Z E W I A T A
Piber ordnung wed"ug Weissa
MACIEJ JACKOWSKI
Podejmujemy rozpocztą dwa lata temu wdrówk szlakiem majestatycznych siwych koni.
Po kolebce rasy lipicanów s"owełskiej Lipicy oraz s"owackich Topolczankach przyszed" czas
na chyba najlepiej wypromowaną, ale teŻ robiącą najwiksze wraŻenie, stadnin w austriackim
Piber miejsce, gdzie przychodzą na Ęwiat aktorzy Hiszpałskiej Szko"y Jazdy w Wiedniu.
ni strona internetowa, ani krótka związkowa. Wspó"czesnoĘ w niewiel- 3. ponowne powo"anie w roku 1890.
notka w folderze reklamowym nie kim tylko stopniu miesza si z tu Majątek Piber naleŻa" początkowo
Aoddają tego co spotyka hipologa z tchnieniem wieków. Czuje si, Że wciąŻ do klasztoru benedyktynów. W 1798 ro-
za bramą Bundesgestt Piber, która rekla- ducha monarchii austro-wgierskiej. ku cesarz Józef II powo"a" w tym miejscu
muje si jako ojczyzna lipicanów : A duch ten, to przede wszystkim "ad i po- stadnin koni. MiejscowoĘ po"oŻona
Wkomponowana w idylliczny krajobraz rządek, nawet w s"owach i gestach opro- jest u podnóŻa Terenbach i Stubalpe. Te-
pagórkowatej zachodniej Styrii, leŻy nie- wadzającego nas koniuszego Leopolda ren nawadniają potoki Gail i Graden-
wielka miejscowoĘ Piber, ca. 35 km Weissa. wietna organizacja, konse- bach, uchodzące do rzeki Kainach.
na zachód od Grazu. Oprócz związkowej kwencja w dzia"aniu, dok"adnoĘ, punk- Z doliny rozpoĘciera si widok na wyŻej
stadniny koni na miejscu są: romałski ko- tualnoĘ, rzetelnoĘ tutaj to nie są po"oŻony koĘció" oraz zamek, na hory-
Ęció" i barokowy zamek, w którym znajdu- czcze frazesy, tylko kanony, które wyzna- zoncie rysują si pasma Alp. Stadnina
ją si: zarząd stadniny, pomieszczenia se- czają rytm codziennego Życia. zajmowa"a powierzchni 684 ha, z cze-
minaryjne i zespó" restauracyjny. To nie tylko wysprzątane alejki, zagra- go 271 ha stanowi"o w"asnoĘ stadniny,
Wspania"y klimat oraz idealne warunki bione i ukwiecone rabatki, czyste konie a pozosta"y area" zosta" w roku 1891 wy-
glebowe i pod"oŻa stwarzają doskona"e w bardzo dobrej kondycji i czyĘciusieł- dzierŻawiony na okres 20 lat. WieĘ liczy-
warunki dla chowu koni. Tu jest ojczyzna kie, wymuskane stajnie. To takŻe "ad "a w ówczesnych czasach 396 mieszkał-
i oĘrodek szlachetnych koni lipiałskich. w s"owach i w postpowaniu personelu. ców, a ca"oĘ zabudował stanowi"y po-
Konie lipiałskie są najstarszą kulturalną Bez pospiechu, ale teŻ i bez zbytnich ce- mieszczenia zamkowe i koĘció" parafial-
rasą Europy. Ich pochodzenie siga roku regieli. Pouk"adane, zaszufladkowane, co ny. Dooko"a rozmieszczone by"y stanie
1580. Wtedy to arcyksiąŻ Karol II, syn ce- nie znaczy, Że... nie nieprzewidywalne. i budynki administracyjne. Ze wzgldu
sarza Ferdynanda I, utworzy" we wsi Lipi- Próbujemy sfotografowa ogiera w posta- na rozrzucenie gospodarstw folwarcz-
ca ko"o Triestu stadnin koni przede wie zootechnicznej mamy miejsce, nych stadniny wybudowana nawet dwa
wszystkim hiszpałskich i neapolitałskich czas, ludzi do pomocy. A on nie chce goĘciłce.
do hodowli dworskich koni paradnych. czyŻby wy"amywa" si z post-monarszego Pokaęny, dwukondygnacyjny zamek,
W Związkowej Stadninie Piber 400 let- drylu? pe"niący równieŻ funkcj plebani, mieĘci"
nia wiedza zosta"a wykorzystana do ho- Jaka by"a, a jaka jest ta jedna z dwóch w swej parterowej czĘci kwatery s"uŻbo-
dowli koni spe"niających wymogi Hisz- najbardziej znanych w ck monarchii stad- we dla za"ogi, na I pitrze znajdowa"o si
pałskiej Szko"y Jazdy, które poprzez nią nin wojskowych, która ze wzgldu na swo- mieszkanie dyrektora stadniny, pokoje
sta"y si znane na ca"ym Ęwiecie. W ten je osiągnicia hodowlane skierowa"a goĘcinne, mieszkanie proboszcza oraz
sposób Związkowa Stadnina Piber wnosi na siebie szeroką uwag ówczesnych kr- czĘ pomieszczeł miejscowej szko"y.
