„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Joanna Wdowska

Uprawa roślin ozdobnych w gruncie
321[03].Z3.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

mgr inż. Barbara Arciszewska

dr inż. Stefan Wolny

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Joanna Wdowska

Konsultacja:

mgr inż. Marek Rudziński

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

ą

programu jednostki modułowej 321[03].Z3.01,

„Uprawa ro

ś

lin ozdobnych w gruncie”, zawartego w modułowym programie nauczania

dla zawodu technik ogrodnik.























Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Zastosowanie i klasyfikacja roślin ozdobnych

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

9

4.1.3. Ćwiczenia

10

4.1.4. Sprawdzian postępów

11

4.2. Sposoby rozmnażania roślin ozdobnych

12

4.2.1. Materiał nauczania

12

4.2.2. Pytania sprawdzające

16

4.2.3. Ćwiczenia

16

4.2.4. Sprawdzian postępów

19

4.3. Sadzenie i pielęgnacja roślin ozdobnych

20

4.3.1. Materiał nauczania

20

4.3.2. Pytania sprawdzające

22

4.3.3. Ćwiczenia

22

4.3.4. Sprawdzian postępów

24

4.4. Ochrona roślin ozdobnych w gruncie

25

4.4.1. Materiał nauczania

25

4.4.2. Pytania sprawdzające

27

4.4.3. Ćwiczenia

28

4.4.4. Sprawdzian postępów

29

4.5. Uprawa roślin ozdobnych w gruncie

30

4.5.1. Materiał nauczania

30

4.5.2. Pytania sprawdzające

36

4.5.3. Ćwiczenia

36

4.5.4. Sprawdzian postępów

39

5. Sprawdzian osiągnięć

40

6. Literatura

44

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności z zakresu uprawy

roślin ozdobnych w otwartym gruncie. W materiale nauczania zostały opisane zagadnienia
dotyczące klasyfikacji i zastosowania roślin ozdobnych, sposobów rozmnażania roślin
ozdobnych, sadzenia i pielęgnacji roślin ozdobnych, ochrony roślin ozdobnych, Materiał
nauczania umieszczony w poradniku zawiera najważniejsze, ujęte w dużym skrócie treści,
dotyczące omawianych zagadnień. W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia tej jednostki modułowej,

−

materiał nauczania (rozdział 4), który umożliwia samodzielne przygotowanie się do
wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Obejmuje on również ćwiczenia, które
zawierają wykaz materiałów potrzebnych do realizacji ćwiczeń. Przed ćwiczeniami
zamieszczono pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do ich wykonania. Po ćwiczeniach
zamieszczony został sprawdzian postępów. Wykonując sprawdzian postępów,
powinieneś odpowiadać na pytania tak lub nie, co oznacza, że opanowałeś materiał albo
nie,

−

sprawdzian osiągnięć, w którym zamieszczono instrukcję dla ucznia oraz zestaw zadań
testowych sprawdzających opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej jednostki.
Zamieszczona została także karta odpowiedzi,

−

wykaz literatury obejmujący zakres wiadomości, dotyczącej tej jednostki modułowej,
która umożliwi Ci pogłębienie nabytych umiejętności.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela

o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.

Jednostka modułowa Uprawa roślin ozdobnych w gruncie, której treści zawiera niniejsze

opracowanie, jest jednostką przygotowującą do nabycia kolejnych umiejętności w module
321[03].Z3 Produkcja roślin ozdobnych i jest oznaczona na schemacie na stronie 4.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni należy bezwzględnie zapoznać się i przestrzegać

regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych,
wynikających z rodzaju wykonywanych prac.

Przepisy te będą przedmiotem zajęć podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Struktura układu jednostek modułowych

321[03].Z3

Produkcja roślin

ozdobnych

321[03].Z3.01

Uprawa roślin ozdobnych

w gruncie

321[03].Z3.03

Uprawa drzew i krzewów

ozdobnych

321[03].Z3.02

Uprawa roślin ozdobnych

pod osłonami

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

charakteryzować warunki klimatyczne oraz określać ich wpływ na wzrost, rozwój
i plonowanie roślin,

−

charakteryzować rozmnażanie generatywne i wegetatywne,

−

rozróżniać podział roślin pod względem botanicznym i użytkowym,

−

rozróżniać cechy morfologiczne roślin,

−

charakteryzować nawozy organiczne i mineralne oraz określać ich wpływ na właściwości
gleby, wzrost i plonowanie roślin,

−

przygotować glebę pod uprawę roślin ozdobnych,

−

charakteryzować sposoby siewu,

−

charakteryzować zabiegi pielęgnacyjne w uprawie roślin,

−

rozpoznawać podstawowe choroby roślin i szkodniki oraz znać ich biologię i metody
zapobiegania oraz zwalczania,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

sklasyfikować rośliny ozdobne ze względu na właściwości biologiczne i wymagania
uprawowe,

−

określić znaczenie roślin ozdobnych dla człowieka,

−

określić stan i perspektywy produkcji roślin ozdobnych,

−

dobrać gatunki i odmiany roślin ozdobnych do upraw,

−

zastosować różne sposoby rozmnażania roślin ozdobnych,

−

opracować harmonogram prac ogrodniczych na sezon wegetacyjny,

−

rozróżnić organy podziemne roślin ozdobnych,

−

założyć uprawy roślin ozdobnych w gruncie,

−

rozpoznać nasiona roślin ozdobnych,

−

przygotować różne podłoża, komponenty i ziemię do uprawy roślin ozdobnych,

−

przygotować i wyrównać teren oraz wyznaczyć rzędy pod wysiew nasion roślin
ozdobnych uprawianych w gruncie,

−

przygotować nasiona do wysiewu,

−

przygotować rozsadę roślin do posadzenia,

−

przesadzić rośliny ozdobne,

−

dobrać materiały do okrywania roślin,

−

wykonać zabiegi pielęgnacyjne, fitosanitarne oraz zabiegi ochrony roślin,

−

rozpoznawać choroby i szkodniki roślin ozdobnych,

−

zastosować metody profilaktyki oraz środki zwalczania chorób i szkodników roślin
ozdobnych,

−

ocenić jakość i zdrowotność roślin,

−

określić terminy oraz dokonać zbioru kwiatów i innych elementów roślin ozdobnych,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas
uprawy roślin ozdobnych w gruncie.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Zastosowanie i klasyfikacja roślin ozdobnych

4.1.1. Materiał nauczania

Rośliny ozdobne to gatunki i odmiany roślin zielnych; jednorocznych, dwuletnich, bylin

oraz drzewiastych (drzew i krzewów). Rośliny ozdobne odgrywają istotną rolę w życiu
człowieka. Swą różnorodnością kształtów, kolorów i zapachów oraz żywymi elementami
dekoracyjnymi służą upiększaniu i wzbogacaniu otoczenia człowieka. Rośliny ozdobne
obecne są we wszystkich ważnych uroczystościach, radosnych i smutnych wydarzeniach
rodzinnych. Są dowodem sympatii, szacunku oraz wyrazem uczuć w kontaktach
międzyludzkich. Obok drzew i krzewów są one podstawowym elementem kształtowania
terenów zieleni. Są chętnie uprawiane w ogrodach przydomowych oraz w ogrodach
działkowych.

Wybierając roślinę kierujemy się walorami dekoracyjnymi. Ozdobą rośliny może być jej

pokrój, poszczególne części rośliny – liście, kwiaty, owoce, nasiona. O dekoracyjności
kwiatów decyduje ich wielkość, barwa kwiatów, ułożenie oraz ilość płatków. Często
spotykamy kwiaty zebrane razem tworzące różnego rodzaju kwiatostany. O dekoracyjności
owoców decyduje oryginalny kształt oraz jaskrawa barwa. Dekoracyjność roślin jest związana
z określoną fazą ich rozwoju, może być sezonowa lub też może utrzymywać się przez cały
okres życia rośliny.

Rośliny ozdobne możemy klasyfikować i grupować

:

−

pod względem botanicznym,

−

pod względem użytkowym.

Klasyfikacja botaniczna opiera się na systematyce roślin. Podstawową jednostką

taksonomiczną jest gatunek, skupiający osobniki, które mają wszystkie cechy wspólne, a ich
potomstwo jest takie samo jak rodzice. Pokrewne gatunki, które wykazują wiele cech
wspólnych mogą należeć do jednego rodzaju. Na analogicznej zasadzie podobne rodzaje
grupuje się w rodzinę, rodziny – w rząd, rzędy – w klasę, klasy – w typ, a typy w królestwo
roślin. W nomenklaturze naukowej gatunek określa się nazwą dwuwyrazową, pierwsze słowo
określa rodzaj, a drugim jest charakterystyczny dla danego gatunku epitet np. mak polny.
Ponadto rośliny dzieli się w zależności od: drewnienia pędów, czasu życia i charakteru
wzrostu.

Tab. 1. Przykładowy podział roślin pod względem biologicznym

[opracowanie własne na podstawie systemu Reveala]

Rodzaj

Gatunek

Rodzina

Rząd

Klasa

Gromada

Róża

dzika

różowate

różowce

dwuliścienne

okrytonasienne

Stokrotka

pospolita

astrowate
(złożone)

astrowce

dwuliścienne

okrytonasienne

Mak

polny

makowate

makowce

dwuliścienne

okrytonasienne

Konwalia

majowa

konwaliowate

szparagowce

jednoliścienne

okrytonasienne

Klasyfikacje pod względem użytkowym są przeważnie uzależnione od dziedziny

działalności człowieka. Mogą się pokrywać z podziałem botanicznym lub nie. Kryteria
klasyfikacji pod względem drewnienia pędów (rys. 1).

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Rys. 1. Klasyfikacja roślin pod względem drewnienia pędów [opracowanie własne autora]

Kryteria klasyfikacji pod względem miejsca i sposobu uprawy roślin ozdobnych (rys. 2).

Rys. 2. Klasyfikacja roślin pod względem miejsca i sposobu uprawy [opracowanie własne]

Kryteria klasyfikacji pod względem zastosowania i wykorzystania różnych organów roślin
ozdobnych (rys. 3).

Rys. 3. Klasyfikacja roślin pod względem zastosowania i wykorzystania roślin

[opracowanie własne]

Ze względu na duże zainteresowanie uprawą roślin ozdobnych oraz zapotrzebowanie ze

strony różnych odbiorców, produkcję roślin ozdobnych możemy podzielić na: towarową
i amatorską. Uprawą amatorską zajmują się osoby jedynie dorywczo i z zamiłowania
w ogrodach działkowych, przydomowych, przy szkołach. Działalność ta zaspakaja potrzeby
miłośników roślin ozdobnych, wpływa na kulturę życia oraz uczy i zachęca do ochrony
ś

rodowiska Produkcja towarowa w zależności od przeznaczenia produkowanego materiału

roślinnego może być przeznaczona:

Miejsca i sposobu uprawy

w gruncie

w szklarni

z rozsady

wysiewane wprost do gruntu

Pod względem drewnienia pędów

Zielne

Zdrewniałe

Dwuletnie

Jednoroczne

Byliny

Krzewy

Drzewa

Krzewinki

Na kwiat i zieleń ciętą

pnącza

Zastosowanie i wykorzystanie

roślin

doniczkowe

na suche bukiety

rabatowe

kwietniki sezonowe
i trwałe

rośliny okrywowe

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

−

dla indywidualnego odbiorcy – celem tej produkcji jest dostarczenie roślin do dekoracji
wnętrz,

balkonów,

tarasów,

okien;

wyprodukowanie

roślinnego

materiału

rozmnożeniowego: rozsady, sadzonek, cebul, bulw, nasion.

