Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

pełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji

kliknij tutaj

.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie

rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez

NetPress Digital Sp. z o.o., operatora

sklepu na którym można

nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji

. Zabronione są

jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej

zgody

NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej

od-sprzedaży, zgodnie z

regulaminem serwisu

.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie

internetowym

Nexto.pl

.

SPIS TREŚCI

Wstęp ....................................................................................................................... 9

Wykaz skrótów ..................................................................................................... 13

Rozdział 1. Prawo podatkowe w systemie prawa .......................................... 15

1.1. Uwagi wprowadzające ............................................................................. 16
1.2. Prawo podatkowe jako gałąź prawa ....................................................... 16

1.2.1. Przesłanki uzasadniające przyznanie prawu podatkowemu

statusu gałęzi prawa ....................................................................... 16

1.2.2. Autonomia prawa podatkowego ................................................... 24
1.2.3. Prawo podatkowe a prawo cywilne ............................................... 30

1.3. Zasady podatkowe ................................................................................... 36
1.4. Podsumowanie .......................................................................................... 45

Rozdział 2. Cechy i funkcje podatków dochodowych .................................. 47

2.1. Uwagi wprowadzające ............................................................................. 47
2.2. Ogólna charakterystyka podatków dochodowych ................................. 48

2.2.1. Podatki dochodowe w klasyfikacji podatków .............................. 48
2.2.2. Podstawy prawne podatków dochodowych .................................. 54

2.3. Zakres podmiotowy opodatkowania ...................................................... 60
2.4. Zakres przedmiotowy opodatkowania ................................................... 65
2.5. Podsumowanie .......................................................................................... 72

Rozdział 3. Pojęcie, źródła oraz zasady opodatkowania nieodpłatnych
świadczeń ...............................................................................................................76

3.1. Uwagi wprowadzające ............................................................................. 76
3.2. Nieodpłatne świadczenia na gruncie prawa cywilnego ......................... 77

3.2.1. Pojęcie świadczenia ........................................................................ 77
3.2.2. Świadczenia odpłatne i nieodpłatne ............................................. 80
3.2.3. Umowy jako źródło nieodpłatnych świadczeń ............................. 84



SPIS TREŚCI

3.3. Cechy nieodpłatnych świadczeń w świetle przepisów regulujących

podatki dochodowe .................................................................................. 89

3.3.1. Uwagi ogólne .................................................................................. 89
3.3.2. Zakres podmiotowy nieodpłatnych świadczeń ............................ 90
3.3.3. Przedmiot nieodpłatnych świadczeń ............................................. 92
3.3.4. Ocena elementu odpłatności według przepisów

podatkowoprawnych ...................................................................... 97

3.3.5. Warunki powstania przychodu z nieodpłatnych świadczeń ...... 100
3.3.6. Podatkowoprawne rozumienie nieodpłatnego świadczenia ...... 116

3.4. Podsumowanie ........................................................................................ 119

Rozdział 4. Odstępstwa od zasad opodatkowania nieodpłatnych
świadczeń .............................................................................................................122

4.1. Uwagi wprowadzające ........................................................................... 122
4.2. Nieodpłatne świadczenia niewywołujące skutków podatkowych ....... 123
4.3. Nieodpłatne świadczenia a obejście prawa podatkowego ................... 132
4.4. Nieodpłatne świadczenia a ceny transferowe ...................................... 143

4.4.1. Zagadnienia wstępne ................................................................... 143
4.4.2. Podmioty powiązane oraz zasada „długości ramienia” ............. 146
4.4.3. Weryfikacja cen transferowych .................................................... 150

4.5. Podsumowanie ........................................................................................ 155

Rozdział 5. Charakter korzyści majątkowej uzyskanej w wyniku
otrzymania nieodpłatnego świadczenia ........................................................ 160

5.1. Uwagi wprowadzające ........................................................................... 160
5.2. Problemy związane z ustaleniem wartości nieodpłatnych świadczeń 161
5.3. Rzeczywiste skutki opodatkowania nieodpłatnych świadczeń ........... 169
5.4. Podsumowanie ........................................................................................ 175

Rozdział 6. Opodatkowanie nieodpłatnych świadczeń na tle
unormowań wybranych państw ...................................................................... 178

6.1. Uwagi wprowadzające ........................................................................... 178
6.2. Niemcy .................................................................................................... 179
6.3. Wielka Brytania ...................................................................................... 183
6.4. Czechy ..................................................................................................... 187
6.5. Wnioski ................................................................................................... 190
6.6. Podsumowanie ........................................................................................ 193



