystycznej.
24
� 71
R�łnica mi�dzy dwoma wyznaczeniami przewyłszenia na stanowisku nie powinna
byĘ wi�ksza nił 2 mm dla III klasy i 3 mm dla IV klasy.
� 72
R�łnica wynik�w dwukrotnego pomiaru ( ) odcinka niwelacyjnego (de"ugośĘ odcin-
ka R w km), obliczona z pomiar�w w kierunku ge"�wnym i powrotnym, nie powinna
byĘ wi�ksza nił:
Klasa III IV
6 R mm 12 R mm
� 73
Odchye"ka zamkni�cia poligonu (f) o de"ugości obwodnicy poligonu F (w km), wy-
znaczona z wartości pomierzonych, nie powinna byĘ wi�ksza nił:
Klasa III IV
6 F mm 12 F mm
f
� 74
Odchye"ka nawiĄzania (f1) linii (ciĄgu o de"ugości L w km) do punkt�w wyłszych klas
nie powinna byĘ wi�ksza nił:
Klasa III IV
4 L mm 10 L mm
f1
� 75
Przed wyr�wnaniem sieci linii (ciĄg�w) danej klasy naleły wykonaĘ obliczenia
wst�pne, na kt�re ske"adajĄ si�:
1) sprawdzenie oblicze� polowych,
2) obliczenie przewyłsze� odcink�w i linii,
3) ewentualne wprowadzenie poprawek e"at.
� 76
Doke"adnośĘ zapisu wartości przewyłsze�, poprawek i be"�d�w średnich pomiaru
niwelacji powinna wynosiĘ 0,1 mm.
� 77
Pośrednie wymagania doke"adnościowe (r�łnica wynik�w dwukrotnego pomiaru
odcinka niwelacyjnego, odchye"ka zamkni�cia poligonu, odchye"ka nawiĄzania linii)
obowiĄzujĄ w sytuacji, gdy ograniczony zakres prac nie pozwala na ocen�
doke"adności wynik�w (dotyczy np. zwiĄza� wysokościowych).
� 78
Znaki naziemne i podziemne osnowy wysokościowej powinny mieĘ wyznaczone
poe"ołenie poziome z doke"adnościĄ sytuacyjnej osnowy pomiarowej. W wyjĄtkowych
przypadkach dopuszcza si� określenie tego poe"ołenia na podstawie mapy 1:10 000
lub pomiaru odbiornikiem nawigacyjnym GPS.
25
Rozdziae" VIII
WYR WNANIE SIECI
� 79
1. Wyr�wnanie sieci, zake"adanej bez ułycia GPS, wykonuje si� na pe"aszczy�nie od-
wzorowania, w obowiĄzujĄcym pa�stwowym systemie odniesie� przestrzennych.
2. Wyr�wnanie wykonuje si� ściśle, metodĄ pośredniczĄcĄ. Do obserwacji, zre-
dukowanych ze wzgl�du na mimośrody oraz ze wzgl�du na niepoziomy prze-
bieg celowych, naleły przed wyr�wnaniem wprowadziĘ poprawki ze wzgl�du na
poziom odniesienia oraz redukcje na pe"aszczyzn� odwzorowania.
3. Przy jednoczesnym wyr�wnaniu zbioru obserwacji niejednakowo doke"adnych
naleły stosowaĘ odpowiadajĄce im wagi, kt�re ustala si� jako wielkości odwrot-
nie proporcjonalne do kwadrat�w be"�d�w średnich tych obserwacji.
4. Przy wyr�wnaniu sieci zake"adanej bez ułycia GPS, naleły obliczaĘ charak-
terystyk� doke"adności w postaci be"�d�w poe"ołenia kałdego punktu (mp).
� 80
Punkty osnowy poziomej III klasy, przewidziane do adaptacji i posiadajĄce
wsp�e"rz�dne w innym uke"adzie nił przyj�ty dla danego opracowania, powinny byĘ
ponownie wyr�wnane. W przypadkach uzasadnionych wzgl�dami technicznymi i
ekonomicznymi dopuszcza si� wykonywanie transformacji wsp�e"rz�dnych.
