Drodzy Czytelnicy,

oddajemy w Wasze ręce premierowy numer Biuletynu Ta−

trzańskiego Parku Narodowego.

Wyobrażamy sobie, że sięgną po to wirtualne wydanie oso−

by, dla których informacja zawarta na naszej stronie interne−

towej jest niewystarczająca. Osoby nie tylko uwiedzione pięk−

nem gór, ale również zainteresowane parkową – często rozbi−

jającą się o przepisy – codziennością.

Choć za oknem wciąż jakby jesień, tematykę tego numeru

dominuje – zgodnie z kalendarzem – zima.

Podzielimy się z Państwem uwagami o już medialnie spo−

pularyzowanej akcji „Wolontariat dla Tatr” – ruszamy nieba−

wem. Poza tym zimowe zasady udostępniania, a także projekt

reorganizacji ruchu w rejonie Kasprowego Wierchu. Ponadto

garść informacji z codziennego życia parkowego – chwalimy

się, przypominamy, zachęcamy.

Biuletyn, który Państwu przedstawiamy, ma charakter ro−

boczy, interesuje nas Państwa opinia, od której uzależniamy

nie tylko ostateczny kształt, ale dalszy los pisma – czekamy na

uwagi oraz propozycje kolejnych tematów.

Redakcja

Wolontariat dla Tatr

... .

2

Pieszo i na nartach

......

4

Tatrzański Park
Narodowy w 2006 roku –
fakty, które przejdą
do historii

..........................

6

Reorganizacja ruchu
w rejonie Kasprowego
Wierchu

.............................

7

Wspinaczkowa
inwentaryzacja

..............

8

Porozumienie
TPN–TOPR

.......................

8

Szałasy

..............................

9

Sucha Kasprowa
wysprzątana

....................

9

Po pierwsze nie szkodzić.
Remonty szlaków

.........

10

Kuźnice wyładniały

.....

11

Zmiany organizacyjne

12

Dróżniczówka

................

12

Dla kogo bilety?

............

12

Organizacja imprez
masowych

.......................

12

Biuletyn

zima /2007

[

spis treści

]

fot. A. Brzoza

2

Biuletyn

zima 2007

omysł wolontariatu w Ta−
trzańskim Parku Narodo−
wym budzi szereg kontro−
wersji.Wiele osób zastana−
wia się, czy nie jest to przy−
padkiem próba powrotu do

koncepcji Straży Ochrony Przyrody
i snuje wizje zintensyfikowania aktyw−
ności filanców na szlakach, a zwłasz−
cza poza nimi. Są i tacy, którzy w ra−
mach spiskowej teorii dziejów szu−
kają w programie remedium na pró−
bę likwidacji gospodarstw pomocni−
czych czy też inicjatywy, w ramach
której kilku „przyjaciół” TPN będzie
mogło poszaleć na nartach w zimie
lub „prężyć” się w lecie, udając funk−
cjonariuszy Służby Parku.

Wypowiedzi te niewiele mają

wspólnego z rzeczywistością, a ich
autorzy powinni w końcu zrozumieć,
że w TPN nie istnieje żadna wyspe−
cjalizowana komórka powołana do

P

...w TPN

nie istnieje żadna

wyspecjalizowana

komórka powołana

do tworzenia ciągle

nowych strategii walki

z turystami...

Wolontariat

w ramach programu International Vi−
sitor Leadership Program. Jest to ini−
cjatywa finansowana w całości przez
rząd USA, a jej celem jest konfronta−
cja różnych grup zawodowych z do−
świadczeniami amerykańskimi. Wi−
zyta dała możliwość zapoznania się
z wieloma aspektami funkcjonowa−
nia amerykańskich parków narodo−
wych, w tym z zasadami działania
wolontariatu. Kwestia ta zwracała
szczególną uwagę wszystkich uczest−
ników wyjazdu, głównie ze względu
na wyraźny kontrast pomiędzy funk−
cjonowaniem wolontariatu w polskich
i amerykańskich parkach narodo−
wych. Źródeł tego kontrastu należy
szukać w przepisach polskiego pra−
wa, do którego dopiero w czerwcu
2003 r. włączono przepisy dotyczą−
ce wolontariatu. Wydaje się, że brak
większej aktywności wolontariuszy
w polskich parkach narodowych jest
również spowodowany z jednej stro−
ny brakiem inicjatywy jednostek od−
powiedzialnych za ochronę przyro−
dy, z drugiej zaś wynika z błędne−
go wizerunku parków narodowych
utożsamianych z instytucjami wrogo

Wolontariat

dla Tatr

fot. K. Baldy

fot. S. Ziobrowski

tworzenia ciągle nowych strategii
walki z turystami.

* * *

Źródłem idei „Wolontariatu dla

Tatr” jest popularność tego typu dzia−
łań w innych krajach, a zwłaszcza USA.
Na przełomie kwietnia i maja ubieg−
łego roku, niżej podpisany wraz z gru−
pą 6 pracowników innych parków
przebywał w Stanach Zjednoczonych

3

Biuletyn

zima 2007

nastawionymi do jakichkolwiek ini−
cjatyw.

