Powieść kontynuowała nurt realistyczny i czerpała inspiracje z naturalizmu i impresjonizmu. Element naturalistyczny stanowi pesymistyczna wizja determinizmu - bohater podporządkowany jest instynktom (miłości, agresji, strachu, nienawiści), a jego wolę więzi rytm biologiczny. Człowieka cechuje walka o byt, w której wygrywa jednostka bezwzględna, pozbawiona wątpliwości etycznych. Indywidualista nie spełniający norm zostaje odrzucony przez otoczenie. Istnieją tendencję do brutalizacji obrazu świata. Do elementów impresjonizmu zalicza się narratora i sposób narracji. W "Ludziach bezdomnych" jest on subiektywny, patrzy z punktu widzenia bohatera. W "Chłopach" istnieje trzech narratorów. Pierwszy - realistyczny i obiektywny, drugi - członek gromady oraz trzeci - impresjonistyczny. Istnieją epizody nie związane z tokiem akcji. Pisarz ogranicza rolę fabuły. Kompozycja jest luźna i otwarta. Powieść prezentuje irracjonalność psychiki bohatera - emocje górują nad rozsądkiem.