� 81
Wyr�wnanie sieci zake"adanej przy ułyciu GPS wykonuje si� przy nast�pujĄcych
zae"ołeniach:
1) wsp�e"rz�dne punkt�w sieci, zake"adanej przy ułyciu GPS, wyznacza si� w proce-
sie wyr�wnania obserwacji w uke"adzie przestrzennym,
2) do wyr�wnania przyjmuje si� tylko niezalełne wektory GPS,
3) do wyr�wnania obserwacji GPS dopuszcza si� jedynie oprogramowanie, kt�re
spee"nia nast�pujĄce warunki:
a) posiada mołliwośĘ obliczania tr�jwymiarowych przyrost�w kartezja�skich X,
Y, Z wektora z ich be"�dami średnimi i macierzĄ wag (tak określony wektor
jest podstawowym elementem obserwacji podlegajĄcych archiwizacji),
b) wykonuje wyr�wnanie przestrzenne w uke"adzie geocentrycznym na elip-
soidzie odniesienia,
c) posiada mołliwośĘ wyr�wnywania wysokości elipsoidalnej h dla punkt�w
nawiĄzania (na kt�rych przyj�to B,L jako stae"e) i przyjmowania stae"ości
wysokości h na punktach wyr�wnywanych (gdzie z kolei wsp�e"rz�dne B,L
podlegajĄ wyr�wnaniu),
d) uwzgl�dnia be"�dy centrowania i pomiaru wysokości,
e) podaje be"�dy średnie wsp�e"rz�dnych po wyr�wnaniu,
f) wyprowadza informacje o poprawności procesu wyr�wnania.
� 82
Punkty osnowy poziomej II klasy, zake"adanej przy ułyciu GPS, wyr�wnuje si� przy
zae"ołeniu bezbe"�dności punkt�w nawiĄzania, kt�rymi sĄ punkty I klasy osnowy
poziomej i punkty osnowy wysokościowej o klasach wyłszych od projektowanej.
26
� 83
Punkty osnowy poziomej III klasy, zake"adanej przy ułyciu GPS, wyr�wnuje si� przy
zae"ołeniu bezbe"�dności wsp�e"rz�dnych punkt�w nawiĄzania, czyli punkt�w I klasy
i punkt�w klasy IIS, i bezbe"�dności wysokości punkt�w osnowy wysokościowej
o klasach wyłszych od projektowanej.
� 84
Zaleca si� wykonanie kontroli wst�pnej obserwacji poprzez wyr�wnanie swobodne
sieci geodezyjnej, tzn. wyr�wnanie z przyj�ciem jednego punktu jako punktu
stae"ego. Wyniki tego wyr�wnania nie podlegajĄ dalszemu opracowaniu, a se"ułĄ
wykryciu ewentualnych be"�d�w innych nił przypadkowe.
� 85
1. Wysokości elipsoidalne h punkt�w nawiĄzania, w wyr�wnaniu sieci zake"adanej
przy ułyciu GPS, oblicza si� z zalełności:
h = H + N
gdzie: H - wysokośĘ punktu,
N - wielkośĘ odst�pu geoidy niwelacyjnej od elipsoidy odniesienia
obliczona z modelu geoidy.
2. Wysokości punkt�w wyr�wnanych wyznacza si� z r�łnic mi�dzy wysokościami
elipsoidalnymi i odst�pami N, zgodnie z zalełnościĄ:
H = h ń N
gdzie: h - wysokośĘ elipsoidalna z wyr�wnania sieci.
3. Obliczenia naleły wykonywaĘ w ramach jednego, obowiĄzujĄcego modelu
geoidy, tzn. nie naleły e"ĄczyĘ oblicze� wykonanych przy ułyciu innego modelu
geoidy, np. wcześniej obowiĄzujĄcego.
4. Wysokości elipsoidalne majĄ jedynie znaczenie pomocnicze i nie podlegajĄ dal-
szemu opracowaniu, tzn. nie sĄ archiwizowane do dalszego wykorzystania.
� 86
1. Osnowa wysokościowa III i IV klasy powinna byĘ wyr�wnana metodĄ naj-
mniejszych kwadrat�w.
