PODSTAWOWE OBOWIĄZKI W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA

I HIGIENY PRACY

Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników

poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków
pracy,
a w szczególności jest on obowiązany:

•

organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i
higieniczne warunki

pracy,

•

zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz
zasad

bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia

usunięcia

uchybień w tym zakresie oraz kontrolować

wykonanie tych poleceń,

•

zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń

wydawanych

przez organy nadzoru nad warunkami pracy,

•

zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

1

Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:

• organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami

bezpieczeństwa
i higieny pracy,

• dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie

zgodnie
z przeznaczeniem,

• organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając

zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami
zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska
pracy,

• dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia

technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich
stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,

• Egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad

bezpieczeństwa i higieny pracy,

• zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną

nad pracownikami.

2

PODSTAWOWE OBOWIĄZKI W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA

I HIGIENY PRACY

Pracownik jest obowiązany:

• znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w

szkoleniu i instruktażu z tego zakresu ,

• wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w

tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,

• dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o

porządek i ład w miejscu pracy,

• stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych

środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego,

zgodnie z ich przeznaczeniem,

• poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym

zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,

• niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie

pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz

ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w

rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,

• współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków

dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

3

PODSTAWOWE OBOWIĄZKI W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA

I HIGIENY PRACY

W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom

bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie
dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego
praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik
ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o
tym niezwłocznie przełożonego.

Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego,

powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej
sprawności

psychofizycznej

w

przypadku,

gdy

jego

stan

psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i
stwarza zagrożenie dla innych osób.

4

PODSTAWOWE OBOWIĄZKI W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA

I HIGIENY PRACY

POMIESZCZENIA PRACY

Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy powinny

zapewniać spełnienie wymagań bezpieczeństwa i higieny
pracy, z uwzględnieniem rodzaju wykonywanej pracy,
stosowanych technologii oraz czasu przebywania pracowników
w tych pomieszczeniach.

Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w

pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej
13 m

3

wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m

2

wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez urządzenia
techniczne, sprzęt itp.).

5

Wysokość pomieszczenia stałej pracy nie może być mniejsza

niż:

3 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu nie występują

czynniki szkodliwe

dla zdrowia,

3,3 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są

prace mogące

powodować występowanie substancji

szkodliwych dla zdrowia.

6

POMIESZCZENIA PRACY

W pomieszczeniach stałej pracy należy zapewnić oświetlenie

dzienne, chyba że jest to niemożliwe lub niewskazane ze względu
na technologię produkcji, a na stosowanie oświetlenia wyłącznie
elektrycznego

pracodawca

uzyskał

zgodę

właściwego

państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydaną w
porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy.

Wymagania technioczno-budowlane w tym zakresie określa

współczynnik powierzchni okien do powierzchni podłogi
minimum 1/8.

7

POMIESZCZENIA PRACY

W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę

odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i
wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie niższą
niż 14°C, chyba że względy technologiczne na to nie
pozwalają.

W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka

praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura
nie może być niższa niż 18°C.

8

POMIESZCZENIA PRACY

STANOWISKA PRACY

Na stanowiskach pracy należy zapewnić wynikającą z technologii

powierzchnię

oraz

odpowiednie

urządzenia

pomocnicze

przeznaczone na składowanie materiałów, wyrobów, przyrządów,
narzędzi i odpadów.

Pracodawca zatrudniający pracowników niepełnosprawnych

powinien zapewnić dostosowanie stanowisk pracy oraz dojść do
nich

-

do

potrzeb

i możliwości tych pracowników, wynikających ze zmniejszonej
sprawności.

9

POMIESZCZENIA HIGIENICZNO-SANITARNE

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom

pomieszczenia
i urządzenia higieniczno-sanitarne, których rodzaj, ilość i
wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych
pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz
warunków,

w

jakich

ta praca jest wykonywana.

10

MASZYNY I INNE URZĄDZENIA TECHNICZNE

Maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być tak

konstruowane
i budowane, aby zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
w szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami, działaniem
niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem
elektrycznym, nadmiernym hałasem, szkodliwymi wstrząsami,
działaniem

wibracji

i

promieniowania

oraz

szkodliwym

i

niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy.

Maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają tych

wymagań, wyposaża się w odpowiednie zabezpieczenia.

W przypadku gdy konstrukcja zabezpieczenia jest uzależniona

od lokalnych warunków użytkowania, wyposażenie maszyny lub
innego urządzenia technicznego w odpowiednie zabezpieczenia
należy
do obowiązków pracodawcy.

11

Maszyny i inne urządzenia techniczne, powinny spełniać

wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii,
określone w Polskich Normach i właściwych przepisach, przez
cały okres ich użytkowania.

Montaż, eksploatacja i obsługa maszyn powinny być zgodne

z dokumentacją techniczno-ruchową.

Niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w

maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają
wymagań dotyczących oceny zgodności.

12

MASZYNY I INNE URZĄDZENIA TECHNICZNE

Elementy ruchome i inne części maszyn, które w razie

zetknięcia się z nimi stwarzają zagrożenie, powinny być do
wysokości co najmniej 2,5 m od poziomu stanowiska pracy
osłonięte lub zaopatrzone w inne skuteczne urządzenia
ochronne, z wyjątkiem przypadków, gdy spełnienie tych
wymagań nie jest możliwe ze względu na funkcję maszyny.

Pasy, łańcuchy, taśmy, koła zębate i inne elementy układów

napędowych oraz części maszyn zagrażające spadnięciem,
znajdujące się nad stanowiskami pracy lub przejściami na
wysokości ponad 2,5 m od poziomu podłogi, powinny być
osłonięte co najmniej od dołu trwałymi osłonami.

13

MASZYNY I INNE URZĄDZENIA TECHNICZNE

Maszyny nabyte przed dniem 1 stycznia 2003 r. powinny

być,
w terminie do dnia 1 stycznia 2006 r., dostosowane do
minimalnych wymagań dotyczących maszyn, określonych w
rozdziale 3. Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30
października

2002

r.

w

sprawie

minimalnych

wymagań

dotyczących

bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania
maszyn przez pracowników podczas pracy.

14

MASZYNY I INNE URZĄDZENIA TECHNICZNE

Każde stanowisko pracy wyposaża się w element

sterowniczy przeznaczony do zatrzymywania całej maszyny
lub niektórych jej części, w zależności od rodzaju zagrożenia
tak, aby maszyna była bezpieczna.

Układ sterowania przeznaczony do zatrzymywania maszyny

powinien mieć pierwszeństwo przed układem sterowania
przeznaczonym do jej uruchamiania.

Zasilanie energią odpowiednich napędów maszyny powinno

być odłączane w przypadku zatrzymania maszyny lub jej
niebezpiecznych części.

15

MASZYNY I INNE URZĄDZENIA TECHNICZNE

W przypadku wystąpienia ryzyka bezpośredniego kontaktu z ruchomymi

częściami maszyn, mogącego powodować wypadki, stosuje się osłony lub
inne urządzenia ochronne, które zapobiegałyby dostępowi do strefy
zagrożenia lub zatrzymywałyby ruch części niebezpiecznych.

Osłony i urządzenia ochronne:
   powinny mieć mocną (trwałą) konstrukcję;
   nie mogą stwarzać zagrożenia;
   nie mogą być łatwo usuwane lub wyłączane ze stosowania;
   powinny być usytuowane w odpowiedniej odległości od strefy

zagrożenia;

   nie powinny ograniczać pola widzenia cyklu pracy urządzenia;
  powinny umożliwiać wykonywanie czynności obsługi i konserwacji,

pozostawiając jedynie ograniczony dostęp do obszaru, gdzie praca ma być
wykonywana, w miarę możliwości bez zdejmowania osłon i urządzeń
zabezpieczających;

powinny ograniczać dostęp tylko do niebezpiecznej strefy pracy

maszyny.

