Louis Dumont, Homo hierarchicus: Kasta, rasizm i „startyfikacja”. Przemyślenia antropologa społecznego.

Tekst skupia się na dwóch aspektach: obrazie systemu idnyjskiego oraz miejscu jakie w koncepcjach zajmuje termin
„kasta” w odniesieniu do terminów pokrewnych - „klasa”, jak i w odniesieniu do ogólnej idei „staryfikacji społecznej”.

Kasta jako krańcowa forma klasy (Kroeber) – cechy kasty: endogamia, dziedziczny charakter przynależności, relatywna
ranga. Kasty to szczególny rodzaj klas społecznych, które są obecne w każdym społeczeństwie. Od klas społecznych
różnią się tym, że ich istnienie pojawia się w społecznej świadomości do tego stopnia, że zwyczaj i prawo starają się
oddzielić jedną od drugiej w sposób sztywny i trwały. System kastowy dla Kroebera to przede wszystkim Idnie jak i
średniowieczna Europa i Japonia, jednak dwa ostatnie nie są doskonałe – mamy do czynienia z quasi-caste systemem,
gdzie podział pracy i powiązania z religią pozostają niejasne.
Kasta jest KRAŃCOWĄ FORMĄ KLASY. Klasy są elastyczne, kasty „sztywne”.

Rozróżnienie między klasą, stanem i kastą – przed Kroeberem jdnoznacznego rozrównienia klas i stanów dokonał Max
Weber. Krytykowano jego definicję klasy jako wspólnoty gospodarczej. Zarówno dla Webera jak i Kroebera kasta jest
formą krańcową, jest to „grupa statusowa”, która przekształca się w kastę, gdy podział jest zapewniany nie tylko przez
konwencję i przez prawa, ale również rytualnie. Weber – kasty rozwijają w pewnej mierze odrębne kultury i posiadają
odrębnych bogów. Kastami byłyby społeczności zamknięte na wpływy z zewnątrz, endogamiczne, wierzące w
pokrewieństwo biologiczne ich członków, które wzjaemnie się „uspołeczniają”. Kasta byłby połączeniem „grupy
statusowej” z „grupą etniczną”.

„Kasta” w Stanach Zjednoczonych- przyjmuje się, że kasta to krańcowa forma klasy. Warner: podczas gdy biali i czarni
stanowią dwie kasty, te grupy układają się warstwowo w klasy wedle zwykłych zasad – czarni z klasy wyższej są wyżej
niż”mali biali” z punktu widzenia klasy lecz niżej z punktu widzenia kasty. Myrdal: Kasta może więc być w tym
znaczeniu rozumiana jako krańcowy przypadek całkowicie skostniałej klasy.
Kasta jest postrzegana jako wariant klasy, który różni się od niej tym, że zabroniona jest wszelka mobilność tak w dół,
jak i w górę. Istnienie kast w USA wiązało się z ograniczeniami dla czarnoskórych – brak możliwości przekroczenia
pewnych barier,np. Małżeństwa mieszane.
„System indyjski jest koherentnym systemem społecznym bazującym na zasadzie nierówności, podczas gdy
amerykańskie color bar zaprzecza systemowi egalitarystycznemu, w łonie którego je spotykamy i którego jest, w
pewnym sensie chorobą”.

Startyfikacja społeczna – można wyróżnić typy stratyfikacji społecznej wedle których podstawą nierówności jest
władza, prestiż lub jakieś ich połączenie, a klasy są rozumiane jako implikacje hierarchii władzy, kasty i „stany” zaś
jako wynikające z hierarchii prestiżu. Hierarchia statusu jest sprawą prestiżu,a nie władzy.