−

dla odbiorcy zbiorowego np. na potrzeby zakładów gospodarki komunalnej albo dużych
zakładów przemysłowych – celem tej produkcji jest dostarczenie roślin do obsadzeń
parków, skwerów, kwietników, otoczenia szkół i przedszkoli, szpitali, fabryk itp.

Wśród gospodarstw towarowych możemy wyodrębnić także gospodarstwa nasienne. Celem
tych gospodarstw jest wyprodukowanie dobrego materiału siewnego, cebul, bulw oraz kłączy.
Produkcją nasienną zajmują się Stacje Hodowli Roślin Ogrodniczych.

Rys. 4. Rodzaje produkcji roślin ozdobnych [opracowanie własne]

Perspektywy rozwoju ogrodnictwa ozdobnego.

Największy rozwój produkcji roślin ozdobnych miał miejsce w latach 1970–1985, kiedy

to powierzchnia uprawy roślin pod osłonami wynosiła ponad 700 ha, głównie kwiatów
ciętych, a w szczególności goździka. Lata 90. przyniosły duże zmiany na rynku kwiaciarskim.
Wzrost asortymentu produkowanych kwiatów i nadprodukcja sezonowa oraz rosnący import
kwiatów stały się przyczyną spadku opłacalności produkcji roślin ozdobnych. Największy
spadek produkcji kwiatów wystąpił w gospodarstwach uspołecznionych. Jedną z przyczyn
spadku w tym sektorze były duże koszty produkcji w stosunku do cen sprzedaży kwiatów.
Rynek kwiaciarski podlega ciągłym zmianom. Producenci poszukują nowych, coraz
atrakcyjniejszych dla klientów gatunków i odmian roślin ozdobnych. Dużą popularnością
cieszą się rośliny doniczkowe o ozdobnych liściach. Powoli odbudowuje się rynek zbytu poza
granice kraju roślin ozdobnych, głównie materiału nasiennego. Powstają nowe firmy
nasienne, oferujące szeroki wybór nasion roślin jednorocznych, dwuletnich, bylin, kwiatów
cebulowych w tym odmian zagranicznych, na które zostały wykupione licencje. Obecnie
zwiększa się popyt na rośliny ozdobne. Przyczyną tego zjawiska jest wzrost zamożności
społeczeństwa oraz podnoszenie się poziomu kultury i poczucia estetycznego mieszkańców
wsi i miast.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie zastosowanie mają rośliny ozdobne?
2. Co decyduje o wartości dekoracyjnej roślin ozdobnych?
3. Jakie cechy decydują o atrakcyjności kwiatów?
4. Jaka jest różnica między klasyfikacją botaniczną, a podziałem użytkowym roślin

ozdobnych?

5. Jakie wyróżniamy kryteria podziału roślin ozdobnych?
6. Jakie wyróżniamy rodzaje produkcji roślin ozdobnych?
7. Jakie były przyczyny spadku produkcji roślin ozdobnych?

towarowa

amatorska

Rodzaje produkcji roślin ozdobnych

dla odbiorców
indywidualnych

dla odbiorców
zbiorowych

gospodarstwa
nasienne

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ dekoracyjność różnych gatunków roślin ozdobnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) narysować elementy dekoracyjne poszczególnych gatunków roślin na wcześniej

przygotowanym arkuszu papieru według wzoru,

3) wpisać we właściwej kolumnie tabeli: elementy dekoracyjne, barwę oraz zastosowanie,
4) zaprezentować wyniki ćwiczeń.

Lp.

Gatunek

Barwa

Dekoracyjność

Zastosowanie

1

2

3

4

5

6

7

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiał roślinny,

−

atlasy roślin ozdobnych,

−

kredki, temperówka.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj rośliny jednoroczne i dwuletnie na podstawie cech morfologicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dokładnie obejrzeć otrzymane rośliny,
3) określić ich charakterystyczne cechy,
4) sporządzić tabelę wg wzoru,
5) zaprezentować rezultaty swojej pracy.

Rodzaj

Gatunek

Liście

Rodzina

Rysunek
rośliny

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

okazy roślin,

−

arkusze papieru,

−

przybory do pisania,

−

atlasy roślin ozdobnych.

Ćwiczenie 3

Dokonaj klasyfikacji roślin pod względem użytkowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyróżnić kryteria klasyfikacji roślin,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) sporządzić schemat podziału roślin pod względem użytkowym,
4) scharakteryzować rośliny, które są podane na karcie pracy,
5) wpisać nazwy gatunków roślin w odpowiednim miejscu schematu,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

karta pracy z określonymi gatunkami roślin,

−

atlasy roślin ozdobnych,

−

foldery z roślinami ozdobnymi,

−

arkusze papieru,

−

przybory do pisania.

4.1.3. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić walory dekoracyjne roślin ozdobnych?

2) wyjaśnić różnicę pomiędzy klasyfikacją botaniczną a użytkową?

3) określić znaczenie roślin ozdobnych?

4) scharakteryzować rodzaje produkcji roślin ozdobnych?

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

4.2. Sposoby rozmnażania roślin ozdobnych

4.2.1. Materiał nauczania

Rośliny ozdobne można rozmnażać:

−

generatywnie,

−

wegetatywnie.

Rozmnażanie generatywne

Rozmnażanie z nasion nazywamy generatywnym. Zaletą tego rozmnażania jest łatwość

wykonania. Rośliny rozmnażane tą metodą są żywotniejsze i zdrowsze. Wadą jest brak
powtarzalności cech rośliny matecznej. Nasieniem nazywamy organ generatywnego
rozmnażania roślin nasiennych, który zawiera młodą roślinę w postaci zarodka. Nasionko
zbudowane jest z:

−−−−

zarodka,

−−−−

bielma,

−−−−

obielma (u niektórych gatunków),

−−−−

łupiny nasiennej.

Rys. 5. Budowa nasion roślin dwuliściennych i jednoliściennych [1, s. 32]

Warunki kiełkowania nasion

Kiełkowanie jest to wyjście nasion ze stanu spoczynku i podjęcie przez zarodek dalszego

rozwoju, przy udziale wody. Proces kiełkowania odbywa się w odpowiednich warunkach
zewnętrznych. Do tych warunków należą: woda, temperatura, skład atmosfery i światło.
Woda jest konieczna do procesu kiełkowania, nasiona chłoną ją z ogromną siłą. Nasiona
pobierają wodę w dwóch etapach; pęcznienia i wchłaniania wody. Temperatura odgrywa
istotną rolę w procesie kiełkowania. Najwyższy procent skiełkowanych nasion w jak
najkrótszym czasie, osiąga się pod warunkiem uzyskania optymalnej temperatury
charakterystycznej dla różnych gatunków. Nasiona do kiełkowania potrzebują również
odpowiedniego składu atmosfery. Nasiona kiełkują, gdy powietrze zawiera 20% tlenu i 0,03%
dwutlenku węgla. Kiedy zawartość tlenu obniża się, wzrasta stężenie dwutlenku węgla
i prowadzi to do zmniejszenia liczby kiełkujących nasion. Większość nasion kiełkuje bez
dostępu światła (pod przykryciem). Są nasiona, których proces kiełkowania odbywa się
wyłącznie przy dostępie światła.
Rozmnażanie wegetatywne

Sposób ten jest wykorzystywany w przypadku rozmnażania gatunków słabo

zawiązujących nasiona, lub których nasiona trudno dojrzewają i kiełkują. Rośliny rozmnażane
tą metodą odtwarzają wiernie cechy rośliny matecznej i wcześniej wchodzą w okres
kwitnienia i owocowania. Do rozmnażania wegetatywnego wybieramy rośliny zdrowe
o najbardziej wartościowych cechach dekoracyjnych. Rośliny ozdobne uprawiane w gruncie
możemy rozmnażać poprzez;

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

−−−−

cebule przybyszowe,

−−−−

bulwy,

−−−−

kłącza,

−−−−

sadzonki pędowe,

−−−−

dzielenie roślin.
Przykładem rozmnażania poprzez cebule przybyszowe jest tygrysówka pawia.

Oddzielenie cebul przybyszowych wykonuje się jesienią po wykopaniu rośliny. Liście obcina
się, a cebule suszy w pomieszczeniu o temperaturze około 17ºC. Następnie należy oczyścić
i oderwać od rośliny matecznej, ale tylko te cebule, które można łatwo oddzielić. Jeśli
w drugim roku uprawy cebule nie osiągną obwodu 7 cm, to nie powinno się ich dalej
uprawiać.

Bulwy nadziemne powstają najczęściej na pędzie, w kątach liści. Bulwy tworzą

następujące gatunki: begonia bulwiasta, mieczyk ogrodowy, krokosmia ogrodowa (nazywana
cynobrówką).

Rys . 6. Typ bulwy podziemnej u mieczyka. a

−

bulwa mateczna, b

−

środkowa część bulwy, c

−

wewnętrzna

część bulwy, d – bulwy zastępcze [9. s. 89]

Dzieląc kłącza należy uważać, aby każda oddzielona część miała co najmniej jeden

dobrze wykształcony pąk. Rany powstałe podczas dzielenia, należy posypać sproszkowanym
węglem drzewnym, celem wysuszenia i zdezynfekowania. Przykładem rozmnażania przez
kłącza jest paciorecznik ogrodowy (kanna).

Rys. 7. Kłącza kanny [Kwietnik 10/1999]

Metodą sadzonek pędowych można rozmnażać dalie ogrodowe, begonie bulwiaste. Jest to

jeden ze sposobów rozmnażania tych roślin. W drugiej połowie grudnia lub w styczniu,
dobrze wyrośnięte bulwy begonii sadzi się płytko w skrzynkach. Pozostawia się je aż do
momentu, kiedy zaczynają wybijać pędy, z których pobiera się sadzonki. Sadzonki
ukorzeniają się po trzech tygodniach.

Rozmnażania przez podział roślin dokonuje się poprzez rozerwanie wykopanej rośliny lub

jej rozcięcia ostrym szpadlem lub nożem. Otrzymane w ten sposób nowe rośliny sadzi się do
doniczek lub bezpośrednio do gruntu. Czynność tę wykonuje się wiosną. Tą metodą rozmnaża
się np. dalie ogrodowe.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Przygotowanie nasion do siewu

Przed wysianiem nasion, celem osiągnięcia lepszych wyników, można zastosować kilka

zabiegów przedsiewnych. Do tych zabiegów należą:

−

skaryfikacja

−

stratyfikacja

−

zaprawianie nasion
Skaryfikacja

−

zabieg ten polega na uszkadzaniu twardej łupiny nasiennej. Uszkadzać

łupiny można: mechanicznie, fizycznie albo chemicznie. Metoda mechaniczna polega
na nacinaniu, ścieraniu pilnikiem lub papierem ściernym. Metoda fizyczna polega
na moczeniu nasion w gorącej wodzie o temperaturze 75

−

80ºC w ciągu 24 godzin.

Chemicznie można uszkadzać łupinę nasienną poprzez działanie stężonym kwasem
siarkowym w ciągu kilku lub kilkunastu godzin. Po zabiegu nasiona trzeba przemyć wodą.
Taki sposób stosuje się u pacioreczników.