16

MASZYNY I INNE URZĄDZENIA TECHNICZNE

Oceniany

problem

(maszyna)

Weryfikacja

zgodności Z /

NZ

Proponowane

zmiany

Założony

termin

realizacji

Szacunkowy

koszt

dostosowania

Czy osłony i urządzenia ochronne:

mają mocną
(trwałą)
konstrukcję;

nie stwarzają
zagrożenia;

nie są być łatwo
usuwane lub
wyłączane ze
stosowania;

usytuowane są
w odpowiedniej
odległości

od

strefy
zagrożenia;

Fragment listy sprawdzającej dostosowanie maszyny do wymagań minimalnych w zakresie wyposażenia

w osłony

i urządzenia ochronne

17

MASZYNY I INNE URZĄDZENIA TECHNICZNE

W przypadku gdy bezpieczne użytkowanie maszyn jest

uzależnione od warunków, w jakich są one instalowane,
pracodawca powinien poddać maszyny; wstępnej kontroli po ich
zainstalowaniu, a przed przekazaniem do eksploatacji po raz
pierwszy; kontroli po zainstalowaniu na innym stanowisku pracy
lub w innym miejscu.

Pracodawca powinien zapewnić, aby maszyny narażone na

działanie warunków powodujących pogorszenie ich stanu
technicznego, co może spowodować powstawanie sytuacji
niebezpiecznych, poddane były;

  wymaganej okresowej kontroli
 specjalnej kontroli, w przypadku możliwości pogorszenia

bezpieczeństwa związanego z maszyną, a będącego wynikiem;
prac modyfikacyjnych, zjawisk przyrodniczych, wydłużonego czasu
postoju maszyny, niebezpiecznych uszkodzeń oraz wypadków przy
pracy.

 

18

MASZYNY I INNE URZĄDZENIA TECHNICZNE

Wyniki tych kontroli rejestruje się i przechowuje do

dyspozycji zainteresowanych organów, zwłaszcza nadzoru i
kontroli warunków pracy, przez okres 5 lat od dnia
zakończenia tych kontroli, o ile przepisy nie stanowią inaczej.

Jeżeli maszyny są użytkowane poza terenem zakładu pracy,

w miejscu ich użytkowania powinien być dostępny dokument
potwierdzający przeprowadzenie ostatniej kontroli maszyny.

19

MASZYNY I INNE URZĄDZENIA TECHNICZNE

INSTALACJE ENERGETYCZNE

 

Urządzenia i instalacje energetyczne

powinny być

eksploatowane tylko przez upoważnionych pracowników z
zachowaniem postanowień określonych w instrukcjach
eksploatacji.

Prace przy urządzeniach i instalacjach energetycznych

mogą

być

wykonywane

tylko

przy

zastosowaniu

sprawdzonych metod i technologii.

Dopuszcza się wykonywanie prac przy zastosowaniu

nowych

metod

i technologii, pod warunkiem wykonywania tych prac w
oparciu
o opracowane specjalnie dla nich instrukcje.

20

PROCESY PRACY

 
Pracodawca

jest

obowiązany

stosować

środki

zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom
związanym z wykonywaną pracą, w szczególności:

utrzymywać w stanie stałej sprawności urządzenia

ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla zdrowia czynniki
środowiska pracy oraz urządzenia służące do pomiarów tych
czynników,

przeprowadzać, na swój koszt, badania i pomiary

czynników

szkodliwych

dla

zdrowia,

rejestrować

i

przechowywać

wyniki

tych

badań

i pomiarów oraz udostępniać je pracownikom.

21

Pracodawca rejestruje wyniki wykonywanych badań i

pomiarów, wpisując je na bieżąco do rejestru wyników badań i
pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowisku
pracy oraz do kart pomiarów czynników szkodliwych dla
zdrowia.

Rejestry oraz karty przechowywane są przez okres 40 lat.

22

PROCESY PRACY

W razie stwierdzenia u pracownika objawów wskazujących

na powstawanie choroby zawodowej, pracodawca jest
obowiązany, na podstawie orzeczenia lekarskiego, w terminie
i na czas określony w tym orzeczeniu, przenieść pracownika
do innej pracy nie narażającej go na działanie czynnika, który
wywołał te objawy.

23

PROCESY PRACY

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym

w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie
posiłki

i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych.

Pracodawca

zapewnia;

posiłki

wydawane

ze

względów

profilaktycznych, w formie jednego dania gorącego oraz napoje,
których rodzaj i temperatura powinny być dostosowane do warunków
wykonywania pracy.

Jeżeli pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze

względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze
względów organizacyjnych, może zapewnić w czasie pracy
korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych, bądź
przyrządzanie posiłków przez pracownika we własnym zakresie z
otrzymanych produktów.