2. Wagi (p) wynik�w pomiaru poszczeg�lnych linii powinny byĘ odwrotnie proporcjo-
nalne do kwadratu be"�du średniego ich pomiaru lub - przy podobnych war-
tościach be"�du średniego 1 km linii - odwrotnie proporcjonalne do ich de"ugości.
3. Ostateczne wysokości punkt�w podaje si� z precyzjĄ 1 mm dla osnowy III klasy
i 1 cm dla osnowy IV klasy.
27
Rozdziae" IX
PRZELICZENIA WSP ŁRZ DNYCH POMI DZY UKŁADEM
Ń2000� I UKŁADEM Ń1965� LUB UKŁADEM LOKALNYM
� 87
1. Przeliczenia wsp�e"rz�dnych punkt�w osn�w szczeg�e"owych, pomi�dzy uke"adem
wsp�e"rz�dnych Ń2000� i uke"adem wsp�e"rz�dnych Ń1965� (lub lokalnym uke"adem
wsp�e"rz�dnych), wykonuje si� wede"ug ściśle ustalonych procedur obliczenio-
wych i określonej sekwencji przelicze�.
1) Z uke"adu Ń2000� na Ń1965� (lub uke"ad lokalny):
(x,y)2000 [1 ] (B,L)GRS-80 [2 ] (B,L)Krasowski [3 ] (x,y)quasi-stereo,G-K [4 ]
(x,y)1965 lub lok.
gdzie:
[1 ] przeliczenie przy ułyciu formue" matematycznych odwzorowania
Gaussa-Kr�gera,
[2 ] przeliczenie wsp�e"rz�dnych geodezyjnych B,L w uke"adzie odniesienia
EUREF-89 na elipsoidzie GRS 80 na wsp�e"rz�dne geodezyjne B,L w
uke"adzie odniesienia Ń1942� na elipsoidzie Krasowskiego,
[3 ] przeliczenie przy ułyciu formue" matematycznych odwzorowania quasi-
-stereograficznego Ń1965� dla stref: I, II, III, IV lub Gaussa-Kr�gera dla
strefy V, lub odwzorowania lokalnego uke"adu wsp�e"rz�dnych,
[4 ] transformacja przez podobie�stwo z usuni�ciem odchye"ek na punktach
e"Ącznych metodĄ Hausbrandta.
2) Z uke"adu Ń1965� (lub uke"adu lokalnego) na Ń2000�:
(x,y)1965 lub lok. [1 ] (B,L)Krasowski [2 ] (B,L)GRS-80 [3 ] (x,y)G-K [4 ] (x,y)2000
gdzie:
[1 ] przeliczenie przy ułyciu formue" matematycznych odwzorowania quasi-
-stereograficznego Ń1965� dla stref: I, II, III, IV lub Gaussa-Kr�gera dla
strefy V, lub odwzorowania lokalnego uke"adu wsp�e"rz�dnych,
[2 ] przeliczenie wsp�e"rz�dnych geodezyjnych B,L w uke"adzie odniesienia
Ń1942� na elipsoidzie Krasowskiego na wsp�e"rz�dne geodezyjne B,L w
uke"adzie odniesienia EUREF-89 na elipsoidzie GRS 80,
[3 ] przeliczenie przy ułyciu formue" matematycznych odwzorowania
Gaussa- Kr�gera,
[4 ] transformacja przez podobie�stwo z usuni�ciem odchye"ek na punktach
e"Ącznych metodĄ Hausbrandta.
2. Transformacj� przez podobie�stwo, określonĄ jako etap [4 ] ust. 1 pkt 1 i 2,
wykonuje si� do istniejĄcych punkt�w osnowy wyłszych klas; ten etap oblicze�
28
jest obowiĄzkowy w przeliczeniach pomi�dzy uke"adami Ń2000� i Ń1965� i nie
mołe byĘ zast�powany innymi przeliczeniami.
3. Przeliczenia w etapie [2 ] wykonuje si� przez transformacj� uke"ad�w
odniesienia, kt�ra mołe byĘ wykonana zar�wno poprzez geocentryczne
wsp�e"rz�dne kartezja�skie1, jak i wsp�e"rz�dne elipsoidalne.