Zaprawianie nasion

−

celem tego zabiegu jest zabezpieczenie nasion przed chorobami

i szkodnikami. Zaprawianie można przeprowadzać termicznie i chemicznie. Zaprawianie
termiczne stosuje się gdy patogeny chorobotwórcze lub szkodniki znajdują się wewnątrz
nasienia. Polega ono na moczeniu nasion przez około jednej godziny w wodzie
o temperaturze 50ºC. Zaprawianie chemiczne przeprowadza się w celu ochrony
skiełkowanego nasienia, siewki, a następnie sadzonki przed patogenami i szkodnikami
występującymi na powierzchni nasion lub w ziemi, do której będzie ono wysiane. Polega to
na pokryciu nasion ochronną otoczką zawierającą środek chemiczny. Można zaprawiać na
mokro zaprawami płynnymi lub na sucho gdy mają one formę proszku. Wykaz aktualnie
zarejestrowanych zapraw chemicznych można znaleźć w Zaleceniach Ochrony Roślin
Instytutu Ochrony Roślin, cz. III. Warzywa, Sady, Poznań 2006.

Ze względu na to, że wiele roślin uprawianych w naszym kraju pochodzi z różnych stref

geograficznych wyróżniamy trzy terminy wysiewu nasion.

Tab. 2. Terminy wysiewu nasion [opracowanie własne autora]

Wysiew

Termin

Miejsce wysiewu

Gatunki

Zimowy

koniec

I–IV

w szklarni

w inspekcie

szałwia błyszcząca
ż

eniszek meksykański

lwia paszcza
petunia ogrodowa
begonia stale kwitnąca

wczesnowiosenny

koniec

III–V

do gruntu

na rozsadniku

groszek pachnący
nagietek lekarski
portulaka wielkokwiatowa
nasturcja większa

letni

koniec

VI–VIII

do gruntu

w szklarni

stokrotka pospolita
goździk ogrodowy

Przygotowanie podłoża i pojemniki do wysiewu

W produkcji kwiatów stosuje się podłoża, które w zależności od ich przeznaczenia można

pogrupować na:

−

ziemie ogrodnicze,

−

torfy,

−

mieszanki ziem ogrodniczych,

−

inne komponenty.

Do grupy ziem ogrodniczych zaliczamy:

−

ziemię kompostową, która jest stosowana jako podłoże lub komponent do różnych ziem
ogrodniczych; jej skład jest bardzo zróżnicowany: zawiera próchnicę „pokarmową” oraz
mikroskładniki; ziemię tę przygotowuje się z różnego rodzaju odpadów organicznych,

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

−

ziemię liściową, stosowaną jako składnik różnego rodzaju mieszanek ziem ogrodniczych
do sadzenia roślin doniczkowych; uzyskuje się ją z przekompostowanych liści drzew
i krzewów,

−

ziemię gnojową i inspektową, stosowaną do różnych mieszanek ogrodniczych. Ziemię
gnojową otrzymuje się z różnego rodzaju oborników, które po przykryciu cienką warstwą
ziemi i kilkakrotnym przerobieniu nadają się do użycia jako ziemia inspektowa. Odznacza
się ona dużą zawartością próchnicy i składników mineralnych. Problemem są występujące
w niej patogeny chorobotwórcze i szkodniki, dlatego też przed zastosowaniem do uprawy
roślin należy ją odkazić przez parowanie.
Torfy

−

w zależności od tego, w jakich warunkach i z jakiej roślinności powstały,

wyróżnia się: torfy wysokie, przejściowe i niskie. Są one stosowane jako podłoże do uprawy
szklarniowej, do mieszanek ziem ogrodniczych i jako nawóz organiczny. Różnią się
właściwościami: torf wysoki jest kwaśny, ubogi w składniki pokarmowe, ale zawiera
najwięcej masy organicznej; torf niski ma wyższy odczyn i jest bogaty w składniki
pokarmowe; torf przejściowy jest zbliżony do torfu wysokiego.

W skład mieszanek ziem ogrodniczych wchodzą: ziemie różnego pochodzenia, torf,

piasek i glina. Do uprawy roślin ozdobnych stosuje się mieszaniny torfu wysokiego i gliny.
Mieszaniny takie nazywane są ziemiami znormalizowanymi. Z innych materiałów, jako
podłoże do uprawy roślin ozdobnych może być wykorzystywana korowina drzew liściastych
i iglastych. Odznacza się ona dobrymi właściwościami fizycznymi, należy ją jednak
wzbogacić w składniki mineralne. Jako dodatek do torfów, stosuje się perlit i wermikulit.
Poprawiają one właściwości torfów. Perlit i wermikulit bez domieszek używane
są do ukorzenienia sadzonek, przy czym nie zawierają one składników pokarmowych.

Przygotowując podłoże do wysiewu nasion roślin jednorocznych uprawianych z rozsady,

należy pamiętać, iż powinno ono być lekkie, przewiewne, wolne od patogenów i nasion
chwastów. Struktura podłoża powinna być gruzełkowata zapewniająca odpowiednie
właściwości powietrzno-wodne. Nie jest wymagana zasobność w składniki pokarmowe,
ponieważ dawkę startową roślina ma zmagazynowaną w nasieniu. Do wysiewów doskonale
nadaje się torf wysoki odkwaszony, z dodatkiem gruboziarnistego piasku rzecznego
lub perlitu w stosunku 1:1, lub ziemia liściowa z domieszką piasku lub torfu. Do wysiewów
najczęściej stosuje się skrzynki, multiplaty lub doniczki torfowe, w których wysadza się
rozsadę do gruntu (rys. 8). Wszystkie pojemniki przeznaczone do wysiewów powinny być
czyste i zdezynfekowane formaliną techniczną lub siarczanem miedzi. Pojemniki wypełnia się
przygotowanym wcześniej podłożem i lekko wyrównuje (nie należy ubijać!) np. deseczką
albo packą.

Rys. 8. Pojemniki do wysiewów [2. s. 12]

Po wykonaniu siewu, nasiona trzeba przykryć przesianym piaskiem (z wyjątkiem nasion

bardzo drobnych lub wymagających światła do kiełkowania). Sposób siewu nasion oraz
grubość ich przykrycia zależy od wielkości nasion. Nasiona powinny być przykryte warstwą
stanowiącą 3 krotną grubość nasion. Z wielkością nasion wiąże się wartość określająca liczbę
nasion w 1 g. Do gruntu wysiewa się zwykle nasiona w rzędach lub gniazdowo. Siew
rzędowy polega na wyznaczeniu rzędów w określonej rozstawie w zależności od gatunku
rośliny. Kierunek rzędów powinien przebiegać z północy na południe, aby zapewnić lepsze

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

i bardziej równomierne oświetlenie roślin. Przedtem należy ziemię przekopać i wyrównać.
Do wykonania tych prac wykorzystuje się łopatę lub szpadel, a w przypadku terenu
zachwaszczonego widły ogrodnicze. Rzędy wyznacza się sznurem lub znacznikiem Wysiane
nasiona należy przykryć rozdrobnioną ziemią, używając odwrotnej strony grabi. Przykładami
roślin, które uprawia się stosując siew wprost do gruntu są: klarkia wytworna, godecja
wielkokwiatowa, eszolcja.
Siew gniazdowy – jest modyfikacją siewu punktowego i polega na umieszczeniu kilku (3

−

5)

nasion w jednym miejscu. Wzdłuż wyznaczonej linii siewu, w równych odstępach należy
zrobić dołki, w których umieszcza się po kilka nasion. Następnie powierzchnię grządki trzeba
zagrabić i lekko ugnieść (rys. 9). Przykładem roślin wysiewnych systemem gniazdowym
mogą być: nasturcja większa, fasola ozdobna, słonecznik ozdobny.

Rys. 9. Siew gniazdowy [www.castorama.pl]

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są sposoby rozmnażania roślin?
2. Jakie są wady i zalety rozmnażania generatywnego?
3. Od jakich czynników zależy kiełkowanie nasion?
4. W jakich przypadkach wykonujemy rozmnażanie wegetatywne?
5. Jakie znasz sposoby rozmnażania wegetatywnego?
6. Na czym polega dzielenie roślin?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj organy podziemne roślin.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dokładnie obejrzeć otrzymane organy podziemne roślin,
2) wyróżnić organy podziemne
3) określić cechy poszczególnych organów podziemnych roślin,
4) sporządzić tabelę wg wzoru,
5) przedstawić wyniki ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Rysunek
organu
podziemnego
rośliny

Gatunek

Sposoby
rozmnażania

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

organy podziemne roślin,

−

atlasy roślin ozdobnych,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Wykonaj rozmnażanie dalii.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyjaśnić metodę rozmnażania dalii,
2) przygotować materiały do rozmnażania,
3) sprawdzić zdrowotność karp dalii po przezimowaniu,
4) dokonać podziału, tak aby każda część na wierzchołku miała co najmniej jeden dobrze

wykształcony pąk,

5) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania ćwiczenia,
6) posadzić dalię w przygotowane miejsca i podlać,
7) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

karpy dalii,

−

poradnik dla ucznia,

−

szpadel,

−

nóż,

−

wyznaczone miejsca do sadzenia dalii,

−

konewka.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj nasiona kwiatów jednorocznych i dwuletnich.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) sporządzić tabelę według wzoru,

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

gatunek

rysunek nasion

wielkość

kształt

barwa

powierzchnia

nagietek lekarski

szałwia błyszcząca

ż

eniszek meksykański

begonia stale kwitnąca

aksamitka rozpierzchła

lobelia przylądkowa

cynia wytworna

bratek ogrodowy

stokrotka pospolita

2) uzupełnić tabelę,
3) opisać nasiona wymienione w tabeli,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

próbki z materiałem siewnym,

−

karta pracy,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 4

Wykonaj siew nasion żeniszka i szałwii.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić potrzebne materiały,
2) dobrać techniki siewu do otrzymanych nasion,
3) wybrać skrzynki,
4) napełnić skrzynkę ziemią i zagęścić ją,
5) mocno podlać przygotowane podłoże w skrzynce,
6) przestrzegać zasad techniki siewu,
7) przykryć szybą jeśli zachodzi taka konieczność,
8) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy

−

nasiona szałwii i żeniszka,

−

skrzynki, kuwety, multiplaty różnej wielkości,

−

podłoże (najlepiej ziemia liściowa)

−

packa, deseczka,

−

sito do przesiewania, suchy piasek,

−

konewka,

−

szkło.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozpoznać organy wegetatywne roślin ozdobnych?

2) dobrać sposób rozmnażania do określonego gatunku rośliny?

3) rozmnożyć dalie?

4) scharakteryzować rozmnażanie wegetatywne roślin ozdobnych?

5) wymienić wady i zalety rozmnażania wegetatywnego?

6) rozpoznać nasiona podstawowych gatunków roślin ozdobnych

uprawianych z rozsady?

7) wymienić wady i zalety rozmnażania generatywnego?

8) przygotować podłoże do wysiewu?

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

4.3. Sadzenie i pielęgnacja roślin ozdobnych

4.3.1. Materiał nauczania

Rośliny ozdobne rozmnażane generatywnie wymagają jednorazowej lub kilkakrotnej

zmiany miejsca uprawy. Zmiany te obejmują:

−−−−

pikowanie,

−−−−

przesadzanie,

−−−−

sadzenie na miejsce stałe.