Działalność większości jednostek

zarządzających gruntami federalny−
mi w USA opiera się w większym
lub mniejszym stopniu na pracy wo−
lontariuszy. Nie jest to wyłącznie ame−
rykańska domena, ponieważ idea ta
jest powszechnie wykorzystywana
w służbie ochrony przyrody w wie−
lu innych krajach Europy i świata.

O popularności wolontariatu w USA

łatwo można się przekonać, odwie−
dzając stronę National Park Service
(www.nps.gov). Zwraca uwagę fakt,
że każda, najmniejsza nawet jed−
nostka prezentuje na niej jakiś pro−
gram skierowany do wolontariuszy.

Jeden z ciekawszych przykładów

działalności w ramach wolontariatu
znajdziemy w Arapaho & Roosevelt
National Forests Pawnee National
Grassland. Jednostka ta współpracuje
z grupą około 200 wolontariuszy
zorganizowanych we własnych wo−
lontariackich strukturach. Współpracą
koordynuje wyznaczony pracownik,
wspomagany przez grupę wolonta−
riuszy. Kooperacja przebiega bez
większych zakłóceń, głównie dzięki
dobrej organizacji samych zaintere−
sowanych.

Wielokrotnie zadaje się nam py−

tania dotyczące charakteru zadań po−
wierzonych wolontariuszom. W tym
przypadku można również posłużyć
się przykładem Arapaho & Roose−
velt National Forests Pawnee Natio−
nal Grassland. Działający tam wolon−
tariusze mogą robić wszystko za
wyjątkiem zadań zarezerwowanych
dla policji. Nie mogą więc nakładać
mandatów karnych ani stosować
środków przymusu bezpośredniego.
Mogą natomiast wykonywać inne
czynności, począwszy od prac po−
rządkowych, a skończywszy na in−
formowaniu turystów o aktualnych
warunkach na szlakach turystycz−
nych. Wolontariusze pracują jako
przewodnicy, zajmują się dydakty−
ką, udzielają bieżących informacji
w punktach wejścia lub zajmują się
remontami szlaków turystycznych.

Warunkiem udziału w programie

jest odbycie trzydniowego szkolenia,
w ramach którego kandydaci uczą

się właściwych postaw wobec tury−
stów, reguł udostępniania szlaków
oraz zasad udzielania pierwszej po−
mocy.

Bardzo ciekawą inicjatywą sa−

mych wolontariuszy jest opracowa−
ny przez nich przewodnik. Jest to
wydawnictwo zawierające zasady
postępowania w różnych sytuacjach.
Znajdują się w nim także wiadomo−
ści o szlakach turystycznych oraz inne
przydatne informacje. Przewodnik
ten został również wydany w formie
książki i jest rozprowadzany jako wy−
dawnictwo komercyjne.

Wolontariusze działający na tere−

nie Arapaho & Roosevelt National
Forests Pawnee National Grassland
przepracowują rocznie około 27 000
roboczogodzin, co w przeliczeniu na
pieniądze stanowi równowartość
480 tys. dolarów.

* * *

Jak już wielokrotnie informowa−

liśmy, Tatrzański Park Narodowy
zamierza zainaugurować działalność
w ramach „Wolontariatu dla Tatr”
w pierwszej połowie 2007 r. Na ra−
zie akcja obejmie patrolowanie tras
narciarskich w rejonie Kasprowego
Wierchu. W sezonie letnim przewi−
dujemy poszerzenie zakresu działań
wolontariuszy, których zadania po−
legać będą na utrzymaniu czystości
i porządku na szlakach, promocji
ochrony przyrody, udzielaniu infor−
macji o zasadach udostępniania par−

ku, oraz monitorowaniu ruchu tury−
stycznego. Warunkiem udziału w pro−
gramie będzie odbycie kilkudniowe−
go szkolenia.

Ponieważ park nie ma większych

doświadczeń w pracy z wolontariu−
szami, oczekujemy, że w 2007 r. uda
się wyłonić liderów, którzy w kolej−
nych latach będą koordynować pro−
gram.

Na zakończenie przypominamy,

że osoby zainteresowane pracą w ra−
mach „Wolontariatu dla Tatr” mogą
liczyć na darmowe zakwaterowanie
oraz odzież ochronną. Park nie bę−
dzie natomiast ponosił kosztów wy−
żywienia ani dojazdów.

Osoby zainteresowane udziałem

w programie prosimy o kontakt za
pośrednictwem poczty e−mail pod
adresem: [e-mail]. Warun−
kiem udziału w projekcie jest wy−
słanie na adres Tatrzańskiego Parku
Narodowego formularza, który znaj−
duje się na stronie internetowej TPN
w dziale Turystyka, w zakładce Wo−
lontariat.

Osobom, które już nadesłały do

nas swoje zgłoszenia serdecznie dzię−
kujemy za zainteresowanie naszym
programem, jednocześnie prosząc
o cierpliwość – wszystkie wnioski zo−
staną wnikliwie przeanalizowane.

