DYSGLOSJA

Bartosz Gągorowski

III Asystent Osoby Niepełnosprawnej

Czym jest dysglosja?

est to zniekszta

łcenie dźwięków mowy lub niemożność

artykułowania na skutek nieprawidłowości w budowie

narządów mowy lub obniżenia słyszalności. Chodzi tu o

anomalie w budowie warg, języka, zgryzu lub

podniebienia miękkiego lub twardego oraz zbyt krótkie

wędzidełko.

Ewa Małgorzata Skorek przedstawia dysglosję jako

dyslalię obwodową czyli zaburzenia artykulacji narządów

mownych nadawczych takich jak: język, wargi,

podniebienie miękkie lub odbiorczych oraz zmiany w

narządzie słuchu. Inaczej

dysglosja to

zniekształcenie

dźwięków mowy lub niemożność ich wytwarzania na

skutek nieprawidłowej budowy narządów mowy

(nieprawidłowości zgryzu, rozszczepy podniebienia).

Rozszczepy

Zaburzenie rozwojowe w budowie

ponadkrtaniowych narządów mowy. Rozszczepy

występują dwukrotnie częściej u chłopców niż u

dziewcząt.

Wyróżniamy następujące rozszczepy:

- Rozszczep wargi

- Rozszczep wargi i wyrostka zębodołowego

- Rozszczep podniebienia

- Rozszczep wargi, wyrostka zębodołowego i

podniebienia

Rozszczep wargi

Rozszczep wargi to przerwanie ciągłości wargi górnej.

Stopień rozszczepu może być różny, od niewielkiej

szczeliny w obrębie wargi górnej do całkowitego

rozszczepienia sięgającego nozdrzy przednich. Przy

rozszczepie wargi górnej z lewej lub prawej strony

wargi jest podzielona na dwie części, przy rozszczepie

obustronnym mamy do czynienia z wargą która jest

podzielona na trzy części. O rozszczepie wargi mówimy

tylko wtedy, gdy struktury podniebienia są zrośnięte, a

wargi nie. Zaburzenie to jest bezpośrednim efektem

nieprawidłowego połączenia się kości szczękowej z

przyśrodkowym wyrostkiem nosowym (proces

formowania się podniebienia pierwotnego).

Przykłady rozszczepów

wargi

Rozszczep jednostronny niecałkowity

Rozszczep jednostronny całkowity

Rozszczep obustronny całkowity

Przykłady rozszczepów

wargi, ciąg dalszy

Leczenie rozszczepu wargi

Dzieci rodzące się z tą wadą wymagają
specjalistycznej opieki chirurgicznej,
ortodontycznej, stomatologicznej,
laryngologicznej, foniatrycznej i
psychologicznej i logopedycznej. Leczenie
polega przede wszystkim na przywróceniu
ciągłości struktur, rehabilitacji mięśni
twarzy a następnie terapii logopedycznej.
Terapia zwykle jest długa, jednak daje duże
szanse na całkowite wyleczenie wady.

Leczenie rozszczepu wargi,

ciąg dalszy

Leczenie odbywa się chirurgicznie i przeprowadzane jest około 3 - 8

miesiąca życia dziecka, chociaż takie operacje wykonuje się również

zaraz po urodzeniu. Związane jest to z bezpieczeństwem

przeprowadzenia takiego zabiegu oraz z anatomią dziecka – zbyt

wcześnie przeprowadzona operacja może zahamować rozwój środkowych

części twarzy i prowadzić w przyszłości do zaburzeń zgryzu u dziecka. W

przypadku rozszczepu obustronnego chirurg dziecięcy lub chirurg plastyk

może zdecydować o zabiegu dwuetapowym przedzielonym

kilkutygodniowym odstępem czasowym. Do stałych elementów

procedury należy trójwarstwowe zszycie mięśnia okrężnego ust. Często

niekompletny rozszczep wargi wymaga takich samych procedur

chirurgicznych jak kompletny. Spowodowane jest to dwoma przyczynami:
* Po pierwsze mięsień okrężny ust do pełnienia swej funkcji musi w

sposób ciągły okalać wargi.
* Po drugie, aby w wyniku zabiegu powstała mało widoczna blizna,

chirurg próbuje przeprowadzić zabieg w ten sposób, aby była ona

przedłużeniem prawidłowych linii anatomicznych nad wargą górną. Stara

się przy tym o podwinięcie szwów tak daleko od nosa, jak to tylko

możliwe. Rozszczep niekompletny umożliwia chirurgowi wykorzystanie

większej ilości tkanki dziecka, dając w efekcie bardziej elastyczną i

naturalnie wyglądającą wargę górną.

Przebieg zabiegu zszycia

wargi

Niebieskie linie wskazują
nacięcia.

Rozmieszczanie krawędzi;
brzeg A jest przesuwany
pomiędzy punkt B i C. Punkt C
jest obracany minimalnie kiedy
B jest upuszczany.

Efekty zabiegu zszycia

wargi

Przykład pierwszy: Trzymiesięczny
chłopiec z rozszczepem jednostronnym
wargi.

Przed operacją

Miesiąc po zabiegu

Półtorej roku po
zabiegu

Efekty zabiegu zszycia

wargi

Przykład drugi: 6-miesięczna dziewczynka z

pełnym jednostronnym rozszczepem wargi.

