Operator koparko ładowarki 811105

Operator koparko-ładowarki

(811105)

Operatorzy i monterzy maszyn i urz

dze

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich

Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego pn. „Rozwijanie zbioru
krajowych

standardów

kompetencji

zawodowych

wymaganych

przez

pracodawców”. Priorytet I PO KL, Działanie 1.1

Krajowy standard kompetencji zawodowych
Operator koparko-ładowarki (811105)

e by

dokonane za podaniem

ródła

ISBN 978-83-7951-000-9 (cało

ść

)

ISBN 978-83-7951-272-0 (272)

Nakład 1000 egz.

Publikacja bezpłatna

Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, tel. (22) 237-00-00, fax (22) 237-00-99
e-mail: sekretariat@crzl.gov.pl http://www.crzl.gov.pl

Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji – Pa

stwowego Instytutu Badawczego

26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. centr. (48) 364-42-41, fax (48) 364-47-65
e-mail: instytut@itee.radom.pl http://www.itee.radom.pl

Spis tre

1. Dane identyfikacyjne zawodu ...................................................

1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfika-

cjach ................................................................................ 4

1.2. Notka metodologiczna i autorzy.......................................

2. Opis zawodu................................................................................

2.1. Synteza zawodu ..............................................................

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary wyst

powania zawodu .............................................................

2.3.

rodowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narz

dzia

pracy, zagro

enia, organizacja pracy) ............................

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym prze-

ciwwskazania do wykonywania zawodu .........................

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezb

dne do podj

cia

pracy w zawodzie.............................................................

2.6. Mo

liwo

ci rozwoju zawodowego, potwierdzania/wali-

dacji kompetencji .............................................................

2.7. Zadania zawodowe ..........................................................

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych ....................................

2.9. Relacje mi

dzy kompetencjami zawodowymi a pozio-

mem kwalifikacji w ERK/PRK ..........................................

3. Opis kompetencji zawodowych ................................................ 10

3.1. U

ytkowanie koparko-ładowarki Kz1 .............................. 10

3.2. Obsługiwanie koparko-ładowarki Kz2 ............................. 11
3.3. Kompetencje społeczne KzS .......................................... 11

4. Profil kompetencji kluczowych ................................................ 12

5. Słownik ....................................................................................... 13

1. Dane identyfikacyjne zawodu

1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu

w klasyfikacjach

Według Klasyfikacji zawodów i specjalno

ci na potrzeby rynku pracy

(KZiS 2010):

811105 Operator koparko-ładowarki

Grupa wielka 8 – Operatorzy i monterzy maszyn i urz

dze

(w Mi

dzynarodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED

2011 – poziom 3).

Grupa elementarna 8111 – Górnicy podziemnej i odkrywkowej
eksploatacji złó

i pokrewni (w Mi

dzynarodowym Standardzie Klasy-

fikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada 8111 Miners and quarriers).

Według Polskiej Klasyfikacji Działalno

ci (PKD 2007):

Sekcja F. Budownictwo, Dział 43. Roboty budowlane specjali-
styczne, Grupa 43.1. Rozbiórka i przygotowanie terenu pod budo-
w

, Klasa 43.11. Rozbiórka i burzenie obiektów budowlanych, Kla-

sa 43.12. Przygotowanie terenu pod budow

, Klasa 43.13. Wyko-

nywanie wykopów.

1.2. Notka metodologiczna i autorzy

Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie:
analizy

ródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, mi

dzynarodowe)

oraz głównie wyników bada

analitycznych na 6 stanowiskach pracy

w 9 przedsi

biorstwach (du

e – 1,

rednie – 1, małe − 3 mikro − 4,

w tym produkcyjne − 2, usługowe − 7), przeprowadzonych w lutym
i marcu 2013 r.

Zespół Ekspercki:

•

Kazimierz Worek – IZOL-MONT w Gda

sku,

•

Tadeusz Lisak – C&K System Spółka Komandytowa w Poznaniu,

•

Piotr Szyma

czak – Usługi roboty ziemne i wodnokanalizacyjne

w Tarczynie,

•

Tadeusz Sagan – ekspert niezale

ny, były pracownik Instytutu

Technologii Eksploatacji – PIB w Radomiu.

