1
Centrum Edukacji Nauczycielskie
Uniwersytetu Wrocławskiego
ABC praktykanta
I. Organizacja kształcenia psychologiczno-pedagogicznego studentów w toku praktyk
Program kształcenia psychologiczno-pedagogicznego CEN UWr. jest tworzony w ścisłej
korelacji z organizacją i programem Twoich praktyk studenckich. Zakładamy, że
nawiązując do zdobytych na praktykach doświadczeń w szkole, będziesz mógł efektywniej :
•
rozwijać umiejętności planowania, prowadzenia i dokumentowania zajęć
•
budować dobre relacje z uczniami, gronem pedagogicznym, rodzicami
•
badać i rozumieć rzeczywistość edukacyjną szkoły, integrując poznaną teorię z
praktyką
Chcielibyśmy także zachęcić Cię do refleksji nad kierunkiem i przebiegiem własnego
rozwoju zawodowego, w tym budowania osobistej teorii bycia nauczycielem –wychowawcą.
II.
Organizacja pracy studenta podczas praktyk
Aby móc w pełni zrealizować założone cele kształcenia ustalamy, że 30 godz.
praktyk w szkole poświęcisz na realizację zadań bloku psychologiczno-pedagogicznego.
W ramach kształcenia psychologiczno-pedagogicznego, zobowiązany jesteś do prowadzenia
osobistej teczki Portfolio praktykanta
1
. W skład portfolio powinny wchodzić:
1.
Kształcenie psychologiczne:
•
obserwacje, protokoły, analizy oraz inne materiały niezbędne do przygotowania
analizy przypadku ucznia trudnego
2.
Kształcenie pedagogiczne:
•
wszystkie materiały związane z realizowanym projektem studenckim
•
Dzienniczek Doświadczeń praktykanta
•
wnioski z hospitowanych i prowadzonych samodzielnie lekcji
•
wypełniony przez nauczyciela – opiekuna praktyk w szkole arkusz obserwacji
Kompetencje nauczycielskie praktykanta w zakresie sprawnego prowadzenia lekcji,
Po praktykach chcemy, bazując na Twoich doświadczeniach wyniesionych z
praktyk studenckich, pomagać Ci w doskonaleniu własnego warsztatu pracy nauczyciela .
1
1
Portfolio jest jedną z technik monitorowania i autoprezentacji rozwoju zawodowego nauczyciela –
najczęściej przyjmuje się, że jest to stale powiększająca się kolekcja materiałów o charakterze autentycznych
dokumentów, ilustrująca rozwój kompetencji zawodowych. (zob. Uczenie metodą projektów (red.) B.D.
Gołębniak , s.22 -28, WSiP, Warszawa 2002
2
III. Organizacja pracy na praktykach - realizacja zadań kształcenia psychologicznego.
Celem tej części Twoich działań jest wykorzystanie poznanych technik gromadzenia
wiedzy o uczniu w praktyce (m.in. obserwacji, analizy wytworów) przez zebranie do teczki
portfolio materiałów opisujących wybranego przez ciebie ucznia. Materiały te będą
szczegółowo omówione i wykorzystane w czasie zajęć psychologicznych podsumowujących
praktyki studenckie, gdzie posłużą do przygotowania analizy przypadku ucznia (opis
funkcjonowania ucznia i sposobów pomocy dydaktyczno-wychowawczej możliwych do
zastosowania wobec niego).
By przygotować się do realizacji zadania w czasie trwania praktyk, po własnych
wstępnych obserwacjach oraz konsultacji i uzyskaniu zgody nauczyciela - opiekuna praktyk,
wybierz ucznia, który przyciąga swoim zachowaniem Twoją uwagę lub jest określany przez
innych nauczycieli jako sprawiający tzw. trudności wychowawcze. Taka etykietka jest bardzo
pojemna i może dotyczyć wyjątkowych zdolności lub zainteresowań ucznia albo też jego
kłopotów w kontaktach z rówieśnikami (np. agresji, wpadania w konflikty, podburzania
grupy, izolowania się od innych uczniów) i z nauczycielami (negowanie zasad i próśb
nauczycieli, niewypełnienie poleceń, nieprzygotowanie się do zajęć itd.).
Decydując się na wybór ucznia, którego psychologiczną sylwetkę będziesz
przygotowywać zastanów się, z jakich powodów chcesz zająć się właśnie tą osobą. Następnie
rozpocznij zbieranie szczegółowych informacji o uczniu.
Ponieważ przeprowadzenie rzetelnej analizy zachowań ucznia wymaga posiadania
bezstronnych informacji na jego temat, wymagane jest, abyś wykorzystał wszystkie podane
niżej źródła dostępnej wiedzy o uczniu. Korzystanie z niektórych źródeł może być trudne (np.
przeprowadzenie rozmowy z uczniem lub badania socjometrycznego), jednak jesteś
zobowiązany do rozpoczęcia realizacji każdego z wymienionych zadań. Jeśli jego wykonanie,
z niezależnych od ciebie przyczyn, jest niemożliwe zapisz to w protokole, opisując
szczegółowo całą sytuację.
Wśród materiałów przygotowanych do analizy przypadku powinny znaleźć się:
1.
Spisane szczegółowe protokoły obserwacji zachowań ucznia, a w tym:
•
obserwacja fotograficzna 2 całych lekcji - jednej z przedmiotu, z którego uczeń ma
największe trudności (i/lub na którym sprawia największe kłopoty wychowawcze),
jednej z przedmiotu, nie sprawiającego uczniowi trudności (lub sprawiającego
trudności najmniejsze) i/lub na której nie sprawia on kłopotów wychowawczych;
•
obserwacja fotograficzna 2 przerw w których uczestniczy uczeń;
•
dzienniczek obserwacyjny zawierający krótkie notatki po każdym kontakcie z
uczniem w różnych sytuacjach szkolnych, i jeśli to możliwe także w
pozaszkolnych – co najmniej 5 notatek.
Obserwacje muszą być rozłożone w czasie, co najmniej w ciągu dwóch tygodni pracy
szkoły.
2.
Analiza wytworów ucznia.
Powinny zostać przeanalizowane co najmniej 4 wytwory, w tym:
•
co najmniej dwa zeszyty (z przedmiotu sprawiającego największe trudności i
sprawiającego uczniowi najmniejsze kłopoty),
•
jedno wypracowanie na temat dowolny
3
•
oraz dodatkowo rysunki, projekty lub prezentacje.
Należy uzyskać zgodę ucznia na przejrzenie jego zeszytów, wypracowań itp.
Kryteria analizy prac ucznia:
W przypadku analizy zeszytów należy określić:
o
Jakość i czytelność pisma
o
Typowe, powtarzające się błędy (rzeczowe, ortograficzne, w liczeniu)
o
Liczba skreśleń, poprawek
o
Dokończenie notatek
o
Wykonanie zadań domowych
o
Puste miejsca, luki
o
Staranność i estetyka prowadzenia zeszytu (także zmiany, zróżnicowanie)
o
Oceny lub opinie nauczyciela
o
Ostatnia strona zeszytu – zapiski osobiste
W przypadku analizy wypracowań należy określić:
o
Temat wypracowania
o
Język – bogactwo słownika, złożoność zdań, obrazowość języka
(porównania i metafory), poprawność językowa (gramatyka, ortografia)
o
Konstrukcję: wstęp, rozwinięcie zakończenie
o
Wykorzystanie wyobraźni, wyjście poza stereotypy szkolne
o
Odniesienia osobiste (założenie: napisany tekst jest formą ekspresji siebie,
własnych emocji, postaw, potrzeb, sposobu widzenia świata itp.):
o
Wyrażane emocje: ogólny nastrój, emocje pozytywne, negatywne
o
Cechy bohatera wypracowania: akceptowane, krytykowane,
ewentualna identyfikacja z bohaterem
o
Wyrażane opinie o innych ludziach, sensie życia, sobie samym
W przypadku prac plastycznych należy określić:
o
treść i temat pracy (szczególnie przy pracach dowolnych),
o
wybraną technikę,
o
jakość wykonania pracy,
o
ilość i jakość wykonanych szczegółów i detali,
o
adekwatność doboru kolorów do tworzonego tematu,
o
adekwatność sposobu wykonania pracy w odniesieniu do wieku ucznia,
o
w przypadku uczestniczenia w powstawaniu pracy także czas poświęcony
na realizację wytworu i nastawienie ucznia wobec swojej pracy,
o
w przypadku analizy wielu dowolnych prac ucznia – dominującej w nich
tematyki oraz kolorystyki.
Analizę należy wykonać według otrzymanych kryteriów na bieżąco (niemożność
zabrania wytworów uczniowi). Gdy istnieje taka możliwość fragmenty zeszytów,
projektów, prezentacji, wypracowania, rysunki należy skopiować i włączyć do teczki
porfolio. Dla każdego wytworu analiza powinna być przeprowadzona oddzielnie.
Warto wzbogacić ją o własne przemyślenia i obserwacje.
3.
Wyniki badania socjometrycznego. Celem badania jest ustalenie pozycji wybranego
ucznia w jego klasie.
W klasie, do której uczęszcza wybrany uczeń należy przeprowadzić badanie
socjometryczne z użyciem 1 kryterium pozytywnego.
4
Do teczki porfolio należy wpiąć wypełnioną tabelkę wyborów i narysowany
socjogram.
4.
Wyniki diagnozy ról zadaniowych pełnionych przez ucznia.
Obserwacja wybranego ucznia w sytuacji pracy grupowej na lekcji i zdiagnozowanie, jakie role zadaniowe
pełni (np. według typologii H. Hamer). Do teczki portfolio należy wpiąć wypełniony arkusz z listą ról.
Przykładowe role grupowe, jakie mogą podejmować uczniowie pracując w grupie:
Koordynator – rozdziela zadania pilnuje przebiegu pracy
Motywator – pobudza do działania, zachęca do pracy
Pomysłodawca – podsuwa pomysły, proponuje rozwiązania
Modyfikator – modyfikuje pomysły, rozszerza je, wzbogaca
Echo – powtarza pomysły, kontynuuje pracę zaczętą przez innych
Ekspert – udziela odpowiedzi na różne pytania, wie więcej niż inni
Słuchacz – uważnie słucha, czasem włącza się w dyskusję
Pomocnik – wykonuje prace dodatkowe, notuje, referuje
Strażnik zasad – pilnuje reguł pracy i przestrzegania zasad
Bierny – nie włącza się w pracę grupy, wycofuje się z zadań
Zniechęcony – negatywnie nastawiony, podważa pomysły i sens pracy grupy
Indywidualista – pracuje po swojemu, nie przestrzega reguł i zasad
Dominujący – nie dopuszcza innych do głosu, narzuca swoje zdanie
Kozioł ofiarny – jest obiektem ataków innych uczniów
Blokujący – przeciwstawia się inicjatywom większości grupy, neguje pomysły
Błazen – utrudnia skupienie pozostałym uczniom wygłupiając się
Kotek – stale domaga się uznania, przypochlebia się
5.