ogromny wk"ad w zachowanie dziedzic- gów sportowych? Na drugim pitrze ulokowane by"y miesz-
twa kulturowego Austrii i jednej z najlep- kania dla oficerów oraz kancelaria stadni-
szych i najpikniejszych ras koni w jej pier- Klasztor w dolinie ny i pozosta"e pomieszczenia szko"y. Wo-
wotnej postaci. Histori Piber moŻna podzieli na trzy kó" zamku, który od strony po"udniowej
W Piber by" początkowo klasztor be- okresy: i wschodniej otacza" ogród, znajdowa"y
nedyktynów, póęniej cesarz majątek 1. od jej powstania w roku 1798 do ro- si stajnie, budynek gospodarczy, spi-
przeznaczy" dla hodowli koni. Stadnina ku 1869; chlerz oraz warsztaty i etc., poniŻej zaĘ
by"a wojskowa przychodzi"y konie z in- 2. od 1869 do 1878 przejĘcie pod re- usytuowano ujeŻdŻalnie odkrytą i krytą,
nych stadnin; by"o tu teŻ przejĘciowo sta- sort Ministerstwa Rolnictwa, do czasu jej szeroką na 23 i d"ugą na 54 kroki, hal
do ogierów. Dzisiaj jest to stadnina rozwiązania; ceglaną z drewnianym dachem.
1
K o ł P o l s k i
Do zabudował stajennych naleŻa"y: jeŻdŻania ogierów oraz przysposabiania Po"oŻenie poszczególnych zabudował
" stajnia dla ogierów czo"owych z picio- koni do pracy w zaprzgu. stadniny, umiejscowionych na stromych
ma stanowiskami i jednym boksem; staj- Do stadniny, poza centralnie po"oŻo- wzniesieniach, ma"o wybiegów oraz to,
nia ta by"a przestronna, mia"a szeroki ko- nym Piber naleŻa"y gospodarstwa: Że wikszoĘ wybiegów i pastwisk znajdo-
rytarz i "ączy"a si poprzez siodlarni i ap- " Kampl, z biegalnią dla 30 ęrebiąt; wa"a si w dolinie, zmusza"y konie do co-
tek z trzema ze sobą po"ączonymi dal- " Grub, z biegalnią dla 30 ęrebiąt; dziennego pokonywania wzniesieł.
szymi stajniami o "ącznej liczbie 30 stano- " Wilhelm z biegalnią dla 50 ęrebiąt; Utrudnia"o to wprawdzie na co dzieł
wisk;
" Reinhaler Hof z dwiema stajniami dla funkcjonowanie stadniny, lecz dla koni
" dzielona stajnia gospodarcza, umoŻli- koni uŻytkowych, dwudziestoma stanowi- na pewno by"o czynnikiem korzystnym
wiająca, w razie potrzeby, urządzenie skami, oraz bieganią dla 30 ęrebiąt; sprzyja"o zdrowiu i kondycji.
w jednej z czĘci biegalni;
" Lankowitz mia"o stajni na 8 stanowisk,
" biegania dla 70 klaczy matek biegania biegalni dla 10 ęrebiąt oraz dwie biega- RóŻne kierunki
dla 60 odsadków; nie dla 30 ęrebiąt kaŻda; mieĘci" si tutaj Zak"adając stadnin w Piber zgroma-
" padok dla 8 klaczy matek i stajnia z czte- równieŻ Zarząd Lasów. dzono oko"o 70 klaczy (aczkolwiek do-
rema stanowiskami dla wys"uŻonych koni. We wszystkich tych gospodarstwach k"adna ich liczba, jak poda" Gassebner, nie
Wszystkie stanie, solidnie zbudowane, by"y kwatery mieszkalne dla za"ogi. jest moŻliwa do ustalenia) pochodzących
by"y wysokie i zapewnia"y dobrą wentyla- Stadnina dzierŻawi"a takŻe pastwiska al- z wiedełskiego Regimentu Kawalerii. Kla-
cj. System nawadniający zapewnia" wo- pejskie po"oŻone w odleg"oĘci 36 km cze te stanowiono ogierami z Departa-
d z wysoko po"oŻonych ęróde" górskich. od Piber, na wysokoĘci 1300-1400 m n. p. mentu Ogierów Stadnych i Remonto-
Stajnie dla klaczy matek oraz ęrebiąt mia- m., gdzie znajdowa"y si biegalnie dla po- wych, któremu to departamentowi podle-
"y dodatkowo wybiegi. Owalny tor po"o- nad 220 koni oraz kwatery dla oficerów ga"a wówczas stadnina. Dopiero począw-
Żony przy drodze do Kflach s"uŻy" do za- i urzdników. szy od roku 1808, Piber by"o samodzielną
2
K o ł P o l s k i