Szymon Ziobrowski

Wolontariusze będą informować
o zasadach udostępniania parku

Wolontariat

fot. A. Śliwiński

4

Biuletyn

zima 2007

iedy pisane są te słowa za
oknem wciąż krajobraz je−
sienny pomimo zimowej
pory. Śniegu jak na lekar−
stwo – licząc jednak na to,

że prawdziwa zima nadejdzie, pra−
gniemy Państwu przypomnieć zimo−
we zasady poruszania się w Tatrach.

* * *

Pieszą turystykę zimową w pol−

skich Tatrach możemy uprawiać na
wszystkich szlakach turystycznych
z wyjątkiem odcinków:

1) Przełęcz w Grzybowcu – Wyż−

nia Kondracka Przełęcz;

2) Dolina Tomanowa – Chuda

Przełączka;

3) Dolina Pięciu Stawów Polskich

– Świstówka Roztocka – Morskie
Oko.

Szlaki te są zamknięte w okresie

od 1 grudnia do 31 maja, a przy−
czyną zamknięć są względy przy−
rodnicze. Dzięki temu kozice mogą
w najtrudniejszych dla nich warun−
kach spokojnie korzystać z dużych
areałów parku.

Większość szlaków turystycz−

nych, na których uprawia się tury−
stykę zimową, nie jest dodatkowo
oznakowana. Prawie w całym parku
obowiązuje oznakowanie letnie, je−
dyny wyjątek to szlaki oznaczone
tyczkami kierunkowymi w okresie
zalegania pokrywy śnieżnej. Prze−
biegają one albo z odstępstwem od
przebiegu szlaku letniego, jak np.
dojście z Doliny Roztoki do schroni−

Większość szlaków

turystycznych,

na których uprawia

się turystykę zimową,

nie jest dodatkowo

oznakowana.

Prawie w całym

parku obowiązuje

oznakowanie letnie,

jedyny wyjątek

to szlaki oznaczone

tyczkami

kierunkowymi

w okresie zalegania

pokrywy śnieżnej.

ska w Dolinie Pięciu Stawów, albo
mniej więcej jak szlak letni w rejo−
nie Wyżniej Królowej Równi (tzw.
Karczmisko). Dlatego też szczególną
ostrożność należy zachować na szla−
kach położonych powyżej górnej
granicy lasu w okresie zalegania po−
krywy śnieżnej. Szlaki te nie są utrzy−
mywane, a znaki mogą być przykry−
te śniegiem. Z powyższych wzglę−
dów korzystanie z nich wymaga
dobrej orientacji w terenie.

Poruszanie się po TPN w zimie

wymaga uwzględniania zaleceń
wynikających z komunikatu o stop−
niu zagrożenia lawinowego oraz ko−
munikatu turystycznego Tatrzańskie−
go Parku Narodowego. Konieczna
jest umiejętność oceny zagrożenia
lawinowego w terenie. Treść komu−
nikatów znajduje się na naszych stro−
nach internetowych, można je tak−
że uzyskać w punktach informacji
turystycznej, przy głównych punk−
tach wejścia do parku oraz w schro−
niskach, a także dzwoniąc do TPN−u
lub TOPR−u. O stopniu zagrożenia
lawinowego w danym dniu informują
ponadto tablice znajdujące się przy
każdym punkcie wejścia do parku.
Decyzje o wyjściu na szlak turyści
podejmują samodzielnie.

Przypominamy, że szlaki nie są

zamykane w związku z występowa−
niem zagrożenia lawinowego jakie−
gokolwiek stopnia. Tylko niektóre
z nich mają inny przebieg niż w okre−
sie bezśnieżnym. Przykładem jest

K

Pieszo

i na nartach

Tatry zimą

fot. B. Chlipała

fot. A. Śliwiński

5

Biuletyn

zima 2007

5

Biuletyn

zima 2007

Jeżeli szlak został udostępniony

równocześnie dla turystyki pieszej
oraz narciarskiej, obowiązuje zasada
pierwszeństwa ruchu pieszego. Pa−
miętajmy, że „foczymy” pod warun−
kiem występowania pokrywy śnież−
nej, zabezpieczającej roślinność i gle−
bę przed oddziaływaniem narciar−
stwa. Uprawianie tego rodzaju tury−
styki również wymaga uwzględnia−
nia zaleceń wynikających z komunika−
tu o stopniu zagrożenia lawinowego.

Na koniec przypominamy, że

uprawianie zimowej turystyki pieszej
i narciarskiej na szlakach położonych
powyżej górnej granicy lasu może
odbywać się z niewielkim odstęp−
stwem od ich przebiegu. Odstępstwa
te mogą być jednak uwarunkowane
wyłącznie względami bezpieczeń−
stwa.

Bogusława Chlipała

odcinek drogi od Włosienicy do Mor−
skiego Oka – zaleca się, aby w okre−
sie zagrożenia lawinowego 3, 4 i 5
stopnia ruch turystyczny do schro−
niska odbywał się tzw. obejściem
zimowym.