Zapis rozmowy z wychowawcą klasy i/lub pedagogiem szkolnym. Celem rozmowy
jest:
•
ustalenie, na czym polegają trudności wybranego ucznia w nauce i zachowaniu
•
jakie są mocne strony ucznia (uzdolnienia, zainteresowania),
•
z jakich form pomocy ze strony szkoły uczeń korzysta (pomoc materialna –np.
obiady, pomoc psychologiczno-pedagogiczna – praca z pedagogiem, zespół
wyrównawczy, kontakt z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, świetlica
socjoterapeutyczna, grupa socjoterapeutyczna),
•
w zależności od wiedzy nauczyciela:
o
jaka jest sytuacja domowa ucznia (materialna i mieszkaniowa, rodzinna
– wykształcenie rodziców, czy pracują, rodzina pełna, niepełna,
zastępcza, adopcyjna, z problemem alkoholowym itp., system
wychowawczy panujący w rodzinie),
o
jaki jest stan zdrowia ucznia
•
ogólna opinia nauczyciela o uczniu.
PAMIĘTAJ!
•
Umów się na indywidualne spotkanie w czasie i miejscu dogodnym dla Ciebie
i Twojego rozmówcy.
•
Zaplanuj na spotkanie odpowiednią ilość czasu.
•
Przemyśl kolejność pytań, jakie chcesz zadać.
•
Na wstępie wyjaśnij, że przeprowadzenie rozmowy stanowi jedno z Twoich
zadań, jakie wykonujesz w ramach praktyk.
5
•
Stawiaj pytania otwarte, ale nie naciskaj rozmówcy, gdy nie będzie chciał na
któreś z nich odpowiedzieć. Dopytuj, jeśli wypowiedź nie będzie dla cCebie
jasna.
•
Notuj wszystkie wypowiedzi w trakcie rozmowy lub tuż po niej.
6.
Zapis rozmowy z uczniem:
Celem rozmowy jest nawiązanie indywidualnego kontaktu z uczniem, poznanie jego
zainteresowań i mocnych stron oraz, jeśli to możliwe, ogólne określenie jak uczeń widzi
siebie.
Propozycje pytań do zadania uczniowi:
•
Czym się interesujesz?
•
Co lubisz robić w wolnym czasie?
•
Kim chcesz być w przyszłości?
•
Co najbardziej a co najmniej podoba Ci się w szkole?
•
Jakich ludzi lubisz, a czego w ludziach nie lubisz?
•
Jak reagujesz (co robisz, mówisz, czujesz), kiedy ktoś Cię krytykuje? Jak
kiedy chwali?
PAMIĘTAJ!
•
Pamiętaj by prowadzić rozmowę po uzyskaniu na nią zgody opiekuna praktyk
lub wychowawcy i samego ucznia.
•
Umów się na indywidualne spotkanie z uczniem w czasie i miejscu dogodnym
dla Ciebie i Twojego rozmówcy.
•
Zaplanuj na spotkanie przynajmniej pół godziny czasu.
•
Przemyśl kolejność pytań, jakie chcesz zadać.
•
Na wstępie poinformuj ucznia o celu rozmowy. Wyjaśnij także, że
przeprowadzenie rozmowy stanowi jedno z twoich zadań, jakie wykonujesz w
ramach praktyk.
•
Bądź wobec ucznia szczery.
•
Stawiaj pytania otwarte, ale nie naciskaj rozmówcy, gdy nie będzie chciał na
któreś z nich odpowiedzieć. Dopytuj, jeśli wypowiedź ucznia nie będzie dla
Ciebie jasna.
•
Notuj wszystkie wypowiedzi w trakcie rozmowy lub tuż po niej.
•
Zanotuj także swoje obserwacje dotyczące tego, jak chętnie uczeń wypowiadał
się i jakie sprawił wrażenie.
7.
Wyniki analizy dokumentacji.
Przejrzyj dziennik klasowy, zeszyt uwag (jeśli jest), arkusze ocen ucznia. Zanotuj i
przeanalizuj dokumentację pod kątem:
•
typowych ocen ucznia,
•
zróżnicowania ocen z poszczególnych przedmiotów i w obszarze danego
przedmiotu,
•
ś
rednich z ocen (za semestr, rok szkolny),
•
poprawek,
•
drugoroczności,
•
charakterystycznych uwag dotyczących zachowań ucznia (np. na jakich
lekcjach przeważają uwagi negatywne).
6
Propozycje literatury pomocnej w realizacji zadań:
o
Faber E., Mazlish A. (1992) Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać żeby dzieci
do nas mówiły. Medium of Rodzina. Poznań.
o
Gordon T. (1994) „Wychowanie bez porażek w praktyce,” Pax, Warszawa,
o
Hamer H. (1994) Klucz do efektywności nauczania. VEDA, Warszawa
o
Karwowska-Struczyk M., Hajnicz W. (1986). Obserwacja w poznaniu dziecka.
Warszawa: WSiP. s. 21-38.
o
Kochan-Wójcik M. (2002).Możliwości diagnozowania zachowań ucznia. Diagnoza
rozumiejąca a diagnoza etykietująca. Edukacja przyrodnicza, 2. Wrocław, s.9-18.
o
Kuszaj B. Prokopczyk G. Opracowanie dotyczące socjometrii
(materiał niepublikowany
dostępny w wybranych punktach kserograficznych w segregatorach z materiałami do zajęć z
psychologii)
o
Małkiewicz E.(2002). O diagnozie rozumiejącej. (w:) Edukacja elementarna a diagnoza
pedagogiczna. Wyd. CODN. s.99-101.
o
Mika S. (1987) Psychologia społeczna dla nauczycieli. WSiP.Warszawa, s.188-262
IV. Organizacja pracy na praktykach - realizacja zadań kształcenia pedagogicznego.
4.1. Projekty studenckie
Wybór tematu projektu do realizacji (indywidualnie lub grupowo) następuje na zajęciach
konwersatoryjno-warsztatowych z pedagogiki.
Proponujemy następujące tematy projektów:
I Start zawodowy nauczyciela
II Nauczyciel – wychowawcą
III Analiza relacji nauczyciel – uczeń (w oparciu o analizę transakcyjną)
IV Zagrożenia współczesnej szkoły
V Przemoc w szkole
VI Integracja klasy szkolnej
VII Kierowanie zespołem klasowym
VIII Dziecko nietypowe w szkole
IX Relacje nauczyciel – rodzic w szkole
X. Szkoła i nauczyciel z pasją
Dodatkowe tematy projektów do wyboru
1. Samoocena ucznia i nauczyciela
2. Różnice indywidualne w zakresie stylów uczenia się
3. Subkultury młodzieżowe
4.Współczesna szkoła
5. Szkoły alternatywne
6. Samorozwój nauczyciela w szkole
7. Szkoła jako organizacja ucząca się
8. Wypalenie zawodowe nauczycieli. Grupy wsparcia
2
2
Student może zaproponować także własny temat projektu i realizować go, po uzyskaniu akceptacji osoby
prowadzącej zajęcia z Pedagogiki.
7
Celem realizacji projektów jest zebranie i usystematyzowanie informacji dotyczących
wybranych obszarów pracy szkoły i nauczyciela .
Czasami zobowiązany będziesz do podjęcia określonych działań na terenie szkoły tj.
zaplanowania i przeprowadzenia zajęć z uczniami (lekcja wychowawcza) lub np. zajęć
edukacyjnych dla rodziców na wybrany temat. Pamiętaj, że zobowiązany jesteś wcześniej
do uzyskania zgody Dyrekcji Szkoły/Opiekuna praktyk na podjęcie takich działań.
Bardzo ważne jest byś w trakcie realizacji projektów przyjmował postawę
rozumiejącego, wyjaśniającego (a nie krytykującego, oceniającego ) badacza
rzeczywistości szkolnej.Także w stosunku do siebie rozwijaj postawę rozumiejącą ,
badawczą – próbuj pytać siebie o sens podejmowanych działań, kierujące Twoim
postępowaniem wartości, przekonania.
Przewidujemy III etapy pracy nad projektem:
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
Prezentacja projektu – na zajęciach po praktykach pedagogicznych
Projekt I Start zawodowy nauczyciela
Harmonogram pracy nad projektem:
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
Prezentacja projektu – na zajęciach po praktykach pedagogicznych
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
Projekt I Start zawodowy nauczyciela
Cele: student:
-
potrafi opisać własny styl autoprezentacji i nawiązania kontaktu podczas pierwszego
spotkania ze studentami
-
potrafi opisać związane ze startem zawodowym osobiste trudności i sposoby ich
rozwiązywania (ew. zapobiegania);
Spis zalecanej literatury:
A. Janowski, Uczeń w teatrze życia szkolnego, WSiP, Warszawa 1995
J. Robertson, Jak zapewnić dyscyplinę, ład i uwagę w klasie, WSiP, Warszawa 1998.
T. Gordon, Wychowanie wszkole, PAX, Warszawa 1997.
R.Pijarowska, A.M.Seweryńska, Sztuka prezentacji Dać szansę młodzieży, czyli jak uczyć
prezentacji.. Poradnik dla nauczycieli, WSiP, Warszawa 2002
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
1. Cele: student potrafi:
- zinterpretować zachowania uczniów podczas pierwszej lekcji,
- określić i opisać własny styl autoprezentacji i nawiązania kontaktu podczas
pierwszego spotkania z uczniami
- ocenić związane z własnym startem zawodowym sukcesy oraz trudności i sposoby ich
rozwiązywania (ew. zapobiegania)
8
- dokonać analizy przyczyn napotkanych trudności i przedstawić różne możliwości
rozwiązywania zarysowanych problemów (aspekt prewencyjny i interwencyjny)
2. Tematy szczegółowe
a)
Pierwsza lekcja w klasie – autoprezentacja
b)
Nawiązanie kontaktu z uczniami i ustalenie zasad współpracy
c)
Sukcesy i trudności – reakcje nauczyciela
3. Zadania: student powinien:
a) szczegółowo opisać przebieg pierwszej swojej lekcji w danej klasie w tym:
- opisać cechy autoprezentacji (wizerunek, nawiązanie kontaktu z uczniami, ustalenie
zasad współpracy itp.)
- zaznaczyć w scenariuszu zajęć momenty zakłócające przebieg lekcji i sposób reakcji
praktykanta
- dokonać analizy przyczyn napotkanych trudności i przedstawić różne możliwości
rozwiązywania zarysowanych problemów (aspekt prewencyjny i interwencyjny)
- opisać i ocenić własny styl autoprezentacji
- opisać i ocenić związane z własnym startem zawodowym sukcesy oraz trudności i sposoby
ich rozwiązywania
b) przeprowadzić i zapisać rozmowę z nauczycielami (przynajmniej dwoma) na temat
dobrego startu zawodowego
4. Proponowane metody i formy pracy:
- obserwacja i zapis (ew. zapis video)
5. Termin realizacji: praktyki ciągłe
6. Osoby odpowiedzialne:
7. Forma i termin prezentacji:
Moja adaptacja:
-
w środowisku szkolnym czuję się:
o
pewnie i spokojnie
o
zagubiona(y)
o
pozostawiona(y) sam sobie
o
niepewnie
o
podekscytowana(y)
o
inaczej................
-
od innych ludzi (nauczycieli) przeważnie doznaję:
o
wsparcia
o
niechęci
o
akceptacji
o
obojętności
o
pomocy
o
inne.....