24

PROCESY PRACY

Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby prace, przy

których

istnieje

możliwość

wystąpienia

szczególnego

zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, były wykonywane
przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia asekuracji.

25

PROCESY PRACY

WYKAZ PRAC, KTÓRE POWINNY BYĆ WYKONYWANE PRZEZ CO NAJMNIEJ 2 OSOBY (wyciąg)

1. Prace wykonywane wewnątrz zbiorników, kotłów, silosów i urządzeń technologicznych,

w tym prace w zbiornikach otwartych, które nie pozwalają na bezpośredni kontakt

wizualny co najmniej z jednym pracownikiem.

2. Prace w pomieszczeniach, w których występują gazy lub pary trujące, żrące albo

duszące, przy których wykonywaniu wymagane jest stosowanie środków ochrony

indywidualnej...

...18. Prace wykonywane w pobliżu nie osłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub

ich części, znajdujących się pod napięciem...

...29. Prace wykonywane na wysokości powyżej 2 m w przypadkach, w których wymagane

jest zastosowanie środków ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości...

...44. Prace przy ogłuszaniu zwierząt w zakładach przemysłu mięsnego...

 

26

PROCESY PRACY

Pracodawca

powinien

określić

szczegółowe

wymagania

bezpieczeństwa
i higieny pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych,
a zwłaszcza zapewnić:

  bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu

osób,
  odpowiednie środki zabezpieczające,
  instruktaż pracowników obejmujący w szczególności:
  imienny podział pracy,
  kolejność wykonywania zadań,
  wymagania bezpieczeństwa pracy przy poszczególnych

czynnościach.

27

PROCESY PRACY

Przez prace szczególnie niebezpieczne rozumie się prace;

roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe
prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego
części, prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń
technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach
zamkniętych, prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych,
prace na wysokości oraz prace określone jako szczególnie
niebezpieczne w innych przepisach dotyczących bezpieczeństwa
i higieny pracy lub w instrukcjach eksploatacji urządzeń i
instalacji, a także inne prace o zwiększonym zagrożeniu lub
wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez
pracodawcę jako szczególnie niebezpieczne.

Pracodawca jest obowiązany do ustalenia i aktualizowania

wykazu prac szczególnie niebezpiecznych występujących w
zakładzie pracy.

28

PROCESY PRACY

W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na

działanie substancji i czynników rakotwórczych, pracodawca jest
obowiązany

zastępować

te

substancje

i

czynniki

mniej

szkodliwymi dla zdrowia lub stosować inne dostępne środki
ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim
wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

 
Pracodawca jest obowiązany rejestrować wszystkie rodzaje prac

w

kontakcie

z

substancjami

i

czynnikami

o

działaniu

rakotwórczym,
a także z substancjami i czynnikami o prawdopodobnym działaniu
rakotwórczym.

29

PROCESY PRACY

Jeżeli procesy pracy powodują występowanie czynników rakotwórczych,

pracodawca powinien podjąć przedsięwzięcia w kierunku zastąpienia

tych procesów innymi, w których czynniki te nie występują. Jeżeli nie

jest to możliwe, należy:

  ograniczyć do minimum liczbę pracowników narażonych na te czynniki
  ograniczyć do minimum występowanie tych czynników w środowisku

pracy,

 zapewnić stosowanie środków ochrony zbiorowej, a gdy narażenie nie

może być zlikwidowane w inny sposób - środków ochrony indywidualnej,

 zapewnić stosowanie przez pracowników wymagań higieny, a w

szczególności niedopuszczanie do spożywania posiłków, picia i palenia

tytoniu w miejscach pracy,

 określić w instrukcjach odpowiednie zasady postępowania w razie

powstania

nieprzewidzianych

sytuacji

powodujących

poważne

zagrożenia dla pracowników,



zapewnić oznaczenie miejsc stwarzających ryzyko dla zdrowia

pracowników związane z występowaniem czynników rakotwórczych,

poprzez umieszczenie w miejscach narażenia pracowników na te

czynniki

odpowiednich

napisów

i znaków ostrzegawczych.

30

PROCESY PRACY

Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie

uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia.