4. Przeliczenie wsp�e"rz�dnych geodezyjnych B,L na elipsoidzie GRS 80 (elipsoida
pa�stwowego systemu odniesie� przestrzennych), na wsp�e"rz�dne geodezyjne
B,L na elipsoidzie Krasowskiego (elipsoida dawnego, pa�stwowego uke"adu
wsp�e"rz�dnych Ń1965�) wykonuje si� przy ułyciu nast�pujĄcych parametr�w
przesuni�cia geocentrycznych uke"ad�w wsp�e"rz�dnych:
X ("GRS80" "Krasowski")= -23,74 m,
Y = +123,83 m,
("GRS80" "Krasowski")
Z ("GRS80" "Krasowski")= +81,81 m,
(przy zerowych kĄtach obrotu osi wsp�e"rz�dnych i niezmienności skali):
1) Przeliczenie wsp�e"rz�dnych geodezyjnych (B,L)"GRS80" (B,L)"Krasowski":
B"= {- X sinB cosL - Y sinB sinL + Z cosB + a (RN e2 sinB cosB) / a + f
[ RM (a/b) + RN (b/a)] sinB cosB }� [(RM + h) sin1"]-1
L"= [- X sinL + Y cosL]� [(RN +h) cosB sin1"]-1
gdzie:
BKrasowski = B + B",
LKrasowski = L + L"
B,L - wsp�e"rz�dne geodezyjne na GRS80,
h - wysokośĘ elipsoidalna od GRS80 (h=H+34m),
a = 6378137 m,
b = 6356752,3141 m,
b/a = 1 - f
f = 1/298,257222101 = 0,003352810687
a = 108 m
f = - 4,80812�10-7
1
Opisywana procedura przeliczania wsp�e"rz�dnych B,L(GRS80) B,L (Krasowski) i odwrotnie mołe
byĘ wykonana poprzez geocentryczne wsp�e"rz�dne kartezja�skie, tzn. stosuje si� w�wczas transforma-
cj� tr�jwymiarowĄ przez podobie�stwo, przy ułyciu nast�pujĄcych parametr�w, np.
dla przeliczenia z EUREF-89 na Ń1942�:
TX = -33,4297
TY = +146,5746
TZ = +76,2865
m = 0,84077 . 10-6
RX = -1,7388854 . 10-6 [rad] = -0,35867�
RY = -0,2561460 . 10-6 [rad] = -0,05283�
RZ =+ 4,0896031. 10-6 [rad] = 0,84354�
gdzie: TX , TY , TZ - ske"adowe przesuni�cia wzajemnego środk�w uke"ad�w,
RX , RY , RZ - kĄty obrot�w osi jednego uke"adu wzgl�dem drugiego oraz m ń parametr zmiany skali.
Formue"y przeliczenia majĄ postaĘ:
Xn = TX + (1+m) . Xi + RZ . Yi ń RY . Zi
Yn = TY - RZ . Xi + (1+m). Yi + RX . Zi
Zn = TZ + RY . Xi - RX . Yi + (1+m). Zi
29
e2 = 2f - f2 = 0,006694380036
RN = a / (1 - e2 sin2B)1/2
RM = a (1-e2) / (1 - e2 sin2B)3/2
2) Przeliczenie wsp�e"rz�dnych geodezyjnych (B,L)"Krasowski" (B,L)"GRS80":
B"= {- X sinB cosL - Y sinB sinL + Z cosB + a (RN e2sinB cosB) / a + f
[ RM (a/b) + RN (b/a)] sinB cosB }� [(RM + h) sin1"]-1
L = [- X sinL + Y cosL]� [(RN +h) cosB sin1"]-1
gdzie:
BGRS80 = B + B",
LGRS80 = L + L"
B,L - wsp�e"rz�dne geodezyjne na elipsoidzie Krasowskiego,
h - wysokośĘ elipsoidalna od elipsoidy Krasowskiego (h=H+2m),
a = 6378245 m,
b = 6356863,0188 m,
b/a = 1 - f
f = 1/298,3 = 0,003352329865
a = -108 m
f = + 4,80812�10-7
e2 = 2f - f2 = 0,006693421615
RN = a / (1 - e2 sin2B)1/2
RM = a (1-e2) / (1 - e2 sin2B)3/2
5. Przeliczenia wsp�e"rz�dnych geodezyjnych B,L do uke"adu wsp�e"rz�dnych prosto-
kĄtnych x,y (i przeliczenia odwrotne), wykonywane przy zastosowaniu formue"
odwzorowa� kartograficznych przyj�tych dla tych uke"ad�w, wykonuje si� z
doke"adnościĄ numerycznĄ nie gorszĄ od 1mm.