-
do moich sposobów radzenia sobie w nowej sytuacji należy:
o
zadawanie pytań o sprawy, których nie znam, nie rozumiem lub mam
wątpliwości
o
nie zadaję pytań nawet jeśli czegoś nie wiem lub nie rozumiem – wolę
sprawdzić to potem samodzielnie lub poczekać na rozwój wypadków
o
uśmiecham się do innych
9
o
uśmiecham się tylko do tych, którzy dobrze mnie traktują
o
nie ma powodu, by uśmiechać się do obcych ludzi w służbowej relacji
o
wycofuję się z kontaktów
o
sam(a) inicjuję kontakty
o
czekam, aż ktoś zrobi pierwszy krok, by nawiązać relację
o
interesują mnie różne działania szkoły
o
interesują mnie tylko w te działania szkoły, które dotyczą mnie bezpośrednio i
w których moja aktywność jest wymagana
o
inne..................
Samoobserwacja z prowadzonej lekcji:
o
radzenie sobie ze stresem i napięciem
najbardziej stresowało mnie........
najtrudniej było poradzić sobie z napięciem, gdy....
stres zupełnie mnie obezwładnił
zauważyłam(em), że:
•
a. Są sytuacje, w których coraz lepiej panuję nad stresem
•
b. Rzadko zdarza mi się panować nad stresem
•
c. Potrafię radzić sobie ze stresem w większości sytuacji
•
d. Stres mnie mobilizuje i potrafię działać sprawnie i
konstruktywnie
•
e. Nie odczuwam silnego napięcia, gdy prowadzę lekcje
o
kontakt z klasą
skupiałam(em) się głównie na realizacji scenariusza lekcji, a nie na
nawiązywaniu kontaktu z grupą
miałam(em) wrażenie, że wraz z upływem czasu, mam coraz lepszy
kontakt z grupą:
•
przesłanki...............................
miałam(em) wrażenie, że wraz z upływem czasu, mój kontakt z grupą
był coraz trudniejszy:
•
przesłanki..................................
co zrobiłam(em), by nawiązywać kontakt z grupą........................
jakie moje zachowania mogły wpłynąć na pogorszenie się kontaktu z
grupą..................................
o
dyscyplina
od początku lekcji dobrze radziła(em) sobie z utrzymaniem porządku w
klasie
od początku lekcji nie radziłam(em) sobie z utrzymaniem porządku w
klasie
Wraz z upływem czasu, coraz lepiej radziłam(em) sobie z porządkiem
w klasie
Moje zachowania, które wpłynęły (lub które mogły wpłynąć) na
poprawę dyscypliny w klasie ...........
Moje zachowania, które wpłynęły (lub które mogły wpłynąć) na
pogorszenie się zachowania uczniów...............
o
wzbudzanie zainteresowania
mimo starań, nie udało mi się wzbudzić zainteresowania uczniów
po wielu próbach, zdołałam(em) zainteresować lekcją kilku uczniów
grupka uczniów wykazywała stałe zainteresowanie lekcją
10
większość lub wszyscy uczniowie chętnie brali aktywny udział w lekcji
moje działania, które wspierały wzbudzanie zainteresowania uczniów,
to:..........
moje działania, które mogły osłabiać wzbudzanie zainteresowania
uczniów, to:..........
moim zdaniem wpływ na poziom zainteresowania (lub jego braku)
wśród uczniów miały takie czynniki jak:..................
o
radzenie sobie w sytuacjach trudnych
w trakcie prowadzenia lekcji nie pojawiła się sytuacja, którą
uznałabym(łbym) za trudną
sytuacja, która się pojawiła zupełnie mnie zaskoczyła i nie
potrafiłam(em) sobie poradzić
•
sądzę, że nie poradziłam(em) sobie z tą stuacją,
Ponieważ:.............
szukałam(em) sposobu rozwiązania trudnej sytuacji, ale nie jestem
zadowolona(ny) z efektu
•
sądzę, że brak sukcesu wynikać może z:...............
jestem zadowolona(ny) ze sposobu poradzenia sobie w trudnej sytuacji
•
sądzę, że udało mi się sprostać tej sytuacji, ponieważ:....................
o
realizacja treści merytorycznych
Cele
•
potrafiłem zrealizować większość założonych celów
•
zrezygnowałem z wcześniej założonych celów,
ponieważ:...............
•
nie udało mi się realizować zamierzonych celów, ponieważ..........
Metody
•
trafnie dobierałam(em) metody do potrzeb grupy i realizowanych
celów
•
wprowadziłam(em) metodę, która zupełnie się nie sprawdziła.
Sądzę, że wynikało to z:........................
Czas
•
potrafiłam(em) skutecznie kontrolować czas
•
zrealizowałem materiał zbyt wcześnie
•
nie zdążyłam(em) zrealizować całego zaplanowanego materiału
Uwagi do realizacji projektu: Cenne przy realizacji tego projektu byłoby dodatkowo
zaobserwowanie startu zawodowego wybranego nauczyciela i omówienie go wg punktu 3a)
11
Projekt II Nauczyciel - wychowawcą
Harmonogram pracy nad projektem:
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
Prezentacja projektu – na zajęciach po praktykach pedagogicznych
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
Cele: student potrafi :
- podejmować w konkretnych sytuacjach problemowych działania wychowawcze
(wykorzystując różne typy metod i ingerencji wychowawczych)
- konstruować program i scenariusze lekcji wychowawczych
Spis zalecanej literatury:
Dąbrowska T .E. , Wojciechowska- CharlakB. , Między praktyką a teorią wychowania,
str.43-45 Wyd. UMCS, Lublin 1997
Dembo M.H, Stosowana psychologia wychowawcza, str. 280-284, WSiP, Warszawa 1997
Gurycka A., O sztuce wychowywania , ss.29 – 61 (wybrane fragmenty), CODN, Warszawa
1997.
Jakubowska B., Jak opracować projekt pracy wychowawczej z klasą i jak go realizować.
Metody aktywne w pracy z klasą, w: Poradnik Wychowawcy, Wyd. Raabe, Listopad 2000
Maksymowska E., Werwicka M., Poznawanie klasy, w: Poradnik Wychowawcy, Wyd.
Raabe,
Marszałek J., Rozwój zawodowy wychowawcy. Nowe spojrzenie na wychowawcę w szkole, w:
Poradnik Wychowawcy, Wyd. Raabe,
Rylke H., Pokolenie zmian. Czego boją się dorośli?, WSiP, Warszawa 1999, rozdz. 5,
Scenariusze godzin wychowawczych, w: Poradnik Wychowawcy, Wyd. Raabe,
Stryczniewicz B., Spotkania w klasie: propozycje scenariuszy godzin wychowawczych dla
uczniów gimnazjum, „Impuls”, Kraków 2001
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
1. Cele: student potrafi:
- opisać formy działalności zapobiegawczej i wychowawczej w szkole
- opisać formy udzielania pomocy psychologiczno –pedagogicznej w szkole
2. Tematy szczegółowe
Projektowanie pracy wychowawczej z klasą (planowanie, organizacja i ocena przebiegu lekcji
wychowawczych).
Pomoc psychologiczno – pedagogiczna w szkole
3. Zadania: studenci powinni:
Zapoznać się szczegółowo z programem wychowawczym szkoły
- przygotować i przeprowadzić ankietę wśród uczniów i wychowawców , dotycząca
przebiegu lekcji wychowawczych
- przeprowadzić lekcję wychowawczą w klasie
4. Proponowane metody i formy pracy: aktywizujące metody i formy pracy z uczniami,
wywiady
5. Termin realizacji: praktyki ciągłe
6. Osoby odpowiedzialne:
7. Forma i termin prezentacji:
12
Lekcja wychowawcza:
- istnieje program lekcji wychowawczych na cały rok (semestr) TAK NIE
- mogłam się z nim zapoznać TAK NIE
- został stworzony przez nauczyciela
- został zaproponowany przez uczniów
- został zaproponowany przez nauczyciela i zmodyfikowany przez uczniów
- inaczej.....................................
- podejmowane tematy są realizowane przez nauczyciela
•
w formie wykładu
•
pogadanki
•
warsztatu
•
inaczej.......................
- podejmowane tematy są realizowane przez uczniów
•
w formie referatów
•
dyskusji
•
warsztatów
•
inaczej.............
- lekcja wychowawcza służy załatwianiu spraw organizacyjnych i porządkowych
•
w 100 %
•
w 70 %
•
w 50 %
•
w 30 %
•
inaczej.........
- uczniowie zaangażowani są w tematy poruszane podczas lekcji wychowawczej
•
w większości
•
połowicznie
•
nieliczni
•
wcale nie wykazują zainteresowania tematem zajęć
Przygotowanie spotkania z klasą
Przedstawiony poniżej schemat może pomóc przygotować spotkanie z klasą.
1.
Jakim tematem/sprawą chcę się zająć?
2.
Jakie cele chcę zrealizować?
a)
b)
c)
3.
Czy wiem, w jaki sposób rozpocznę zajęcia - nawiązanie do poprzedniego spotkania,
rundka dotycząca bieżących spraw, inne?
4.
Czy wiem, jak wprowadzić klasę w planowany temat zajęć?
13
5.
Jakie ćwiczenia/zadania i w jakiej kolejności planuję proponować klasie? Czy na
pewno dobrze wiem o co w nich chodzi, mam opracowaną instrukcję wprowadzającą
do tego ćwiczenia?
6.
Jak zamierzam omówić kolejne ćwiczenia? Co uważam za najważniejsze?
7.
W jaki sposób zakończę spotkanie, by umożliwić uczestnikom podsumowanie swoich
doświadczeń, podzielenie się myślami i uczuciami związanymi z udziałem w
spotkaniu.
8.
Co warto przekazać grupie na zakończenie zajęć?
9.
Jakie materiały pomocnicze mogą być mi potrzebne do przeprowadzenia zajęć
(plansze, bloki, farby, flamastry, piłka, poduszki, gazety, klej, materiały edukacyjne,
ankiety, komiksy, inne) i czy mam je przygotowane?
10.
Jakie trudności mogą się pojawić? Co mogę wtedy zrobić?
Wskazówki do planowania lekcji wychowawczej
I .Informacje wstępne: data, , liczba uczniów, czas trwania zajęć
2.. Ogólny cel
3. Cel szczegółowy
4. Temat
5. Zamierzona struktura zajęć, czyli jak czas będzie spożytkowany. Może być to opisane na
różne sposoby, w zależności od tego, jakie prace będą podejmowane. Powinny się tu
znaleźć:
(a) Praca nauczyciela: na przykład pokazywanie czegoś, pytanie, prezentacja filmu lub zdjęć,
indywidualna praca z uczniami - tłumaczenie; jeśli to możliwe - ukazanie, jakiego rodzaju
pomoc będzie na pewno konieczna.
(b) Praca uczniów na przykład ich udział w planowaniu i realizacji pracy: dyskusja,
wykonywanie ćwiczeń, wypełnianie kwestionariuszy, praca indywidualna lub grupowa.
(c) O ile to możliwe, kolejność, w jakiej prace mają być wykonywane - dołączony diagram
mógłby ukazać, co planuje się przedstawić na tablicy, jaki ma być rodzaj i charakter innych
pomocy wizualnych. próbki ćwiczeń, zadania itp.