Pracodawca jest obowiązany przenieść do innej pracy

kobietę w ciąży:

  zatrudnioną przy pracy wzbronionej kobietom w ciąży,
 w

razie

przedłożenia

orzeczenia

lekarskiego

stwierdzającego,

że

ze względu na stan ciąży nie powinna wykonywać

pracy dotychczasowej.

31

PROCESY PRACY

Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o

pracę przy wykonywaniu lekkich prac.

Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia,

zdrowia
i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie może
utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.

32

PROCESY PRACY

SUBSTANCJE CHEMICZNE

Stosowanie

niebezpiecznych

substancji

chemicznych

jest

dopuszczalne

pod

warunkiem

zastosowania

środków

zapewniających pracownikom ochronę ich zdrowia i życia.

Niedopuszczalne jest stosowanie materiałów i procesów

technologicznych

bez

uprzedniego

ustalenia

stopnia

ich

szkodliwości dla zdrowia pracowników i podjęcia odpowiednich

środków profilaktycznych.

Niedopuszczalne jest stosowanie substancji chemicznych nie

oznakowanych w sposób widoczny i umożliwiający ich identyfikację.

Niedopuszczalne jest stosowanie niebezpiecznych substancji

chemicznych

nie

posiadających

kart

charakterystyki

tych

substancji,

a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym

działaniem, pożarem lub wybuchem.

33

Osoba stosująca substancję niebezpieczną lub preparat

niebezpieczny ma obowiązek zapoznania się z kartą
charakterystyki.

Karta

charakterystyki

substancji

niebezpiecznej

lub

preparatu niebezpiecznego stanowi zbiór informacji o
niebezpiecznych właściwościach substancji lub preparatu
oraz zasadach i zaleceniach ich bezpiecznego stosowania.

Jest przeznaczona przede wszystkim dla użytkowników

prowadzących działalność zawodową w celu umożliwienia im
podjęcia w miejscu pracy środków niezbędnych do
zapewnienia bezpieczeństwa oraz ochrony zdrowia człowieka
i środowiska.

Niedopuszczalne jest stosowanie w działalności zawodowej

substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych bez
posiadania karty charakterystyki.

SUBSTANCJE CHEMICZNE

34

WYPADKI PRZY PRACY

Wypadek przy pracy, to;

•zdarzenie nagłe
•wywołane przyczyną zewnętrzną
•związane z pracą
•powodujące uraz

Pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia

na to pozwala, powinien poinformować niezwłocznie o
wypadku swojego przełożonego.

35

Za

śmiertelny

wypadek przy pracy uważa się wypadek, w

wyniku którego nastąpiła śmierć w miejscu wypadku lub w
okresie nie przekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.

 
Za

ciężki

wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku

którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, mianowicie: utrata
wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub inne uszkodzenie
ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje
organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu,
trwała choroba psychiczna, trwała, całkowita lub znaczna
niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe poważne
zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.

 
Za

zbiorowy

wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu

w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

36

WYPADKI PRZY PRACY

W razie wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany podjąć

niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić
udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalenie
w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy oraz
zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.

 

Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie powiadomić właściwego

inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym
wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał
wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany
za wypadek przy pracy.

Kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego

organu
o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub
nie przedstawia wymaganej dokumentacji, podlega grzywnie do 180
stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności.

37

WYPADKI PRZY PRACY

Do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku pracodawca
ma obowiązek zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób
wykluczający:

  dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych,
 uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń

technicznych, które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane,

 dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń

technicznych, jak również zmiany położenia innych przedmiotów,
które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego
okoliczności.

38

WYPADKI PRZY PRACY

Zgodę na uruchomienie maszyn i innych urządzeń

technicznych lub dokonanie zmian w miejscu wypadku wyraża
pracodawca, po dokonaniu oględzin miejsca wypadku oraz po
sporządzeniu, jeśli zachodzi potrzeba, szkicu lub fotografii
miejsca wypadku.

W sytuacji zaistnienia wypadku śmiertelnego, ciężkiego lub

zbiorowego zgodę tę wyraża pracodawca po uzgodnieniu z
właściwym inspektorem pracy i prokuratorem.