i niezaleŻną stadniną, dzia"ającą w opar- wyróŻnia"y si urodą, ujednoliceniem ty- wysoka odsetek zaęrebieł wynosi" oko-
ciu o w"asne rozliczenie finansowe. pu oraz dzielnoĘcią, a jednostki nie nada- "o 76%. NadwyŻki plonów z upraw polo-
W tym okresie by"o teŻ czymĘ wicej, niŻ jące si na potrzeby hodowli cieszy"y si wych by"y sprzedawane, a zysk przezna-
tylko stadniną remontową; zarówno ka- doskona"ą s"awą w armii. czany na zakup owsa. Gospodarka leĘna
waleria, jak i tabory wstawia"y do niej Wprawdzie Piber osiągn"a ogromny pokrywa"a zapotrzebowanie na drewno
ęrebne i wyęrebione klacze wraz ze ęre- sukces w hodowli koni anglo-arabskich, budowlane i opa"owe, a nadmiar takŻe
bitami, które to pozostawa"y w niej aŻ ale paradoksalnie zacz"o to by ęró- sprzedawano. Stadnina otrzymywa"a po-
do osiągnicia wieku dojrza"oĘci. d"em zmian w kierunku hodowlanym. nadto dofinansowanie z kasy pałstwo-
Wszystkie te okolicznoĘci nie mog"y W tym czasie stadnina w Kisber mia"a za- wej.
jednak wp"yną na wyhodowanie w stad- potrzebowanie na wyselekcjonowane Piber zatrudnia"o wówczas:
ninie w"asnej rasy koni oraz na odchów klacze matki, a Babona powiksza"a rotmistrza, jako Komendanta i Dyrekto-
"
wyrównanego potomstwa, gdyŻ od po- i kompletowa"a materia" hodowlany. ra Stadniny;
czątku jej istnienia nie leŻa"o to w zamia- Z tych wzgldów oddano w roku 1853 oficera kwatermistrza;
"
rach w"adz. Mia"a bowiem za zadanie do- z Piber 24 klacze do Babolnej i do Kisber lekarza;
"
starczanie moŻliwie jak najwikszej liczby 24 klacze w roku 1854, rok póęniej " rachmistrza;
remontów dla potrzeb wojskowych. De- dwa m"ode ogiery i 35 klaczy matek, lekarza weterynarii;
"
partament Ogierów Stadnych i Remonto- a dwa lata póęniej grup 17 m"odych kowala;
"
wych w Graz zapewni" w latach 1808- ogierów i 50 m"odych klaczy, a w 1857 " polermistrza (ordynansa);
1809 stanówk ogierami: z grupy elity 11 matek.
" 12 podoficerów;
"
" Arabo gniady, pochodzenia i hodow- W kolejnych latach hodowano w Piber 109 szeregowych i s"uŻących adiutantów.
li wgierskiej; konie rasy lipiałskiej, której ogiery spraw- Razem 128 osób do obs"ugi 232 koni:
" Hamilton gniady, rasy angielskiej; dza"y si jako konie w hodowli w prowin- ogierów, klaczy i koni uŻytkowych.
" Galiziano kasztanowaty, rasy polskiej; cjach: Chorwacja, Wgry i Siedmiogród. W okresie tym nie by"o jednak zgodno-
" Jung Ports ciemno kasztanowaty; Tak ogiery, jak i klacze oraz ich potom- Ęci, co do kierunku hodowli, jaki przyją
" Tamar z"oto kasztanowaty, arab; stwo by"y w stadninie uŻytkowane mia"a stadnina. Pomimo to, w maju 1869
" Suberbo polski; do pracy w gospodarstwie. Zas"ugą ów- roku zakupiono w S"awucie ogiera arab-
" Dragon i Mylord obydwa gniade, ra- czesnego hodowcy by"o sprowadzenie skiego Bosak, który mia" kry 20 klaczy
sy angielskiej. do stadniny najszlachetniejszego materia- rocznie. Okaza"o si jednak, Że klacze li-
Dopiero od roku 1810 dopuszczono "u zarodowego w postaci klaczy i ogierów picałskie nie potrafi"y wyprodukowa ta-
utrzymywanie i uŻywanie do stanówki lipiałskich. W latach 1853-1868 przysz"o kiego materia"u zarodowego dla hodowli
ogierów w"asnego chowu. W 1811 roku, 18 ogierów, a w 1854-1864 w"ączono terenowej (g"ównie ogierów), jakich po-
w celu odĘwieŻenia i poprawienia mate- do stada 47 klaczy. W latach 1855-1857 trzebowa"aby wikszoĘ austriackich pro-
ria"u hodowlanego, przekazano stadninie z militarnej stadniny w Kisber przyby"o wincji.