Ewaluatorzy:

•

Michał Turlej – VIABUD Jacek Gruszkiewicz w Czarnkowie,

•

Paweł Nowak – Warbus Spółka z o.o. w Warszawie.

Recenzenci:

•

Marcin Damps – Zakład usługowy Marek Krawczyk w Chwasz-

czynie,

•

Grzegorz

liwi

ski – KWK „Budryk” w Ornontowicach.

Komisja Bran

owa (zatwierdzaj

ca):

•

Sylwester Odziemczyk (przewodnicz

cy) – Cech Rzemie

lników

i Przedsi

biorców Bran

y Budowlanej w Lublinie,

•

Roman Szewczyk – Regionalna Organizacja Pracodawców

w Cz

stochowie,

•

Norbert Bro

ek – Zarz

d Główny Forum Zwi

zków Zawodowych

w Krakowie.

Data zatwierdzenia:

•

17.10.2013 r.

2. Opis zawodu

2.1. Synteza zawodu

Operator koparko-ładowarki wykonuje roboty ziemne specjalistycz-

ne oraz pomocnicze zwi

zane z budownictwem i górnictwem za pomo-

koparko-ładowarki.

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania,

obszary wyst

powania zawodu

Operator koparko-ładowarki jest zawodem o charakterze usługo-

wym. Celem pracy operatora jest wykonywanie wykopów, załadunek
i przemieszczanie mas ziemnych, odspajanie i przewo

enie urobku,

sortowanie oraz rozmieszczanie materiałów na terenie składowania.
Operator wykonuje równie

pomocnicze prace przeładunkowe i trans-

portowe, a tak

e prace porz

dkowe. Kontroluje stan techniczny oraz

odpowiada za prawidłow

i bezpieczn

eksploatacj

koparko-łado-

warki. Miejscem pracy operatora koparko-ładowarki najcz

ęś

ciej jest:

teren budowy, teren burzenia i rozbiórki budynków,

wirownie, pia-

skownie, rowy melioracyjne.

2.3.

rodowisko pracy (warunki pracy, maszyny

i narz

dzia pracy, zagro

enia, organizacja pracy)

rodowiskiem pracy operatora koparko-ładowarki s

tereny budów,

wirownie, piaskownie, kamieniołomy, kopalnie oraz miejsca gara

owa-

nia (zaplecze remontowo-obsługowe). Pracuje zarówno w kabinie kopar-
ko-ładowarki, jak i poza ni

. Wykonuje zadania zawodowe w

ró

nych,

sto zmiennych warunkach atmosferycznych

Pracuje w systemie

jedno-, dwu- lub trzyzmianowym. Nara

ony jest na hałas, drgania, zapy-

lenie. Praca operatora wi

ąż

e si

z zagro

eniami dla

ycia (przysypanie

osuwaj

ziemi

podczas przebywania operatora w wykopie, wy-

buch lub po

ar w sytuacji uszkodzenia ruroci

gu, pora

enie pr

dem

elektrycznym podczas pracy w pobli

u napowietrznych linii elektroener-

getycznych) oraz zdrowia (choroby układu kostno-stawowego spowodo-
wane prac

w wymuszonej pozycji ciała, choroby reumatyczne wywołane

prac

w trudnych warunkach atmosferycznych)

Operator pod nadzorem

przeło

onego wykonuje zadania wynikaj

ce z planu prac, realizuj

c je

samodzielnie lub w zespole.

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne,

w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu

Wykonywanie zawodu operatora koparko-ładowarki wymaga zdolno-

ci koncentracji uwagi, spostrzegawczo

ci, refleksu. Operator powinien

mie

dobry wzrok, słuch

i dobr

koordynacj

ruchow

. Powinien cecho-

dokładno

, rzetelno

, dbało

o bezpiecze

stwo. Specy-

fika zawodu operatora wymaga umiej

tno

ci pracy w zespole, uzdolnie

technicznych i manualnych. Powinien przechodzi

okresowe badania

lekarskie i psychotechniczne. Przeciwwskazaniem do wykonywania tego
zawodu s

zaburzenia

wiadomo

ci i równowagi, wady wzroku, których

nie mo

na skorygowa

okularami, schorzenia słuchu, choroby kr

gosłu-

pa, choroby serca i schorzenia układu oddechowego i kr

ąż

enia.