Dokonywanie zmian w miejscu wypadku bez uzyskania zgody,

jest dopuszczalne, jeżeli zachodzi konieczność ratowania osób
lub mienia albo zapobieżenia grożącemu niebezpieczeństwu.

39

WYPADKI PRZY PRACY

Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku zespół
powypadkowy jest obowiązany przystąpić do ustalenia
okoliczności
i przyczyn wypadku, a w szczególności:
  dokonać oględzin miejsca wypadku,
  jeżeli jest to konieczne, sporządzić szkic lub wykonać

fotografię

miejsca

wypadku,

  przesłuchać poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na

to pozwala,
  przesłuchać świadków wypadku,
  zasięgnąć opinii lekarza,
  zebrać inne dowody dotyczące wypadku,
  dokonać kwalifikacji prawnej wypadku,
  określić wnioski i środki profilaktyczne.

40

WYPADKI PRZY PRACY

Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich

i

zbiorowych

pracodawca

niezwłocznie

doręcza

właściwemu

inspektorowi pracy.

Protokół

powypadkowy

wraz

z

pozostałą

dokumentacją

powypadkową pracodawca przechowuje przez 10 lat.

Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich

i zbiorowych, zawierający ustalenia naruszające uprawnienia
pracownika albo nieprawidłowe wnioski profilaktyczne, może być
zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora pracy, z
uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn
wypadku.

41

WYPADKI PRZY PRACY

Świadczenia

określone

w

ustawie

nie

przysługują

pracownikowi, gdy wyłączną przyczyną wypadku przy pracy
było udowodnione naruszenie przez pracownika przepisów
dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez
niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Świadczenia określone w ustawie nie przysługują również

pracownikowi, który będąc pod wpływem alkoholu środków
odurzających, bądź psychotropowych przyczynił się w
znacznym stopniu do wypadku przy pracy.

42

WYPADKI PRZY PRACY

NADZÓR NAD WARUNKAMI PRACY

Nadzorem i kontrolą Państwowej Inspekcji Pracy są objęci

wszyscy pracodawcy oraz inne podmioty, na rzecz których
jest świadczona praca przez osoby fizyczne.

Inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy uprawnieni są

do przeprowadzania bez uprzedzenia kontroli przestrzegania
przepisów

prawa

pracy,

w

szczególności

stanu

bezpieczeństwa

i

higieny

pracy,

o każdej porze dnia i nocy.

Kontrolę przeprowadza się po okazaniu legitymacji

służbowej.

43

Inspektor pracy ma prawo m.in.:
 swobodnego wstępu na teren oraz do obiektów i pomieszczeń

podmiotów kontrolowanych,

 przeprowadzania oględzin obiektów, stanowisk pracy, maszyn i

urządzeń oraz przebiegu procesów technologicznych i pracy,

 żądania od pracodawcy, pisemnych i ustnych informacji w

sprawach objętych kontrolą oraz wzywania i przesłuchiwania

tych osób,

 żądania okazania dokumentów dotyczących budowy lub

modernizacji oraz uruchomienia zakładu pracy, dokumentacji

technicznej i technologicznej, wyników ekspertyz, badań i

pomiarów dotyczących produkcji bądź innej działalności

zakładu,

 żądania od pracodawcy przedłożenia akt osobowych oraz

dokumentów związanych z zatrudnianiem pracowników,

 sporządzania niezbędnych dla kontroli odpisów lub wyciągów z

dokumentów, a w razie potrzeby zażądania tego od podmiotu

kontrolowanego,

 sprawdzania tożsamości osób wykonujących pracę.

44

NADZÓR NAD WARUNKAMI PRACY

W razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy właściwe
organy Państwowej Inspekcji Pracy uprawnione są m.in. do:

  w wypadku gdy naruszenie dotyczy przepisów i zasad

bezpieczeństwa
i higieny pracy - nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień
w ustalonym w nakazie terminie,

 nakazania: wstrzymania prac, skierowania do innych prac

pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy wbrew
obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych
lub

niebezpiecznych

albo

pracowników

lub

innych

osób

dopuszczonych do pracy przy pracach niebezpiecznych, jeżeli
pracownicy ci lub osoby nie posiadają odpowiednich kwalifikacji,

 nakazania pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę,

a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi,

45

NADZÓR NAD WARUNKAMI PRACY