w Piber 25 klaczy ze stadniny w Mezhe- dalszych 16 matek, zaĘ z nadwornej stad- Aby uzyska konia ciŻkiego ale szla-
gyes. W 1813 roku zniesiono nakaz prze- niny w Lipicy 11 klaczy, czystych lipica- chetnego, takŻe w tym roku (1869) pod-
kazywania do Piber ęrebnych klaczy z Re- nów. TakŻe z militarnej stadniny jto decyzj o hodowli w Piber koni an-
gimentu Kawalerii i Taborów. Co roku wy- w Osiach, w latach 1860-1866 sprowa- glo-normandzkich. Materia" hodowlany
sy"ano do Babolnej po oko"o 10 klaczy dzono jeszcze 10 klaczy tej samej rasy sprowadzono z Francji. Z pierwotnego
do stanówki ogierami hiszpałskimi, by (Rothschimmel). Do krycia tych klaczy stanu 264 koni sprzedano 107 klaczy
w ten sposób poprawi i uszlachetni po- w latach 1861-1866, oprócz ogierów lipi- i ęrebiąt, a w grudniu odtransportowano
tomstwo, co jednak, ze wzgldu na zni- całskich uŻywano takŻe innych zakupio- ogiera arabskiego Bosak i 28 klaczy lipi-
komą ich liczb nie mia"o wikszego nych reproduktorów zakupionych ogie- całskich, w wikszoĘci ęrebnych, do Ra-
wp"ywu na hodowl. W póęniejszych la- rów. By"y to: dowiec. W paędzierniku sprowadzono
tach pos"ugiwano si ogierami pe"nej krwi Rhodus rasy burgundzkiej; do Piber 14 ogierów i 23 klacze anglo-
"
angielskiej. W roku 1852 stadnina mia"a Figaro rasy pinzgauerskiej; -normandzkie. W 1871 roku definitywnie
"
28 ogierów zarodowych, przede wszyst- " Mach Abus rasy pinzgauerskiej. wygas"a hodowla koni lipicałskich; zajto
kim pe"nej krwi, co naleŻa"o zawdzicza Hodowla w Piber obejmowa"a teŻ si wy"ącznie hodowlą anglo-norman-
ówczesnemu generalnemu inspektorowi dzia"y hodowli ogierków noryckich oraz dów i folblutów. Zakupiono dalsze konie
stadniny, grafowi Hardeggowi. burgundzkich. Od roku 1860 udostp- we Francji; sprowadzono równieŻ konie
W latach 1805, 1809 i 1813, w wyniku niono ogiery czo"owe do stanowienia kla- tej rasy ze stadniny w Kladrubach.
zbrojnych inwazji, stadnina musia"a zmie- czy z hodowli prywatnej, za umiarkowa- JednakowoŻ hodowla ta nie sprawdzi"a
nia miejsce pobytu. ną op"atą, oczywiĘcie. Wyselekcjonowa- si: potomstwo by"o coraz s"absze i s"ab-
W roku 1811 dostarczono stadninie ne ogiery dostawa"y przydzia"y jako zaro- sze. Dochodzi"o do wielokrotnych dege-
klacze: 1824 Wicz i Bajan z Babolnej, dowe do hodowli terenowej w Chorwa- neracji i konsekwencją by"a redukcja sta-
1852 Miss Fortune pe"nej krwi, irlandz- cji, na Wgrzech i w Siedmiogrodzie. Kla- da do minimum, a jedynym ratunkiem
kiej i inne. Tym samym stadnina polep- cze by"y pokrywane w wieku 4 lat, a to, wydawa"a si by domieszka pe"nej krwi
szy"a w duŻym stopniu materia" hodowla- co nie nadawa"o si do hodowli, by"o od- angielskiej. Dlatego teŻ w roku 1876 po-
ny. Pewne jest, Że Piber osiągn"a ogrom- dawane na potrzeby wojska. Warunki kryto 27 klaczy anglo-normandzkich
ny sukces w hodowli anglo-arabów, które zdrowotne koni by"y dobre, a ęrebnoĘ ogierami pe"nej krwi. Znów zacz"y si
3
K o ł P o l s k i
rodzi zdrowe ęrebita. Niestety, stadnina Rzeszy i Wojny i urządzono w nim Zak"ad Żenie militarne, budynki, sprzt i maszyny
mog"a odda jedynie 19 ogierów do ho- Remontowy Ogierów z miejscem dla 450 by"y do dyspozycji. Zamierzano prowa-
dowli terenowej, a "ączna liczba koni wy- koni i wstawiono 300 remontów. dzi hodowl koni anglo-arabskich, ze
nosi"a zaledwie 171 sztuk. Ratując finanse W 1890 roku powsta"a w Piber nowa wzgldu na dotychczasowe ogromne do-
przedsibiorstwa podniesiono op"aty stadnina pałstwowa. Powikszenie stad- Ęwiadczenie i korzystne uwarunkowania
za stanówk. niny w Radowcach ze wzgldów finanso- glebowo-klimatyczne. Podstawą stadniny