SPIS TREŚCI

Zakończenie ....................................................................................................... 196

Bibliografia ......................................................................................................... 206

Wykaz aktów prawnych ................................................................................... 215

Orzecznictwo ...................................................................................................... 218

WSTĘP

Opodatkowanie przychodów z nieodpłatnych świadczeń jest

zagadnieniem bardzo istotnym z punktu widzenia zakresu obo­

wiązku podatkowego (świadczenia te stanowią przecież zgodnie

z obowiązującym stanem prawnym jeden z rodzajów przychodów),

które dodatkowo łączy się z materią właściwą dla prawa cywilnego,

konstytucyjnego oraz prawa pracy. Chodzi zatem o interesujący,

a zarazem skomplikowany problem wzajemnego przenikania się

rozwiązań i instytucji należących nie tylko do różnych gałęzi, ale

również do różnych dziedzin prawa (prawo publiczne, prawo pry­

watne).

Wątpliwości związane z opodatkowaniem przychodów z nieod­

płatnych świadczeń spowodowane są przede wszystkim cywilistycz­

nym charakterem pojęcia „nieodpłatne świadczenie” oraz brakiem

jego legalnej, podatkowoprawnej definicji, co stwarza różne moż­

liwości interpretacyjne w procesie stosowania przepisów prawa

podatkowego. Kwestia jest bardzo ważna, ponieważ w grę mogą

wchodzić różnorodne zdarzenia prawne, brak zaś jednoznacznego

ustalenia treści owego pojęcia wywołuje niepewność co do istnienia

w danym przypadku obowiązku podatkowego. Wybór określonego

sposobu interpretacji ma zresztą bardziej ogólny wymiar, w dużej

mierze zależy bowiem od poglądów na temat statusu norm podat­

kowoprawnych jako odrębnej gałęzi prawa, a w konsekwencji rów­

nież od skutków wykorzystania przez ustawodawcę podatkowego

terminologii pochodzącej z obszaru prawa cywilnego i jego nauki.

Wydaje się, że rozwiązaniem najbardziej racjonalnym jest w tej

sytuacji podjęcie takiej próby interpretacji pojęcia „nieodpłatne

świadczenie”, która odpowiadałaby z jednej strony publicznopraw­

nemu charakterowi norm tworzących prawo podatkowe, z drugiej

zaś – zachowałaby wewnętrzną spójność systemu prawnego jako

całości.

10

WSTĘP

Dla właściwego stosowania przepisów regulujących opodatko­

wanie nieodpłatnych świadczeń istotne jest również ustalenie, czy

fakt legislacyjnego wyodrębnienia podatku dochodowego od osób

fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych wywiera

jakiś wpływ na rozumienie tego pojęcia. Mówiąc inaczej, chodzi

o zbadanie, czy nieodpłatne świadczenie jest pojęciem treściowo

spójnym na gruncie ustaw normujących podatki dochodowe, czy

też ustawodawca wprowadził w tym zakresie jakieś różnice.

Stosowanie prawa nie jest jednak jedyną płaszczyzną, na któ­

rej należy rozpatrywać kwestie związane z opodatkowaniem przy­

chodów z nieodpłatnych świadczeń. Trzeba bowiem pamiętać, że

racjonalnie skonstruowane przepisy powinny powodować powsta­

nie obowiązku podatkowego jedynie wtedy, gdy zaistnienie okreś­

lonego zdarzenia rzeczywiście wywołuje skutki mieszczące się

w przedmiotowym zakresie opodatkowania, a to oznacza, że skutki

te powinny zostać przewidziane i uwzględnione przez ustawodaw­

cę już w procesie prawotwórczym. Chodzi zwłaszcza o to, ażeby

rozwiązania zawarte w ustawach normujących podatki dochodowe

nie miały jedynie na celu realizacji fiskalnej funkcji podatków, lecz

by uwzględniały w dostatecznej mierze także inne, w tym etyczne

wymagania stawiane opodatkowaniu. Krótko mówiąc, powinny być

to rozwiązania sprawiedliwe, nie tylko chroniące interesy państwa,

lecz zabezpieczające również uzasadnione interesy podatników, co

w pełni odnosi się także do unormowań dotyczących opodatkowa­

nia przychodów z nieodpłatnych świadczeń.

