Teoria rozwoju

psychospołecznego

E. Eriksona

Wykład 3

Erikson jest przedstawicielem
młodszego pokolenia psychoanalizy.
Przyjął część założeń Freuda (m.in.
założenie o istnieniu id, ego i
superego), ale uzupełnił podejście
Freuda o analizę wpływu czynników
społecznych na rozwój osobowości.

Główne założenia teorii

Eriksona

1. To, w jaki sposób się rozwijamy zależy w dużej mierze od

naszych relacji z otoczeniem

2. Rozwój człowieka składa się z poszczególnych etapów, na

których rozwijająca się jednostka musi rozwiązać

określone zadania (dylematy rozwojowe). Rozwój jest

procesem ciągłym i obejmuje kryzysy.

3. Pozytywne rozwiązanie dylematu rozwojowego (kryzysu)

w danej fazie ułatwia rozwiązanie kolejnych dylematów

rozwojowych (kryzysów).

4. Jeśli kryzys zostanie pozytywnie rozwiązany, wykształca

się pozytywna cecha, która jest pomocna w późniejszym

życiu. Cechy te Erikson określa mianem „cnót”.

5. Każdy nieprzezwyciężony kryzys odbija się echem w

kolejnych etapach życia jednostki, utrudniając jej

przechodzenie następnych kryzysów.

6. Możliwa jest jednak kompensacja niepomyślnie

rozwiązanych dylematów rozwojowych w późniejszym

okresie życia (np. przez terapię bądź autoterapię).

Fazy rozwojowe wg E.

Eriksona

Wiek (w

przybliżeni

u)

Dylemat

rozwojowy

Pomyślne

rozwiązani

e

Niepomyśln

e

rozwiązani

e

„cnota”

1-1,5 r.ż

Ufność vs

nieufność

podstawow

e poczucie

bezpieczeń

stwa

niepewnoś

ć, lęk

nadzieja

1,5 – 3 r.ż

Autonomia

vs wstyd i

zwątpienie

Postrzegani
siebie jako
podmiotu
zdolnego

do
Kontrolowa

ni
a własnego
ciała oraz
sprawcy
działania

poczucie

niezdolnośc

i do

kontrolowa

nia

przebiegu

zdarzeń

siła woli

Fazy rozwojowe wg E.

Eriksona

Wiek (w

przybliżeniu)

Dylemat

rozwojowy

Pomyślne

rozwiązanie

Niepomyślne

rozwiązanie

„Cnota”

3 – 6 r. ż

inicjatywa vs

poczucie winy

zaufanie do

siebie jako

inicjatora i

twórcy

brak poczucia

własnej

wartości

poczucie

kierunku i

celu

6 lat – okres

dojrzewania

kompetencja

vs poczucie

niższości

opanowanie

podstawowyc

h

umiejętności

intelektualnyc

h i

społecznych

brak pewności

siebie,

poczucie

klęski

uznanie dla

formy

Fazy rozwojowe wg E.

Eriksona

Wiek (w

przybliżeniu)

Dylemat

rozwojowy

Pomyślne

rozwiązanie

Niepomyślne

rozwiązanie

„Cnota”

adolescencja

tożsamość vs

pomieszanie

ról

poczucie

siebie jako

osoby

poczucie

fragmentacji

własnego Ja,

niejasne

poczucie

siebie

wierność

sobie i

własnym

ideałom

wczesna

dorosłość

intymność vs

izolacja

zdolność do

nawiązywania

bliskich więzi i

zaangażowani

a wobec

innych

poczucie

osamotnienia

i separacji,

zaprzeczanie

potrzebie

bliskości

miłość (jako

postawa)

Fazy rozwojowe wg E.

Eriksona

Wiek (w

przybliżeniu)

Dylemat

rozwojowy

Pomyślne

rozwiązanie

Niepomyślne

rozwiązanie

„Cnota”

średnia

dorosłość

wielkodusznoś

ć vs

zaabsorbowani

e sobą
(generatywnoś

ć vs stagnacja)

skierowanie

trosk poza Ja

– na rodzinę,

społeczeństw

o, przyszłe

pokolenia

troska

wyłącznie o

siebie, brak

orientacji na

przyszłość

opiekuńczość

późna

dorosłość

integralność

vs rozpacz

poczucie

pełni,

podstawowa

satysfakcja z

życia

poczucie

bezsensu

życia,

rozczarowanie

mądrość

Style przywiązania wg J.

Bowlbiego

1. Styl bezpieczny
2. Styl lękowo – unikający
3. Styl lękowo – ambiwalentny

2 aspekty tożsamości

1. Tożsamość indywidualna (osobista)
2. Tożsamość społeczna

Rodzaje tożsamości wg. E.

Eriksona

1. Typ integracji całościowej
2. Typ integracji totalnej
3. Typ integracji rozproszonej i

pomieszanej