W 1878 roku rozwiązano stadnin wych nie by"o moŻliwe, a ponadto wyda- sta"y si konie hodowli radowieckiej. Spro-
w Piber. Stado poddano dok"adnym ogl- wa"o si, Że z uwagi na niestabilną sytu- wadzono 63 klacze, przewaŻnie ęrebne i 3
dzinom i odtransportowano do Radowiec acj polityczną, pozostawianie ca"ego ma- ogiery. Dalsze 3 ogiery przysz"y ze stad:
86 klaczy ze ęrebitami, 23 konie sprze- teria"u zarodowego na kresach wschod- Stadl Paula, Graz i DrohowyŻe. Kierownic-
dano ze wzgldu na podesz"y wiek, nich na Bukowinie by"oby niebezpieczne. two obją" major Maksymilian Neske ze
a ogiery przekazano do stad ogierów. Go- Piber posiada"o centralne po"oŻenie stadniny pałstwowej w Radowcach, który
spodarstwo przesz"o w rce Ministerstwa w ck monarchii, nie istnia"o wiksze zagro- jednak pozostawa" w macierzystej
4
K o ł P o l s k i
stadninie, a kierownictwem Piber w prak- Maestoso VI Theodorosta i Neapolitano wysokoęrebnych. Łrebita przychodzą
tyce zają" si emerytowany Franz Ritter III Sardynia, które przez 8 lat stanowi"y na Ęwiat w osobnych boksach porodo-
von Kunz, który wczeĘniej by" komendan- w stadninie powodując wzrost inbredu wych, lecz szybko wracają z matkami
tem Zak"adu Remontowego. Stadnina w stadzie. Próbowano stworzy linie do stajni g"ównej. Codzienny ruch,
mia"a hodowa ciŻszego konia pó"krwi boczne, aby uzyska szersze moŻliwoĘci do czterech godzin, zapewniają karuzele
na bazie rodów PrzedĘwit i Furioso dla kojarzeł wewnątrz i tak ciasnej genetycz- z twardym pod"oŻem, wzmacniającym
potrzeb chowu terenowego. Rody Gidran nie bazy. Ęcigna i stawy. Od po"owy kwietnia
i Schagya (rasy arabskiej), jak teŻ Nonius Podczas II wojny Ęwiatowej przeniesio- do kołca paędziernika ęrebita towarzyszą
rasy normandzkiej mia"y by hodowane no stadnin do Hostoun i dopiero matkom na pastwiskach. Po wypaleniu
w czystoĘci swojej rasy. Pozosta"e klacze w ostatnich dniach wojny konie powróci- pitn (palenia stadninowe umieszczane są
angielskie i arabskie mog"y by kryte ogie- "y do Austrii. Jak to czsto bywa w hodow- na lewym udzie, zaĘ przynaleŻnoĘci do ro-
rami angielskimi i arabskimi. li, takŻe i losami Piber rządzi" Ęlepy traf du na prawym siodle), w wieku 6 miesi-
Piber mia"o prowadzi hodowl i przypadek, albo decyzja z"a lub dobra cy, są odsadzane. Odsadki odchowywane
w oparciu o stanówk ustaloną przez jednostki mającej moŻliwoĘ jej wydania. są razem w gospodarstwie Kampl, póęniej,
Ministerstwo, nadzorowa odchów ęre- Osobą, która mia"a wp"yw na to, co sta"o si juŻ oddzielnie klaczki i ogierki, idą na wy-
biąt i m"odzieŻy, hodowl ogierów czo- z kołmi z Piber, by" wieloletni dyrektor HSJ sokogórskie wypasy. Tam, dziki surowe-
"owych, ogierów próbników i klaczy ma- (kierowa" nią przez 26 lat), jej znany jeę- mu klimatowi i trudnym warunkom tere-
tek, a dodatkowo zajmowa si zajeŻ- dziec, medalista olimpijski z 1936 roku, nowym, nabierają odpornoĘci, wytrzyma-
dŻaniem pod siod"em i w zaprzgu m"o- Alois Podhajsky. Obywatel przegranej "oĘci i pokory.
dych ogierów i klaczy, pracą kołmi uŻyt- w II wojnie Ęwiatowej Rzeszy Niemieckiej, Wymowne, szlachetne g"owy są cha-
kowymi i szkoleniem nowej za"ogi. zachci" i przekona" genera"a George a S. rakterystyczną cechą lipicanów hodowa-
Do zaprzgu i jazdy pod wierzch moŻna Pattona, amerykałskiego dowódc wojsk nych w Piber, niezaleŻnie od ich rodowej
by"o wykorzystywa wszystkie m"ode alianckich, jeędęca i olimpijczyka (w picio- przynaleŻnoĘci i odrbnoĘci, zaĘ najpik-
klacze i klacze matki do 16 roku Życia, boju nowoczesnym) z 1912 roku, by ten niejszą cechą są ciemne i wyraziste oczy..