� 88
Przeliczenia wsp�e"rz�dnych geodezyjnych B,L na elipsoidzie Krasowskiego do
uke"adu wsp�e"rz�dnych Ń1965� dla stref: I, II, III i IV (i zadanie odwrotne) wykonuje
si� przy zastosowaniu odwzorowania quasi-stereograficznego o nast�pujĄcych
parametrach:
Ń1965� Ń1965� Ń1965� Ń1965�
Nazwa uke"adu
strefa I strefa II strefa III strefa IV
o o o o
B=50 37�30" B=53 00�07� B=53 35�00� B=51 40�15�
Punkt ge"�wny
o o o o
L=21 05�00� L=21 30�10� L=17 00�30� L=16 40�20�
Zmiana skali w
punkcie 0,9998 0,9998 0,9998 0,9998
ge"�wnym
Wsp�e"rz�dne
Xo=5 467 000 Xo=5 806 000 Xo=5 999 000 Xo=5 627 000
pe"askie punktu
Yo=4 637 000 Yo=4 603 000 Yo=3 501 000 Yo=3 703 000
ge"�wnego
30
� 89
Przeliczenia wsp�e"rz�dnych geodezyjnych B,L na elipsoidzie Krasowskiego na
wsp�e"rz�dne pe"askie x,y w strefie V uke"adu Ń1965� wykonuje si� w odwzorowaniu
Gaussa-Kr�gera o nast�pujĄcych parametrach:
1) poe"udnik osiowy Lo=18o57�30�,
2) zmiana skali w poe"udniku osiowym r�wna 0,999983,
3) zmiana wsp�e"rz�dnych x liczonych od r�wnika o wielkośĘ - 4 700 000m,
4) wsp�e"rz�dne y w poe"udniku osiowym r�wne wielkości +237 000m.
� 90
Transformacja przez podobie�stwo z rozrzuceniem odchye"ek na punktach e"Ącznych
metodĄ Hausbrandta dostosowuje sieĘ punkt�w, podlegajĄcych przeliczeniu do
docelowego uke"adu wsp�e"rz�dnych:
1) Dla przelicze� punkt�w II klasy jako punkty e"Ączne przyjmuje si� wszystkie
punkty I klasy poe"ołone w rozszerzonym obszarze przeliczanej grupy punkt�w,
a do przelicze� punkt�w III klasy ń wszystkie punkty I i II klasy. Wykonanie takiej
transformacji ma na celu:
a) przy przeliczaniu na dawny, pa�stwowy uke"ad wsp�e"rz�dnych Ń1965�: dos-
tosowanie sieci geodezyjnej do osnowy geodezyjnej wyr�wnanej w uke"adzie
Ń42/58�, na podstawie kt�rej utworzono uke"ad wsp�e"rz�dnych Ń1965�,
b) przy przeliczaniu punkt�w III klasy - wyznaczonych w dawnym, pa�stwowym
uke"adzie wsp�e"rz�dnych Ń1965� - do uke"adu Ń2000�: dostosowanie do osnowy
geodezyjnej I i II klasy wyr�wnanej w obowiĄzujĄcym systemie odniesie�
przestrzennych.
2) Be"Ąd transformacji, obliczony z odchye"ek na punktach e"Ącznych, kt�ry jest odpo-
wiednikiem be"�du poe"ołenia punktu:
VxVx VyVy
mt
n 2
gdzie: Vx ,Vy ń odchye"ki wsp�e"rz�dnych x,y dla punkt�w e"Ącznych,
n ń liczba punkt�w e"Ącznych,
nie powinien przekraczaĘ 0,05m.