6. Materiały i wyposażenie: (a) wymagane przez nauczyciela, (b) wymagane przez uczniów
Komentarze i oceny (do wypełnienia jak najszybciej po zakończeniu zajęć):
(a) W jakim stopniu praca przebiegła zgodnie z planem.
(b) Szczególnie dobre aspekty pracy: sprawy, wobec których uczniowie wykazywali
niezwykłe zainteresowanie, wyjątkowo dobra współpraca, szczególnie pożyteczne materiały
nauczania lub pomoce naukowe
(c) Szczególnie złe aspekty pracy: sprawy, wobec których uczniowie wykazywali bardzo
małe zainteresowanie, niewłaściwe zachowanie, nie nadające się materiały lub pomoce
naukowe, nieprzewidziane trudności
(d) Ocena całej sytuacji, sugestie dla przyszłej pracy, zalety, które należy kontynuować, braki,
które należy usunąć, pożądane modyfikacje w pierwotnym programie.
(materiały zostały oprac. na podst. E. Perrot, Efektywne nauczanie. Praktyczny przewodnik
doskonalenia nauczania, str. 15-17, WSiP, Warszawa 1995)
Uwaga: Podczas realizacji projektu Nauczyciel - Wychowawcą student zobowiązany jest
podczas praktyk do podjęcia określonych działań na terenie szkoły tj. zaplanowania i
14
przeprowadzenia zajęć z uczniami (lekcja wychowawcza). Na zajęciach z pedagogiki musi
przygotować siebie i grupę do podjęcia takich działań.
15
Projekt III Analiza relacji nauczyciel – uczeń (w oparciu o analizę transakcyjną)
Harmonogram pracy nad projektem:
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
Prezentacja projektu – na zajęciach po praktykach pedagogicznych
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
Cele: student potrafi wymienić :
-
założenia analizy transakcyjnej jako metody diagnozy stosunków społecznych
-
rodzaje gier szkolnych i rozpoznać je w praktyce
-
sposoby reagowania na próby podejmowania gier szkolnych
-
przyczyny, dla których uczniowie podejmują gry szkolne
Spis zalecanej literatury:
Berne E., W co grają ludzie. Psychologia stosunków międzyludzkich, Wyd. Naukowe PWN,
Warszawa 1997
Chaber A., Sytuacja konfliktowa między nauczycielem a uczniem w ujęciu analizy
transakcyjnej, Częstochowa 1997
Ernst K., Szkolne gry uczniów. Jak sobie z nimi radzić, WSiP, Warszawa 1991,
Koszewska K., Analiza transakcyjna w pracy wychowawcy, w: Poradnik wychowawcy,
Wyd. Raabe, Warszawa 2001,
ś
mijewski J., Jak sobie radzić ze szkodliwymi grami szkolnymi, w: Poradnik wychowawcy,
Wyd. Raabe, Warszawa 2000
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
1. Cele: student:
-
zna rodzaje gier szkolnych
-
potrafi rozpoznać je w praktyce
-
zna sposoby reagowania na podejmowane gry
2. Tematy szczegółowe
a.
gry szkolne
3. Zadania: studenci powinni:
przeprowadzić rozmowy z psychologiem, pedagogiem szkolnym, wychowawcą klasy na
temat występowania gier szkolnych, ich rodzaju, konstruktywnych sposobów reagowania
obserwować prezentowane przez uczniów gry szkolne
podjąć próbę nazwania obserwowanych gier
opracować w formie pisemnej konstruktywne sposoby reagowania na obserwowane gry
4. Proponowane metody i formy pracy:
metody:
obserwacja
wywiad
formy:
indywidualna
5. Termin realizacji: praktyki ciągłe
16
6. Osoby odpowiedzialne:
7. Forma i termin prezentacji:
17
Projekt IV Zagrożenia współczesnej szkoły
Harmonogram pracy nad projektem:
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
Prezentacja projektu – na zajęciach po praktykach pedagogicznych
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
Cele: student zna :
- rodzaje i sposób działania środków psychoaktywnych
- przyczyny sięgania przez uczniów po środki psychoaktywne
- strategie postępowania z uczniem sięgającym po środki psychoaktywne
- rodzaje działań profilaktycznych podejmowanych w szkole
potrafi:
- zaprojektować i zrealizować działanie profilaktyczne z zakresu uzależnień
Spis zalecanej literatury:
Rozporządzenie MENiS z dn. 31.01.2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności
wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem
(wybrane fragmenty)
Dimoff T., Carper S., Jak rozpoznać czy dziecko sięga po narkotyki, ELMA BOOKS,
Warszawa 2000
Garstka T., Wczesne rozpoznawanie niepokojących objawów w funkcjonowaniu ucznia, w:
Poradnik Wychowawcy, Luty 2001,
Grondas M., Narkotyki w szkole – rozpoznawanie i pierwsza reakcja, w: Poradnik
Wychowawcy, Maj 2002,
Karpowicz P., Narkotyki. Jak pomóc człowiekowi i jego rodzinie?, Instytut Wydawniczy
Kreator, Białystok 2002,
Pasek M., Narkotyki przy tablicy, ”Toret”, Warszawa 2000,
Pomianowska M., Programy profilaktyczne, w: Poradnik wychowawcy, Wyd. Raabe, cz. I
2.2,
Wojcieszek K., Profilaktyka w szkole, w: Poradnik Wychowawcy, Luty 2001,
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
1. Cele: student:
-
zna zagrożenia współczesnej szkoły
-
zna skutki działania środków psychoaktywnych
-
potrafi rozpoznać podstawowe objawy zażywania środków psychoaktywnych
-
wie jakie kroki należy podjąć w przypadku wystąpienia prawdopodobieństwa
zagrożenia (z kim należy się skontaktować)
-
potrafi zaproponować działania profilaktyczne dotyczące obszaru uzależnień
2. Tematy szczegółowe
b.
program profilaktyczny szkoły
c.
program profilaktyczny klasy
d.
działania szkoły i klasy w obszarze profilaktyki zagrożeń współczesnej szkoły
e.
poziom świadomości nauczycieli w obszarze zagrożeń współczesnej szkoły
f.
przeciwdziałanie uzależnieniom
3. Zadania: studenci powinni:
g.
zapoznać się z programem profilaktycznym szkoły
18
h.
zapoznać się z programem profilaktycznym wybranej klasy (w której odbywają praktyki)
i.
zapoznać się z rzeczywistymi działaniami szkoły i klasy podejmowanymi w obszarze
profilaktyki zagrożeń współczesnej szkoły
j.
stworzyć narzędzie (ankieta, kwestionariusz) badające poziom świadomości nauczycieli
szkoły, w której odbywają praktyki, w obszarze zagrożeń współczesnej szkoły
k.
zdiagnozować przy pomocy autorskiego narzędzia poziom świadomości nauczycieli w
obszarze zagrożeń współczesnej szkoły
l.
w oparciu o autorski scenariusz przeprowadzić lekcję wychowawczą nt. profilaktyki
uzależnień
4. Proponowane metody i formy pracy:
metody:
wywiad
obserwacja
budowanie narzędzia diagnostycznego (ankieta lub kwestionariusz)
warsztat
formy:
indywidualna
grupowa
5. Termin realizacji: praktyki ciągłe
6. Osoby odpowiedzialne:
7. Forma i termin prezentacji:
Projekt V Przemoc w szkole
Harmonogram pracy nad projektem:
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
Prezentacja projektu – na zajęciach po praktykach pedagogicznych
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
Cele: student:
-
potrafi rozpoznać ofiarę przemocy i sprawcę przemocy w klasie
-
zna strategie pomagania dziecku ofierze przemocy i sprawcy przemocy
-
potrafi wymienić sposoby przeciwdziałania przemocy i agresji w szkole
-
zna przyczyny występowania przemocy w szkole
Spis zalecanej literatury:
1.
A.Frączek, I.Pufal-Struzik „Agresja wśród dzieci i młodzieży", Wydawnictwo
Pedagogiczne ZNP, Kielce 1996
2.
D.Olweus, „Mobbing fala przemocy w szkole", Wydawnictwo Jacek Santorski,
Warszawa 1998,
3.
H. Rylke, J. Węgrzynowska, A. Milczarek, Wychowanie przeciw przemocy, Akademia
Sztuk Społecznych, Fund. Bene Vobis, Warszawa 1998,
4.
Dambach K., Mobbing w szkole. Jak zapobiegać przemocy grupowej, GWP, Gdańsk,
2003
5.
Rylke H., Pokolenie zmian – czego boją się dorośli, WSiP, W-wa 1999
19
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
1. Cele: student:
-
potrafi opisać sposoby przeciwdziałania agresji i przemocy w szkole
-
potrafi zaproponować działania profilaktyczne dotyczące obszaru przemocy w szkole
-
potrafi przeprowadzić zajęcia wychowawcze z uczniami z zakresu profilaktyki
przemocy
2. Tematy szczegółowe
m.
program profilaktyczny szkoły
n.
program profilaktyczny klasy
o.
działania szkoły i klasy w obszarze profilaktyki przemocy, agresji
p.
przeciwdziałanie przemocy w szkole
3. Zadania: studenci powinni:
q.
zapoznać się z programem profilaktycznym szkoły
r.
zapoznać się z programem profilaktycznym wybranej klasy (w której odbywają praktyki)
s.
zapoznać się z rzeczywistymi działaniami szkoły i klasy podejmowanymi w obszarze
profilaktyki przemocy
w oparciu o autorski scenariusz przeprowadzić lekcję wychowawczą nt. przeciwdziałania
przemocy
4. Proponowane metody i formy pracy:
metody:
obserwacja
warsztat
formy:
grupowa
indywidualna
20
Projekt VI . Integracja klasy szkolnej
Harmonogram pracy nad projektem:
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
Prezentacja projektu – na zajęciach po praktykach pedagogicznych
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
Cele: student
zna sposoby i metody rozwijania :
-
poczucia akceptacji, przynależności, bezpieczeństwa w klasie
-
współpracy i budowania pozytywnych postaw społecznych
-
empatii, tolerancji
-
więzi klasy ze społecznością szkoły i środowiskiem lokalnym
Spis zalecanej literatury:
Griesbeck J., Zabawy dla grup, Jedność, Kielce 1999
Jachimska M., Grupa bawi się i pracuje. Zbiór grupowych gier i ćwiczeń psychologicznych,
Unus, Wałbrzych 1994
Rojewska J., Grupa bawi się i pracuje. Zbiór grupowych gier i ćwiczeń psychologicznych
część II, Unus, Wałbrzych 2000
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
Cele: student :
- rozumie znaczenie procesów społecznych zachodzących w klasie
- potrafi dostrzec i opisać mocne strony klasy, jako zespołu oraz jej deficyty
- budować program integracji klasy, zgodny z rzeczywistymi potrzebami uczniów
.
2. Tematy szczegółowe
3. Zadania: student powinien:
•
Przeprowadzić kierowaną obserwację
- lekcji w wybranej klasie (2 X 1godz..)
