26.04.21

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

Zaburzenia struktury jądra

komórkowego oraz cykli podziałowych

komórki

Agata Sakowicz

Rodzaje mutacji

• Mutacje – są to nagłe , skokowe , bezkierunkowe zmiany w DNA , w wyniku

których pojawia się organizm zwany mutantem . Nowo powstałe zmiany w
organizmie , jeśli nastąpiły w komórkach płciowych ( gametach ) są przekazywane
z pokolenia na pokolenie . W zależności od rodzaju komórek , zachodzące w nich
mutacje dzielimy na :

• somatyczne – dotyczące komórek ciała
• generatywne – dotyczące gamet
• Przykładem mutacji somatycznej są np. nierówno zabarwione oczy człowieka , np.

jedno niebieskie , drugi brązowe lub część oka niebieska , część brązowa , albo
winogrona bez nasion , odmiany jabłoni i gruszy bez nasion ( te mutacje są
pożądane w praktyce rolnej ) .

• Mutacje somatyczne nie są dziedziczone i występują tylko u danego osobnika .

• W komórkach rozrodczych ( genetycznych ) zachodzić mogą mutacje :
• genowe – dotyczą zmian sekwencji nukleotydów w obrębie genu , czyli na małym

odcinku DNA (delecja, isnercja, substytucja (tranzycja, transwersja)

• chromosomowe - dotyczą zmian struktury chromosomów lub ich liczby
• genomowe – dotyczą zmian liczby chromosomów (utrata bądź zwiększenie

pojedynczych chromosomów lub zwielokrotnieniu całego genomu)

•

 

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

2

Mutacje chromosomowe

•

Mutacje Chromosomowe najczęściej są skutkiem nieprawidłowego Crossing Over.

•

Aneuploidy to osobniki lub komórki wykazujące odchylenia od diploidalnej liczby ( 2n )
chromosomów , przy czym odchylenia te dotyczą poszczególnych par chromosomów
homologicznych ; polegają np. na występowaniu dodatkowo jednego chromosomu ( 2n + 1 =
trisomik ) bądź braku jednego chromosomu ( 2n – 1 = monosomik ) .

•

Do patologicznych następstw takiego zjawiska należą m.in. u człowieka .

•

zespół Turnera brak w allosomach kobiet jednego chromosomu X – monosomia 2n – 1 ,
układ chromosomów płci XO ; objawy to bezpłodność , niedorozwój jajników , czemu mogą
towarzyszyć zaburzenia rozwojowe fizyczne i umysłowe

•

zespół Klinefeltera dodatkowy chromosom X w allosomach – trisomia 2n + 1 , układ
chromosomów płci XXX , objawy to niedorozwój jąder u mężczyzn , bezpłodność osobnika
eunuchoialny z niektórymi zewnętrznymi cechami żeńskimi , umysłowo normalny

•

zespół Downa wywołany trisomią chromosomów pary nr. 21 , objawy : chore osoby cechuje
niski wzrost, pojedyncza bruzda dłoniowa , szerokie skośne rozstawienie oczu z
charakterystyczną fałdą, duży spłaszczony język , wiotkie mięśnie , opóźniony rozwój
umysłowy i motoryczny . Mutacja ta występuje częściej u dzieci matek starszych ( ponad
40 – letnich )

•

Niektóre trisomie ( np. zachodzące w 13 lub 18 parze zespołu chromosomów ) są letalne.

•

Euploidy to osobniki lub komórki wykazujące odchylenia polegające na zwielokrotnieniu
( ponad 2n ) całej podstawowej liczby chromosomów ( genomu ) , np. 3n , 4n , 10n ... itd. Są
to tzw. polipoidy .

•

Częstym zabiegiem stosowanym u roślin jest poliploidyzacja . Polipidy wyróżniają się na
ogół wielkością i plennością . Są pożądane w praktyce rolniczej (np. pszenica , tytoń,
ziemniaki).