W wyjĄtkowych przypadkach dopuszcza si� mołliwośĘ niespee"nienia tego kry-
terium, pod warunkiem wykazania, w drodze wyr�wnania swobodnego, łe przy-
czyna leły w niedoke"adności osnowy w uke"adzie Ń1965�.
3) Odchye"ki na punktach e"Ącznych nie mogĄ przekraczaĘ potr�jnej wartości be"�du
transformacji i powinny byĘ usuni�te metodĄ Hausbrandta:
n
n
n
n
Vyi pi
V
y
p
i
i
Vxi pi
V
x
i
p
i
i 1
i
1
i 1
i
1
x xt y yt
x
x
t
y
y
t
n
n n
n
i
pi
p
pi
p
i
i 1
i
1
i 1
i
1
gdzie: xt , yt - wsp�e"rz�dne z transformacji przez podobie�stwo,
Vx , Vy - wielkości poprawek na punktach e"Ącznych,
pi
2
di
c= const., d - odlege"ośĘ punktu obliczanego do i-tego punktu e"Ącznego.
31
� 91
1. Przeliczenia wsp�e"rz�dnych punkt�w mapy zasadniczej (mi�dzy uke"adami
Ń1965� i Ń2000�), dla punkt�w lełĄcych na dułych obszarach (co najmniej kilku
powiat�w), mogĄ byĘ wykonywane poprzez transformacj� wielomianami, kon-
foremnymi lub niekonforemnymi, wyłszych stopni.
2. Projekt techniczny transformacji i procedury obliczeniowe wymagajĄ
zatwierdzenia przez Ge"�wnego Geodet� Kraju.
3. Punktami e"Ącznymi w transformacjach wielomianami wyłszych stopni sĄ wszys-
tkie punkty klasy I na danym obszarze (bez punkt�w klasy IS).
4. Be"Ąd transformacji, obliczony z odchye"ek na punktach e"Ącznych, kt�ry jest
odpowiednikiem be"�du poe"ołenia punktu:
VxVx VyVy
m
t
u
n
2
gdzie: Vx ,Vy ń odchye"ki wsp�e"rz�dnych x,y dla punkt�w e"Ącznych,
n ń liczba punkt�w e"Ącznych,
u ń liczba niewiadomych parametr�w transformacji,
nie powinien przekraczaĘ 0,05m.
5. Odchye"ki na punktach e"Ącznych nie mogĄ przekraczaĘ potr�jnej wartości be"�du
transformacji i powinny byĘ usuni�te metodĄ Hausbrandta.
32
Rozdziae" X
KONTROLA JAKO�CI
� 92
Wykonawca prac geodezyjnych, o kt�rych mowa w niniejszej instrukcji, jest
zobowiĄzany do przeprowadzenia kontroli jakości, potwierdzonej protokoe"em ja-
kości. Ge"�wnym celem tej kontroli jest potwierdzenie spee"nienia wymaga� technolo-
gicznych i doke"adnościowych.
� 93
Ocen� jakości przeprowadza si� oddzielnie dla sieci poziomej i wysokościowej.
� 94
Metod� oceny doke"adności naleły opisaĘ w protokole jakości (test statystyczny,
wynik wyr�wnania metodĄ najmniejszych kwadrat�w, por�wnanie z danymi geo-
dezyjnymi o wyłszej doke"adności, powt�rzenie pomiar�w, estymacja). Kontrola
jakości powinna w szczeg�lności weryfikowaĘ sp�jnośĘ sieci geodezyjnej z danymi
geodezyjnymi nie wchodzĄcymi do danej sieci.
� 95
Kontrola jakości ske"ada si� z trzech etap�w:
1) sprawdzenia wykonanych obserwacji, dziennik�w polowych, szkic�w, wynik�w
pomiar�w i innej dokumentacji technicznej z obowiĄzujĄcymi wymaganiami
technicznymi i projektem technicznym,
2) wst�pnej analizy jakościowej zbior�w obserwacyjnych, po usuni�ciu be"�d�w
grubych,
3) oceny poprawności wynik�w wyr�wnania sieci oraz oceny spee"nienia zae"ołe�
doke"adności w określonej klasie sieci.