- zachowań uczniów danej klasy na przerwach, w sytuacji konfliktów, podejmowania
nowych zadań itp. (1 godz)
- uczestnictwa uczniów w zajęciach pozaszkolnych danej klasy (zajęcia wyrównawcze,
współpraca w działaniach na rzecz szkoły, środowiska lokalnego itp.) ( 1godz.)
•
sformułować temat planowanej lekcji wychowawczej, odpowiadający potrzebom
klasy ,sporządzić jej scenariusz oraz ( jeśli to możliwe) przeprowadzić tę lekcję
4. Proponowane metody i formy pracy:
5. Termin realizacji: praktyki ciągłe
6. Osoby odpowiedzialne:
7. Forma i termin prezentacji:
Załącznik 1
21
Opis klasy - pytania porządkujące wiedzę o klasie
3
1. Proszę zebrać informacje o klasie:
•
w toku lekcji
•
na przerwach
•
na wycieczkach, imprezach szkolnych
•
w sytuacjach konfliktów i w kryzysach
•
w sytuacjach stawiania nowych zadań
•
w sytuacjach podejmowania samorzutnej aktywności
•
z informacji uzyskanych od rodziców w trakcie zebrań i spotkań
1.
Jak klasa pracuje, jaki jest stosunek klasy jako całości do przedmiotu i poszczególnych
zadań, jak uczniowie potrafią pracować w zespołach, czy wywiązują się z przyjętych
zobowiązań, czy są kreatywni, czy szybko się uczą?
2.
Jak spędzają czas wolny, czy przebywają ze sobą, w jakich grupach?
3.
Czy w klasie można wyodrębnić wyraźne podgrupy, jakie są relacje między
podgrupami (współpraca-rywalizacja-wrogość-obojętność), czy można odkryć zasadę,
według której uczniowie łączą się w podgrupy - jaka jest ta zasada, jak uczniowie
komunikują się między sobą, jak klasa komunikuje się na zewnątrz (również wobec
dorosłych)?
4.
Czy są osoby pozostające poza grupą?
5.
Co ceni sobie klasa - jakie wartości są uznawane, co cenią dzieci należące do
poszczególnych podgrup, czy są to wartości akceptowane społecznie?
6.
Czy klasa samodzielnie stawia sobie jakieś zadania, jak potrafi samoorganizować się
przy ich realizacji?
7.
Czy w klasie występują konflikty, na jakim tle, jak klasa je rozwiązuje, czy wymaga
to interwencji nauczyciela, kto, kiedy i dlaczego przegrywa -wygrywa?
8.
Jak zbudowana jest hierarchia w klasie, kto jest liderem i jego „świtą”, czy są dzieci
odrzucone, izolowane?
9.
Jakie inne znaczące role „widać” w klasie, np. kozioł ofiarny, mediator, etatowy
krytykant, agresor, błazen klasowy, grzeczne dziecko?
10.
Jaka w klasie „obowiązuje” moda, obyczaje, rytuały, czy pojawiają się grupy lub
osoby związane z subkulturami?
11.
Czy istnieją w klasie problemy, takie jak przemoc, kradzieże, picie alkoholu, inne
12.
Czy można rozmawiać i czy się rozmawia o problemach, jakie pojawiają się w klasie?
13.
Czy istnieje jakiś rodzaj spotkań klasy (forum do wymiany myśli i oczekiwań)?
14.
Jak są podejmowane decyzje dotyczące klasy (wspólne wyjścia, dodatkowe zajęcia,
prace na rzecz szkoły, inne)?
15.
Stosunek członków grupy do wychowawcy
a.
czy uczniowie zwracają się do wychowawcy w swoich sprawach
b.
czy omawiają z nim problemy klasowe, jeżeli tak to jakie?
16.
Czy klasa ma mocne strony, zasoby? Jeżeli tak, to jakie i jak je wykorzystuje?
a)
w jakich dziedzinach klasa ma osiągnięcia (sport, działania twórcze, praca, wspólne
wyjazdy, teatr, pomaganie innym, nauka, inne)
17.
Czy były ostatnio ważne zdarzenia w klasie (odeszły lub doszły jakieś osoby, poważne
konflikty i sankcje, zmiana wychowawcy, inne).
18.
Tematy poruszane przez uczniów lub ważne dla klasy, dotyczące wzajemnych relacji,
szkoły, czekających ich zadań, własnego rozwoju
4
Materiały opracowane zostały na podst. tekstu: E. Maksymowska, M. Werwicka, Poznawanie klasy, w: Poradnik
Wychowawcy, część F1.1 REEBE.
22
Na podstawie opisu klasy proszę określić:
•
podstawowy (zasadniczy) problem tej klasy (np. zbytnia rywalizacja o oceny lub jej
brak, złe relacje dziewczynki - chłopcy, przemoc rówieśnicza, dezintegracja zespołu,
uznawanie i przyjęcie wartości nieakceptowanych społecznie, nadmierna presja
grupowa wobec jednostek, niski poziom tolerancji)
•
zakres potrzeb koniecznych dla poprawy funkcjonowania klasy jako grupy
realizującej cele akceptowane społecznie (np. dotyczący organizacji czasu wolnego,
otwarcia i rozwiązania konfliktów, nabycie przez zespół umiejętności określonych
sposobów działania - obrony, dyskusji, odmawiania, otwartej komunikacji)
•
osoby i instytucje mogące wspomóc klasę
Załącznik 2
Wskazówki do planowania lekcji
I .Informacje wstępne: data, , liczba uczniów, czas trwania zajęć
2.. Ogólny cel
3. Cel szczegółowy
4. Temat
5. Zamierzona struktura zajęć, czyli jak czas będzie spożytkowany. Może być to opisane na
różne sposoby, w zależności od tego, jakie prace będą podejmowane. Powinny się tu
znaleźć:
(a) Praca nauczyciela: na przykład pokazywanie czegoś, pytanie, prezentacja filmu lub zdjęć,
indywidualna praca z uczniami - tłumaczenie; jeśli to możliwe - ukazanie, jakiego rodzaju
pomoc będzie na pewno konieczna.
(b) Praca uczniów na przykład ich udział w planowaniu i realizacji pracy: dyskusja,
wykonywanie ćwiczeń, wypełnianie kwestionariuszy, praca indywidualna lub grupowa.
(c) O ile to możliwe, kolejność, w jakiej prace mają być wykonywane - dołączony diagram
mógłby ukazać, co planuje się przedstawić na tablicy, jaki ma być rodzaj i charakter innych
pomocy wizualnych. próbki ćwiczeń, zadania itp.
6. Materiały i wyposażenie: (a) wymagane przez nauczyciela, (b) wymagane przez uczniów
Samoocena (do wypełnienia jak najszybciej po zakończeniu zajęć):
(a) W jakim stopniu praca przebiegła zgodnie z planem.
(b) Szczególnie dobre aspekty pracy: sprawy, wobec których uczniowie wykazywali
niezwykłe zainteresowanie, wyjątkowo dobra współpraca, szczególnie pożyteczne materiały
nauczania lub pomoce naukowe
(c) Szczególnie złe aspekty pracy: sprawy, wobec których uczniowie wykazywali bardzo
małe zainteresowanie, niewłaściwe zachowanie, nie nadające się materiały lub pomoce
naukowe, nieprzewidziane trudności
(d) Ocena całej sytuacji, sugestie dla przyszłej pracy, zalety, które należy kontynuować, braki,
które należy usunąć, pożądane modyfikacje w pierwotnym programie.
(materiały zostały oprac. na podst. E. Perrot, Efektywne nauczanie. Praktyczny przewodnik
doskonalenia nauczania, str. 15-17, WSiP, Warszawa 1995)
23
Uwagi do realizacji projektu: przy realizacji tego projektu należy:
- obok obserwacji przeprowadzić rozmowę z wychowawcą klasy i zweryfikować zebrane
dane na temat klasy
- skonsultować przebieg lekcji wychowawczej i uzyskać aprobatę nauczyciela
24
PROJEKT VII Kierowanie zespołem klasowym
Harmonogram pracy nad projektem:
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
Prezentacja projektu – na zajęciach po praktykach pedagogicznych
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
Cele: student potrafi:
-wymienić podstawowe założenia i metody behawiorystycznego i humanistycznego modelu
kierowania zespołem klasowym opraz zastosować je w praktyce
- opisać przyczyny trudności pojawiających się w prowadzeniu zajęć z grupą
- omówić działania nauczyciela sprzyjające dobrej atmosferze w czasie zajęć
- wymienić metody mające na celu wdrażanie uczniów do samooceny i przyjmowania
odpowiedzialności za czynione postępy.
Spis zalecanej literatury:
H.P.Nolting , Jak zachować porządek w klasie ?, GWP, Gdańsk 2003.
T.Gordon T., Wychowanie w samodyscyplinie, PAX, Warszawa 1997
R.I. Arends, Uczymy się nauczać, str. 187-207, WSiP, Warszawa 1998.
M.H. Dembo, Stosowana psychologia wychowawcza, str. 280-284, WSiP, Warszawa 1997
Nelsen J., Pozytywna dyscyplina, Rebis, Poznań 2000
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
Cel ogólny:
Zwrócenie uwagi na styl prowadzenia klasy i charakter wzajemnych relacji między
nauczycielem a klasą;
Cele szczegółowe: Student potrafi:
- rozpoznać ideologię, która odpowiada stylowi prowadzenia klasy przez nauczyciela;
- rozpoznać i opisać zachowania dyscyplinujące podejmowane przez nauczyciela
podczas zajęć;
- opisać i zinterpretować przyczyny trudności pojawiających się w prowadzeniu zajęć z dużą
grupą;
- rozpoznać i opisać różne style nauczania i metody pracy z grupą;
- omówić działania nauczyciela sprzyjające dobrej atmosferze w czasie zajęć;
- omówić działania nauczyciela sprzyjające efektywnej pracy w czasie zajęć;
- określić własne umiejętności i trudności w tym zakresie;
Tematy szczegółowe:
Modele współpracy
Umiejętności przydatne w prowadzeniu grupy
Trudności pojawiające się w prowadzeniu zajęć z dużą grupą;
Zadania: Student:
1/ hospituje 2 lekcje prowadzone przez nauczyciela, który kontynuuje pracę z daną klasą
(uczył ich w ubiegłym roku szkolnym);
2/ przygotowuje opis tych lekcji, ze szczególnym uwzględnieniem relacji nauczyciel – klasa,
zachowania nauczyciela dyscyplinujące poszczególnych uczniów, pojawiające się trudności i
sposób, w jaki nauczyciel na nie reaguje;
25
3/ Na potrzeby powyższego zadania przeprowadza rozmowę z nauczycielem (opracowuje
listę pytań, które zada) oraz przygotowuje ankietę dla uczniów, w której prosi o opis swojego
samopoczucia na zajęciach z tym nauczycielem, opis typowego przebiegu lekcji i zachowania
nauczyciela (?);
4/ hospituje lekcję wychowawczą prowadzoną przez swojego kolegę – studenta lub
nauczyciela : zadania, jak w punkcie 2;
5/ przygotowuje i przeprowadza lekcję wychowawczą dla klasy.( wskazówki do planowania
lekcji – zob. projekt IV) W scenariuszu uwzględnia cele związane z efektywnym
prowadzeniem grupy. Do scenariusza dołącza ewaluację oraz komentarz do informacji
zwrotnej otrzymanej od kolegi – studenta hospitującego zajęcia oraz od nauczyciela –
opiekuna, obecnego na zajęciach.