Pikowanie jest to rozsadzanie siewek, będące najbardziej pracochłonnym i czasochłonnym
zabiegiem przy produkcji rozsady. Zabieg ten wykonuje się w fazie, gdy młode siewki
wykształciły pierwszy liść właściwy. Pozwala on na:

−

rozsadzenie gęstych wysiewów,

−

zwiększenie ilości składników odżywczych przypadających na jedną roślinę,

−

zwiększenie światła przypadającego na jedną roślinę,

−

pobudzenie korzeni do formowania zwartej bryły korzeniowej.

Do pikowania używa się takiego samego podłoża jak do wysiewów (podłoże i pojemniki
zostały omówione w rozdziale 4.2.). Siewki pikuje się do przygotowanych pojemników.
Zabieg ten wykonuje się specjalnym pikownikiem albo dobrze zaostrzonym kołeczkiem.
Przed pikowaniem kuwety z siewkami powinny być dobrze podlane. Kołeczkiem podważa się
korzenie siewki, trzymając równocześnie palcami za liścienie. Najdłuższe korzenie należy
uszczyknąć, nie niszcząc bryłki korzeniowej. Kołeczkiem wykonuje się otwór, w którym
umieszcza się roślinkę, nieco głębiej niż rosła na miejscu poprzednim. Tuż obok siewki
należy wbić pod kątem kołeczek i przesunąć go w kierunku rośliny, nagarniając podłoże na
korzenie. Pikowanie siewek roślin przedstawia rys. 10. Następnie trzeba wyrównać miejsce
po wbitym kołeczku i podlać małym strumieniem wody.

Rys. 10. Pikowanie siewek a

−

nieprawidłowo przeprowadzone pikowanie – korzenie zgięte do góry, pikownik

nie dociska podłoża do systemu korzeniowego, b – prawidłowe pikowanie – korzenie nie podwinięte,
pikownik

wbity

pod

kątem

po

przesunięciu

dociska

podłoże

do

systemu

korzeniowego.[www.mussanly.w.interia.pl]

Przed sadzeniem rozsady na miejsce stałe teren powinien być starannie uprawiony

i wzbogacony w próchnicę oraz składniki pokarmowe. W tym celu co 2–3 lata, jesienią,
stosuje się nawożenie obornikiem. Młode rośliny uprawiane pod szkłem są bardzo delikatne.
Aby zwiększyć ich wytrzymałość na niższe temperatury, ostre słońce, niedobór wody i wiatr,
należy je zahartować, ograniczając podlewanie i stopniowo zwiększając wietrzenie na 7

−

10

dni przed wysadzeniem na miejsce stałe. Ważnym zabiegiem powodującym dobre
rozkrzewienie rozsady jest uszczykiwanie wierzchołków. Opóźnia ono kwitnienie, ale

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

wzmacnia rozsadę, nadaje jej ładny kształt oraz zapewnia obfite kwitnienie (roślina wytwarza
większą ilość pędów). Dobrze wykształconą, krępą i zahartowaną rozsadę można wysadzać
dopiero wtedy, gdy minie groźba ostatnich wiosennych przymrozków (około połowy maja

−

po tzw. „zimnej Zośce”). Sadzenie najlepiej przeprowadzić w pochmurną, albo deszczową
pogodę. Przed sadzeniem rośliny powinny być obficie podlane (najlepiej dzień wcześniej).
Sadzonkę trzeba wyciągnąć, obracając ją w dół i uderzając w denko doniczki. Bryła ziemi
powinna się łatwo wysunąć. Jeżeli nie, należy rozciąć doniczkę nożycami ogrodniczymi.
Roślinę umieszcza się w wykopanym łopatką ogrodniczą odpowiedniej wielkości dołku nie
rozbijając bryły korzeniowej. Następnie należy ją przysypać spulchnioną ziemią i podlać.
Powodzenie uprawy roślin jednorocznych zależy od prawidłowego rozmieszczenia sadzonek.
Sadzonki wysadza się w "szachownicę". Taki sposób rozmieszczenia roślin zapewnia
maksymalne wykorzystanie terenu i gwarantuje uzyskanie ładnego efektu wizualnego.

a

b

c

d

Rys. 11. Etapy wysadzania rozsady na miejsce stałe a – wyciąganie rozsady z doniczki, b – sadzenie na

miejsce, stałe, c – podlewanie, d – sadzenie w szachownicę [www.castorama.pl]

Rozstawa, w jakiej wysadza się rośliny zależy przede wszystkim od gatunku, odmiany,

a także od przeznaczenia rośliny. Przybliżone rozstawy, w jakich powinno się wysadzać
rozsadę roślin jednorocznych przedstawia tabela 3. Znając rozstawę danego gatunku rośliny
łatwo można obliczyć liczbę roślin przypadających na 1 m

2

.

Tab. 3. Rozstawa sadzenia roślin jednorocznych produkowanych z rozsady [opracowanie własne]

Nazwa polska

Rozstawa [cm]

ż

eniszek meksykański

begonia stale kwitnąca
aster chiński
celozja pierzasta
goździk ogrodowy
gazania lśniąca
niecierpek balsamina
lobelia przylądkowa
petunia ogrodowa
szałwia błyszcząca
aksamitka wzniesiona
aksamitka rozpierzchła
aksamitka wąskolistna
werbena ogrodowa
cynia wytworna

15 x 20
15 x 30
20 x 25
25 x 30
25 x 30
25 x 30
30 x 40
15 x 20
20 x 25
20 x 20
30 x 40
20 x 25
20 x 25
20 x 30

20 x 25

Zabiegi po posadzeniu roślin

Do podstawowych zabiegów, jakie wykonuje się po posadzeniu roślin do gruntu należą:

−

podlewanie,

−

odchwaszczanie,

−

usuwanie przekwitniętych kwiatostanów,

−

dokarmianie.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Jednym z podstawowych zabiegów po przepikowaniu, i posadzeniu roślin jest

podlewanie. Zabieg ten ma na celu dostarczenie wody roślinie oraz ściślejsze przyleganie
wilgotnej ziemi do korzeni. Dawkowanie wody zależy od gatunku uprawianej rośliny, od faz
rozwojowych, temperatury i rodzaju gleby. Świeżo posadzone sadzonki należy podlewać
bardzo ostrożnie, aby ich nie „przybić” do podłoża i nie spowodować zalania, które pogarsza
warunki powietrzne w podłożu. W okresie, kiedy nasłonecznienie i temperatura wzrastają,
należy zwiększyć ilość wody oraz częstotliwość podlewania. Najlepszą porą podlewania
i zraszania są godziny ranne lub przedpołudniowe, wtedy bowiem roślina wykazuje
największe zapotrzebowanie na wodę. Na małych powierzchniach możemy podlewać
tradycyjną konewką lub wężem.

Odchwaszczanie. Po posadzeniu roślin kwietnikowych jednym z zabiegów, jakie

wykonuje się jest usuwanie chwastów. Podstawowym sposobem zapobiegania wyrastaniu jest
motyczenie. Zabieg ten pozwala również na spulchnienie gleby, przewietrzanie i niszczenie
skorupy gleby. Aby zabieg był skuteczny należy przeprowadzać go starannie i regularnie.

Usuwanie przekwitniętych kwiatostanów, przedłuży okres kwitnienia i może spowodować

powtórne kwitnienie pod koniec lata. Kwiaty usuwa się ostrym nożem, sekatorem, nożycami
lub usuwa się ręcznie w zależności od gatunku.

Dokarmianie. Większość roślin w fazie wzrostu wymaga nawożenia. Rośliny jednoroczne

nawozi się do czasu kwitnienia. Należy uważać, aby nie przenawozić, bo otrzymamy wielką
masę liści, a nie kwiatów. Stosując nawozy w formie proszku lub granulek miesza się
go z wierzchnią warstwą ziemi. Lepsze rezultaty daje nawożenie dolistne. Polega na
opryskaniu płynnym nawozem na liście roślin. Jest on szybko wchłaniany przez roślinę.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Kiedy wykonuje się pikowanie siewek?
2. W jakim celu wykonuje się pikowanie siewek?
3. Jakie są cechy dobrej rozsady?
4. Na czym polega zabieg hartowania roślin?
5. Kiedy wysadza się rośliny jednoroczne uprawiane z rozsady do gruntu?
6. Jakie zabiegi

są wykonywane po posadzeniu roślin na miejsce stałe?

7. O jakiej porze dnia najlepiej podlewać rośliny?
8. W jaki sposób nawozi się rośliny jednoroczne?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj pikowanie siewek begonii stale kwitnącej i aksamitki rozpierzchłej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić potrzebne materiały,
2) zgromadzić siewki begonii stale kwitnącej i aksamitki rozpierzchłej,
3) wybrać odpowiedniej średnicy doniczki lub multiplaty,
4) napełnić podłożem wybrane pojemniki,
5) ostrożnie wyjąć siewki ze skrzynek,
6) pikować za pomocą pikownika lub kołeczka,
7) ustawić przepikowane rośliny w wybranym miejscu i podlać je,

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

8) zaetykietować rośliny, podając nazwę rodzajową i gatunkową,
9) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

siewki begonii i aksamitki,

−

doniczki różnej średnicy i multiplaty,

−

podłoże,

−

rękawiczki,

−

pikulec lub kołeczek zaostrzony,

−

etykiety, flamaster,

−

konewka.

Ćwiczenie 2

Wysadź szałwię błyszczącą i aksamitkę wąskolistną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wybrać i zmierzyć miejsce na kwietnik,
2) zaprojektować kwietnik,
3) wybrać odpowiednią rozstawę dla poszczególnych roślin,
4) obliczyć obsadę rośliny na 1 m²,
5) sprawdzić zdrowotność rozsady,
6) wyznaczyć za pomocą sznurka lub znacznika rozstawę roślin,
7) wysadzić rośliny zgodnie z projektem,
8) wykonać zabiegi pielęgnacyjne po posadzeniu,
9) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

sadzonki szałwii błyszczącej i żeniszka meksykańskiego,

−

sznurek lub znacznik,

−

łopatka, rękawiczki,

−

metr, konewka,

−

papier milimetorwy lub zwykły do zaprojektowania kwietnika,

−

ołowek, kredki, linijka, gumka.

Ćwiczenie 3

Wykonaj zabiegi pielęgnacyjne na kwietniku z roślin jednorocznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dobrać rodzaj zabiegów pielęgnacyjnych,
2) zgromadzić odpowiednie narzędzia,
3) wykonać zabiegi pielęgnacyjne,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

kwietnik z roślinami jednorocznymi,

−

motyczka, pazurki,

−

sekator,

−

nawozy dolistne,

−

rękawiczki,

−

wąż, konewka.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podać zalety pikowania?

2) opisać sposób pikowania siewek?

3) wyjaśnić technikę sadzenia roślin do gruntu?

4) scharakteryzować zabiegi pielęgnacyjne wykonywane po posadzeniu

rozsady do gruntu?

5) wyjaśnić celowość zabiegu uszczykiwania wierzchołków roślin?

6) obliczyć ilość roślin na 1m

2

?

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

4.4.