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

3

Mutacje genowe (punktowe)

•

Mutacje genowe ( punktowe ) powstają na poziomie DNA w wyniku
zmiany sekwencji nukleotydowej genu, a mianowicie :

•

tranzycji , czyli zmiany jednej zasady azotowej danego rodzaju
( purynowej lub pirymidynowej ) na drugą tegoż rodzaju np. guaniny na
adeninę,

•

transwersji, będącej zamianą zasady purynowej na pirymidynową bądź
odwrotnie

•

delecji, tj. wypadnięciu jednego nukleotydu (-ów)

•

insercji, tj. wstawienia dodatkowego nukleotydu (-ów)

•

W wyniku mutacji punktowych powstaje nowy allel genu. Efektem
dziedziczenia pojedynczych zmutowanych genów są tzw. bloki
metaboliczne prowadzące do zahamowania syntezy właściwego związku,
co z kolei prowadzi do anomalii w funkcjonowaniu organizmu. U
organizmów haploidalnych ( np. bakterii ) będzie to natychmiast
zauważane fenotypowo, natomiast u organizmów diploidalnych może nie
przejawiać się fenotypowo w powstającej heterozygocie. U człowieka
przykładem chorób spowodowanych mutacją jednego genu są: albinizm,
fenyloketonuria, anemia sierpowata, pląsawica Huntigtona

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

4

Zespół Downa

1

. Zespół Downa jest aberarcją chromosomową(chromosomopatią) charakteryzującą się obecnością

dodatkowego chromosomu 21 albo jego części, np. na skutek ttranslokacji chromosomowej. Objawy kliniczne
zależą od ilości dodatkowego materiału genetycznego chromosomu 21, a także od innych, nieokreślonych
czynników. Do aneuploidii może dojść na kilka różnych sposobów:

•

Trisomia 21 (47,XX,+21) jest spowodowana nondysjunkcą chromosomów w podziale mejotycznym. Zdarzenie
to prowadzi do powstania gamety (jaja lub plemnika) z nieprawidłową ilością chromosomów autosomalnych
równą 23 zamiast 22. Gdy dojdzie do zapłodnienia, powstała zygota ma 47 zamiast prawidłowych 46
chromosomów. Trisomia 21 chromosomu jest przyczyną około 95% przypadków zespołu Downa, z czego 88%
jest skutkiem nondysjunkcji w oogenezie, a w 8% w spermatogenezie

[7]

.

•

mozaicyzm - Trisomia 21 chromosomu ma początek w momencie zapłodnienia i wszystkie komórki
potomnego organizmu ją posiadają. Jednakże, możliwa jest sytuacja w której część komórek organizmu ma
prawidłową liczbę chromosomów, a część jest aneuploidalna. Określa się ją jako mozaicyzm i oznacza mos
46,XX/47,XX,+21 albo mos 46,XY/47,XY,+21. Do mozaicyzmu dochodzi na dwa sposoby: albo wskutek
nondysjunkcji na etapie wczesnych podziałów komórkowych w zdrowym zarodku, albo nondysjunkcji w
aneuploidalnym zarodku prowadzącej do powstania linii komórkowej z prawidłową liczbą chromosomów.
Procent aneuploidalnych komórek w przypadku mozaicyzmu jest bardzo zmienny; jest to przyczyna 1–2%
przypadków zespołu Downa.

2.

Trisomia 21 objawia się zespołem wad wrodzonych, z których większość (79%) to wady małe, nie wpływające
na jakość życia, określane też jako cechy dysmorficzne. Obok nich chorzy często mają też duże wady, np. wady
wrodzone serca– wymagające leczenia chirurgicznego. Stałymi cechami zespołu są uposledzenie umysłowe i
pierwotny niedobór odpowrności.

3. Objawy ogólne U noworodków z zespołem Downa występuje wiotkość mięsni spowodowana słabym ich

naprężeniem. Hipotonia mięśni częściowo odpowiada za tendencję do otwierania ust i wysuwania języka.
Występuje zwiększona ruchomość kończyn w stawach. Waga i wzrost są przeciętne przy urodzeniu, w okresie
dojrzewania może wystąpić nadwaga. Ostateczny wzrost jest niższy niż średnia w populacji.

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

5

Zespół Downa -diagnostyka

• Nawet przy użyciu najlepszych nieinwazyjnych metod badań przesiewowych stopień

wykrywalności wynosi 90%–95%, a wyniki fałszywie dodatnie stanowią 2%–5%. Wyniki
fałszywie dodatnie mogą być spowodowane obecnością ciąży mnogiej (bardzo rzadko
niewykrywanej przy zastosowaniu USG), nieprawidłowo ustalonym dniem ciąży lub
poziomem białek, który jest w rzeczywistości w normie.

• Wyniki dodatnie potwierdza się aminopunkcją lub wykonaniem biopsji kosmówkowej.