Proponowane metody i formy pracy:
- przygotowanie narzędzia: ankieta dla uczniów;
- wywiad (rozmowa z nauczycielem);
- przygotowanie, poprowadzenie i przemyślana ewaluacja zajęć z klasą (lekcja
wychowawcza).
5. Termin realizacji: praktyki ciągłe
6. Osoby odpowiedzialne:
7. Forma i termin prezentacji:
Reguły konstruktywnej informacji zwrotnej
1. Konstruktywne informacje zwrotne są opisowe, a nie oceniające. Gdy kogoś oceniasz,
mówisz mu, że to, co robi, jest „dobre" lub „złe", że jest „wspaniały" albo „niechlujny",
albo „powolny". Tego typu informacja nie daje jednostce żadnych konkretnych
wskazówek. Trudno jej dokonać jakichś zmian, gdyż nie wie dokładnie, jakie zachowania
powinny ulec zmianie. Dlatego skup się na opisywaniu. Pozwól zobaczyć danej osobie
to, co zrobiła i jak jej zachowanie ma się do twoich oczekiwań.
2. Pomocne komentarze skupiają się na tych aspektach zachowania danej osoby, które
mogą być przez nią poprawione i które odnoszą się do interesującej was sytuacji..
3. Wyrażaj swoje opinie nadając im właściwą formę. Przyznaj, że twoje komentarze są
wypowiadane z twojego punktu widzenia - inni mogą mieć inne poglądy. Właściwe formy
wypowiedzi zacierają zastrzeżenia: „według mnie", „o ile wiem", „na podstawie tego, co
zauważyłem w ciągu ostatniego tygodnia" lub po prostu „myślę, że".
4. Informacja zwrotna powinna być udzielona jak najszybciej po pojawieniu się
zachowania, do którego się odnosi.. Uważaj jednak, by nie stawiać ludzi w kłopotliwej
sytuacji, poddając ich konstruktywnej krytyce w obecności ich kolegów. Powinieneś być
sam na sam z rozmówcą i mieć dość czasu, by przedyskutować kwestie, jakie mogą się
pojawić.
Opr. na podst. J Brownell, Reagowanie na komunikaty, w: Mosty zamiast murów O
komunikowaniu się miedzy ludźmi red.J Stewart ,PWN, Warszawa 2000, str.229 -230)
26
Projekt VIII Dziecko nietypowe w szkole
Harmonogram pracy nad projektem:
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
Prezentacja projektu – na zajęciach po praktykach pedagogicznych
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
Cele: student :
- wie, jakie działania powinna podjąć nauczyciel i szkoła, aby wspierać rozwój dziecka
zdolnego
- umie scharakteryzować podstawowe typy talentów i zna potrzeby utalentowanych dzieci
Spis zalecanej literatury:
Barański A. Ministerstwo Edukacji Narodowej o uczniu zdolnym, Biblioteczka Reformy,
Warszawa 1999.
Eby Judy W. Smutny John F. Jak kształcić uzdolnienia dzieci i młodzieży. WSiP, Warszawa
1998.
Harland S. Dziecko nadpobudliwe czy genialne. Wyd. Amber, Warszawa 2004.
Lipnicka B. Kształtowanie zdolności i talentu dziecka. Wyd. Barbara , Kraków 2000.
Shapiro L.E. Jak wychowywać dziecko z wysokim EQ. Prószyński i S-ka, Warszawa 1999.
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
1. Cele: student
potrafi wymienić sposoby przygotowania szkoły (miejsca swojej praktyki), jako placówki
do nauczania dziecka nietypowego (infrastruktura, udział w programach, oferta zajęć dla
uczniów itp.)
zna drogo rozwijania kompetencji nauczyciela do pracy z dzieckiem nietypowym
2. Tematy szczegółowe:
a.
szkoła jako miejsce kształcenia i wychowania dziecka nietypowego
b.
rola nauczyciela w kształceniu i rozwoju dziecka nietypowego
c.
programy, zajęcia wspierające kształcenie, wychowanie i rozwój dziecka nietypowego
d.
realizacja treści programowych z uwzględnieniem potrzeb dziecka nietypowego
3. Zadania: studenci powinni:
zapoznać się z działaniami podjętymi lub/i podejmowanymi przez szkołę, w celu
dostosowania jej do potrzeb dziecka nietypowego – dzieci realizujące indywidualne
nauczanie, indywidualny program lub tok nauczania zapoznać się z zakresem kompetencji
nauczyciela, które pozwalają mu na realizowanie potrzeb dziecka nietypowego
hospitować zajęcia prowadzone w klasie z dziećmi z dysfunkcjami (obserwacja z
akcentem na budowanie pozytywnych więzi emocjonalno – społecznych w grupie i
relacji: nauczyciel – uczeń) lub uczestniczyć w zajęciach korekcyjno-wyrównawczych
jeśli to możliwe hospitować zajęcia prowadzone w klasie z dziećmi zdolnymi (obserwacja
z akcentem na wspieranie rozwoju dziecka zdolnego) lub uczestniczyć w innych
zajęciach np. koła zainteresowań itp.
4. Proponowane metody i formy pracy:
metody:
•
wywiad, rozmowa z nauczycielem, pedagogiem/psychologiem szkolnym, uczniem ,
ew. rodzicem
•
obserwacja
27
•
analiza dokumentów
formy: praca indywidualna, grupowa (ewentualnie)
5. Termin realizacji: praktyki ciągłe
6. Osoby odpowiedzialne:
7. Forma i termin prezentacji:
Projekt IX Relacje nauczyciel – rodzic w szkole.
Harmonogram pracy nad projektem:
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
Prezentacja projektu – na zajęciach po praktykach pedagogicznych
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
Cele: student potrafi:
-
opisać korzyści płynące z konstruktywnej komunikacji i współpracy nauczyciela
z rodzicem
-
wymienić zasady budowania konstruktywnej krytyki i pochwały
-
rozwiązywać problemy we współpracy z rodzicami
-
zastosować w kontakcie z rodzicem metodę rozwiązywania konfliktów T. Gordona
-
wymienić przykłady metod pozwalających na zbieranie opinii i uwag rodziców
Spis zalecanej literatury:
M. Babiuch , Jak współpracować z rodzicami "trudnych" uczniów? , WSiP. Warszawa 2002.
C.J. Christopher. 2003.
Nauczyciel - rodzic. Skuteczne porozumiewanie się. Gdańsk: GWP
T. Garstka, Kłopotliwy rodzic w pracy nauczyciela, w: Poradnik nauczyciela, Wyd. Raabe,
Warszawa 2002
T.
Gordon. 1995. Wychowanie bez porażek w szkole. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX
E.Maksymowska, M.Werwicka, Wspieranie rodziców w wychowaniu K.3.1 w: Poradnik
wychowawcy, RAABE, Warszawa 2001
E.Maksymowska,E.Tolwińska-Królikowska, M.Werwicka, Pierwsze spotkanie z rodzicami
str. 1-18 (wybrane fragmenty), Poradnik nauczyciela Warszawa 2002,
E.Wieczorek, K.Jaroszek, Zebrania z rodzicami – przykład dobrej praktyki, w: Poradnik
wychowawcy, RAABE, cz.3, K.3.3
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
Cele: student :
-
potrafi zdiagnozować postawę rodzica
-
zna i rozumie mechanizmy uruchamiające określony rodzaj postaw rodziców
-
zna zasady budowania przez nauczyciela pozytywnych relacji z rodzicami
-
rozumie z czego wynikać mogą trudność w kontaktach z rodzicami (po stronie
nauczyciela i rodzica)
- rozumie wagę współpracy z rodzicami dla skutecznego wspierania rozwoju dziecka oraz
konstruktywnego rozwiązywania ewentualnych problemów wychowawczych.
Tematy szczegółowe
-
Formy współpracy nauczycieli z rodzicami (zbiorowe i indywidualne).
-
Trudności w kontaktach z rodzicami
-
Rodzic jako partner
28
3. Zadania: studenci powinni:
-
poznać sposoby kontaktowania się nauczycieli z rodzicami (listy, telefony, internet,
kontakt bezpośredni, inne), przyjęte w szkole, w której odbywają się praktyki
-
poznać sposoby i formy informowania rodziców o problemach dziecka
-
uczestniczyć w zebraniu z rodzicami
-
omówić z nauczycielem przypadek „trudnego rodzica”, przeanalizować zdarzenia,
zdiagnozować typ rodzica, zaproponować własną strategię budowania relacji i
rozwiązania problemu
4. Proponowane metody i formy pracy:
metody:
obserwacja,
wywiad
analiza przypadku
formy:
indywidualna
(ewentualnie – grupowa)
5. Termin realizacji: praktyki ciągłe
6. Osoby odpowiedzialne:
7. Forma i termin prezentacji:
Uwaga: Przy realizacji projektu Relacja nauczyciel – rodzic w szkole student zobowiązany
jest podczas praktyk do podjęcia określonych działań na terenie szkoły tj. zaplanowania i
przeprowadzenia zajęć edukacyjnych dla rodziców na wybrany temat. Na zajęciach z
pedagogiki musi przygotować siebie i grupę do podjęcia takich działań.
Projekt X Szkoła i nauczyciel z pasją
Harmonogram pracy nad projektem:
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
Prezentacja projektu – na zajęciach po praktykach pedagogicznych
I etap realizacji projektu - zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe
Cele: student
- zna przykłady dobrej praktyki – pracy nauczyciela i szkoły
Spis zalecanej literatury:
Chętkowski Dariusz, Z budy. Czy spuścić ucznia z łańcucha? (s. 146-171 - i nie tylko...)
Sztuka nauczania. Podręcznik dla studentów kierunków nauczycielskich. Szkoła (t.2), red.
Krzysztof Konarzewski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, (rozdz. IV:
nauczyciel, str 148-179).
II etap realizacji projektu – praktyki pedagogiczne
1. Cele: student
- potrafi wymienić cechy, jakie cenią sobie u nauczyciela uczniowie;
- określić warunki w których zaangażowanie nauczyciela przekłada się na
zaangażowanie
uczniów;
29
- potrafi określić czynniki osobowościowe i sytuacyjne, które sprzyjają
zaangażowaniu
zawodowemu nauczyciela;
- potrafi określić styl nauczania nauczyciela, ktorego uczniowie cenią za
zaangażowanie.
