Pomiar wyników

gospodarczych

Produkt Krajowy Brutto

PKB

– suma dóbr i usług finalnych wytworzonych

na terytorium danego kraju przez krajowe i
zagraniczne środki wytwórcze.

PKB

– jest strumieniem nowych produktów w ciągu

roku lub kwartału.

Istnieją trzy metody liczenia PKB:

1. Suma produkcji w różnych gałęziach produkcji.

2. Suma wydatków na dobra i usługi różnych podmiotów

gospodarczych.

3. Suma dochodów uzyskanych przez różne grupy wytwarzające

PKB

Wszystkie trzy metody liczenia PKB muszą dać

taki sam wynik ponieważ:

Po pierwsze:

wydatki na produkty i usługi są równe dochodom czynników produkcji,
gdyż zgodnie z założeniem gospodarstwa domowe przeznaczają całe
swoje dochody na zakup towarów;

Po drugie:

dochody czynników produkcji są równe wartości wyprodukowanych
produktów i usług, gdyż zgodnie z założeniem – przedsiębiorstwa
przeznaczają całe swoje dochody na zakup (opłacenie) czynników
produkcji;

Po trzecie:

wydatki na produkty i usługi są równe wartości wyprodukowanych
produktów i usług,gdyż zgodnie z założeniem – gospodarstwa domowe
kupują produkty i usługi wytwarzane przez krajowe przedsiębiorstwa.

PKB =

produkcji

= Σ wartości dodanej

= Σ dóbr finalnych

Wartość dodana

wartość globalną

pomniejszyć o

Jeżeli

Zużycie pośrednie

Sumę wartości dodanej tj.PKB

otrzymamy

Wartość dodana

Wartość globalna

– jest to suma wartości produktów i

usług wytworzonych w danym kraju, w danym roku.

Zużycie pośrednie

– obejmuje zużyte materiały,

surowce i półfabrykaty potrzebne do wytworzenia
produktów.

Suma wartości dodanej

– to przyrost wartości dóbr

będący rezultatem danego procesu produkcji.

Dobra finalne (końcowe)–

to dobra nabyte

przez ostatecznego użytkownika.

Są to dobra konsumpcyjne zakupione przez
gospodarstwa domowe albo dobra inwestycyjne
(kapitałowe) nabyte przez przedsiębiorstwa.

Cechą charakterystyczną dóbr inwestycyjnych
(finalnych) jest to, że nie zużywają się w całości w
jednym cyklu wytwórczym.

PKB nie będzie sumą wartości sprzedanych towarów przez
rolnika, młynarza, piekarza i handlowca:

PKB ≠ 2+3+4+8+10 ≠ 27

Tylko

PKB będzie sumą wartości, którą oni dołożyli do kupionych
surowców niezbędnych do wyprodukowania chleba czyli:

PKB = suma wartości dodanej (WD) = 2+1+1+4+2 = 10

PKB = suma dóbr finalnych=10

2. PKB =

wydatków

Y= K+I+G+X

Y – PKB
K- konsumpcja
I- inwestycje
G – wydatki rządowe
X – eksport netto

PKB

Konsumpcja –

wydatki

gospodarstw

domowych na

Konsumpcja –

wydatki

gospodarstw

domowych na

Inwestycje – suma

wydatków

przedsiębiorstw na

fabryki, maszyny,

wyposażenie i zapasy

oraz wydatki

gospodarstw domowych

na zakup mieszkań

Inwestycje – suma

wydatków

przedsiębiorstw na

fabryki, maszyny,

wyposażenie i zapasy

oraz wydatki

gospodarstw domowych

na zakup mieszkań

Zakupy

państwowe-

wydatki władz

państwowych na

dobra i usługi

(szkolnictwo,

budowy dróg,

produkcja sprzętu

wojskowego)

Zakupy

państwowe-

wydatki władz

państwowych na

dobra i usługi

(szkolnictwo,

budowy dróg,

produkcja sprzętu

wojskowego)

dobra

konsumpcyj
ne trwałego

użytku

dobra

konsumpcyj
ne trwałego

użytku

dobra

konsumpcyjn

nietrwałego

użytku

dobra

konsumpcyjn

nietrwałego

użytku

usługi

Inwestyc

je w

kapitał

trwały

Inwestyc

je w

kapitał

trwały

Zapasy

Inwestycje

mieszkanio

Inwestycje

mieszkanio

Inwestycje

nie

mieszkaniow

Inwestycje

nie

mieszkaniow

Eksport

netto-

eksport

minus import

Eksport

netto-

eksport

minus import

3. PKB =

dochodów

Uwaga metodologiczna:

„przy obliczaniu PKB metodą sumowania dochodów należy
uwzględnić jedynie te dochody, które powstają w związku z
wytwarzaniem produktów i usług”

Zgodnie z wprowadzoną definicją – dochodami nie są:

– darowizny – gdyż dochód ten nie powstał w czasie produkcji;
– płatności transferowe – tj. emerytury, renty, różnego rodzaju stypendia, zasiłki i

inne

płatnościami z budżetu.