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezb

dne do podj

cia

pracy w zawodzie

Zawód operatora koparko-ładowarki mo

e wykonywa

osoba, która

uko

czyła 18 lat, ma

wykształcenie zasadnicze zawodowe lub podsta-

wowe (gimnazjalne), uko

czyła specjalistyczne szkolenie i uzyskała po-

zytywny wynik sprawdzianu przeprowadzonego przez uprawnion

komi-

. Kandydat, który uzyska pozytywny wynik sprawdzianu, otrzymuje

„Ksi

ąż

operatora maszyn roboczych” z odpowiednim wpisem

dotycz

cym

rodzaju otrzymanych uprawnie

. Uprawnienia s

bezterminowe. Do

podj

cia pracy w

zawodzie niezb

dne jest równie

posiadanie uprawnie

do poruszania si

koparko-ładowark

po drogach publicznych (prawa

jazdy przynajmniej kategorii T lub B). Operator koparko-ładowarki powi-
nien mie

aktualne za

wiadczenie lekarskie wystawione przez leka-

rza medycyny pracy.

2.6. Mo

liwo

ci rozwoju zawodowego, potwierdzania/

/walidacji kompetencji

Posiadaj

c kompetencje w zawodzie operatora koparko-ładowarki,

na podwy

sza

kwalifikacje zawodowe poprzez ró

norodne formy

kształcenia, dokształcania i doskonalenia. Kompetencje zawodowe
w zakresie eksploatacji maszyn i innych urz

dze

technicznych do robót

ziemnych, budowlanych i drogowych mo

na doskonali

, ko

c kursy

organizowane przez uprawnione do tego organizacje bran

owe lub wy-

specjalizowane szkoły i o

rodki szkoleniowe. Wymogi kwalifikacyjne, tryb

szkolenia, jak równie

zasady przyznawania tytułu zawodowego operato-

ra maszyn i innych urz

dze

technicznych do robót ziemnych, budowla-

nych i drogowych w okre

lonych grupach i klasach urz

dze

okre

stosowne rozporz

dzenie.

2.7. Zadania zawodowe

Z1. Okre

lanie i przygotowywanie terenu do pracy (niezb

dne kom-

petencje Kz1, KzS).

Z2. Przygotowywanie koparko-ładowarki do pracy (niezb

dne kom-

petencje: Kz1, Kz2, KzS).

Z3. Wyrównywanie terenu za pomoc

koparko-ładowarki (niezb

dne

kompetencje (Kz1, KzS).

Z4. Wykonywanie wykopów, odspajanie gruntu terenu za pomoc

koparko-ładowarki (niezb

dne kompetencje: Kz1, KzS).

Z5. Rozmieszczanie i segregowanie produktów pracy koparko-

-ładowarki (niezb

dne kompetencje: Kz1, KzS).

Z6. Kontrolowanie jako

ci wykonywanej pracy (niezb

dne kompe-

tencje: Kz1, Kz2, KzS).

Z7. Wymienianie płynów eksploatacyjnych oraz usuwanie drobnych

usterek w koparko-ładowarce (niezb

dne kompetencje: Kz2, KzS).

Z8. Sporz

dzanie dziennego raportu z wykonanej pracy (niezb

dne

kompetencje: Kz1, KzS).

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych

Kz1 – U

ytkowanie koparko-ładowarki (potrzebne do wykonywania

zada

: Z1, Z2, Z3, Z4, Z5, Z6, Z8).

Kz2 – Obsługiwanie koparko-ładowarki (potrzebne do wykonywania

zada

: Z2, Z6, Z7).

KzS – Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zada

Z1÷Z8).

2.9. Relacje mi

dzy kompetencjami zawodowymi

a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK

Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zada

w za-

wodzie sugeruje si

wykorzysta

do opisu kwalifikacji na poziomie 3

wła

ciwym dla wykształcenia zasadniczego zawodowego w Europej-

skiej i Polskiej Ramie Kwalifikacji. Poziom ten jest uzasadniony miej-
scem usytuowania zawodu w Klasyfikacji zawodów i specjalno

ci (gru-

pa wielka 8 i jej odpowiednik w ISCED 2011).