Wybierając się na wysokogórskie

wędrówki w warunkach zimowych,
zaopatrzmy się w odpowiedni sprzęt,
a przed wyruszeniem w trasę przy−
pomnijmy sobie zasady jego używa−
nia. W każdym wypadku można roz−
ważyć wynajęcie uprawnionego prze−
wodnika.

* * *

Dla uprawiania turystyki narciar−

skiej udostępnione są wszystkie szla−
ki turystyczne, a ponadto szlaki nar−
ciarskie przebiegające na odcinkach:
1) szlaki jednokierunkowe:

a) Schronisko na Kalatówkach –
Dolne Kalatówki – Gonciska;

b) Rówieńki Kondrackie – droga
gospodarcza – Goryczkowa Ró−
wień Niżnia;
c) Rówieńki Kondrackie – droga
gospodarcza – Dolina Kondratowa;
d) Dolina Kondratowa – Rówień−
ki Kondrackie (dawna nartostrada).

2) szlaki dwukierunkowe:

a) Dolne Kalatówki – Rówieńki
Kondrackie;
b) FIS II – Dolina Goryczkowa –
trasa narciarska w Dolinie Gorycz−
kowej;
c) Dolina Kondratowa – Gorycz−
kowa Rówień Niżnia;
d) Dolina Kondratowa – Dolina
Goryczkowa – trasa narciarska
w Dolinie Goryczkowej;
e) Goryczkowa Rówień Wyżnia
– Myślenickie Turnie;
f) dawne trasy biegowe na Cyrhli.

Tatry zimą

fot. A. Śliwiński

6

Biuletyn

zima 2007

ajważniejsze zdarzenie
w 2006 roku, które bę−
dzie mieć istotne skutki
dla tatrzańskiej przyrody,
to decyzja ministra środo−
wiska z 24 czerwca do−

tycząca przebudowy kolei linowej
na Kasprowy Wierch. Poprzedziło ją
postanowienie burmistrza Zakopane−
go, że przebudowa kolei nie wyma−
ga sporządzenia raportu oddziaływa−
nia na środowisko. W reakcji na to
jedenaście organizacji ekologicznych
skierowało skargę do Komisji Euro−
pejskiej w Brukseli. 26 czerwca sta−
rosta tatrzański wydał pozwolenie na
przebudowę, która rozpoczęła się
już latem od modernizacji fundamen−
tów podpór. PKL rozpoczął nakaza−
ne przez ministra prace kompensa−
cyjne, zaskarżając jednak ich zasad−
ność do Wojewódzkiego Sądu Ad−
ministracyjnego w Warszawie. Wła−
ściwa modernizacja będzie przepro−
wadzona od maja do grudnia 2007
roku, chyba że Komisja Europejska

uzna zasadność skargi i powstrzyma
przebudowę.

Rozpoczęcie programu rewitali−

zacji zespołu dworsko−parkowego
w Kuźnicach to ukłon w stronę hi−
storii Doliny Bystrej i tej części gór.
Tędy wkraczało w Tatry pasterstwo,
tu rozwinęło się górnictwo i hutnic−
two żelaza. Kuźnice to dzieje Homo−
lacsów i Zamoyskich, zaczątki Mu−
zeum Tatrzańskiego, ale także lecz−
nictwa, turystyki i narciarstwa. Kuź−
nice wreszcie to początki inżynierii
komunalnej Zakopanego – wodo−
ciągi, które tu powstały liczą sobie
100 lat, a elektrownia ponad 80. Od−
nowa reliktów dawnych Kuźnic to
przypomnienie i odświeżenie tych
dziejów. Do końca 2007 roku pow−
staną tu dwa muzea: historii turysty−
ki, przewodnictwa, taternictwa, nar−
ciarstwa i ratownictwa oraz dziejów
eksploracji gospodarczej i ratowania
przyrody Tatr przez Władysława Za−
moyskiego. Na tak ambitny program
mógł sobie pozwolić park dzięki
zyskom w Gospodarstwie Pomocni−
czym TPN i bardzo znaczącej dota−
cji z funduszów europejskich (3,7
mln zł w ramach programu ZPORR).

Paweł Skawiński

Dyrektor TPN

Fakty, które przejdą do historii

Tatrzański Park Narodowy
w 2006 roku

Na tak ambitny

program mógł sobie

pozwolić park

dzięki zyskom

w Gospodarstwie

Pomocniczym TPN

i bardzo znaczącej

dotacji

z funduszów

europejskich.

N

Tatry zimą

fot. T. Zwijacz Kozica

7

Biuletyn

zima 2007

tej zimy obowiązywać
będą nowe zasady ru−
chu narciarskiego w re−
jonie Kasprowego Wier−

chu i Kotła Goryczkowego. W po−
równaniu do aktualnie obowiązują−
cych regulacji przewiduje się nastę−
pujące zmiany.

Jednokierunkowe nartostrady Do−

lina Kondratowa – Rówieńki Kon−
drackie oraz Dolina Kondratowa –
Dolina Goryczkowa – trasa narciar−
ska w Dolinie Goryczkowej zostaną
udostępnione jako szlaki narciarskie,
przy czym pierwszy z wymienionych
szlaków będzie przeznaczony wy−
łącznie do zjazdu, drugi zaś będzie
szlakiem dwukierunkowym.