Amniopunkcja jest metodą inwazyjną polegającą na pobraniu płynu owodniowego od
matki i identyfikacji komórek płodu. Badanie w laboratorium może trwać kilka
tygodni, ale wykrywa ponad 99,8% wszystkich zaburzeń liczby chromosomów przy
bardzo rzadkich wynikach fałszywie dodatnich

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

6

Chroroba Huntingtona

1.

Postępująca choroba o.u.n. przebiegająca z typowymi zaburzeniami ruchowymi

2.

Rozpoznanie opiera się na rozpoznaiu klinicznym, pozytywnym wywiadzie
rodzinnym oraz badaniu genetycznym polegającym na ekspansji wysp CAG w
genie hungtingtyny zlokalizowanej na chromosomie 4. Jeśli powtórzeń trójki CAG
jest więcej niż 35, mutacja staje się niestabilna, i przy kolejnych podziałach
komórkowych ilość powtórzeń się zwiększa. W związku z tym w kolejnych
pokoleniach ciąg glutamin w białku jest coraz dłuższy, a co za tym idzie, objawy
choroby pojawiają się wcześniej i są silniejsze. Takie zjawisko nazywa się
antycypacją. W chorobie Huntingtona ekspansja trójnukleotydów jest znacząco
większa przy przekazaniu mutacji od ojca.

3.

Objawy

•

niekontrolowane ruchy (ruchy pląsawicze)

•

pojawienie się drżenia rąk i nóg

•

zmniejszenie napięcia mięśni (nie dotyczy postaci młodzieńczej, w której napięcie
mięśni jest wzmożone)

•

zaburzenia umysłowe, otępienie, postępujące zaburzenia pamięci

•

zmiany osobowości, depresja.

•

Przebieg choroby jest powolny i postępujący. Z czasem pojawiają się zaburzenia
mowy i połykania, a chory staje się uzależniony od pomocy innych ludzi.
Zachłystowe zapalenie płuc spowodowane zaburzeniami połykania jest pierwszą
przyczyną śmierci pacjentów z HD, odpowiadając za 85% zgonów

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

7

Choroba von Willebranda

1.

Charakterystyka choroby



Dziedziczona autosomalnie dominująco lub recesywnie w zależności od
podtypu



Gen czynnika von Willebranda jest zlokalizowany na chromosomie 12.



Mutacje sprawcze powodujące chorobę von Willebranda należą do
delecji, insercji, mutacje miejsc składania eksonów, mutacje typu
missence



Najczęstsza skaza krwotoczna



Bezobjawowe wrodzone defekty czynnika von Willebranda występują u
około1% ludności



Choroba charakteryzuje się występowaniem krwawień
charakterystycznych dla zaburzeń hemostazy pierwotnej jak i zaburzeń
krzepnięcia krwi .



W typie 2 i 3 skaza krwotoczna ujawnia się w okresie dzieciństwie i
zwykle objawia się krwawieniami z nosa i dziąseł oraz wylewami
podskórnymi



U kobiet charakterystyczne są przedłużające się krwawienia
miesiączkowe

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

8

Choroba von Willebranda

2. Klasyfikacja choroby na typy
a) typ I – łagodna postać choroby von Wilebranda (80% wszystkich przypadków)
 Charakteryzuje się obniżonym stężeniem czynnika von Willebranda ale

czynnik ten jest o prawidłowej budowie

b) Typ II – 20% wszystkich przypadków
 Występują różne defekty jakościowe czynnika von Willebranda stad podział

tego typu na podtypy:

 Podtyp 2A: upośledzona jest interakcja czynnika von Willebranda z płytkami

krwi na skutek braku pośrednich i wielkocząsteczkowych multimerów
czynnika von Willebranda

 Podtyp 2B: duże multimery czynnika von Willebranda mają nieprawidłową

strukturę na skutek czego łączą się w kompleksy z płytkami. Kompleksy te są
szybko usuwane z krążenia co prowadzi do łagodnej małopłytkowości

 Podtyp M: upośledzone powinowactwo czynnika von Willebranda do GpI przy

prawidłowym obrazie multimerów

 Podtyp N: defekt domeny czynnika von Willebranda wiążącej czynnik VIII
c) Typ III – bardzo rzadki ok. 5/1 000 000
 brak lub śladowe ilości czynnika von Willebranda i spadek czynnika VIII

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

9

Choroba von Willebranda

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

10

Zespół Bernarda-Souliera (ZBS)

1.