Ochrona roślin ozdobnych w gruncie

4.4.1. Materiał nauczania

Najważniejsze choroby roślin ozdobnych uprawianych w gruncie

Na roślinach ozdobnych mogą wystąpić :

−

choroby nieinfekcyjne,

−

choroby infekcyjne.
Przyczynami chorób nieinfekcyjnych są nieodpowiednie warunki glebowe, klimatyczne

lub błędy w uprawie i nawożeniu. Czynnikami sprawczymi chorób infekcyjnych są:

−

grzyby,

−

wirusy albo

−

bakterie.
Chorobami najczęściej atakującymi rośliny ozdobne są choroby grzybowe. Objawy

chorób grzybowych to – nekrotyczne plamy na liściach, nekroza podstawy pędów młodych
roślin, zgnilizny. Na liściach i łodygach często występują objawy w postaci białego,
mączystego nalotu: skupień zarodników. Zapobieganie i zwalczanie chorób grzybowych
należy prowadzić zgodnie z zaleceniami programu ochrony roślin ozdobnych. Do zwalczania
chorób grzybowych stosuje się fungicydy. Objawami chorób wirusowych mogą być
przebarwienia lub zniekształcenia wszystkich części nadziemnych roślin w postaci mozaiki,
kędzierzawki, redukcji blaszki liściowej, zniekształcenia liści, staśmienia pędów,
nekrotycznych (często wielobarwnych) plam na liściach. Choroby wirusowe przenoszone są
głównie przez mszyce i wciornastki. Profilaktyka i zwalczanie chorób wirusowych polega na
przestrzeganiu bezwzględnej zasady stosowania tylko zdrowego materiału rozmnożeniowego
oraz zwalczaniu szkodników, które przenoszą chorobotwórcze wirusy roślinne i selekcji
negatywnej roślin.

Choroby bakteryjne mają niewielkie znaczenie ekonomiczne. Przenoszenie bakterii

z rośliny na roślinę w warunkach naturalnych następuje za pośrednictwem deszczu, wiatru
i owadów jak również narzędzi np. sekatora lub noża podczas uszczykiwania. Bakterie
infekują rośliny poprzez rany. Zapobieganie i zwalczanie chorób bakteryjnych polega
na usuwaniu i niszczeniu chorych roślin.

Organizmy zwierzęce, które żywią się roślinami użytkowymi wbrew woli człowieka

nazywamy szkodnikami. Szkodniki mogą żerować na korzeniach, nadziemnych częściach
roślin, wysysając soki z tkanek, wgryzając się do wnętrza łodyg i płatków korony.
Uszkodzenia spowodowane przez szkodniki wpływają na rozwój roślin oraz na ich wygląd.
Znajomość typowych uszkodzeń i miejsc ich występowania ma znaczenie praktyczne
w rozpoznawaniu szkodników. Prawidłowe rozpoznanie chorób i szkodników umożliwia
wczesną diagnozę oraz wybór właściwej metody ich zwalczania.

Charakterystyka najważniejszych chorób i szkodników występujących na roślinach
ozdobnych

Do chorób grzybowych, które często pojawiają się na roślinach ozdobnych należą:

−

zgorzel siewek – występuje, kiedy są niesprzyjające warunki uprawowe (gęsty siew,
wilgotne podłoże, nie wietrzone pomieszczenia), objawia się na młodych siewkach,
w postaci przewężenia na szyjce korzeniowej, które brązowieją i zamierają, należy
przestrzegać zasad uprawy, zaprawiać nasiona. Zapobieganie i zwalczanie chorób
grzybowych należy prowadzić zgodnie z zaleceniami programu ochrony roślin ozdobnych
(Zalecenia Ochrony Roślin Instytutu Ochrony Roślin, cz. IV. Rośliny Ozdobne Rośliny
Zielarskie, Poznań 2006),

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

−

mączniak prawdziwy

−

występuje na bratkach, lobelii, astrach. Objawy: liście pokryte są

białym mączystym nalotem, brązowieją i opadają. Wystąpieniu choroby sprzyja zbytnie
zagęszczenie roślin i niska wilgotność ziemi. Profilaktyka i zwalczanie: należy wybierać
odmiany odporne na mączniaka oraz stosować środki grzybobójcze(Zalecenia Ochrony
Roślin Instytutu Ochrony Roślin, cz. IV. Rośliny Ozdobne Rośliny Zielarskie, Poznań
2006),

−

mączniak rzekomy

−

występuje na bratkach, groszku pachnącym, lwiej paszczy. Objawy:

na górnej stronie liścia pojawiają się żółte plamy, a po drugiej stronie w tym samym
miejscu widoczny jest szarawy nalot, przy silnym porażeniu liście zasychają. Choroba ta
często atakuje rośliny podczas wilgotnej pogody. Profilaktyka i zwalczanie: zabiegi
rozpoczyna się po pojawieniu się pierwszych objawów środkami grzybobójczymi
(Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny Ozdobne Rośliny Zielarskie, Poznań
2006),

−

szara pleśń – występuje na goździkach, begonii, bratkach. Objawy: na liściach, łodygach
lub kwiatach pojawiają się brązowe plamki, które pokryte są szarym puszystym nalotem.
Ujawnia się w okresach pogody deszczowej i chłodnej. Profilaktyka i zwalczanie:
zwalczając szarą pleśń, należy opierać się na zabiegach zapobiegawczych oraz stosować
ś

rodki grzybobójcze. (Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny Ozdobne Rośliny

Zielarskie, Poznań 2006),

−

rdze – występuje przeważnie na malwie, goździkach, stokrotkach. Objawy: na dolnej
stronie liścia pojawiają się rdzawe skupiska zarodników, a na górnej stronie pojawiają się
jasne plamy, po pewnym czasie liście obumierają. Profilaktyka polega na eliminowaniu
roślin żywicielskich, na których rozwijają się poszczególne stadia rozwojowe danego
gatunku rdzy.
Szkodniki roślin można rozpoznać po charakterystycznych sposobach żerowania, spośród

których można wyróżnić;

−

ż

er całkowity objawiający się częściowym lub całkowitym zjadaniem liści. Szkodniki:

ś

limaki, gąsienice motyli, chrabąszcze,

−

nakłuwanie – młodych pąków, liści oraz zwijanie liści. Szkodniki: mszyce, przędziorki,

−

ż

er minujący polega na wyjadaniu miękiszu pomiędzy blaszką górną i dolną liści oraz

między nerwami,

−

ż

erowanie na korzeniach czyli podgryzanie lub zjadanie korzeni i innych części

podziemnych. Szkodniki: turkuć podjadek, pędraki i drutowce.
Spośród szkodników najbardziej znane są:

−

mszyce atakują one bardzo wiele roślin: m.in. astry i goździki. Pojawiają się na młodych
liściach, kwiatach, z których wysysają soki. Roślina opanowana przez mszyce nie rośnie,
a młode liście są poskręcane i pokryte lepką wydzieliną mszyc tzw. spadzią, na której
często pojawiają się czarne grzyby sadzakowe. Profilaktyka i zwalczanie: chcąc
przeciwdziałać pojawieniu się mszyc należy wietrzyć pomieszczenia lub stosować środki
owadobójcze. (Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny Ozdobne Rośliny
Zielarskie, Poznań 2006),

−

przędziorki atakują głównie: goździki, malwy. śerują na dolnej stronie liścia w okolicy
nerwu liścia, liść brązowieje i zasycha. Widocznym symptomem ich występowania jest
delikatna, jedwabista pajęczyna pokrywająca powierzchnie liści. Rozwojowi sprzyja
sucha i gorąca pogoda. Profilaktyka i zwalczanie: polega na stosowaniu środków
owadobójczych. (Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny Ozdobne Rośliny
Zielarskie, Poznań 2006),

−

ś

limaki można spotkać w uprawie bratka lub stokrotki. Objawy żerowania mogą być

różne. Ślimaki zeskrobują powierzchnię liści i łodyg, wygryzają dziury lub nacinają liście.
Szczególnym charakterystycznym symptomem pozwalającym na wykrycie sprawcy są

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

ś

lady śluzu na roślinach. Rozwijają się w środowisku wilgotnym. Profilaktyka

i zwalczanie: polega na stosowaniu pułapek oraz środków chemicznych do zwalczania
ś

limaków (moluskocydy) (Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny Ozdobne

Rośliny Zielarskie, Poznań 2006),

−

wciornastki występują na mieczykach, begonii. Pojawiają się na dolnej stronie liścia,
wysysają soki z rośliny, a w miejscach żerowania pojawiają się jasne plamy i czarne
plamy odchodów obok miejsc ssania,

−

nicienie – guzak północny atakuje korzenie begonii, niszczyk zjadliwy atakuje pędy
goździków. Profilaktyka i zwalczanie: niedopuszczenie do zawleczenia nicieni na poletka
uprawne oraz uprawa roślin nieżywicielskich.

Metody walki z chorobami i szkodnikami

Do walki z chorobami i szkodnikami stosujemy następujące metody:

−

agrotechniczne,

−

mechaniczne i fizyczne,

−

biologiczne,

−

chemiczne.
Metoda agrotechniczna polega na stosowaniu wszystkich niezbędnych zabiegów

uprawowych i pielęgnacyjnych, których celem jest stworzenie roślinom optymalnych
warunków do ich rozwoju, a równocześnie ograniczenie możliwości występowania sprawców
chorób i szkodników. Do podstawowych zabiegów należą: odpowiednie zmianowanie w tym
uprawa odmian odpornych lub mniej podatnych, staranne przygotowanie gleby, racjonalne
nawożenie, zdrowy materiał nasienny lub rozsada oraz niszczenie chwastów jako
potencjalnych żywicieli patogenów i szkodników.

Metody mechaniczne polegają na: ręcznym zbieraniu lub ścinaniu porażonych części,

roślin z objawami porażenia albo ich całkowitym usuwaniu; instalowaniu przynęt i pułapek
do odławiania szkodników oraz niszczenie roślin

−

żywicieli pośrednich. W zależności od

gatunku szkodnika wykorzystuje się pułapki zawierające specyficzne substancje zapachowe
np. związki chemiczne tzw. feromony lub specjalne barwne naczynia z wodą albo tablice
lepne.

Metody fizyczne polegają m.in. na wykorzystaniu wysokich temperatur do odkażania

podłoża metodą parowania gleby oraz materiału rozmnożeniowego stosując ciepłe kąpiele
bulw i cebul do zniszczenia czynników chorobotwórczych.

Metody biologiczne polegają na wykorzystaniu innych występujących w środowisku

pożytecznych organizmów żywych (np. drapieżnych owadów) do zwalczania szkodników
i patogenów roślin.

Metody chemiczne polegają na stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin. Dzielą

się na trzy główne grupy:

−

herbicydy do zwalczania chwastów,

−

fungicydy do zwalczania chorób,

−

zoocydy do zwalczania szkodników.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie mogą być przyczyny chorób infekcyjnych?
2. W jaki sposób zapobiega się występowaniu chorób wirusowych?
3. Na jakich organach roślin mogą żerować szkodniki?
4. Jakie są objawy żerowania szkodników?
5. Jakie mogą być objawy chorobowe?

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

6. Jakimi metodami zwalczamy choroby i szkodniki roślin ozdobnych?
7. Na czym polega metoda agrotechniczna?
8. Jakie znasz choroby i szkodniki występujące na roślinach ozdobnych?
9. Jakie są sposoby zapobiegania wystąpieniu chorób lub szkodników na roślinach.