Osoba wykonuj

ca zawód operatora koparko-ładowarki:

1) w zakresie wiedzy zna: budow

, zasady działania oraz podstawy

eksploatacji koparko-ładowarki, przepisy BHP, ppo

. ergonomii

i ochrony

rodowiska, a w szczególno

ci zasady doboru osprz

oraz bezpiecznej i ekonomicznej pracy w budownictwie i górnictwie;

2) w zakresie umiej

tno

ci: potrafi zgodnie z obowi

zuj

cymi przepi-

sami obsługiwa

i u

ytkowa

koparko-ładowark

, dobiera

narz

dzia i osprz

t koparko-ładowarki, w zmiennych warunkach rozwi

zywa

proste typowe problemy oraz wykonywa

niezbyt proste za-

dania.

3. Opis kompetencji zawodowych

Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefinio-

wanych w badaniach na stanowiskach pracy.

Wykonanie zada

zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4,Z5, Z6, Z8, wymaga

posiadania kompetencji zawodowej Kz1.

3.1. U

ytkowanie koparko-ładowarki Kz1

Wiedza – zna i rozumie podsta-
wowe poj

cia oraz zasady u

ytko-

wania koparko-ładowarek, w szcze-
gólno

ci zna:

−

zasady i przepisy BHP, ochro-

ny ppo

., ergonomii i ochrony

rodowiska;

−

zasady u

ytkowania koparko-

-ładowarki;

−

podział i przeznaczenie kopar-

ko-ładowarek;

−

zasady przygotowania terenu

do pracy koparko-ładowarki;

−

podstawy

oceny

zagro

wyst

puj

cych podczas pracy

koparko-ładowarki i sposoby
im zapobiegania;

−

zasady dokumentowania pro-

cesu

ytkowania

koparko-

-ładowarek.

Umiej

tno

ci – wykonuje roboty

ziemne za pomoc

koparko-łado-

warki zgodnie z instrukcj

i tech-

nologi

, w szczególno

ci potrafi:

−

przestrzega

zasad i przepi-

sów BHP, ochrony ppo

., er-

gonomii i ochrony

rodowiska;

−

rozpoznawa

rodzaje i typy

koparko-ładowarek;

−

sterowa

koparko-ładowark

;

−

rozró

nia

rodzaje

gruntów

i materiałów;

−

ocenia

jako

ść

i dokumento-

wykonan

prac

−

przewidywa

liwo

ść

po-

wstania zagro

Wykonanie zada

zawodowych Z2, Z6, Z7, wymaga posiadania

kompetencji zawodowej Kz2.

3.2. Obsługiwanie koparko-ładowarki Kz2

Wiedza – zna i rozumie podsta-
wowe poj

cia oraz zasady obsługi-

wania koparko-ładowarek, w szcze-
gólno

ci zna:

−

zasady i przepisy BHP, ochro-

ny ppo

., ergonomii i ochrony

rodowiska;

−

budow

i podstawowe parame-

try koparko-ładowarek;

−

podstawy obsługiwania kopar-

ko-ładowarek;

−

instrukcj

obsługi koparko-ła-

dowarek;

−

klasyfikacj

i wła

ciwo

ci sma-

rów i płynów eksploatacyjnych;

−

dokumentacj

obsługowo-na-

prawcz

Umiej

tno

ci – wykonuje obsług

oraz drobne naprawy koparko-ła-
dowarek, według instrukcji, w szcze-
gólno

ci potrafi:

−

wykonywa

obsług

codzienn

koparko-ładowarki;

−

montowa

i demontowa

osprz

−

diagnozowa

uszkodzenia ko-

parko-ładowarki;

−

posługiwa

dokumentacj

techniczno-ruchow

;

−

uzupełnia

smary i płyny eks-

ploatacyjne;

−

odczytywa

wska

niki pomia-

rowo-kontrolne;

−

usuwa

drobne awarie i uszko-

dzenia koparko-ładowarki;

−

posługiwa

podstawowymi

narz

dziami naprawczymi;

−

dokumentowa

wykonane ob-

sługi.

Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zada

zawodowych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS.