2. Zadania: studenci powinni:
- opracować i przeprowadzić ankietę wśród uczniów, pozwalającą określić cechy, jakie cenią
sobie u nauczyciela uczniowie;
- przeprowadzić wywiad z nauczycielem cenionym przez uczniów za zaangażowanie;
- hospitować min. 2 lekcje prowadzone przez tego nauczyciela;
4. Proponowane metody i formy pracy:
metody:
ankieta
obserwacja,
wywiad
formy:
indywidualna
(ewentualnie – grupowa)
4.2 Dzienniczek doświadczeń praktykanta
Forma dzienniczka zakłada, że zanotujesz w nim najważniejsze wydarzenia i refleksje
związane z Twoim pobytem na praktykach pedagogicznych. Dzienniczek powinien składać się z
czterech części: zapisu przebiegu praktyki, analizy zdarzenia/sytuacji problemowej, opisu
doświadczanych na praktykach trudności i zapisu wniosków z hospitowanych i prowadzonych
samodzielnie lekcji
a. Zapis przebiegu praktyki - w tej części opisz kolejne tygodnie pobytu na praktykach , wybierając
do opisu te wydarzenia, które postrzegasz, jako ważne dla Ciebie osobiście. Dzienniczek może
przybrać formę osobistego pamiętnika, może to być także forma zapisu zmiany Twoich własnych
poglądów i wewnętrznego dojrzewania do zawodu nauczyciela. Ważne jest, żebyś notatki prowadził
na bieżąco, szczególnie odnotowując pojawiające się w trakcie praktyki pytania, wątpliwości.
Poniżej podajemy Ci jeden ze wzorów prowadzenia dzienniczka, w którym odnotowujesz po każdym
tygodniu odbytej praktyki odpowiedzi na postawione pytania.
Tydzień praktyk:……………….
Czego nauczyłem się o sobie, jako nauczycielu w tym tygodniu? (weź pod uwagę poniższe kryteria
)
a. cechy osobiste, motywacja do działania itp.
b. wiedza, przekonania
c. umiejętności
d. inne……………………
Opisz wydarzenie z tego tygodnia, w którym teraz, po zastanowieniu, podjąłbyś/podjęłabyś inną
decyzję. Co zrobiłbyś/zrobiłabyś inaczej?
Jakie osobiste przekonania ujawniły się w moim postępowaniu? Skąd one pochodziły? Na ile były
użyteczne? Jak mógłbym je zmodyfikować w świetle zdobytych doświadczeń i przemyśleń?
Opisz w jakim obszarze doświadczyłeś szczególnie swoich kompetencji nauczycielskich?
a. wiedza ………………..
b. umiejętności……………………..
c. cechy osobowości ………………….
30
d. inne……………………
Kto pomógł Ci najbardziej w pracy w tym tygodniu, być może robiąc to nieświadomie? (nauczyciel?
uczeń? klasa? dyrektor szkoły? ktoś inny?) Opisz to doświadczenie.
……………………………………………………………………………………………………………….
Spróbuj nazwać i uzasadnić krótko rozwijające (umacniające się) w Tobie przekonania na temat:
a. uczniów…………………
b. nauczycieli ……………..
c. szkoły……………………
Jakie stawiasz sobie aktualnie pytania, jakich doświadczasz wątpliwości?
b.
Analiza zdarzenia lub sytuacji problemowej
Twoim zadaniem będzie tu szczegółowy opis i wstępna analiza jednego zdarzenia ( lub
sytuacji problemowej) z pobytu na praktykach szkolnych, które szczególnie skłoniło Cię do refleksji
nad pracą nauczyciela. Może to być doświadczenie osobiste lub zaobserwowane podczas pobytu w
szkole.
Poniżej zamieszczamy pytania, ułatwiających Ci opis i próbę wstępnej analizy tego zdarzenia
(sytuacji problemowej).
Diagnoza :
Co się zdarzyło?
Co było przyczyną zdarzenia? Czego to zdarzenie jest przykładem?
Refleksja:
Jak oceniam przebieg tego zdarzenia? Do jakiej mógłbyś nawiązać, tłumacząc to zdarzenie?
Praktyczne działanie :
Jak powinno się postąpić w tej sytuacji ? Kiedy? Gdzie? Dlaczego?
(opr. na podst. (D.Tripp, Zdarzenia krytyczne w nauczaniu., s. 46-47, WSiP, Warszawa 1996)
c. Szczegółowy opis doświadczanych trudności w następujących obszarach działań nauczyciela:
•
autoprezentacja
•
motywowanie do nauki
•
budowanie dobrej relacji z uczniem, klasą innymi nauczycielami
•
utrzymywanie dyscypliny i kierowanie zespołem
•
budowanie dobrej relacji z innymi nauczycielami
W tej części dzienniczka zastanów się:
•
jakich trudności doświadczasz w ww. obszarach pracy nauczyciela?, z czego wynikają te
trudności ?
•
jakie emocje Ci towarzyszą?
•
z jakich własnych zasobów korzystasz w sytuacjach trudnych?
•
nad czym i w jaki sposób chcesz pracować, by łatwiej Ci było radzić sobie w przyszłości z
podobnymi trudnościami?
d. Zapis wniosków z hospitowanych i prowadzonych samodzielnie lekcji
Oczekujemy, że będziesz zapisywał na bieżąco swoje wnioski z hospitowanych i
prowadzonych samodzielnie lekcji wg następującego wzoru:
krótki opis postępowania obserwowanego nauczyciela/uczniów -> wnioski dotyczące pracy
dydaktyczno-wychowawczej
4.4 Kompetencje nauczycielskie praktykanta – arkusz obserwacji
Oczekujemy, że arkusz obserwacji Twoich kompetencji nauczycielskich, wypełniony przez opiekuna
praktyk w szkole, pomoże Ci w diagnozowaniu własnych potrzeb doskonalenia zawodowego i planowaniu
dalszego rozwoju zawodowego, zgodnie z własnymi przekonaniami, wartościami.
31
Kompetencje nauczycielskie praktykanta w zakresie sprawnego prowadzenia lekcji
– arkusz obserwacji
Instrukcja: Proszę wstawić X w polu, które najlepiej opisuje typowe lub najczęściej obserwowane
zachowania praktykanta.
brak – brak sytuacji do oceny tego obszaru
w trakcie obserwacji
0 – poważne zastrzeżenia do zachowania praktykanta w tym obszarze
1 – odpowiada oczekiwaniom nauczyciela
2 – rozwija się satysfakcjonująco
3 – celująco, profesjonalnie, twórczo
Opis działań studenta
Brak
możliwości
oceny
0 pkt.
1 pkt
2 pkt.
3 pkt. Uwagi:
I. Kompetencje merytoryczne praktykanta
1. Posiada umiejętność
dostosowania oferowanej wiedzy
do możliwości uczniów.
2. Samodzielnie łączy treści
przedmiotowe z treściami innych
przedmiotów.
3. Swobodnie odpowiada na
zadawane prze uczniów pytania.
4. Potrafi poprawić popełnione
przez uczniów błędy merytoryczne.
5. Przestrzega zasady
bezpieczeństwa pracy przy
realizacji eksperymentów.
4
6. Popełnia błędy merytoryczne.
Uwagi:
II. Umiej
ę
tno
ść
sprawnego planowania i kierowania lekcj
ą
a. Planowanie
1. Samodzielnie przygotowuje
scenariusz/konspekt lekcji.
2. Poprawnie określa ogólne i
szczegółowe cele lekcji.
b. Prezentacja materiału
1. Zapoznaje uczniów z tematem,
planem i celami lekcji.
2. Jasno tłumaczy omawiane
zagadnienia.
3. Zachowuje ciągłość w
prezentacji materiału.
4. Podaje przykłady ilustrujące
omawiane zagadnienie.
5. Prosi uczniów, by podali
przykłady ilustrujące omawiane
zagadnienie.
6. Upewnia się, czy stosowane
słownictwo jest zrozumiałe
7. Przeznacza czas na zadawanie
4
Dotyczy przedmiotów przyrodniczych.
32
pytań.
8. Podsumowuje przeprowadzoną
lekcję lub zachęca do tego uczniów.
9. Tłumaczy wykonanie zadania
domowego.
10. Potrafi zrealizować lekcję wg
zaplanowanego scenariusza, w
wyznaczonym czasie.
Opis działań studenta
Brak
możliwości
oceny
0 pkt.
1 pkt. 2 pkt.
3 pkt. Uwagi:
c. Wykorzystywane aktywizujących metod i formy nauczania
1. Stosuje różnorodne formy pracy
(indywidualna, zbiorowa,
grupowa).
2. Poprawnie stosuje wybrane
aktywizujące metody nauczania.
3. Dostosowuje metody pracy i
pomoce dydaktyczne do różnych
stylów uczenia się uczniów.
4. Przygotowuje ciekawe, czytelne
pomoce dydaktyczne.
5. Poprawnie organizuje i
kontroluje pracę uczniów w
małych grupach.
6. W sposób zrozumiały dla
uczniów formułuje instrukcje do
zadań.
d. Zachęcanie do samodzielności w myśleniu, działaniu
1. Stawia pytania otwarte,
problemowe.
2. Zostawia uczniom czas do
namysłu.
3. Zachęca uczniów do stawiania
pytań.
4. Stwarza możliwość
poszukiwania i rozwiązywania
problemów przez uczniów.
e. Elastyczność w działaniu, gotowość do innowacji
1. W miarę potrzeby wprowadza
modyfikacje do planu lekcji.
2. Nie boi się innowacji, stara się
realizować własne pomysły.
III. Ocenianie i ewaluacja
1. Jasno określa zasady oceniania
pracy (zgodnie z PSO)
i
przestrzega ich przy sprawdzaniu
prac uczniów.
2. Stosuje różne metody oceniania.
3. Przekazuje uczniom informację
zwrotną na temat ich działań.
4. Poprawnie ocenia pracę
33
uczniów.
5. Chętnie przyjmuje udzielane
informacje zwrotne, szczegółowo
analizuje popełniane błędy i szuka
sposobów doskonalenia własnego
warsztatu pracy.
Opis działań studenta
Brak
możliwości
oceny
0 pkt. 1 pkt. 2 pkt. 3 pkt. Uwagi:
IV. Autoprezentacja
1. Swoją postawą i zachowaniem
prezentuje pewność i spokój.
2. Mówi głośno, wyraźnie.
3. Swobodnie porusza się po
klasię.
4. Przejawia zainteresowanie
tematem.
V. Kontakt praktykanta z uczniem/klas
ą
1. Przejawia pozytywny stosunek
do uczniów (słowa, gesty,
spojrzenia).
2. Stara się nawiązywać kontakt z
całą klasą (kontakt wzrokowy,
kierowanie pytań, poruszanie się
po klasie itp.).
3. Uważnie słucha wypowiedzi
uczniów.
VI. Motywowanie uczniów
1. Stara się wzbudzić
zainteresowanie tematem.
2. Wprowadzając nowe treści
odwołuje się do wiedzy uprzedniej
uczniów.
3. Informuje uczniów o celu
wykonywanych zadań.
4. Zachęca do pracy poprzez
pochwały, docenianie wysiłku.
5. Wzmacnia pozytywne
zachowania uczniów na lekcji.
6. W miarę potrzeby aktywizuje
uczniów dodatkowymi zadaniami.
VII. Utrzymywanie dyscypliny/kierowani zespołem klasowym
1. Ustala z uczniami jasne zasady
pracy na lekcji.
2. Szybko, nie zakłócając
przebiegu lekcji, reaguje w
sytuacji naruszania ustalonych
reguł.
3. Uczniów zakłócających
przebieg lekcji aktywizuje przez
działanie (podejście do tablicy,
odczytanie fragmentu tekstu itp.).
34
4. Mówi o swoich uczuciach, gdy
zachowanie uczniów stanowi dla
niego problem.