Jednokierunkowy szlak narciarski

biegnący na trasie: FIS II – Dolina
Goryczkowa – trasa narciarska w Do−
linie Goryczkowej, zostanie udostęp−
niony jako szlak dwukierunkowy.

Na polanie Kalatówki zostanie

wyznaczony szlak narciarski, który
połączy pólko narciarskie w Suchym
Żlebie z nartostradą Dolne Kalatów−
ki – Gonciska.

Zimowe dojście do dolnej stacji

kolei krzesełkowej w Dolinie Gorycz−
kowej zostanie udostępnione jako
szlak turystyczny zimowy. Szlak ten
będzie dostępny tylko w okresie fun−
kcjonowania kolei krzesełkowej.

Wszystkie nartostrady i szlaki nar−

ciarskie zostaną oznakowane w te−
renie pomarańczowymi kierunkow−
skazami oraz nowymi piktograma−
mi.

Zarządzenie dyrektora TPN w spra−

wie ruchu pieszego, rowerowego
oraz uprawiania narciarstwa na tere−

Wszystkie nartostrady

i szlaki narciarskie zostaną oznakowane

w terenie pomarańczowymi kierunkowskazami

oraz nowymi piktogramami.

nie Tatrzańskiego Parku Narodowe−
go, zawierające aktualną regulację
ruchu narciarskiego na terenie par−
ku dostępne jest na naszej stronie

Zmiany w organizacji ruchu narciarskiego

w rejonie Kasprowego Wierchu

Od

internetowej w BIP TPN w zakładce
Akty prawne.

Bogusława Chlipała

Szymon Ziobrowski

Tatry zimą

fot. B. Chlipała

8

Biuletyn

zima 2007

W połowie 2006 r. Tatrzański Park Narodowy
podpisał umowę z Tatrzańskim Ochotniczym
Pogotowiem Ratunkowym, na mocy której
ten ostatni zobowiązał się do montażu
i naprawy sztucznych ułatwień (kotew,
łańcuchów, karabinków) na szlakach
turystycznych, wykonywania (dwa razy
do roku) przeglądów stanu zabezpieczeń
szlaków oraz bieżącego ich monitoringu.

U

mowa została zawarta na okres od 1 czerwca
2006 r. do 31 grudnia 2006 r. Wszelkie mate−

riały (karabinki, łańcuchy, kotwy) dostarczał TPN.

TOPR wykonał szereg prac, w tym: w rejonie

Orlej Perci wymieniono 626 karabinków oraz
4 kotwy, w Żlebie Kulczyńskiego 112 karabin−
ków, 3 kotwy oraz 19 metrów łańcucha, na Szpi−
glasowej Przełęczy 18 karabinków oraz 2 kotwy,
a na szlaku Morskie Oko – Świstówka Roztocka
– Dolina Pięciu Stawów Polskich – zlikwidowano
łańcuch. Na szlaku na Rysy wymieniono 41 kara−
binków oraz 1 kotwę. W Tatrach Zachodnich do
wymiany nadawały się łącznie 93 karabinki, w tym
24 na dojściach do Jaskini Mylnej oraz Smoczej
Jamy, 11 na szlaku prowadzącym na Małołączniak
przez Kobylarzowy Żleb oraz 58 na Giewoncie.

Liczymy, że i w kolejnych latach podobne po−

rozumienia będą zawierane – współpraca przy
remoncie sztucznych ułatwień okazała się pomy−
słem trafionym i układała się bez zarzutu. Chcie−
libyśmy, aby pracownicy TOPR−u pomagali rów−
nież w usuwaniu nieczystości na szlakach wyso−
kogórskich oraz w innych trudno dostępnych
miejscach. Zanieczyszczenie takich rejonów jest
nieznaczne, dlatego też każdy śmieć zalegający
w stromym żlebie budzi wyjątkowo negatywne
wrażenia estetyczne.

(sz)

W

ostatnich miesiącach przez fora internetowe, prze−
toczyły się informacje dotyczące usuwania stałych

punktów asekuracyjnych w Tatrach Zachodnich. Wyja−
śniamy więc, że TPN przystąpił jedynie do inwentary−
zacji istniejących dróg wspinaczkowych w rejonach nie−
udostępnianych dla taternictwa. Chcemy poznać skalę
i intensywność nielegalnej penetracji w tych rejonach
z uwzględnieniem przemian, jakie zachodzą w środowi−
sku przyrodniczym. Działania, o których mowa, stworzą
podstawy dla nowoczesnego zarządzania ruchem wspi−
naczkowym w TPN.

Nasze szczególnie zainteresowanie budzi działalność

komercyjna, która ma miejsce w opisywanych rejonach.
Tego typu aktywność z całą stanowczością potępiamy
i będziemy wyciągać surowe konsekwencje we wszyst−
kich przypadkach tego typu naruszeń.