� 96
Kontrola jakości obejmuje r�wnieł sprawdzenie poprawności osadzenia znak�w
geodezyjnych w terenie i dokumentacji z tym zwiĄzanej.
� 97
Kontrola jakości przeprowadzona ze strony wykonawcy nie wyklucza wykonania
kontroli przez innĄ stron� (zleceniodawc�, ośrodek dokumentacji geodezyjnej i kar-
tograficznej itp.).
33
Rozdziae" XI
DOKUMENTACJA TECHNICZNA
� 98
Dokumentacj� technicznĄ prac zwiĄzanych z zae"ołeniem i modernizacjĄ osnowy
geodezyjnej stanowi dokumentacja:
1) projektu technicznego,
2) utrwalenia znak�w geodezyjnych,
3) pomiar�w,
4) oblicze�,
5) formalnoprawna.
� 99
Dane geodezyjne w dokumentacji ko�cowej osnowy poziomej III i IV klasy naleły
zapisywaĘ z doke"adnościĄ:
1) wsp�e"rz�dne geograficzne geodezyjne (B,L) 0,0001",
2) wsp�e"rz�dne prostokĄtne pe"askie (x,y) 0,01 m,
3) kĄty i kierunki obserwowane 1cc (0,001g dla punkt�w III klasy),
4) odlege"ości do punkt�w kierunkowych:
a) pomierzone bezpośrednio lub obliczone ze wsp�e"rz�dnych 1 m,
b) określone z mapy topograficznej lub technikĄ DGPS 10 m,
5) wysokości punkt�w:
a) dla punkt�w pomiarowej osnowy wysokościowej 0,01 m,
b) dla punkt�w pozostae"ych 0,1 m.
� 100
Ostateczne wysokości punkt�w w dokumentacji ko�cowej podaje si� z doke"adnoś-
ciĄ 1 mm dla niwelacji III klasy i 1 cm dla niwelacji IV klasy.
� 101
W wyniku zako�czenia prac powinny byĘ sporzĄdzone:
1) sprawozdanie techniczne,
2) szkic przedstawiajĄcy struktur� sieci,
3) wykaz danych geodezyjnych zawierajĄcy:
a) numery, klasy punkt�w i oznaczenia rodzaju znak�w geodezyjnych,
b) wsp�e"rz�dne i wysokości,
c) oznaczenia punkt�w kierunkowych, kĄty kierunkowe i odlege"ości do punkt�w
kierunkowych (dotyczy punkt�w II klasy),
d) opisy topograficzne punkt�w,
4) zestawienia zredukowanych, przyj�tych do wyr�wnania, obserwacji (w przypad-
ku obserwacji przy ułyciu GPS, zestawienie niezalełnych wektor�w po
przetworzeniu, ang.postprocessing),
5) plik danych geodezyjnych i uzupee"niajĄcych, dotyczĄcy punkt�w II klasy, w for-
macie SWING, przygotowany do aktualizacji centralnego banku danych geo-
dezyjnych.
34
� 102
Sprawozdanie techniczne w formie syntetycznego opisu wykonywanych prac
powinno zawieraĘ, mi�dzy innymi, informacje dotyczĄce:
1) metod pomiaru,
2) liczby i rodzaju ułytych instrument�w geodezyjnych,
3) wykonanych obserwacji, ze stwierdzeniem zgodności z projektem,
4) wynik�w wyr�wnania i oblicze� dokumentujĄcych prawide"owośĘ wykonanych
prac,
5) opisu przelicze� (transformacji) punkt�w, jełeli ten etap prac bye" wykonywany,
6) oprogramowania komputerowego ułytego do oblicze� geodezyjnych,
7) kontroli jakości.