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj środki ochrony stosowane w uprawach roślin ozdobnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) opisać, uzasadnić i przestrzegać zasad bhp,
2) określić cechy środków ochrony roślin na podstawie treści etykiet–instrukcji stosowania

załączonych do opakowań,

3) uzupełnić tabelę w/g wzoru,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Klasa

toksyczności

Nazwa

preparatu środka

ochrony roślin

Substancja

biologicznie

czynna

aktywna

dla ludzi

dla pszczół

Forma

użytkowa

Zastosowanie

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

preparaty chemiczne (opakowania),

−

karta pracy,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj program ochrony dla określonej rośliny ozdobnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zaplanować uprawę wybranego gatunku rośliny ozdobnej,
2) dobrać odpowiednie zabiegi agrotechniczne i pielęgnacyjne,
3) ustalić listę potencjalnych sprawców chorób i szkodników wybranego gatunku rośliny,
4) wybrać odpowiednie środki ochrony roślin w czasie wegetacji,

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

5) zdecydować jakie środki chemiczne do zwalczania chorób i szkodników będą ewentualnie

potrzebne i podać orientacyjne terminy ich użycia,

6) opisać warunki techniczne przeprowadzenia chemicznego zabiegu ochrony roślin,
7) opisać, uzasadnić i przestrzegać warunków bhp,
8) zaprezentować wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

program ochrony roślin ozdobnych,

−

arkusze papieru,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj szkodniki i choroby roślin ozdobnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) scharakteryzować ogólnie objawy uszkodzeń powodowanych przez choroby i szkodniki,
2) rozpoznać gatunek szkodnika lub chorobę posługując się w razie potrzeby lupą,
3) wykonać w zeszycie, rysunek charakterystycznych objawów uszkodzeń powodowanych

przez szkodniki

4) przedstawić na rysunku charakterystyczne objawy chorób wykryte na przedstawionych

okazach roślin,

5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

okazy części roślin z uszkodzeniami,

−

arkusze papieru,

−

przybory do pisania,

−

lupa,

−

atlasy chorób i szkodników roślin ozdobnych,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić przyczyny chorób infekcyjnych i nieinfekcyjnych?

2) wyjaśnić na czym polega walka z chorobami wirusowymi?

3) scharakteryzować i rozpoznać choroby występujące na roślinach

ozdobnych?

4) scharakteryzować i rozpoznać szkodniki występujące na roślinach

ozdobnych?

5) rozpoznać uszkodzenia na roślinach spowodowanych przez

szkodniki?

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

4.5.

Uprawa roślin ozdobnych w gruncie

4.5.1. Materiał nauczania

Uprawa roślin jednorocznych wysiewanych wprost do gruntu i z rozsady

Rośliny jednoroczne uprawiane są przez jeden sezon wegetacyjny. W zależności

od długości cyklu rozwojowego oraz wymagań cieplnych uprawia się je:

−

z siewu wprost do gruntu,

−

z rozsady.
Mają one krótki cykl wegetacyjny około 3

−

4 miesięcy, są roślinami światłolubnymi, dnia

długiego, lubią gleby piaszczysto-gliniaste i średnio wilgotne oraz są stosunkowo odporne na
choroby i szkodniki. Rośliny jednoroczne mają wszechstronne zastosowanie. Uprawia się je
w ogrodach przydomowych, na działkach, nadają się na kwiat cięty, do suchych kompozycji,
jako rośliny rabatowe i obwódkowe oraz jako rośliny pnące.
Rośliny jednoroczne wysiewane wprost do gruntu

Przygotowanie podłoża oraz zabiegi pielęgnacyjne w uprawie roślin wysiewanych wprost

do gruntu zostały omówione w rozdziale 4.3. Nasiona wysiewa się, kiedy ziemia ogrzeje się
do 6–10ºC, czyli w kwietniu lub pierwszej dekadzie maja. Nasiona drobne wysiewa się
rzędowo na zagony lub rabaty, a duże gniazdowo lub punktowo. Rozstawa rzędów oraz
gęstość siewu będzie zależała od: wysokości i pokroju rośliny oraz przeznaczenia. Rozstawę
różnych gatunków roślin podano w tabeli 3 na stronie 21.

Rośliny uprawiane z rozsady mają stosunkowo długi okres wegetacji oraz długi okres

wschodów, a ponadto są wrażliwe na niskie temperatury. Wiele gatunków ma bardzo drobne
nasiona i bezpieczniej jest je wysiać w warunkach kontrolowanych (np. w skrzynkach). Przy
produkcji roślin z rozsady potrzebne jest pomieszczenie zabezpieczające przed mrozem
i dobrze oświetlone. Produkcja powinna odbywać się w szklarni. W tabeli 4 podano terminy
siewu oraz temperatury wysiewu nasion.

Tab. 4. Terminy siewu nasion dla roślin jednorocznych uprawianych z rozsady [opracowanie własne autora]

Wysiew

Termin

Miejsce

wysiewu

Temperatura

w ºC

Gatunki roślin

zimowy

koniec XII

początek III

ciepłe szklarnie

20–25

lobelia przylądkowa,

ż

eniszek meksykański,

petunia ogrodowa,

szałwia błyszcząca

wczesno-wiosenny

koniec III

ciepłe inspekty,

tunele foliowe

20

cynia wytworna,

portulaka wielkokwiatowa,

gazania błyszcząca

wiosenny

IV

Zimne inspekty

16–20

aksamitka rozpierzchła

cynia wytworna,

goździk ogrodowy

Przygotowanie podłoża oraz pojemników do wysiewu zostało omówione w rozdziale 4.2.

Sposoby siewu oraz technika siewu zastała omówiona w rozdziale 4.2.
Warunki kiełkowania nasion

Optymalne temperatury kiełkowania poszczególnych gatunków podano w tabeli 4 na

stronie 30. Są one związane z pochodzeniem roślin. Ważnym czynnikiem kiełkowania
i wzrostu roślin jest zapewnienie optymalnej wilgotności podłoża i powietrza. Zbyt wysoka

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

wilgotność podłoża powoduje powstawanie warunków beztlenowych i gnicie nasion, zbyt
niska wilgotność jest przyczyną wysychania nasion i utraty zdolności kiełkowania. Większość
nasion kiełkuje w ciemności, należy więc je przykryć cienką warstwą piasku. Do roślin
wymagających światła do kiełkowania należą: begonia stale kwitnąca, celozja pierzasta,
lewkonia letnia, petunia ogrodowa, lwia paszcza. Specjalnym zabiegiem stosowanym przy
uprawie roślin z rozsady jest ich pikowanie. Technika pikowania zastała omówiona
w rozdziale 4.3.
Pielęgnacja rozsady

Do podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych rozsady należą: podlewanie, wietrzenie,

odchwaszczanie, nawożenie, uszczykiwanie, ochrona przed chorobami i szkodnikami.
Szczególnie ważne jest umiejętne podlewanie rozsady. Ma to ogromne znaczenie podczas
słonecznej pogody, gdyż rośliny łatwo ulegają poparzeniu oraz są bardziej podatne na rozwój
patogenów grzybowych. Nie należy zalewać nadmiernie podłoża, szczególnie w chłodne
i pochmurne dni. Wszelkie czynniki osłabiające kondycję zdrowotną, a zwłaszcza system
korzeniowy młodych sadzonek sprzyjają rozwojowi chorób oraz zwiększają szkodliwość
szkodników.

Zasilanie jest zabiegiem, który wpływa na jakość rozsady. Nawożenie można rozpocząć

wtedy, gdy roślina zaczęła wypuszczać nowe liście po przesadzeniu lub, gdy obserwuje się
widoczne objawy niedoboru składników pokarmowych. Najlepiej stosować zasilanie dolistne,
płynnymi wieloskładnikowymi nawozami. Dużym problemem w uprawie roślin są chwasty,
które najlepiej usuwać ręcznie, tak aby nie uszkodzić młodej rozsady. Ważnym zabiegiem
wpływającym na dobre rozkrzewienie rozsady jest uszczykiwanie wierzchołków roślin.
Zabieg ten został omówiony w rozdziale 4.3.

Aby wyprodukowaną rozsadę można było wysadzić na miejsce stałe, należy poddać

rośliny hartowaniu. Zabieg hartowania został omówiony w rozdziale 4.3. Zahartowana
rozsada przybiera barwę ciemniejszą, jest jędrniejsza, a liście stają się skórzaste i pokryte są
nalotem. Rośliny uprawiane z rozsady są bardziej porażane przez choroby i szkodniki.

Ochrona roślin ozdobnych została omówiona w rozdziale 4.4. Termin wysadzania rozsady

oraz technika sadzenia została omówiona w rozdziale 4.3.

Rys. 12. Produkcja rozsady w multiplatach [Kwietnik 4/2001]

Uprawa i zastosowanie roślin dwuletnich

Cykl rozwojowy roślin dwuletnich rozkłada się na dwa sezony wegetacyjne.

W pierwszym roku rośliny wytwarzają organy wegetatywne w postaci rozety liściowej,
a w drugim roku wytwarzają organy generatywne: kwiaty i nasiona. W grupie użytkowej
roślin dwuletnich występują gatunki:

−

monokarpiczne (które po zawiązaniu owoców i wydaniu nasion zamierają), do tej grupy
zaliczamy: bratka ogrodowego, miesięcznicę letnią,

−

polikarpiczne (które mogą wielokrotnie kwitnąć i wydawać nasiona) do tej grupy możemy
zaliczyć: goździka ogrodowego, malwę prawoślaz różowy, stokrotkę pospolitą.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Do najbardziej znanych roślin dwuletnich można zaliczyć: bratka, stokrotkę,

niezapominajkę, goździka, malwę i naparstnicę. Rośliny dwuletnie dzięki dużej
różnorodności form, mają szerokie zastosowanie. Wykorzystuje się je do jesiennych
i wiosennych obsadzeń na kwietniki (bratek, stokrotka, goździk brodaty), do różnych
pojemników kwiatowych, do pędzenia pod osłonami, uprawiane są na kwiat cięty
(naparstnica, dzwonek), na rabaty kwiatowe, do większych grup kwiatowych (miesięcznica,
dziewanna, malwa) oraz do suchych kompozycji (miesięcznica, szczeć draparska).

Ze względu na różną długość cykli wegetacyjnych roślin dwuletnich, można wyróżnić

kilka terminów siewu optymalnych dla poszczególnych gatunków tabela 5.

Tab. 5. Terminy siewu dla roślin dwuletnich [ opracowanie własne]

Wysiew

Termin

(miesiące)

Miejsce wysiewu

Gatunek

wiosenny

V–pierwsza dekada VI

ciepły inspekt,

szklarnia

malwa, prawoślaz różowy
naparstnica purpurowa
goździk ogrodowy

wiosenny

druga dekada V–druga

dekada VI

ciepły inspekt,

szklarnia

goździk brodaty,
dzwonek ogrodowy,
miesięcznica letnia,

letni

VI – pierwsza dekada VII

zimny inspekt,

rozsadnik, szklarnia

niezapominajka leśna
stokrotka pospolita

letni

VII – VIII

zimny inspekt,

rozsadnik, szklarnia

bratek ogrodowy

Przy podejmowaniu decyzji o terminie wysiewu trzeba uwzględnić długość cyklu uprawy

poszczególnych gatunków roślin oraz planowany termin kwitnienia. Najszybciej (po 3

−

4

miesiącach) zakwita bratek,. Inne gatunki takie jak stokrotka, niezapominajka, goździk
zakwitają po 3

−

7 miesiącach. Malwa oraz naparstnica potrzebują aż 12

−

13 miesięcy do

zakwitnięcia.

Uprawa roślin dwuletnich wymaga wyprodukowania rozsady i posadzenia jej w tym

samym roku do gruntu, aby w przyszłym roku na wiosnę uzyskać efekt kwitnięcia.
Przygotowanie podłoża oraz pojemników do wysiewu zostało omówione w rozdziale 4.2.
Przed siewem nasion szczególnie bratków i stokrotek należy zaprawić nasiona (aktualnie
zalecane zaprawy nasienne, jakie stosuje się w produkcji ogrodniczej można znaleźć
w programie ochrony roślin (Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny Ozdobne i Zioła,
Poznań 2006). Nasiona wysiewa się rzutowo lub punktowo.