Na tle przedstawionych uwag pojawiły się następujące kwestie,

które należy rozstrzygnąć, ażeby właściwie zinterpretować i ocenić

regulacje obowiązujące w zakresie zasad i sposobu opodatkowania

omawianych świadczeń:

a) czy treść pojęcia „nieodpłatne świadczenie” występującego

w ustawach normujących podatki dochodowe wzorowana jest

na znaczeniu nadanym temu pojęciu przez naukę prawa cywil­

nego?

b) czy pojęcie nieodpłatnego świadczenia jest pod względem po­

datkowoprawnym jednolite, a więc nie zależy od przynależności

podatników do określonej kategorii podatkowej (osoby fizycz­

ne, osoby prawne)?

11

WSTĘP

c) czy stan prawny obowiązujący w zakresie opodatkowania nie­

odpłatnych świadczeń zachowuje niezbędną równowagę między

fiskalnymi zadaniami podatków a etycznymi regułami opodat­

kowania?

Odpowiedzi na te pytania uzyskano dzięki ustaleniom poczy­

nionym w sześciu rozdziałach pracy.

W rozdziale pierwszym przedstawiono zagadnienia teoretycz­

ne, niezbędne dla dokonania podatkowoprawnej analizy pojęcia

„nieodpłatne świadczenie” oraz zasad opodatkowania przychodów

uzyskanych z tego tytułu. Wykazano zatem konieczność traktowa­

nia prawa podatkowego jako samodzielnej gałęzi prawa, ze szcze­

gólnym uwzględnieniem jego autonomii oraz związków terminolo­

gicznych z prawem cywilnym. W rozdziale tym omówiono również

problematykę zasad podatkowych, koncentrując się zwłaszcza na

treści zasady sprawiedliwości opodatkowania i wymaganiach, któ­

re realizacja owej zasady stawia przed ustawodawcą w procesie

prawotwórczym.

Rozdział drugi dotyczy cech i funkcji podatków dochodowych,

co umożliwia między innymi sformułowanie istotnych z punktu wi­

dzenia celów rozprawy wniosków wynikających z klasyfikacji podat­

ków, a także określenie zakresów opodatkowania tymi podatkami.

W tym ostatnim przypadku chodzi zwłaszcza o ustalenie, na czym

polega osiągnięcie dochodu, co pozwoli na określenie warunków,

które powinny zostać spełnione, ażeby mówić o uwzględnieniu

etycznych reguł opodatkowania w procesie tworzenia i stosowania

prawa podatkowego.

Rozdział trzeci składa się z dwóch części. W części pierwszej

przedstawiono problematykę świadczeń nieodpłatnych z punktu

widzenia nauki prawa cywilnego, która to pojęcie ukształtowała.

Natomiast część druga ma na celu ustalenie podatkowoprawnego

znaczenia tego pojęcia w obowiązującym stanie prawnym, wska­

zanie źródeł nieodpłatnych świadczeń oraz zasad opodatkowania

uzyskanych z tego tytułu przychodów.

W rozdziale czwartym omówiono odstępstwa od opodatkowania

nieodpłatnych świadczeń, a zatem zarówno przypadki, w których

świadczenia te nie wywołują skutków podatkowych (pozostają

podatkowo obojętne), jak również sytuacje, w których spełnienie

12

WSTĘP

nieodpłatnego świadczenia wywołuje szczególne skutki w sferze

opodatkowania (obejście prawa podatkowego, zagadnienie cen

transferowych).

Rozdział piąty poświęcony został trudnościom związanym

z określeniem wartości nieodpłatnych świadczeń oraz analizie

skutków ich wykonania z perspektywy rozliczeń podatkowych, do­

konywanych przez samych podatników. W konsekwencji chodzi

o stwierdzenie, czy istota korzyści majątkowej uzyskanej z tytu­

łu otrzymania nieodpłatnego świadczenia uzasadnia w każdym

przypadku konieczność ustalania świadczeniobiorcy przychodu do

opodatkowania.

W rozdziale szóstym wskazano, w jaki sposób kwestię opodat­

kowania przychodów z nieodpłatnych świadczeń rozwiązano w in­

nych państwach, a mianowicie w Niemczech, Wielkiej Brytanii

i Czechach. Z punktu widzenia problematyki niniejszej pracy jest

bowiem istotne, czy w kontekście regulacji zagranicznych można

mówić o jakiejś wspólnej koncepcji opodatkowania tychże przy­

chodów, co z kolei pozwoli na ustalenie, jak na tym tle prezentują

się rozwiązania polskie.

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

pełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji

kliknij tutaj

.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie

rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez

NetPress Digital Sp. z o.o., operatora

sklepu na którym można

nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji

. Zabronione są

jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej

zgody

NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej

od-sprzedaży, zgodnie z

regulaminem serwisu

.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie

internetowym

Nexto.pl

.