(sz)

Wspinaczkowa

inwentaryzacja

Porozumienie

TOPR –TPN

Rozmaitości

fot. B. Chlipała

fot. A. Śliwiński

9

Biuletyn

zima 2007

Podstawowym

celem było

bowiem dążenie

do zabezpieczenia

szałasów

przed całkowitym

zniszczeniem.

Szałasy

październiku ubieg−

łego roku TPN za−

mieścił w „Tygodni−
ku Podhalańskim”

ogłoszenie, w którym

prosił o kontakt wła−

ścicieli szałasów położonych w Ta−
trach. Część z tych obiektów nigdy

W

Rozmaitości

z zabytków. Na tej podstawie TPN
podjął decyzję o przeprowadzeniu
jeszcze w 2006 r. najpilniejszych re−
montów. Kolejne będą wykonywa−
ne sukcesywnie w kolejnych latach.

We wszystkich przypadkach, w

których uda się skontaktować z wła−
ścicielem, pytamy w pierwszej ko−
lejności o zgodę na remont. Jedno−
cześnie podejmowane są próby ure−
gulowania stanu prawnego. Nie jest
to łatwe, ponieważ właściciel musi
posiadać dokumenty potwierdzają−
ce stan prawny.

(sz)

nie została wykupiona, toteż park za−
interesowany jest uregulowaniem za−
szłości. Regulacje prawne nie były
przy tym główną inspiracją dla pod−
jętych działań. Podstawowym celem
było bowiem dążenie do zabezpie−
czenia szałasów przed całkowitym
zniszczeniem. Większość z nich po−
padała w ostatnich latach w ruinę,
a park, jak się do tej pory wydawało,
nie miał możliwości ponoszenia na−
kładów finansowych na remonty pry−
watnych obiektów.

Na szczęście okazało się, że taka

możliwość istnieje, a to za przyczyną
ustawy o ochronie zabytków i opie−
ce nad zabytkami. Zdecydowana
większość szałasów wpisana jest
bowiem do rejestru zabytków i pod−
lega szczególnej ochronie prawnej.
Obowiązek utrzymania i konserwa−
cji spoczywa przede wszystkim na
właścicielach. Ustawa przewiduje
jednak, że organy administracji pu−
blicznej są zobowiązane do zapobie−
gania zagrożeniom mogącym spo−
wodować uszczerbek dla wartości
zabytków oraz do udaremniania nisz−
czenia i niewłaściwego korzystania

fot. A. Śliwiński

W połowie listopada udało się wywieźć stertę
śmieci, głównie złomu, z Doliny Suchej
Kasprowej. Śmieci te to efekt uboczny
działalności Kolei Linowej. Gromadziły się
tu od początku istnienia kolejki.  

W

ywieziona obecnie sterta ułożona została

w 2001 roku, w trakcie próby posprzątania do−

liny. Ilość i rozmiar zanieczyszczeń, jakie wówczas
znaleziono przekroczyły śmiałe wyobrażenia. Uzna−

Sucha Kasprowa

wysprzątana

no wówczas, że próba wyniesienia tych śmieci
z miejsca pozbawionego nie tylko drogi dojazdowej,
ale i w miarę wygodnej ścieżki dojściowej, może
okazać się szkodliwa dla przyrody i niebezpieczna
dla ludzi. Zadecydowano, że najlepszym rozwiąza−
niem będzie transport lotniczy. Obowiązek usunię−
cia śmieci z Suchej Kasprowej znalazł się wśród prac
kompensacyjnych wyznaczonych Polskim Kolejom
Linowym. Zgodnie z decyzją ministra prace porząd−
kowe miały być wykonane jednak dopiero po za−
kończeniu modernizacji kolejki na Kasprowy Wierch.

Kiedy końcem października w Tatrach, w związ−

ku z ćwiczeniami polskich żołnierzy wyjeżdżających
na misję do Afganistanu, pojawiły się wojskowe śmi−
głowce uznano, że skoro ktoś zadecydował, że woj−
skowi piloci i tak muszą szkolić się w lataniu nad
parkiem narodowym, dobrze by było, aby przy oka−
zji wywieźli śmieci. Dzięki temu śmieci będą krócej
zanieczyszczać obszar ochrony ścisłej, a  w przyszłym
roku nad Tatrami będzie mniej hałasu. Śmieci spa−
kowano do 14 specjalnie uszytych worów transpor−
towych o pojemności 1200 litrów i 1 grudnia prze−
transportowano na Kalatówki, skąd zostały zwiezio−
ne samochodem ciężarowym. Na wiosnę, gdy zejdą
śniegi, konieczne będzie jednak ponowne sprząta−
nie Doliny Suchej Kasprowej.

Tomasz Zwijacz Kozica

fot. J. Polak

10

Biuletyn

zima 2007

zięki pięknej i długiej jesieni udało się do−
kończyć remont tatrzańskich szlaków. W tym
roku, dzięki uzyskaniu pozytywnej opinii
Rady Parku, zaczęto stosować do utwardza−
nia nawierzchni dróg i ścieżek materiał po−

chodzący spoza parku. W roku 2006 w wyniku zmian
organizacyjnych Tatrzańskiego Parku Narodowego za−
dania remontów szlaków przeszły z działu Społecznych
Funkcji Parku o Działu Ochrony Przyrody. Zmiana ta
miała na celu zwrócenie większej uwagi na ochronę przy−
rody w trakcie remontu szlaków.