Obok uprawy szklarniowej, stosuje się technologię uprawy tradycyjnej polegającej na

wysianiu nasion na rozsadniku lub do zimnego inspektu. Kiedy siewki wytworzą 3

−

4 liście

rozsadza się je na zagony zastępcze w rozstawie 15x20 cm. Rośliny, które są dostatecznie
wyrośnięte wysadza się na miejsce stałe. Czynność tę wykonuje się jesienią lub po
przezimowaniu na wiosnę, zależnie od gatunku i celu uprawy. W czasie produkcji rozsady
należy

przeprowadzić

wszystkie

niezbędne

zabiegi

pielęgnacyjne:

podlewanie,

odchwaszczanie, nawożenie oraz zabiegi profilaktyczne i ochronne przed chorobami
i szkodnikami. Zabiegi te zostały omówione w rozdziale 4.3.i 4.4.

Okres zimy wszystkie rośliny dwuletnie w naszym klimacie znoszą dobrze. Jedynie przy

bardzo ostrych i bezśnieżnych zimach może wystąpić wymarzanie roślin, dlatego bezpieczniej
jest je przykryć gałązkami drzew iglastych (stroiszem), liśćmi lub torfem. Rośliny należy
przykryć najpóźniej, kiedy ziemia już płytko przemarznie. Wiosną rośliny trzeba jak
najwcześniej odkryć.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Uprawa i zastosowanie roślin wieloletnich zimujących w pomieszczeniach

Do tej grupy roślin ozdobnych należą byliny, które w naszym klimacie przemarzają

i wymagają przechowania. Spośród nich najbardziej znane i chętnie uprawiane w naszych
ogrodach są: dalia, mieczyk, begonia, kanna (paciorecznik). Organy przetrwalnikowe tych
roślin (bulwy, kłącza, korzenie bulwiaste) wykopuje się w końcu września lub na początku
października i przechowuje w pomieszczeniach w różnych warunkach, w zależności od
gatunku. Po pierwszych przymrozkach wykopuje się całe rośliny, przesusza się je przez kilka
dni w miejscu zacienionym i dobrze przewietrzonym, a następnie usuwa łodygę, liście,
zamarłe korzenie oraz resztki ziemi. W tabeli 6 podano temperatury przechowywania bylin.

Tab. 6. Temperatury przechowania organów przetrwalnikowych [opracowanie własne]

Gatunek

Temperatura
przechowania

Pomieszczenie

Organy przetrwalnikowe

begonia bulwiasta

8–10ºC

piwnica,

przechowalnia

bulwy

mieczyk gandawski

3–7ºC

piwnica

bulwy

kanna ogrodowa

5

−

8ºC

piwnica

kłącza

dalia ogrodowa

4

−

5ºC

piwnica

zgrubiałe korzenie bulwiaste

Uprawa begonii bulwiastej

Wysokość rośliny do 30 cm, łodyga i liście mięsiste, owłosione. Kwiaty wyrastają

z kątów liści, kwitnie od maja do jesieni. Begonia lubi gleby żyzne, przewiewne, zasobne w
składniki pokarmowe, a stanowisko nieco zacienione. Ma szerokie zastosowanie jako roślina
rabatowa, na kwietniki, pojemniki wiszące i stojące, stosowana jest też jako doniczkowa
roślina pokojowa. Na skalę produkcyjną begonię rozmnaża się z nasion. Nasiona begonii
wysiewa się do podłoża w ziemię liściową z domieszką torfu i piasku. Najlepszy termin
siewu, to koniec listopada do lutego. Temperatura podczas kiełkowania 20ºC. Siewki pikuje
się kilkakrotnie. W końcu maja przesadza się je na zagony w miejsca półcieniste i pozostawia
tam do jesieni. Po pierwszych przymrozkach wykopuje się je i umieszcza w suchych,
przewiewnych pomieszczeniach. W następnym roku oczyszczone bulwy sadzi się w marcu do
doniczek. Podpędzone kwitnące już rośliny można wysadzić na rabaty.

Rozmnażanie wegetatywne polega: na podziale bulw, które należy wykonać w kwietniu

po podpędzeniu w ciepłej szklarni albo na wyprodukowaniu sadzonek pędowych na
przełomie marca i kwietnia, kiedy zaczynają wybijać pędy. Rozmnażanie wegetatywne jest
mało wydajne i na szeroką skalę nie stosuje się tej metody.
Uprawa mieczyka

Mieczyki uprawia się przede wszystkim na kwiat cięty. Rośliny dorastają nawet do 1,5 m

wysokości i mogą wytwarzać 20 kwiatów. Liście mają wąskie, mieczowate. Kwitną
w zależności od odmiany: wczesne w lipcu, średniowczesne w lipcu i sierpniu, a późne
we wrześniu. Lubią gleby próchniczne, zasobne w składniki pokarmowe dobrze nawiezione
obornikiem oraz przewiewne. Najlepiej rosną na stanowisku słonecznym.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Rys. 13. Rozwój bulw mieczyka. 1

−

bulwa macierzysta, 2

−

bulwa zastępcza, 3

−

bulwy

przybyszowe [Kwietnik nr 3/2001]

Bulwy sadzi się do gruntu od połowy kwietnia do pierwszej dekady maja. Głębokość

sadzenia powinna wynosić około 3 krotną wysokość bulwy. Przed sadzeniem bulwy
mieczyka należy zaprawić (przeciw chorobom grzybowym) środkami chemicznymi
zalecanymi w programie ochrony roślin (Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny
Ozdobne i Zioła, Poznań 2006). Gleba pod sadzenie mieczyków powinna być dobrze
przygotowana i bogata w składniki pokarmowe. Zabiegi pielęgnacyjne polegają
na spulchnianiu międzyrzędzi, nawadnianiu, niszczeniu chwastów oraz sprawców chorób
i szkodników. Bulwy wykopuje się w 2

−

5 tygodni po zakończonym kwitnieniu, zwykle we

wrześniu lub na początku października. Przed przeniesieniem bulw do przechowalni należy je
oczyścić, posortować a chore i uszkodzone zniszczyć. Warunki przechowania opisano
w tabeli 6. Mieczyki rozmnaża się przez bulwki przybyszowe. Młode bulwki wysadza się do
zimnego inspektu w marcu. We wrześniu i na przełomie października bulwy się wykopuje
i przechowuje do następnego sezonu.
Uprawa kanny (paciorecznik)

Są to rośliny trwałe, dorastające do wysokości 50

−

150 cm, wytwarzające krótkie i grube

kłącza. Liście mają duże, podłużne i sztywne; kwiaty zebrane w kłosy, w barwach purpury,
czerwieni i żółci. Nadają się do parków na kwietniki, rabaty i do tworzenia grup
naturalistycznych. Mają duże wymagania glebowe. Lubią stanowisko słoneczne i lekko
zacienione; gleby ciepłe, żyzne, próchniczne i starannie uprawione,. Pacioreczniki sadzi się na
miejsce stałe w drugiej połowie maja w rozstawie 40

−

80 cm, zależnie od odmiany. Wymagają

intensywnego nawożenia i obfitego podlewania. Rośliny te rozmnażają się przez podział
kłączy, które dzieli się w marcu lub na początku kwietnia. Podzielone rośliny należy
pozostawić na powietrzu, aby powierzchnia cięcia się zasuszyła i pokryła korkiem lub rany po
cięciach zasypuje się roztartym węglem drzewnym. Kłącza sadzi się do przygotowanych
doniczek wypełnionych ziemią liściową z dodatkiem piasku i przetrzymuje w temperaturze
około 18ºC. Do gruntu wysadza się je w drugiej połowie maja po uprzednim zahartowaniu.
Warunki hartowania zostały omówione w rozdziale 4.3. Pacioreczniki są stosunkowo odporne
na choroby i szkodniki
Uprawa dalii

Są to rośliny dorastające do wysokości 150 cm, o korzeniach bulwiasto zgrubiałych

i rozgałęzionych łodygach, które są wewnątrz puste. Kwiatostany w zależności od odmiany
mają wszystkie barwy. Rośliny te nadają się do grup naturalistycznych, na kwiat cięty,
a odmiany karłowe na rabaty i obwódki. Dalie udają się na każdej glebie, która jest dobrze
nawożona i przepuszczalna. Są wymagające co do stanowiska, lubią wystawę słoneczną. Ze
względu na wysokość roślin oraz budowę koszyczków wyróżnia się cztery grupy odmian dalii
ogrodowej.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Tab. 7. Klasyfikacja dalii ogrodowej na grupy ze względu na wysokość roślin oraz budowę kwiatów

[opracowanie własne]

Nazwa grupy

Nazwa podgrupy

Charakterystyka kwiatów

pojedyncze

kwiaty języczkowe, jeden okółek

podwójne

kwiaty języczkowe, dwa okółki

kryzowane

pomiędzy kwiatami rurkowatymi i języczkowymi jest jeden
dodatkowy okółek z kwiatów języczkowych

półpełne

anemonowe

mają długie kwiaty rurkowe i silnie rozrośnięte

dekoracyjne

kwiaty języczkowe szerokie i płaskie, nakładające się na
siebie

półkaktusowe

kwiaty języczkowe są skręcone na wierzchołku do 1/3
swojej długości

kaktusowe

kwiaty języczkowe są silnie skręcone i ostro zakończone

pełne

typu Ball

kwiaty języczkowe są bardzo krótkie, u nasady zwinięte,
wyżej rozprostowane, koszyczki kuliste

karłowe

wszystkie odmiany nie zaliczone do wyżej wymienionych
grup

Bulwy dalii sadzi się do gruntu po pierwszych przymrozkach wiosennych, w drugiej

połowie maja. Rozstawa zależy od odmiany i przeznaczenia. Do nasadzeń na terenach
zielonych najczęściej sadzi się dalie karłowe w rozstawie 50 x 50 cm. Odmiany wyższe
uprawia się w rzędach na kwiat cięty. Wysokie rośliny należy przywiązać do podpór. Aby
roślina długo kwitła i obficie, należy regularnie usuwać przekwitnięte kwiatostany. Dalie
rozmnaża się przez podział bulw korzeniowych (karp) albo produkcję sadzonek zielnych lub
wysiew nasion. Najprostszą i najszybszą metodą jest podział bulw korzeniowych (karp).
Karpy dzieli się w maju bezpośrednio przed sadzeniem na rabaty. Każda oddzielona część
powinna zawierać co najmniej jeden dobrze wykształcony pąk. Przy sadzeniu całej karpy
dalii, pąk wierzchołkowy powinien być tuż pod powierzchnią ziemi. Umieszcza się je na
usypanych z ziemi kopczykach na dnie dołka. Rysunek 14 przedstawia prawidłowe sadzenie
całej karpy. Przy sadzeniu pojedynczych bulw głębokość sadzenia jest głębsza. Pojedyncze
bulwy sadzi się ukośnie na ściankach przygotowanego dołka. Sposób sadzenia przedstawia
rysunek 15.