Płatności transferowe:

–

płatności te nie wiążą się z koniecznością świadczenia w zamian jakiejś

usługi nie są dochodami z tytułu udziału w procesie produkcji;

– z tego powodu nie powinny być uwzględniane w rachunku PKB.

Podatki pośrednie i subsydia

Celem zapewnienia jednakowych rezultatów przy wykorzystaniu

poszczególnych

metod konieczne jest dokonanie korekt związanych z podatkami pośrednimi
i subsydiami.

Podatki pośrednie

– przedsiębiorstwa muszą przeznaczać część swoich przychodów ze sprzedaży na

zapłacenie podatków pośrednich, np.podatku od wartości dodanej (VAT) lub podatku
akcyzowego.

Subsydia

– natomiast subsydia otrzymywane z budżetu państwa oznaczają zwiększenie
przychodów przedsiębiorstw a w konsekwencji także wzrost wydatków na czynniki
produkcji.

Uwzględnienie podatków pośrednich i subsydiów
wymaga ujmowania wartości PKB w dwóch
kategoriach:

1. PKB w cenach rynkowych;
2. PKB w cenach czynników produkcji.

PKB w cenach czynników produkcji

– jest

miarą produkcji krajowej z pominięciem podatków
pośrednich i uwzględnieniem subsydiów.

PKB w cenach czynników produkcji =

=PKB w cenach rynkowych – podatki pośrednie + subsydia =

= Σ dochodów czynników produkcji

PKB w cenach czynników produkcji =

=PKB w cenach rynkowych – podatki pośrednie + subsydia =

= Σ dochodów czynników produkcji

Produkt Narodowy Brutto

Produkt Narodowy Brutto (PNB)–

jest miarą

łącznych dochodów osiąganych przez obywateli danego
kraju niezależnie od miejsca świadczenia usług przez
czynniki produkcji.

PNB w cenach czynników produkcji = PKB w cenach czynników produkcji +

dochody netto z tytułu własności za granicą

Dochody netto z tytułu własności za granicą

– to

różnica napływu dochodów z tytułu świadczenia usług
czynników produkcji za granicą nad odpływem
dochodów powstałych w wyniku świadczenia przez
cudzoziemców usług czynników produkcji w kraju.

Dochody netto z tytułu własności zagranicznych (+ czy
-)

dochody netto z tytułu własności zagranicznych nie zawsze przyjmują
wartości dodatnie

→ stąd PNB nie zawsze jest większe do wartości PKB.

Jeżeli PNB > PKB

oznacza to, że transfer dochodów z zagranicy, z tytułu
zaangażowanych tam czynników produkcji jest większy niż
transfer dochodów za granicę dokonywany przez
obcokrajowców, z tytułu zaangażowanych czynników produkcji
na terenie tego kraju

Jeżeli PNB < PKB

oznacza to, że transfer dochodów z zagranicy, z tytułu
zaangażowanych tam czynników produkcji jest mniejszy niż
transfer dochodów za granicę dokonywany przez
obcokrajowców, z tytułu zaangażowanych czynników produkcji
na terenie tego kraju.

Produkt Narodowy Netto

Produkt Narodowy Netto (PNN)

– równa się

produktowi narodowemu brutto po odjęciu amortyzacji
kapitału trwałego.

PNN w cenach czynników produkcji = Dochód narodowy (Y) =

PNB w cenach czynników produkcji - Amortyzacja

Dlaczego w praktyce częściej odwołujemy

się do PNB niż PNN?

pomimo tego, że kategoria PNN precyzyjniej niż PNB
odzwierciedla dochód powstający w gospodarce, w analizach
ekonomicznych częściej wykorzystuje się PNB

wiąże się to przede wszystkim z tym, że dokładne
oszacowanie amortyzacji w skali makroekonomicznej
nastręcza wiele trudności.