Przede wszystkim zależało nam na powstrzymaniu

niekorzystnych zmian, takich jak wydeptywanie wzdłuż
szlaków w przypadku złego doboru nawierzchni czy też
obchodzenie niewygodnych miejsc (np. zbyt wysokich
stopni). Zapobiec temu ma stosowanie w szerszym za−
kresie potykaczy i ostrewek.

Udało się wyeliminować rozkopywanie potoków

i rejonów przy szlakach, aby pozyskać kruszywo – spro−
wadzono je ze żwirowni położonych w zlewni Dunaj−
ca. Dzięki niemu wyremontowano drogę w Dolinie Ko−
ścieliskiej oraz szlak na Rusinową Polanę od strony
Wierch Porońca. Zachowano przy tym zgodność kruszy−
wa z podłożem, a więc na podłożu węglanowym stoso−

wano kruszywo wapienne, a na krystalicznym – grani−
towe.

Rozwiązaliśmy problem utrzymania górnego odcin−

ka zejścia z Jaskini Mroźnej. Dzięki wykonaniu schodów
drewnianych ułożonych na belkach zrezygnowano ze
stosowania progów drewnianych i kamiennych, wko−
pywanych w niestabilne podłoże. W przyszłym roku
przeprowadzona zostanie analiza, czy takie rozwiązanie
zdaje egzamin. Jeśli tak, to tego typu konstrukcje zasto−
sowane zostaną na stromych odcinkach szlaków poni−
żej górnej granicy lasu.

W ramach prac remontowych przebudowano odci−

nek szlaku Kuźnice – Boczań oraz uzupełniono braki
i wyrwy na szlaku Kuźnice – Kalatówki.

Na całej drodze Kiry – Hala Pisana wypełniono dziu−

ry i dokonano mechanicznej stabilizacji powierzchni oraz
zamontowano potykacze (200 szt.), mające zapobie−
gać rozdeptaniu wzdłuż szlaku.

W Morskim Oku pracowano nad dostosowaniem sze−

rokości szlaku biegnącego dookoła stawu do intensywno−
ści ruchu turystycznego, a także naprawiono jego odcinki
pod moreną po prawej stronie. Naprawiono też uszkodzo−
ne kawałki szlaku do Dolinki za Mnichem, jak również
pobocze drogi Włosienica – Morskie Oko (m.in. napra−
wa odwodnienia drogi, do czego wykorzystano korytka
odwadniające z rozebranego parkingu na Włosienicy).

Na drodze leśnej Wierch Poroniec – Goły Wierch

położono nową nawierzchnię granitową oraz założono
drewniane krawężniki, a na szlaku przy kaplicy na Wik−
torówkach (odcinek od strony Zazadniej) schody skon−
struowano tak, aby nie powstawały w nich dziury.

Aby powstrzymać proces erozji dolnego odcinka

szlaku Adamica – Gładkie Upłaziańskie – Chuda Turnia,
zastosowano progi drewniane, a w górnym odcinku usta−
lono jego przebieg oraz zastosowano potykacze.

Przy szlakach w rejonie Doliny Waksmundzkiej usu−

nięto gałęzie zasłaniające światło szlaku.

W przyszłości podczas remontów szlaków większą

uwagę zwracać się będzie na zahamowanie procesów
antropogenicznych przebiegających wzdłuż szlaków, zo−
stanie także dokonana analiza tego niekorzystnego zja−
wiska.

Józef Chowaniec

Po pierwsze –

nie szkodzić

D

Szlak Goły Wierch przed remontem

...i ten sam szlak po wykonaniu niezbędnych prac

W przyszłości

podczas remontów szlaków

większą uwagę zwracać się

będzie na zahamowanie

procesów antropogenicznych...

Rozmaitości

fot. J. Chowaniec

fot. J. Chowaniec

11

Biuletyn

zima 2007

Obfite opady śniegu w Tatrach
i Zakopanem na początku
listopada 2006 r. postawiły pod
znakiem zapytania powodzenie
prac rewitalizacyjnych
w Kuźnicach. Na szczęście
druga połowa listopada
bardziej przypominała wiosnę
niż późną jesień. Dzięki temu
udało się nadrobić znaczną
część opóźnień.

C

oraz lepiej wyglądają Kuźnice.
Głównie dzięki ukończeniu za−

sadniczych prac remontowych wo−
zowni, kuźni, dwóch dworków i karcz−
my (która wbrew swej nazwie, przez
najbliższe lata pełnić będzie wyłącz−
nie funkcję mieszkalną) oraz roze−
braniu bunkra dotychczasowej stacji
transformatorowej. Ukończono rów−
nież większość prac przy elewacji
spichlerza. Przeciąga się natomiast
adaptacja wnętrz tego budynku do
potrzeb wystawienniczych. Ogólny
wygląd zespołu dworsko−parkowe−
go, rewitalizowanego dzięki finan−
sowemu wsparciu Unii Europejskiej
oraz Zintegrowanego Programu Ope−
racyjnego Rozwoju Regionalnego,
psują jeszcze wykopy wokół odsła−
nianych i odtwarzanych fundamen−
tów dworu Homolasców.