Charakterystyka choroby



Dziedziczenie autosomalnie recesywnie, może być wariant nabyty
(przeciwciała anty GpI)



Przedłużony czas krwawienia, nieznaczna małopłytkowość oraz obecność
dużych płytek



Wrodzony defekt dotyczy kompleksu glikoprotein Ib/IX/V występującego
na płytkach i oddziałującego z czynnikiem von Willebranda



Geny kodujące GpI są na chromosomach 17 i 22 tu występują liczne
mutacje



Geny kodujące GpIX i V są na chromosomie 3. Mutacje w genie dla GpV
nie dają ZBS

2. Rozpoznanie



Przedłużony czas krwawienia około 20 min.



Liczba płytek nieznacznie obniżona



Olbrzymie płytki



Brak agregacji płytek pod wpływem rystocetyny która nie koryguje się
pod wpływem prawidłowego osocza zawierającego czynnik von
Willebranda

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

11

Trombastenia Glanzmana

1. Charakterystyka choroby


Rzadka skaza krwotoczna, dziedziczona autosomalnie
dominująco



Występuje na skutek mutacji w genie kodującym Gp
IIb/IIIa stanowiącą receptor dla fibrynogenu



Objawy: krwawienia z nosa i dziąseł, wybroczyny
skórne, krwawienia z przewodu pokarmowego,
krwiomocz. U kobiet krwawienia z dróg rodnych

2. Rozpoznanie


Czas krwawienia przedłużony



Prawidłowa liczba i morfologia płytek



Brak agregacji płytek pod wpływem ADP, kolagenu,
adrenaliny i kwasu arachidonowego

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

12

Wrodzona naczyniakowatość krwotoczna

(Choroba Rendu-Oslera)

1. Charakterystyka choroby


Dziedziczenie autosomalnie dominująco



Defekt receptora dla czynników transformujących β (chromosom 12),
lub defekt śródbłonkowego białka endogliny (chromosom 9)



Zaburzenie budowy ściany naczyniowej powoduje odcinkowe
rozszerzenie naczyń włosowatych i drobnych żył z jednoczesnym
ścieńczeniem ich ścian i podatnością na uszkodzenia mechaniczne.
Zmieniona ściana wykazuje brak ciągłości śródbłonka, obniżenie
liczby komórek mięśni gładkich oraz włókien elastycznych



Objawy: płaskie, okrągłe naczyniaki na błonie śluzowej nosa, jamy
ustnej języku i wargach oraz przełyku, żołądka odbycie i w obrębie
dróg moczowych. Liczba naczyniaków wzrasta z wiekiem i prowadzić
może do krwawień z płuc, dróg moczowych lub przewodu
pokarmowego.



Plamica związana z nadmierna kruchością naczyń należy również do
klinicznego obrazu wrodzonych zaburzeń tkanki łącznej w zespole
Ehlersa-Dnalosa (kolagen typu III) i zespole Marfana (kolagen typu I)

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

13

Wrodzona trombofilia

1.

Charakterystyka choroby



Dziedziczna skłonność do choroby zakrzepowo-
zatorowej



Może być związana z niedoborami inhibitorów
krzepnięcia lub zwiększonym stężeniem/aktywnością
czynników krzepnięcia



Genetycznie uwarunkowane niedobory białek
inhibitorowych (antytrombiny, białka C i S) dają dużo
większe ryzyko rozwoju zakrzepicy niż zwiększona
aktywność czynników krzepnięcia



Objawy: występowanie zakrzepów u osób przed 45
rokiem życia, nawroty zakrzepicy, częsta zatorowość
płucna, gdy niedobór białka C lub S to zakrzepowe
zapalenie żył,

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

14

Wrodzona trombofilia

1. Czynnik V Leiden
2. G20210A Protrombina
3. C677T MTHFR

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

15

Mutacje spontaniczne – na przykładzie

zaburzeń hematologicznych

1. Białaczki
a. Ostre
 Ostra szpikowa
 Ostra limfoblastyczna
b. Przewlekłe
 Przewlekła szpikowa
 Przewlekła limfocytowa
 Przewlekła prolimfocytowa
 włochatokomórkowa

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

16

Ostre epidemiologia

1. Obecność klonu stransformowanych komórek wywodzących się ze wczesnych

stadiów rozwojowych hematopoezy które dominują w szpiku i krwi oraz tworzą
nacieki w różnych narządach. Transformacja białaczkowa pociąga za sobą
zablokowanie różnicowania się na skutek zamrożenia antygenu w stadium
wielopotencjalnej komórki pnia lub w stadium komórki ukierunkowanej