� 103
Dokumentacj� technicznĄ rozdziela si� na grupy funkcjonalne, w tym:
1) do zasobu przejściowego: wyniki wyr�wnania swobodnego sieci (wydruk lub
zapis na nośnikach komputerowych), jełeli takie wyr�wnanie bye"o wykonywane,
2) do zasobu bazowego: polowe opisy topograficzne, szkic sieci z obserwacjami,
dzienniki obserwacyjne (lub zbiory wynikowe z opracowania wektor�w GPS),
wykaz identyfikator�w punkt�w (z roboczĄ numeracjĄ punkt�w, jełeli bye"a
stosowana), dokumentacja wyr�wnania i przeliczenia punkt�w, protokoe"y
przekazania znak�w pod ochron�,
3) do zasobu ułytkowego: wykazy zmian w opisach topograficznych punkt�w
istniejĄcych, opisy topograficzne punkt�w nowych, wykazy zmian w danych
geodezyjnych punkt�w istniejĄcych, dane geodezyjne punkt�w nowych.
� 104
Dokumentacja techniczna osn�w geodezyjnych powinna byĘ przekazywana
(przesye"ana) na komputerowych nośnikach informacji, a w wyjĄtkowych przypad-
kach w formie drukowanej (pisemnej).
� 105
1. Przekazywanie danych geodezyjnych i opis�w topograficznych nast�puje przy
ułyciu SWING.
2. Przekazywanie materiae"�w geodezyjnych i kartograficznych, stanowiĄcych
zas�b bazowy i ułytkowy ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej,
nast�puje po uzgodnieniu z ośrodkiem (odbiorcĄ danych) sposobu kompute-
rowego przekazania informacji.
� 106
Do przekazywanych danych doe"Ącza si� protok�e" przekazania danych zawierajĄcy,
mi�dzy innymi, klucz jawny podpisu cyfrowego (jawny skr�t danych) do sprawdza-
nia przez odbierajĄcego autentyczności danych, zgodny ze standardem SWING.
� 107
1. Protok�e" przekazania danych jest odr�cznie podpisanym dokumentem. Protok�e"
ten zawiera informacje dotyczĄce:
1) wykonawcy - nadruk lub pieczĄtka firmowa z adresem,
2) jednostki obszarowej - oznaczenie obiektu, gode"o arkusza mapy lub nazw�
wojew�dztwa, miasta, powiatu, gminy,
35
3) daty sporzĄdzenia,
4) formy przekazania (przese"ania) - dyskietki, taśmy komputerowe, CD-ROM,
transfer danych poprzez sieĘ itp.,
5) wykazu danych (zbior�w) przekazywanych z wszystkimi informacjami
niezb�dnymi do ich wykorzystania (nazwy zbior�w, zastosowana metoda
kompresji danych, format danych, specyficzne informacje, dotyczĄce opra-
cowania danych technicznych, niezb�dne do ich odczytania i przetwarzania)
- dane, b�dĄce elementami zasobu bazowego i ułytkowego, sĄ podawane z
kluczem jawnym (mogĄ byĘ stosowane grupy zbior�w dla jednego klucza).
2. Wykaz danych z kluczami podpisuje podpisem r�cznym uprawniony wykonawca.
3. Odbiorca danych potwierdza na protokole przekazania zgodnośĘ danych z ich
kluczami.
� 108
Jełeli przekazanie dokumentacji na komputerowych nośnikach dokumentacji odby-
wa si� bez ułycia klucza jawnego, to do takiej dokumentacji naleły doe"ĄczyĘ jej
autoryzowane wydruki komputerowe.
� 109
Po wykonaniu prac zwiĄzanych z zae"ołeniem i modernizacjĄ osnowy geodezyjnej,
tworzy si� zbiory wynik�w pomiar�w oraz przetworzonych danych geodezyjnych.
Zbiory te, zake"adane i aktualizowane na komputerowych nośnikach informacji,
wprowadza si� do banku danych geodezyjnych.
� 110
1. Przetworzone dane geodezyjne osn�w podstawowych i osnowy szczeg�e"owej II
klasy gromadzi si� w centralnym banku danych geodezyjnych.
2. Regionalne banki danych geodezyjnych gromadzĄ dane geodezyjne osn�w:
poziomej III klasy i wysokościowej III i IV klasy.
36