Tam, gdzie przed 150 laty stał

dwór, powstanie platforma widoko−
wa, na którą będą prowadzić dwu−
biegowe schody. Miejsce to służyć
ma organizacji imprez plenerowych.
Konstrukcja fundamentów pozwoli
jednak w nieokreślonej bliżej przy−
szłości na odbudowę dworu.

Początek grudnia wprawdzie

sprzyjał budowniczym, ale nie zmie−
niło to faktu, że stan zaawansowa−
nia robót w stosunku do planów na
rok 2006 r. wyniósł około 70 proc.,
natomiast w stosunku do całego,
zaplanowanego na dwa lata przed−
sięwzięcia jest to około 30 proc.

(tzk)

Kuźnice

wyładniały

Rozmaitości

Dworek po remoncie

Dworek przed rozpoczęciem prac

Karczma po remoncie

fotografie A. Chmielowska

Dworek po remoncie

Dworek przed rozpoczęciem prac

Karczma przed rozpoczęciem prac

12

Biuletyn

zima 2007

W

ostatnim czasie coraz częściej spotykamy
się z pytaniami – czasem wręcz żalem –

dlaczego posiadając czasowe zameldowanie lub
będąc właścicielem działki na terenie gmin poło−
żonych w granicach parku lub sąsiadujących, trzeba
opłacać bilety wstępu. Czy np. sam fakt posiada−
nia własności nie powinien zwalniać z koniecz−
ności kupowania biletu?

Ustawa o ochronie przyrody zwalnia z obo−

wiązku wnoszenia opłat za wstęp mieszkań−
ców gmin położonych w granicach parku naro−
dowego. Zgodnie z ustawą o ewidencji ludności
i dowodach osobistych pobytem stałym jest za−

1

grudnia 2006 r. wszedł w życie

nowy regulamin organizacyjny TPN.

Zmian dokonano w ramach Działu Spo−
łecznych Funkcji Parku. Polegały one
na powołaniu nowego stanowiska, któ−
rego pracownik będzie odpowiedzial−
ny m.in za sprawy związane z uzgad−
nianiem projektów studiów uwarunko−
wań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gmin oraz miejsco−
wych planów zagospodarowania prze−
strzennego, uzgadnianie lub opiniowa−
nie warunków zabudowy i zagospo−
darowania terenu oraz pozwoleń na bu−
dowę, określanie zasady kształtowania
krajobrazu oraz prawidłowe kształtowa−
nie elementów małej architektury.

Dla kogo

bilety?

Zmiany

organizacyjne

T

atrzański Park Narodowy zyskał kolejny sta−
ry−nowy budynek. Dawna dróżniczówka przy

drodze do Morskiego Oka, koło Wodogrzmotów
Mickiewicza, jako własność skarbu państwa na
terenie parku narodowego – zgodnie z ustawą
o ochronie przyrody – przeszła w zarząd TPN.
Dyrektor Paweł Skawiński zamierza, po wyre−
montowaniu budynku, urządzić w nim punkt in−
formacji dla turystów ze sprzedażą wydawnictw
parkowych. Dyżury mogliby tam pełnić emery−
towani ratownicy lub przewodnicy.

Dróżniczówka

T

rwa zima. W tym okresie w TPN organizowanych jest wie−
le imprez o charakterze rekreacyjno−sportowym. Przypo−

minamy, że zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 27 Ustawy o ochronie
przyrody organizacja imprez w parku narodowym wymaga
zgody dyrektora.

Organizacja imprez masowych

w parku narodowym

mieszkanie w określonej miejscowości pod
oznaczonym adresem z zamiarem stałego prze−
bywania. Nie odpowiada natomiast użytemu
w ustawie o ochronie przyrody sformułowaniu
„mieszkańców gmin” samo zameldowanie na po−
byt czasowy, ponieważ w myśl cytowanej już usta−
wy pobytem czasowym jest przebywanie bez
zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego w innej
miejscowości pod oznaczonym adresem lub
w tej samej miejscowości, lecz pod innym adre−
sem.

A zatem uprawnione do bezpłatnego wej−

ścia na teren parku są osoby, które w dowodzie
osobistym posiadają wpis stałego zameldowa−
nia na terenie gmin: Zakopane, Kościelisko, Po−
ronin, Bukowina Tatrzańska.

Rozmaitości

fot. M. i T. Zwijacz Kozica

Zespół redakcyjny: Paulina Kołodziejska, Szymon Ziobrowski; Współpraca: działy merytoryczne Tatrzańskiego Parku Narodowego;
Wydawca: Tatrzański Park Narodowy; Adres redakcji: Tatrzański Park Narodowy, ul. Chałubińskiego 42a, 34−500 Zakopane,
[e-mail]