Rys. 14. Schemat sadzenia całej karpy dalii [6, s. 36]

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Rys. 15. Schemat sadzenia pojedynczych bulw dalii [6, s. 36]

Rozmnażanie przez sadzonki zielne polega na podpędzaniu karp w marcu na zagonach
w ciepłej szklarni. Gdy wybiją pędy (kwiecień), wycina się je wraz z piętką i doniczkuje.
Do gruntu sadzonki wysadza się pod koniec maja. Rozmnażanie generatywne stosuje się
tylko dla odmian o kwiatach pojedynczych. Nasiona wysiewa się w marcu na przełomie
kwietnia i przechowuje w szklarni, a młode rośliny wysadza się w maju lub w czerwcu.

Dalie trzeba wykopać po jesiennych przymrozkach. Przedtem przycina się pędy 10

−

20 cm

nad ziemią, a karpy dosusza na wolnym powietrzu, zabezpieczając je przed mrozem. Po
dosuszeniu można je magazynować do następnego sezonu zapewniając odpowiednie warunki
przechowywania, podane w tabeli 6 na stronie 34.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń

1. Kiedy można wysiewać nasiona roślin jednorocznych wprost do gruntu?
2. Jakie rośliny wymagają światła w czasie kiełkowania?
3. Na czym polega pielęgnacja rozsady?
4. Na czym polega uprawa tradycyjna roślin dwuletnich?
5. Kiedy można sadzić rośliny dwuletnie do gruntu?
6. Jakie są byliny nie zimujące w gruncie?
7. W jakich warunkach należy przechowywać organy przetrwalnikowe bylin?
8. W jaki sposób rozmnaża się begonię?
9. Kiedy można sadzić do gruntu: mieczyka, dalię, begonię i paciorecznika?
10. W jaki sposób rozmnaża się paciorecznik?
11. W jaki sposób sadzi się całe karpy dalii i pojedyncze bulwy?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wysadź pojedyncze bulwy dalii do gruntu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) obejrzeć dokładnie bulwy dalii,
2) określić technikę i głębokość sadzenia,
3) posadzić bulwy,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia

−

bulwy pojedyncze dalii,

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

−

szpadel,

−

miejsce przeznaczone do sadzenia.

Ćwiczenie 2

Zabezpiecz organy podziemne dalii i kanny do przechowywania na zimę.

Ć

wiczenia terenowe z podziałem na grupy:

grupa I – zabezpieczenie na zimę organów podziemnych dalii.
grupa II – zabezpieczenie na zimę organów podziemnych kanny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić odpowiedni sprzęt,
2) zaznajomić się i przestrzegać zasad bhp podczas wykopywania roślin,
3) oczyścić karpy, usunąć liście, nadmiar ziemi,
4) sprawdzić stan karp,
5) zaetykietować rośliny, podając odmianę, kolor kwiatów,
6) przygotować pomieszczenie, w którym będą przechowywane rośliny,
7) zabezpieczyć rośliny na zimę,
8) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy

−

rabaty z roślinami,

−

pomieszczenie do przechowywania rośliny

−

szpadel, skrzynki, sznurek,

−

torf, etykiety,

−

przybory do pisania,

−

zeszyt.

Ćwiczenie 3

Dobierz gatunki roślin ozdobnych do kompozycji kwiatowych na kwietniku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić wielkość kwietnika,
2) wybrać gatunki jakie będą na kwietniku (jednoroczne, dwuletnie byliny nie zimujące

w gruncie),

3) zaprojektować rośliny, uwzględniając ich wymagania świetlne, glebowe, wysokość oraz

zestawienie barw,

4) narysować projekt z wybranymi roślinami,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier milimetrowy i zwykły,

−

ołówek, linijka, gumka, kredki,

−

katalogi roślin ozdobnych,

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

Ćwiczenie 4

Wykonaj zbiór i sortowanie kwiatów mieczyka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić fazę cięcia mieczyka,
2) wybrać odpowiednie narzędzia do cięcia,
3) wykonać prawidłowe cięcie,
4) przenieść kwiaty do pomieszczenia, gdzie będą sortowane,
5) określić normy dla mieczyków,
6) posortować kwiaty według ustalonych norm,
7) wstawić kwiaty do wody w chłodnym pomieszczeniu,
8) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rabaty z uprawą mieczyka,

−

poradnik dla ucznia,

−

sekator, nóż,

−

normy dla mieczyków,

−

wiadro, głęboka kuweta.

Ćwiczenie 5

Opracuj harmonogram prac pod uprawę kanny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić technologię uprawy kanny,
2) wypisać w zeszycie czynności związane z przygotowaniem miejsca i roślin do uprawy,
3) dobrać narzędzia do uprawy,
4) wybrać termin sadzenia kanny,
5) przestrzegać zasad sadzenia,
6) scharakteryzować zabiegi pielęgnacyjne w uprawie kanny,
7) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić różnicę między roślinami uprawianymi z siewu i z rozsady?

2) scharakteryzować zabiegi pielęgnacyjne wykonywane w produkcji

rozsady?

3) określić w jakich terminach wysiewa się rośliny dwuletnie?

4) określić w jakich warunkach przechowuje się organy podziemne bylin?

5) określić terminy wysadzania bylin do gruntu?

6) rozpoznać bulwę macierzystą, zastępczą i przybyszową mieczyka?

7) ocenić jakość rozsady?

8) scharakteryzować warunki kiełkowania nasion?

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane

są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; zaznacz
ją znakiem X.

7. Staraj się wyraźnie zaznaczyć odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz

odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedź, którą uważasz
za poprawną.

8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE

ODPOWIEDZI.

11. Na rozwiązanie testu masz 35 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Nasiona kwiatów jednorocznych wysiewa się do gruntu

a)

jesienią.

b)

w marcu–kwietniu.

c)

w czerwcu.

d)

w lutym–marcu.

2. Najlepszym podłożem do wysiewu nasion jest

a)

piasek.

b)

ziemia liściowa.

c)

perlit.

d)

torf z piaskiem.

3. Rośliny dwuletnie przechodzą swój rozwój w czasie

a)

jednego okresu wegetacyjnego.

b)

dwóch okresów wegetacyjnych.

c)

trzech okresów wegetacyjnych.

d)

czterech okresów wegetacyjnych.

4. Nasiona kwiatów dwuletnich można wysiewać

a)

na rozsadniku.

b)

do skrzynek w szklarni.

c)

do inspektu.

d)

wszystkie odpowiedzi są poprawne.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

5. Zabiegiem koniecznym w uprawie kwiatów dwuletnich jest

a)

podpieranie.

b)

hartowanie.

c)

okrywanie na zimę.

d)

usuwanie przekwitniętych kwiatów.

6. Siewki kwiatów dwuletnich pikuje się

a)

do skrzynek w szklarni.

b)

na zagonach w szklarni.

c)

na zagonach w gruncie.

d)

na kwietnikach.

7. Gniazdowo wysiewamy nasiona

a)

szałwii błyszczącej, aksamitki wąskolistnej.

b)

nasturcji większej, fasoli ozdobnej.

c)

fasoli ozdobnej, żeniszka meksykańskiego.

d)

groszku pachnącego, lobelii przylądkowej.

8. Na skalę produkcyjną begonię bulwiastą rozmnaża się

a)

przez podział bulw.

b)

przez sadzonki.

c)

z nasion.

d)

przez szczepienie.

9. Poprzez sadzonki pędowe można rozmnażać

a)

paciorecznik i begonię.

b)

mieczyk i dalię.

c)

paciorecznik i dalię.

d)

dalię i begonię.

10. Najwcześniej wysiewa się nasiona

a)

aksamitki.

b)

bratka.

c)

lobelii.

d)

begonii.

11. Roślinami dwuletnimi, które nie przemarzają w czasie zimy i mogą wielokrotnie kwitnąć

są
a)

niezapominajka leśna.

b) szarłat wyniosły.
c) goździk brodaty.
d) lobelia przylądkowa.

12. Uszkodzenia polegające na nakłuwaniu młodych liści i pędów powodują

a)

nicienie.

b)

mszyce.

c)

gąsienice.

d)

czerwce.

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

13. Zabieg, który wpływa na rozkrzewienie rozsady to

a)

podwiązywanie.

b)

uszczykiwanie.

c)

podkrzesywanie.

d)

cieniowanie.

14. Rysunek przedstawia objawy choroby

a)

mączniaka prawdziwego.

b)

szarej pleśni.

c)

mączniaka rzekomego.

d)

rdzy bratka.

15. Pocieranie lub uszkadzanie pilnikiem twardej łupiny nasiennej to

a)

stratyfikacja.

b)

moczenie.

c)

skaryfikacja mechaniczna.

d)

skaryfikacja chemiczna.

16. Rośliny dwuletnie przeznaczone do suchych kompozycji to

a)

bratek ogrodowy, niezapominajka leśna.

b)

szczeć draparska, miesięcznica letnia.

c)

miesięcznica letnia, niezapominajka leśna.

d)

szczeć draparska, stokrotka pospolita.

17. Rośliny, które wymagają światła do kiełkowania to

a)

begonia stale kwitnąca, lewkonia letnia.

b)

aksamitka rozpierzchła, szałwia błyszcząca.

c)

begonia stale kwitnąca, żeniszek meksykański.

d)

petunia ogrodowa, aksamitka wąskolistna,

18. O trwałości kwiatów decyduje

a)

pora cięcia.

b)

faza rozwoju pąka w momencie cięcia.

c)

sposób wykonywania cięcia.

d)

rodzaj ścinanej łodygi.

19. Rysunek przedstawia objawy

a)

ż

erowania wciornastków.

b)

grzybów sadzakowych.

c)

mączniaka prawdziwego.

d)

przędziorka chmielowca.

20. Do środków chemicznych, które stosuje się w celu przedłużenia okresu przechowywania

kwiatów zalicza się
a)

Adural AK.

b)

Florowit.

c)

Pirymol.

d)

Proflovit

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Uprawa roślin ozdobnych w gruncie

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

Zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

6. LITERATURA

1. Chlebowski B., Mynett K.: Kwiaciarstwo. PWRiL, Warszawa 1995
2. Cmiel H.: Uprawa roślin ozdobnych. PWRiL, Warszaw 1993
3. Chojnowska E.: Rozmnażamy drzewa i krzewy liściaste. Działkowiec Sp.z.o.o, Warszawa 2004
4. Hessayon D.G.: Kwiaty. Muza SA, Warszaw 1997
5. Maier H. O.: Rozmnażanie roślin. Wiedza i życie, Warszawa 2005
6. Marynowska M., Kapusta I.: Rośliny ozdobne ćwiczenia. Hortpress Sp. z.o.o., Warszawa 1999
7. Masternak H., Wiech K.: Jaki to szkodnik jaka choroba. Polski Związek Działkowców,

Warszawa 1988

8. Retounatd D.: Rozmnażanie 250 roślin przez sadzonki. Delta W – Z, Warszawa
9. Skąpski H., Dąbrowski Z.: Ogólna uprawa roślin ogrodniczych. PWRiL, Warzawa 1981
10. Steller G.: Choroby szkodniki roślin ozdobnych w ogrodzie. Mulico, Warszawa 1993
11. Stertek.L., Mynett K.: Rośliny ozdobne. Hortpress Sp. z.o.o., Warszawa 1996
12. Zalecenia Ochrony Roślin dotyczące zwalczania chorób, szkodników oraz chwastów

roślin uprawnych. Instytut Ochrony Roślin, Poznań 2006. Część IV – Rośliny Ozdobne,
Rośliny Zielarskie

Czasopisma:

−

Działkowiec,

−

Kwietnik,

−

Mój piękny ogród,

−

Ogrody.