Tęcza

Chyba najbardziej znane i najczęstsze zjawisko optyczne i

meteorologiczne. Występujące w postaci charakterystycznego

łuku, widocznego gdy Słońce oświetla krople wody w atmosferze.

Tęcza powstaje w wyniku rozszczepienia światła załamującego

się wewnątrz kropli wody (np. deszczu) o kształcie zbliżonym do

kulistego.

Światło widzialne jest dostrzegalną wzrokiem częścią widma

promieniowania elektromagnetycznego i w zależności od

długości fali postrzegane jest w różnych barwach.

Kiedy światło słoneczne przenika przez kropelki deszczu,

woda rozprasza światło białe na składowe o różnych

długościach fal (różnych barwach), i oko ludzkie postrzega

łuk składający się z sześciu kolorów:

czerwony

,

pomarańczowy

,

żółty

,

zielony

,

niebieski

i

fioletowy

.

Halo

To zjawisko, zachodzące w atmosferze ziemskiej, to

świetlisty, biały lub tęczowy (wewnątrz

czerwony

, na

zewnątrz

fioletowy

), pierścień widoczny wokół słońca lub

księżyca. Zjawisko wywołane jest załamaniem na

kryształach lodu i odbiciem wewnątrz tych kryształów,

lodu znajdującego się w chmurach pierzastych lub we

mgle lodowej. Najczęściej występuje tzw. małe halo o

rozmiarze kątowym 22°.

Krąg parheliczny

Krąg parheliczny jest bladym, białym pasem opasującym

całe niebo, przecinającym słońce. Powstaje w wyniku odbicia

się światła od pionowych ścianek kryształów lodowych w

chmurach piętra wysokiego. Ten typ halo występuje nieco

rzadziej od innych. Rzadko zdarza się zaobserwować pełny

okrąg, częściej jego fragmenty.

Parhelion

Inaczej zwany słońcem pobocznym. Jest to jasna plama

światła, powstającą zazwyczaj na przecięciu halo 22° oraz

kręgu parhelicznego. Występuje często po obu stronach

słońca. Szczególnie dobrze jest widoczne, gdy słońce jest

nisko nad horyzontem.

Słońca poboczne są jednym z najczęściej obserwowanych

typów halo. Powstają one w wyniku załamania się

promieni słonecznych na kryształach lodu opadających w

pozycji poziomej, podobnie jak opadające liście. W

sprzyjających warunkach, gdy znajdujemy się ponad

chmurami możliwe jest niekiedy dostrzeżenie podsłońca i

towarzyszących mu parhelionów. Zjawisko takie było

obserwowane także w halo powstającym wokół Księżyca.

Słup słoneczny

Jest to kolumna świetlna powstająca w wyniku odbicia

światła nisko położonego Słońca lub innego źródła

światła na powierzchni uporządkowanych swobodnym

opadaniem kryształów lodu. Najłatwiej jest go

zaobserwować tuż przed wschodem Słońca lub tuż po

jego zachodzie. Przybiera wtedy formę świetlnej

kolumny, na ogół zabarwionej czerwonawo,

przemieszczającej się wraz z ruchem Słońca

Gloria

To występowanie barwnych pierścieni wokół cienia

obserwatora widocznego na tle chmur lub mgły, przy czym

niebieski

pierścień ma mniejszą średnicę od

czerwonego

.

Widmo Brockenu

Zwane również mamidłem górskim oraz zjawiskiem Brockenu.

Rzadkie zjawisko optyczne spotykane w górach. Polega na

zaobserwowaniu własnego cienia na chmurze znajdującej się

poniżej obserwatora. Zdarza się, że cień obserwatora otoczony

jest glorią.

Zjawisko obserwowane jest najczęściej w wyższych górach w

warunkach, gdy obserwator znajduje się na linii pomiędzy

Słońcem a chmurą. Daje ponadto efekt pozornego powiększenia

cienia obserwatora – projekcja naturalnej wielkości cienia

obserwatora na tle oddalonych gór sprawia, iż wydaje się on

powiększony.