a klacze ęrebne nie d"uŻej niŻ do po"o- pomóg" ocali od zag"ady (i najprawdopo- Typowa dla austriackich lipicanów uroda,
wy ciąŻy. Od po"owy czerwca do kołca dobniej zjedzenia przez wojska sowiec- wymowny wyraz pyska, dostojełstwo
wrzeĘnia w zaleŻnoĘci od pogody kie) rozproszone po Czechos"owacji konie i elegancja chodów muszą zosta zacho-
klacze ęrebne, ja"owe i z sysakami by"y lipicałskie. 7 maja 1945 roku odby" si spe- wane: Dbamy o utrzymanie indywidual-
wyprowadzane na wypasy wysokoalpej- cjalny pokaz ekwitacji, na którym goĘcili noĘci rodów, tak by nie pozosta"y po nich
skie. Pobyt koni na szorstkich, kamieni- Patton i sekretarz wojny, Robert Patterson. jedynie imiona moŻna przeczyta
stych pastwiskach, po"oŻonych czĘcio- Pod koniec pokazu A. Podhajsky, dosiada- w stadninowym folderze. Ogiery hodo-
wo na bardzo stromych stokach wytwa- jąc s"ynnego wówczas Neapolitano Africa, wane w Piber muszą wic mie cechy
rza"o twardą konstytucj, a obawy poprosi" gen. Pattona o ochron Szko"y charakterystyczne dla reprezentowanego
przed os"abieniem konstytucji na obfi- w tych czasach chaosu, oraz o pomoc rodu oraz spe"nia wymogi Hiszpałskiej
tych "ąkach Piber nie sprawdzi"o si w odnalezieniu koni z lipicałskich stad Szko"y Jazdy, gdyŻ takie są, odmienne
konie uodporni"y si bardziej niŻ w swej i sprowadzeniu ich z powrotem do Austrii. od innych hodowli lipiałskich, cele Piber:
starej ojczyęnie (w Radowcach). Dziki temu, Że Patton takiej pomocy hodowla barokowego konia reprezenta-
udzieli", wojn przetrwa"o oko"o 250 koni. cyjnego i ogierów-wierzchowców dla
Powrót lipicanów Po powrocie do Austrii umieszczono je Szko"y, nie zapominając o praktycznej
Od roku 1920 istnieje w Piber ponow- w Wimsbach niedaleko Wels, gdzie prze- uŻytkowoĘci lipicany, podkreĘlanej
na hodowla lipicanów. Zaczto ją od ko- rzucona zosta"a Hiszpałska Szko"a Jazdy. w ocenie ich uŻytkowania. Dlatego teŻ
ni sprowadzonych z Lipicy i z Radowiec. Stadnina i Szko"a oddalone by"y od siebie w ostatnich latach w kierunku hodowli
Początkowo hodowla ta nie mog"a si o 20 km. Najlepsze ogiery Szko"y przy- znalaz"y si takie cechy selekcyjne, jak:
w pe"ni rozwiną, gdyŻ pierwotnym za- prowadzane by"y na stanówk do stadni- wiksze ramy, sp"aszczenie i wyd"uŻe-
daniem stadniny by"a hodowla konia pó"- ny, a mimo to najlepszy koł Szko"y, Pluto nie wysokich chodów, lepsze wykszta"ce-
krwi. PrzewaŻa" równieŻ trend lipicana Theodorosta, nie zosta" sprawdzony nie k"bu i grzbietu pod siod"o , d"uŻsza
gospodarczego , o duŻej masie cia"a, ka- w hodowli. Po kilku latach konie wróci"y szyja i lŻejsza g"owa. Utrzymując 6 kla-
librowego, który w Piber mia" si sta z Wimsbach do Piber (ostatnie dopiero sycznych rodów znaleziono u koni
jeszcze bardziej krótkonoŻnym i szybko w roku 1952 r.). do nich przynaleŻnych róŻne predyspo-
opasającym si. Mocny koĘciec, dobry Po 1946 roku stadnina podj"a prze- zycje uŻytkowe i sportowe.
fundament i duŻe stawy stanowi"y kryte- rwaną wojną hodowl w Piber. By"o tam Konie z rodu Pluto, początkowo ciŻkie,
ria hodowlane. SzlachetnoĘ i uroda nie "ącznie 40 klaczy hodowlanych i 3 ogiery ramiaste i toporne, sta"y si poprzez dobór
odgrywa"y wikszej roli. Mia"o to takŻe z Hiszpałskiej Szko"y Jazdy. Pocz"y przy- odpowiednich klaczy wzorcem klasyczne-
wp"yw na Hiszpałską Szko" Jazdy. Od- chodzi klacze z Vukovaru. Stado sk"ada- go porcelanowego konia lipicałskiego.