2. Czynniki mogace doprowadzić do transformacji białaczkowej
a.

Wirusy typu cRNA (retrowirusy) np. HTLV1. Zakażenie może mieć miejsce w
czasie życia płodowego lub wkrótce po urodzeniu. Informacja wirusa może być
w fazie utajenia i być przekazywana komórkom potomnym. Może ona nie
ujawnić się przez całe życie albo ujawnić się na skutek różnych czynników

3. Komórki białaczkowe przechodzą do krwi na skutek
 Zaburzenia wytwarzania cząstek adhezyjnych pełniących funkcje receptorów

do struktur zrębu szpiku

4. Zwiększenie liczby komórek może być spwodowane
• Zaburzeniami dojrzewania
• Niewrażliwością na czynniki hamujące namnażanie
• Syntezą substancji które hamują ekspresję genów odpowiedzialnych za

apoptozę

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

17

Ostre objawy

1. Zespół objawów wynikających z dysfunkcji szpiku
 Zakażenia głównie w postaci owrzodzeń śluzówek

j. ustnej, uporczliwa angina, zapalenie płuc

 Plamica skóry i śluzówek, krwawienie z nosa
 Bóle kości i stawów
 Bladość skóry i śluzówek , osłabienie, zawroty

głowy

2. Badania fizykalne
• Powiększenie śledziony i wątroby
• Rzadko powiększenie węzłów chłonnych

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

18

Podział białaczek ostrych szpikowych

M1 – mieloblastyczna bez cech dojrzewania
(MPO nieznacznie podniesiona, dominują mieloblasty, granulacyty

<10%, CD 34+, 65+, 33+ 13+, 117+, HLA-DR+)

M2 – mieloblastyczna z cechami dojrzewania
(MPO dodatnia, pałeczki Auera w mieloblastach, dojrzewanie

granulocytów >10%, CD34+/-, 65+, 33+, 13+, 15+, 14+/-, HLA-DR+)

M3 – promielocytowa
(MPO+, promielocyty z duzymi ziarnisosciami, liczne uszkodzone

komórki co prowadzi do DIC, obecność pałeczek Auera, CD34-, 65+,
33+,13+, 15+/-, 14-, HLA-DR-). Obecność transformacji t(15;17),
t(11;17), t(5;17)

M4 – mielomonocytowa
(MPO+, w mieloblastach mogą być pałeczki Auera, dodatni test na

esterazę nieswoistą hamowana fluorkiem sodu, mieloblasty i
promielocyty>20%, CD34+/-, 65+,33+,13+, 15+, 14+, HLA-DR+,
skłonność do nacieków pozaszpikowych na dziąsłach i w przewodzie
pokarmowym, skórze i narządach wewn. Ins/del(16))

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

19

Podział białaczek ostrych szpikowych

M5a – monocytowa niezróżnicowana (monoblastyczna)
(esteraza niesowista hamowana fluorkiem sodu, monoblasty z dużą ilością

cytoplazmy, Cd34+/-, 65+, 33+, 15+/-, 13+, 14+, 64+ HLA-DR+)

M5b – monocytowa zróżnicowana
(esteraza nieswoista hamowana fluorkiem sodu, promonocyty z dużymi

jądrami i monocyty, odsetek monocytów jest wyższy we krwi niż w
szpiku)

M6-ostra erytroleukemia
(MPO+, pałeczki Auera w mieloblastach, erytroblasty >50%, glikoforyna

A+, CD33+/-, 15+/-, 45+, HLA-DR+

M7-megakariocytowa
(niecharakterystyczne kom blastyczne, brak treści przy aspiracji szpiku,

CD41+,42+,61+, 34+/-,33+/-, HLA-DR+/-

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

20

Badania krwi

1. Podniesiona leukocytoza rzadziej

leukopenia

2. We krwi obecne komórki

blastyczne i pojedyncze formy
dojrzałe tzw. Hiatus leucemicus,
obecne cienie komórek rozpadłych

3. W szpiku: komórki blastyczne i

pojedyncze formy dojrzałe

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

21

Ostra limfoblastyczna

1.

Razem z chłoniakami złośliwymi złośliwa grupa
nowotworów układu limfoblastycznego

2.

Głównie u dzieci

3.