Porównywanie wymaga pojęć biorących pod uwagę wartości, które różne społeczeństwa w pewien sposób dla siebie
wybrały. Konsekwencją wyboru wartości jest istnienie takich aspektów rzeczywistości społecznej, które wyrażone są w
sposób jasny i świadomy, podczas gdy w innych społeczeństwach pozostają one w cieniu. By wyrazić to, czego dane
społeczeństwo nie wyraża, socjolog nie może wymyślać jakichś własnych pojęć, ponieważ udaje mu się jedynie w
sposób pretensjonalny i niejasny przedstawić uprzedzenia własnego społeczeństwa. Należy więc odwoływać się do
społeczeństw, które wyrażają te aspekty, które gdzie indziej są utajone. Ogólna teoria nierówności musi koncentrować
się na społeczeństwach, które nadają jej jakiś sens. Musi to być teoria hierarchii, w formach nadających jej wartość,a
nie w formach o niejasnym wartościowaniu. Postępując w ten sposób nie będzie się narzucać jednemu społeczeństwu
wartości innego, a będzie się starało przedstawić ze wspólnej perspektywy różne typy społeczeństw. Będzie można
ocenić społeczeństwo w świetle innych społeczeństw, nie tylkoz edgo punktu widzenia. Z punktu widzenia antropologii
społecznej wydaje się to nie tylko wzorcem dla obiektywnych porównań, ale wręcz warunkiem zrozumienia każdego
pojedynczego społeczeństwa.

Z internetów:
Warstwy KLASY KASTY

Pojęcie stratyfikacji wyraża fakt, że wszelka

społeczność

składa się z poziomów pozostających ze sobą w relacjach

nadrzędności i podporządkowania, niezależnie od tego, czy będą to relacje

władzy

,

przywileju

czy

prestiżu

. Mówiąc

prościej, stratyfikacja oznacza, że każde

społeczeństwo

ma pewien system rang. Pewne warstwy stoją wyżej, inne zaś

niżej. Ich suma stanowi system stratyfikacyjny danego społeczeństwa.

Pojęcie klasy społecznej, stanu i warstwy:

Zbiorowości ludzkie mogą być stratyfikowane, czyli dzielone na zbiory albo grupy ludzi, którzy znajdują się względem
siebie niżej albo wyżej w przyjętej i uznanej hierarchii. Pojęcia pozwalające stratyfikować:

a)KLASA – do XIX wieku traktowana jest jako ekwiwalent ruchu społecznego. W znaczeniu statystycznym jest to

zbiór ludzi posiadających określone cechy. Wg Marksa i Webera podział na klasy zdeterminowany jest ekonomicznie.
Klasy wg Marksa to zbiory ludzi, z których jedni posiadają środki produkcji, inni nie, jedni sprawują funkcje
kierownicze, inni się podporządkowują, jedni otrzymują większą część produktu społecznego inni mniejszą. Są 2
antagonistyczne klasy podstawowe, a każda z nich jest wewnętrznie zróżnicowana i rozwarstwiona.

b)WARSTWA – to pewna grupa w obrębie klasy, mniej lub bardziej wyraźnie oddzielona kryteriami wyższości lub
niższości społecznej od innych grup, przy czym podstawą tego oddzielenia jest pewien dystans oparty na kryteriach
posiadania, kryterium poziomu kulturalnego, stylu życia, urodzenia, przywilejów, systemu wartości np.: warstwa
ekonomiczna to ludzie, którzy mają takie same dochody; warstwa kulturalna – ludzie o tym samym lub zbliżonym
poziomie wykształcenia i aktywności kulturalnej. ważnym problemem jest tu świadomość.

c)STAN – zdeterminowany kulturalnie (łączy się z nim styl życia); zbiorowości, które różnicuje stopień szacunku
społecznego, przysługującego ze względu na wspólną cechę członkom stanu. Tą wspólną cechą może być tożsamość
religijna, etniczna, rasowa, regionalna, itd. Podział na stany to następstwo zasad konsumpcji dóbr. Stany są obecne we
wszystkich, nie tylko przedkapitalistycznych społeczeństwach

Kasty

a)Kasta to zamknięta grupa społeczna do której przynależność jest uwarunkowana urodzeniem (status przypisany),
charakteryzuje się:

-endogamicznymi związkami małżeńskimi, odrębną kulturą, odrębnym stylem życia, określonym statusem w
społeczeństwie, dziedziczeniem pozycji i zajęć przez członków, ściśle zrytualizowanymi kontaktami z osobami z poza
kasty, ścisłym przestrzeganiem barier kastowych

Najbardziej rozwinięty i złożony (ok. 3000 kast i podkast) jest usankcjonowany religijnie system kastowy w Indiach.

b)Kasta to partykularna i hermetyczna grupa społeczna oparta na dziedzicznej przynależności jej członków, zajmująca
określoną pozycję w strukturze społecznej, związana z określonymi przywilejami i obowiązkami, usankcjonowana
religijnie i prawnie.