chowywano przecitnie 25 ęrebiąt lipi- "o si przede wszystkim z matek maĘci si- Ogiery Conversano Ęredniej ramy,
całskich, a w latach 30. jeszcze mniej. wej, umieszczanych, podobnie jak i w in- o Żywym temperamencie, nadają si dla
Do roku 1934 uŻywano ogierów po- nych hodowlach tej rasy, na biegalniach. potrzeb szkó" ekwitacji mają tendencj
chodzących z Lipicy, póęniej zaczto po- Ten sposób utrzymania okaza" si najbar- do wysokiej akcji, która nie zawsze jest
si"kowa si w"asnymi, midzy innymi dziej korzystny takŻe w przypadku klaczy mile widziana.
5
K o ł P o l s k i
Maestoso, duŻe, w typie barokowym, i restauracje, a który wczeĘniej by" ele- jest prawie wszystko. Nawet czĘ hodow-
o duŻych g"owach i wydatnych chodach mentem umocnieł. Opowiada o wielu li dzieje si na oczach odwiedzających.
sprawdzają si jako stawiające lewady. Le- wystawach, które nieprzerwanie prezen- Ale ukierunkowany marketing przynosi
wada bowiem, klasyczna pozycja prezen- towane są w Piber. efekty. T"umy zwiedzających mają zapew-
towana przy wystpach szkó" jazdy mane- Dzisiejsza stadnina liczy ponad 300 ko- nioną opiek przewodnika, do dyspozycji
Żowej, wymaga od koni najbardziej baro- ni, w tym 73 klacze matki i 75 ogierów dwie restauracje zamkowe i dwie w daw-
kowego typu. (razem z tymi, które są w Hiszpałskiej nym spichlerzu, zmieniające si perio-
Favory są takŻe typu barokowego, ale Szkole Jazdy w Wiedniu), pochodzących dycznie wystawy, muzeum konia, powo-
lŻejsze niŻ Maestoso. Mają suchy funda- z 15 klasycznych linii reprezentowanych zów, ksiegarni z pamiątkami i pokazowy
ment, chody "adne i akcentujące kadencj, tylko w Piber (na 24 istniejące). Klacze padok midzy stajniami, na którym za-
temperament nieco zbyt Żywy i rozbryka- w wieku 3,5 lat trafiają z wysokogórskich wsze biegają konie. Wolno fotografowa
ny. Znajdują zastosowanie do prezentacji pastwisk na prób dzielnoĘci. Po oko"o pó"- to, co "adne i co prezentowane. Jednak
kurbet i kaprioli. rocznym treningu zdają ją w zaprzgu zdoby twierdz Piber , by zobaczy
Ogiery rodu Neapolitano charakteryzuje i w "atwym programie ujeŻdŻeniowym. nieco wicej niŻ przecitny turysta i po-
dobry k"ąb i mocny grzbiet; najlepiej spe"- Po raz pierwszy stanowione są w wieku 4 zna jej tajniki, wcale nie by"o "atwo. Ale
niają wymogi konia wierzchowego, spraw- lat jest to rasa póęno dojrzewająca, dlate- trud si op"aci" opuszczamy to miejsce
dzają si takŻe w kadrylach. go konie trafiają do hodowli dopiero w tym syci wraŻeł i doznał estetycznych, zwią-
Potomkowie rodu Siglavy uwidaczniają wieku. Stosuje si krycie naturalne, a klacze zanych z podglądaniem od kuchni
swe arabskie pochodzenie, co jest widoczne są badane na ęrebnoĘ czsto juŻ w 10 wspania"ych cesarskich koni, ale teŻ pe"ni
zw"aszcza w g"owie, szyi i linii grzbietu. Są dniu po stanówce. W latach 70. odsetek uznania dla pracujących z nimi ludzi, do-
bardzo pilne i ambitne, aczkolwiek brakuje zaęrebieł wynosi" oko"o 80%. Wyęrebienia g"bnie znających swój fach.