5. Pomaga uczniom w wyrażaniu
własnych uczuć na temat
doświadczanych na lekcji
problemów.
Opis działań studenta
Brak
możliwości
oceny
0 pkt. 1 pkt. 2 pkt. 3 pkt. Uwagi:
VIII. Indywidualizacja w nauczaniu
1. Zwraca się do uczniów po
imieniu.
2. Docenia pomysły uczniów
3. Stwarza możliwość pracy
indywidualnej.
4. W miarę potrzeby różnicuje
tempo pracy uczniów i trudność
wykonywanych zadań.
Ogólna ocena radzenia sobie w klasie (w skali 2-5): ………….
V. Harmonogram pracy studenta
5.1. Harmonogram pracy studenta na praktykach
Zachęcamy Cię (w miarę możliwości) do rozpoczynania praktyk już sierpniową Radą
Pedagogiczną oraz realizacji projektu od pierwszych dni pobytu uczniów w szkole .
Szczególnie jest to cenne przy obserwacji pierwszych spotkań uczniów z nauczycielami –
autoprezentacji, budowania autorytetu , początków tworzenia form samorządności w szkole.
Przed rozpoczęciem praktyk powinieneś przedstawić do konsultacji szczegółowy
plan działań, związanych z realizacją projektu oraz wstępny pomysł na jego prezentację
Możesz to zrobić osobiście lub drogą internetową. Także podczas pobytu na praktykach
możesz konsultować z nami pojawiające się problemy i wątpliwości.
Aby umożliwić Ci kontakt z innymi studentami, praktykującymi w szkołach
(wymiana doświadczeń, dyskusja nad pojawiającymi się na praktykach problemami),
zamierzamy uruchomić na serwerze CEN internetowe forum dyskusyjne Student na
praktykach – teoria i rzeczywistość ) – adres uruchomionej strony zamieścimy w ABC
praktykanta.
Pamiętaj, aby po każdym tygodniu odbytych praktyk wypełnić Dzienniczek
Doświadczeń - tylko bieżące notatki pozwolą ci na autentyczny zapis najważniejszych
refleksji, trudności i sukcesów.
Na zakończenie praktyk wspólnie z ich opiekunem dokonajcie podsumowania
przebiegu twojej pracy w szkole: porozmawiajcie o zaobserwowanych Twoich
kompetencjach i potrzebach dalszego rozwoju. (Kompetencje nauczycielskie praktykanta –
arkusz obserwacji
5.2 Harmonogram pracy studenta po praktykach w ramach kształcenia
psychologicznego
Portfolio (wraz z kompletem dokumentacji) powinieneś przynieść po odbyciu
praktyk, na pierwsze zajęcia konwersatoryjno-warsztatowe z psychologii (w październiku).
35
Zebrane materiały będą tam omawiane wraz ze wskazaniem na kolejne kroki prowadzenia
diagnozy w nurcie rozumienia zachowań ucznia.
5.3 Harmonogram pracy studenta po praktykach w ramach kształcenia
pedagogicznego
Portfolio (wraz z kompletem dokumentacji oraz adresem kontaktowym: e-mail lub
telefon) powinieneś przynieść po odbyciu praktyk, na pierwsze zajęcia konwersatoryjno-
warsztatowe z pedagogiki (w październiku).
Uwaga: Ciekawsze materiały i refleksje studentów zamierzamy, za zgodą autorów,
publikować w ramach pracy wydawniczej CEN.
VI. Kryteria oceny portfolio:
6.1. Kształcenie psychologiczne:
Materiały zebrane w portfolio będą omawiane na zajęciach z psychologii po praktykach
ciągłych. Na ich podstawie student sformułuje diagnozę indywidualną ucznia i wskazówki do
pracy z nim. Na ocenę końcową zajęć będzie miał wpływ poziom przygotowania materiałów
portfolio, poziom przygotowanej diagnozy oraz uczestnictwo i aktywność studenta w czasie
zajęć.
6.2. Kształcenie pedagogiczne:
Realizacja zadań kształcenia pedagogicznego na praktykach będzie oceniana punktowo
według następujących kryteriów:
a. Projekt: (0- 6 pkt.)
•
spełnienie wszystkich wymogów instrukcji 0-2 pkt.
•
oryginalność (liczba własnych pomysłów). 0-2 pkt.
•
ciekawy sposób prezentacji... ................. 0-2 pkt.
b. Dzienniczek doświadczeń studenta (0-9 pkt.)
- zapis przebiegu praktyki (0-3 pkt.)
•
osobisty charakter
•
systematyczność opisu
•
refleksyjność (umiejętność dostrzegania problemów, zadawania pytań)
- opis doświadczanych trudności (0-3 pkt.)
•
osobisty charakter
•
systematyczność opisu
•
refleksyjność (umiejętność dostrzegania problemów, zadawania pytań)
- analiza zdarzenia/sytuacji problemowej (0-3 pkt.)
•
szczegółowość opisu (1 pkt)
•
próba nawiązania do konkretnej teorii przy analizie sytuacji problemowej ( 2 pkt.)
c. Zapis wniosków z hospitowanych i prowadzonych samodzielnie lekcji (0 - 3 pkt.)
•
szczegółowość opisu
•
zapis konkretnych wniosków
•
obserwacja kolejnych etapów lekcji (a nie jedynie fragmentu)
Ocena końcowa:
9-10 3,0
36
11-12 3,5
13-14 4,0
15-16 4,5
17-18 5,0
VII. Obowiązki osób współpracujących w realizacji praktyk pedagogicznych
OBOWIĄZKI
PRAKTYKANTA
PRZEBYWAJĄCEGO
NA
PRAKTYCE
1.
Zapoznanie się w obecności nauczyciela praktyk w szkole z zasadami funkcjonowania
szkoły, procedurami i regulacjami prawnymi, włączając w to procedury dotyczące
nagłych wypadków
2.
Zapoznanie się z dokumentacją szkoły i
sposobem jej wypełniania
3.
Solidne przygotowywanie się do realizacji przewidzianych na praktykach zadań
4.
Adekwatne planowanie i organizowanie zajęć klasowych
5.
Udział w wybranych zajęciach przewidzianych w harmonogramie pracy szkoły i planie
praktyki
6.
Bycie obecnym i punktualnym.
7.
Powiadamianie nauczyciela opiekuna, najwcześniej jak to możliwe o spóźnieniu lub
nieobecności
8.
Systematyczne i szczegółowe sporządzanie dokumentacji praktyk pedagogicznych,
zgodnie z instrukcją do praktyk i narzędziami otrzymanymi na uczelni
.
Regularne
refleksje dotyczące wypełniania obowiązków praktykanta.
9.
Dzielenie się codziennymi trudnościami z nauczycielem opiekunem, zanim przekształcą
się one w poważniejsze problemy.
10.
Korzystanie z porad, informacji zwrotnych nauczyciela opiekuna i opiekuna
uniwersyteckiego.
11.
Zachowanie poufności w sprawach dotyczących uczniów, ich rodzin i nauczycieli.
OBOWIĄZKI OPIEKUNA PRAKTYK PEDAGOGICZNYCH W SZKOLE
W stosunku do praktykanta
:
•
Zapoznanie praktykanta z zasadami funkcjonowania szkoły, procedurami i
regulacjami prawnymi, włączając w to procedury dotyczące nagłych wypadków
•
Ustalenie wraz z praktykantem planu praktyki. Omówienie wzajemnych oczekiwań,
a zwłaszcza wyjaśnienie odpowiedzialności za przygotowywanie i przeprowadzenie
lekcji.
•
Przedstawienie praktykanta gronu pedagogicznemu, pokazanie całego zaplecza
szkoły, zapoznanie z dokumentacją szkoły
•
Przedstawienie praktykanta klasie, podkreślenie jego uprawnień i kompetencji
nauczycielskich
•
Ułatwienie studentowi startu zawodowego na praktykach, poprzez stopniowe
wprowadzania w pracę nauczyciel i branie odpowiedzialności za wszystkie aspekty
nauczania, jak również obowiązki pozalekcyjne
•
Częsta obserwacja praktykanta i udzielanie informacji zwrotnych dotyczących
silnych i słabych stron praktykanta
•
Dostarczenie praktykantowi dostępu do dokumentacji uczniów i innych ważnych
informacji, z zachowaniem poufności tych danych.
37
•
Służenie radami dotyczącymi aspektów wychowawczych pracy z uczniami
•
Dostarczanie okazji do obserwowania i omawiania własnej praktyki nauczycielskiej
•
Umożliwienie kontaktu z innymi pracownikami szkoły (pedagog, psycholog,
stażyści, udział w posiedzeniu rady pedagogicznej) oraz rodzicami uczniów (udział
w zebraniu rodziców, posiedzeniu rady szkoły )
•
Zachęcanie praktykanta do zadawania pytań i szukania porad
OBOWIĄZKI UCZELNI I OPIEKUNA Z RAMIENIA UCZELNI
W stosunku do praktykanta:
•
Poznanie studenta, którym się opiekuje (diagnoza rozumiejąca)
•
Przygotowanie merytoryczne studentów do startu zawodowego w szkole (nauczyciel
jako dydaktyk, wychowawca, pracownik szkoły itp
•
Przygotowanie do realizacji na praktykach przewidzianych zadań i prowadzenia
dokumentacji – opracowanie szczegółowej instrukcji do praktyk ( ABC praktykanta)
•
Wspieranie studentów w realizacji zadań podczas pobytu na praktykach poprzez
moderowaną pracę na odległość, system indywidualnych konsultacji, umożliwienie
wzajemnych konsultacji i dialogu praktykantów (internetowe forum dyskusyjne na
serwerze CEN Student na praktykach – założenia i rzeczywistość)
•
Tworzenie, w miarę potrzeb, grup wsparcia dla praktykantów
•
Prowadzenie po praktykach zajęć dla studentów, których celem jest integracja
doświadczeń studenta z praktyki z jego wiedzą pedagogiczną i zachęcanie do
dalszego rozwoju zawodowego
•
Organizowanie spotkań student - opiekun praktyk pedagogicznych w szkole –
opiekun z ramienia uczelni, służących omówieniu wspólnych doświadczeń i refleksji
związanych z pobytem studenta na praktykach w szkole
•
Stworzenie systemu promocji studentów wyróżniających się na praktykach
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
akupresura w praktyce id 54490 Nieznany
ABC Komunikowania id 50162 Nieznany
ABC czterolatka 3 id 50113 Nieznany (2)
ABC muzealnika id 50178 Nieznany
praktyki 2 id 385036 Nieznany
06 Gorzelnictwo praktyka id 193 Nieznany (2)
abc samby id 50230 Nieznany (2)
CZERWIEC 2010 PRAKTYCZNY id 128 Nieznany
Cisco Egz Praktyczny I id 15442 Nieznany
czerwiec2009 praktyczny id 1285 Nieznany
ABC typografii id 50258 Nieznany (2)
ABC czterolatka 1 id 50111 Nieznany (2)
praktyka 3 id 384984 Nieznany
ABC czterolatka 2 id 50112 Nieznany (2)
abc bhp id 50101 Nieznany (2)
akupresura w praktyce id 54490 Nieznany
ABC Komunikowania id 50162 Nieznany
więcej podobnych podstron