Podział może być w oparciu o morfologię

•

L1 – typ prolimfocytowy. Komórki małe o homogennej
chromatynie jądrowej i regularnym kształcie jądra.
Cytoplazma skapa umiarkowanie zasadochłonna z
wodniczkami

•

L2 – typ prolimfoblastyczny. Komórki małe i duże.
Chromatyna jądrowa heterogenna. Jądro ma kształt
nieregularny często wgłębiony. Obecne jąderka

•

L3 – typ Burkitta. Komórki duże. Cytoplazma dość
obfita z wodniczkami, Jadro ma kształt regularny
owalny i okragły

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

22

Ostra limfoblastyczna

2. Klasyfikacja immunologiczna w oparciu o CD

•

Null- Cd34+, Tdt+, HLA-DR +/-

•

Pre-pre-B- CD 34+, cytCd79a, CD19,CD22, Tdt+, HLA-
DR+

•

Common-cyt 79a, CD19, CD22, Cd10, Tdt+, HLA-DR+

•

preB- cytCD79a, Cd19, Cd22, CD10, Tdt+, HLA-DR+,
Igcyt

•

B-komórkowa- cyt CD79a, Cd19, CD22, CD10, CD37,
Cd20, Ig błonowe

preT- CD7, cytCD3, CD2, Cd5, Tdt+, HLA-DR+/-
tymocytowaT – CD7, cytCD3, CD2, Cd5, CD1, Tdt+
T-komórkowa- CD7, cytCD3, CD2, Cd5, TCR-CD3, Tdt+

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

23

Przewlekła szpikowa

1. Istota choroby jest mutacja nowotworowa

wielopotencjalnej komórki macierzystej szpiku
prowadzaca do nadmiernej proliferacji komórki
nowotworowej z zachowana zdolnościa dojrzewania

2. Głównym czynnikiem sprawczym jest występowanie

chromosomu Philadelphia t(9;22) czyli cABL na BCR-
gen BCR-ABL koduje białko p210 cytoplazma, aktywność
kinazy tyrozynowej. Nadmierne pobudzenie przez kinazę
tyrozynową układu białek RAS, PI3, STAT-5 powoduje
zwiekszona proliferację komórki nowotworowej,
zahamowanie apoptozy oraz zaburzenie funkcji integryn
przyczepiajacych komórki do podscieliska

3. Obok chrPh mogą wystąpić trisomia chr8, chr9, delecja

chr17

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

24

Przewlekła szpikowa

4

. Objawy

• Chorzy we wczesnym stadium (granulocytoza >20-30g/l; leukocytoza

>70-100g/l, FAG obniżony)

• Chorzy którzy zgłaszją się do lekarza lekocytoza >70-100g/l
• Chorzy w zaawansowanym stadium (leukocyoza >200-300g/l, sadek wagi

ciała, zaburzenia mikrokrążenia (leukastaza), małopłytkowość,
niedokrwistość

5. Obraz krwi:
• Może być przesunięcie w lewo większe jak we szpiku bo krwiotworzenie

może zachodzić w wątrobie i śledzionie

• Dominuje układ białokrwinkowy ale czerwony zachowany
• Rozgwieżdżone niebo: promielocyty, mielocyty i pałki dominują
• Może wystąpić niedobór folianów
6. Obraz szpiku
• Rozgwieżdżone niebo
• Gdy pojawiają się bazofile i eozynofile to przejście w ostra

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

25

Przewlekła limfocytowa

1. Akumulacja we krwi obwodowej, szpiku i narządach limfatycznych małych,

spoczynkowych długo żyjących limfocytów

2. Antygeny charakterystyczne dla białaczki CD19, CD20, CD23 i CD5 oraz CD38
3. Limfocyty takie są oporne na leczenie i bodzce proapoptotyczne
4. Objawy
•

Nawracajace infekcje

•

Skazy krwotoczne

•

Utrata wagi, goraczka

•

Nocne poty

•

Może nastąpić powiększenie węzłów chłonnych i wątroby

•

WBC powyżej 10-100tys

•

Limfocytoza bezwzględna powyżej 5tys

5. Obraz krwi
•

Dominują limfozyty o piknotycznym jądrze i wąskim rabku cytoplazmy

•

Cienie Gumprehta

•

Pojedyncze limfoblasty

•

Komórki zrulolizowane

6. Obraz szpiku
•

Cienie rozpadłych komórek

•

rulonizacja

Zakład Biotechnologii Medycznej

Katedra Medycyny Molekularnej i Biotechnologii

26