im nieco klasycznego lipicałskiego typu. przypadają w okresie od 15 lutego do 15 Nie miejsce to, by wypowiada si,
W hodowli Piber ogromne znaczenie od- lipca. Klacze po okresie 3-4 dni w poro- na ile Piber jest jak chcą jej w"aĘciciele
grywają takŻe rodziny klaczy. Dominują sta- dówce wracają z sysakami na biegalni. Mekką lipicanów . Jednak trudno za-
re kladrubskie: Africa, Almerina, Bardaman- Hodowla lipicanów w Piber dziĘ jest chy- przeczy, Że gdy odwiedza si inne euro-
ta, Europa. Są ponadto: Fistula Stornela ba jeszcze bardziej niŻ dawniej powiąza- pejskie hodowle tych koni, nawet niejed-
i Invanka Famosa z Kap%0ńany, Mercurio na ze Szko"ą z Wiednia Bundesgestt nokrotnie starsze i z d"uŻszą tradycją ("ącz-
z Radowiec i potomstwo arabskiej klaczy Piber i Spanische Hofreitschule to od 2003 r. nie ze s"ynną Lipicą), to ich blask blednie
Gidrane. Z Radowiec przejto takŻe rodzi- jedno przedsiebiorstwo. W Wiedniu odby- nieco w konfrontacji z tym, co dla koni li-
n Generale Junior, z Lipicy Capriola. wają swoją prób dzielnoĘci urodzone picanskich robi sie w owym dwójprzed-
Do tego dosz"y 3 nowe linie boczne z jugo- w stadninie ogiery. Najlepsze (6-8 sztuk sibiorstwie .
s"awiałskiej stadniny w Vukovarze: Hamad rocznie) pozostają w Szkole, a oko"o 4 CzyŻby wic rzeczywiĘcie duch nie-
Flora, Eljen Odaliska i Miss Wood. w stadninie, gdzie są przygotowywane boszczki ck monarchii nad Piber wciąŻ si
Czwórki paradne m"odych klaczy pó"- do sprzedaŻy. Kilka wa"achów przeznacza- unosi"? Bo cho rozpad"a si potga Habs-
sióstr by"y czsto pokazywane jako za- nych jest do pracy w zaprzgu jako konie burgów i nie ma juŻ na mapie Ęwiata Au-
przegi reprezentacyjne na midzynarodo- na uroczystoĘci. stro-Wgier, to myĘl hodowlana podjta
wych wystawach i turniejach, aczkolwiek W stajniach duŻa mechanizacja. ciele- w czasach Franciszka Józefa, a moŻe nie-
ze wzgldu na okresy stanówki w zawo- nie s"omą nie we wszystkich pomieszcze- kiedy jeszcze wczeĘniej, owocuje nadal po-
dach sportowych nie bra"y najczĘciej niach jest jej ma"o, stąd niektóre konie zytywnymi efektami we wszystkich prawie
udzia"u. stoją na trocinach. Na co dzieł w stadninie pozosta"ych po tej monarchii oĘrodkach
W hodowli, jak mówią w Piber, trzeba przebywa oko"o 170 koni, pozosta"e, jeĘli hodowli koni, niezaleŻnie midzy jakimi
kierowa si wyrozumia"oĘcią, cierpliwo- nie są na wysokogórskich pastwiskach, to granicami dzisiaj si one znajdują.
Ęcią i dobrocią. Wszystkie konie w stadni- stoją w czterech okolicznych folwarkach.
nie są przyjazne i ufne. Cel hodowli zmie- W stadninie jest oczywiĘcie hala na 700 Zapraszamy do naszej Galerii, gdzie Czytel-
ni" si przez stulecia z powodów spo"ecz- miejsc, parkur z przeszkodami, karuzele, nicy znajdą wicej zdj ze stadniny w Piber.
nych i ekonomicznych uwarunkował. ambulatorium z 5 boksami. Zatrudnionych
WczeĘniej koł paradny klasy panującej, jest na sta"e 6 jeędęców zawodowych,
symbol statusu spo"ecznego, lipicaner a na pokazy dodatkowych 6. Pracują z 6
przeszed" poprzez hodowl terenową ogierami, których nie oddano do wiedeł-
w rce ch"opskie. skiej Szko"y, a które są przygotowywane
do sprzedaŻy. Nim zostanie si jeędęcem
Dzisiejsza Mekka trzeba 3 lata praktykowa jako uczeł. Nie
Cierpliwie podąŻamy za drobiazgowo jest to zawód ani "atwy, ani dobrze p"atny.
pokazującym nam stadnin koniuszym. Piber, jako jedyna pałstwowa stadni-
Leopold Weiss specjalista w kaŻdym ca- na koni w Austrii, podobnie jak wiele in-
lu, zwraca uwag na budynki, zamek, ko- nych w Europie, Żyje dziĘ w duŻej mierze
Ęció" farny dla 16 innych (jego najstarsza z turystów. Odwiedza ją rocznie po-
czĘ liczy sobie 1000 lat), spichlerz, nad 100 tys. ludzi, a w roku 2003 by"o ich
w którym mieĘci si dziĘ muzeum koni oko"o 280 tys. Pod turystyk ustawione
6
K o ł P o l s k i
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Bajka o zmartwychwstaniu Chrześcijaństwo według BadiouELEMENTY ZŁĄCZNE WEDŁUG PN DIN cz2jackowski reaktorFugate R Wychowanie dziecka według Pisma ŚwiętegoŚwiat według KratkaLUDZKA OSOBA A EWOLUCJA WEDŁUGwięcej podobnych podstron