Opisał je po raz pierwszy Johann Esaias Silberschlag.

Nazwa zjawiska pochodzi od szczytu Brocken w górach

Harz, gdzie było ono obserwowane.W Polsce zjawisko to

było obserwowane w Tatrach i Karkonoszach.

Wśród taterników istnieje przesąd, mówiący, że

człowiek, który zobaczył widmo Brockenu, umrze w

górach. Ujrzenie zjawiska po raz trzeci "odczynia

urok", co więcej - szczęśliwiec może się czuć w

górach bezpieczny po wsze czasy.

Refrakcja

Zmiana kierunku rozchodzenia się fali (załamanie fali)

związana ze zmianą jej prędkości, gdy przechodzi do

innego ośrodka. Zmiana prędkości powoduje zmianę

długości fali, a częstotliwość pozostaje stała. Refrakcje

obserwujemy np. w wodzie.

Wieniec

To zjawisko zachodzi wówczas, gdy Słońce lub Księżyc są

przesłonięte cienką, półprzeźroczystą warstwą chmury lub

mgły. Zwykle ma postać barwnej poświaty wokół tarczy,

niebieskiej

od strony wewnętrznej,

czerwonej

na

zewnątrz. Często poświata jest otoczona słabo

zabarwionymi, koncentrycznymi kręgami o tym samym

układzie barw, niekiedy pojawiają się tylko pierścienie, a

poświata nie występuje. Wieńce powstają wskutek

dyfrakcji światła w warstwie chmury lub mgły.

Miraż

Czyli inaczej fatamorgana. Zjawisko powstania pozornego

obrazu odległego przedmiotu w wyniku różnych

współczynników załamania światła w warstwach powietrza
o różnej temperaturze i gęstości. Początkowo fatamorganą

nazywano miraże pojawiające się w Cieśninie Mesyńskiej,

gdzie są one najefektowniejsze. W Polsce pojawiają się na

Pustyni Błędowskiej oraz na Wyżynie Śląskiej. Miraże

dzielą się na 2 rodzaje – miraż dolny i górny.

Miraż dolny obserwuje się pod horyzontem. Decydującym

czynnikiem warunkującym jego powstawanie jest dostatecznie

silne nagrzanie dużej powierzchni podłoża. Promienie świetlne są

wówczas zakrzywiane w górę, ku chłodniejszemu, gęstszemu

powietrzu. Sytuacja taka ma na przykład miejsce na obszarach

pustynnych. Zakrzywione promienie docierają do oka obserwatora

pozornie z innego kierunku co wywołuje powstanie obrazu

zwierciadlanego. Podobnie powstaje miraż obserwowany na

rozgrzanej drodze.

Miraż górny to zjawisko załamania występujące

wielokrotnie w kolejnych warstwach powietrza, powodujące

że światło rozchodzi się po linii krzywej. Jeżeli obserwator

znajdzie się w miejscu, gdzie dochodzi światło odbite od

statku, to na przedłużeniu promieni wpadających do jego

oka, zobaczy prosty obraz statku na tle nieba.

Nazwa fatamorgana pochodzi od imienia wróżki

Morgany Le Fay, której przypisywano zdolność

wywoływania miraży.

Iryzacja

Czyli tęczowanie, ubarwienie strukturalne. To zjawisko

optyczne polegające na powstawaniu tęczowych barw w

wyniku interferencji światła białego odbitego od

przezroczystych lub półprzezroczystych ciał składających się z

wielu warstw substancji o różnych własnościach optycznych.

Występuje m.in. na powierzchni minerałów, macicy perłowej,

plamach cieczy (np. benzyny), bańkach mydlanych, a czasem

w atmosferze – na chmurach.

Asteryzm

Zjawisko optyczne polegające na pojawieniu się wąskich

smug świetlnych układających się w kształt gwiazdy na

powierzchni kamieni szlachetnych, zwłaszcza szlifowanych.

Zjawisko to powodowane jest przez obecność w sieci

krystalicznej minerału inkluzji.