3.3. Kompetencje społeczne KzS:

−

ponosi odpowiedzialno

ść

za koparko-ładowark

oraz realizacj

ro-

bót ziemnych,

−

dostosowuje zachowanie do zmiennych warunków pracy koparko-
ładowarki,

−

pracuje cz

ęś

ciowo samodzielnie i podejmuje współprac

w zorgani-

zowanych warunkach podczas prac ziemnych,

−

ocenia wpływ swoich działa

realizowanych w ramach współpracy

zespołowej i ponosi odpowiedzialno

ść

za ich skutki.

4. Profil kompetencji kluczowych

Ocen

ci kompetencji kluczowych dla zawodu operatora ko-

parko-ładowarki przedstawia rys. 1.

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu

stosowanego w Mi

dzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Doro-

słych − projekt PIAAC (OECD).

Umiejętność obsługi komputera i wykorzystania Internetu

Umiejętności matematyczne

Umiejętność czytania ze zrozumieniem i pisania

Sprawność motoryczna

Planowanie i organizowanie pracy

Wywieranie wpływu/przywództwo

Komunikacja ustna

Współpraca w zespole

Rozwiązywanie problemów

Serie1

Zbędne

Mało ważne

Ważne

Istotne

Bardzo ważne

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 811105 Operator

koparko-ładowarki

5. Słownik

Zawód

−

zbiór zada

(zespół czynno

ci) wyodr

bnionych w wyniku społecz-

nego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami
przez poszczególne osoby i wymagaj

cych odpowiednich kwalifikacji

i kompetencji (wiedzy, umiej

tno

ci oraz kompetencji społecznych)

zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu
stanowi

ródło dochodów.

Specjalno

ść

−

jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera cz

ęść

czynno

ci o podobnym charakterze (zwi

zanych z wykonywan

funkcj

lub przedmiotem pracy) wymagaj

cych pogł

bionej lub do-

datkowej wiedzy i umiej

tno

ci zdobytych w wyniku dodatkowego

szkolenia lub praktyki.

Zadanie
zawodowe

−

logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyra

nie okre-

lonym pocz

tku i ko

cu, wyodr

bniony ze wzgl

du na rodzaj lub

sposób wykonywania czynno

ci zawodowych powi

zanych jednym

celem, ko

cy si

produktem, usług

lub decyzj

Kompetencje
zawodowe

−

wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykona

, odpowied-

nio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane s

trzema zbiorami: wie-

dzy, umiej

tno

ci oraz kompetencji społecznych.

Wiedza

−

zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie

uczenia si

, odnosz

cych si

do dziedziny uczenia si

lub działalno-

ci zawodowej.

Umiej

tno

−

zdolno

ść

wykonywania zada

i rozwi

zywania problemów wła

ci-

wych dla dziedziny uczenia si

lub działalno

ci zawodowej.

Kompetencje
społeczne

−

zdolno

ść

autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w

yciu

zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju,
z uwzgl

dnieniem kontekstu etycznego.

Kompetencje
kluczowe

−

wiedza, umiej

tno

ci i postawy odpowiednie do sytuacji, niezb

dne

do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem,
integracji społecznej i zatrudnienia.

Standard
kompetencji
zawodowych

−

norma opisuj

ca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania

zada

zawodowych wchodz

cych w skład zawodu, akceptowana

przez przedstawicieli organizacji zawodowych i bran

owych, praco-

dawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych.

Kwalifikacja

−

zestaw efektów uczenia si

(zasób wiedzy, umiej

tno

ci oraz kompe-

tencji społecznych), których osi

gni

cie zostało formalnie potwier-

dzone przez uprawnion

instytucj

Europejska
Rama
Kwalifikacji

−

przyj

ta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji,

umo

liwiaj

cy porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w ró

nych

krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyró

niono 8 poziomów

kwalifikacji opisywanych za pomoc

efektów uczenia si

; stanowi

one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji.

Polska Rama
Kwalifikacji

−

opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowane-

go rejestru kwalifikacji w Polsce.

Krajowy
System
Kwalifikacji

−

ogół rozwi

słu

żą

cych ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji

(potwierdzaniu efektów uczenia si

) oraz zapewnianiu ich jako

ci.