Przed operacją

Miesiąc po
zabiegu

Pięć i pół roku po
zabiegu

Rozszczep podniebienia

Jest to przerwanie ciągłości podniebienia, czyli

sklepienia jamy ustnej, wskutek czego istnieje

otwarte połączenie jamy nosowej z jamą ustną.

Nieprawidłowa budowa podniebienie nie pozwala na

oddzielenie jamy nosowej od gardła i jamy ustnej.

Dlatego też pokarm u niemowląt przedostaje się

często przez otwory nosowe. W większości

przypadków rozszczepowi podniebienia

współtowarzyszy także rozszczep wargi. rozwój mowy

dziecka odbywa się w nieprawidłowych warunkach

anatomicznych jamy ustnej. Rozszczep podniebienia

upośledza ważne biologiczne funkcje prowadząc do

zaburzeń: ssania, połykania, żucia, oddychania.

Dziecko z rozszczepem podniebienia nie ma

anatomicznych warunków do prawidłowego rozwoju

mowy.

Przykłady rozszczepów

podniebienia

Wyróżnia się:

rozszczep podniebienia miękkiego i języczka

rozszczep podniebienia miękkiego i twardego

rozszczep podniebienia miękkiego, twardego i

szczęki po jednej stronie, któremu towarzyszy

również rozszczep wargi po tej samej stronie

rozszczep podniebienia miękkiego i obustronny

rozszczep podniebienia twardego, wyrostka

zębodołowego i wargi górnej

Przykłady rozszczepów

podniebienia

Niecałkowity rozszczep
podniebienia

Jednostronny całkowity
rozszczep wargi i podniebienia

Obustronny całkowity
rozszczep wargi i
podniebienia

Przykłady rozszczepu

podniebienia, ciąg dalszy

Zreperowany rozszczep
podniebienia u 64-letniej
kobiety

Specyficzne cechy mowy u

dzieci z rozszczepami

W zakresie rozwoju mowy początkowo u

dzieci z rozszczepem obserwuje się

opóźnienie tego procesu, a potem gdy

dziecko zacznie mówić w jego mowie

występuje:
Rynolalia otwarta (zniekształcona nosowa

wymowa głosek, opuszczanie głosek

wybuchowych).
Dyslalia złożona (nieprawidłowa realizacja

kilku a nawet wszystkich głosek)
Rynofonia (nosowe zabarwienie głosu).
Palatofonia (szmer głośniowy).

Leczenie rozszczepu

podniebienia

Leczenia chirurgicznego rozszczepu podniebienia dokonuje się

zwykle między 18, a 24 miesiącem życia. Do tego czasu połączenie

pomiędzy jamą ustną, a nosową zamykane jest specjalną wkładką.

Rozszczep podniebienia wymaga korekcji chirurgicznej. Niezbędna

jest współpraca kilku specjalistów: chirurga jamy ustnej, chirurga

szczękowo-twarzowego, laryngologa, ortodonty, a późniejszym

etapie leczenia także logopedy. Podniebienie powinno być operowane

jeden raz i wszystkie rany zszyte szczelnie. Takie postępowanie

stwarza warunki dla prawidłowego rozwoju mowy i ustawienia zębów

w dobrym zwarciu.

Niestety najczęściej operacje samego rozszczepu nie

są jedynymi w życiu dziecka. Jeśli rozszczep dotyczy również wyrostka

zębodołowego szczęki, konieczna może okazać się operacja przeszczepu

własnej tkanki kostnej (najczęściej pobieranej z biodra).

Wkładka

podniebienn

Standardy opieki medycznej

nad dziećmi z całkowitym

rozszczepem podniebienia

Od 3 do 6 miesiąca życia:
Operacja rozszczepu wargi.
Cel: odtworzenie prawidłowego kształtu i funkcji wargi oraz przywrócenie

estetyki twarzy.
Od 1 do 3 roku życia:
Operacja rozszczepu podniebienia.
Cel: oddzielenie jamy ustnej od jamy nosowej; przywrócenie funkcji

podniebienia w czasie wymowy i pobierania pokarmu.
Od 3 do 7 roku życia:
Korekcja wargi, zamknięcie otworów szczątkowych, wydłużenie przegrody

miękkiej nosa.
Celem tych operacji jest ułatwienie dziecku rozwoju społecznego w

środowisku szkolnym poprzez poprawę wyglądu zewnętrznego i wymowy.
0d 8 do 11 roku życia:
Korekta wtórnych zniekształceń twarzy, szczęki i żuchwy.
Cel: Operacje te s ą niezbędne u młodych ludzi z poważnymi

zniekształceniami porozszczepowymi, by na progu dorosłego życia mogli

znaleźć swoje miejsce w społeczeństwie bez poczucia naznaczenia.

Standardy postępowania

ortodontycznego w

poszczególnych okresach życia

dziecka

Od 0 do operacji rozszczepu wargi:
U dzieci z szerokimi rozszczepami i trudnościami w pobieraniu pokarmu ‐

płytka podniebienna
Cel: Zapobieganie przemieszczania segmentów szczęki i ułatwienie

karmienia
Od 1 do 3 roku życia:
Masaż blizny wargi, kontrola stanu uzębienia i zgryzu, zachowanie

wysokiego standardu higieny jamy ustnej, leczenie zgryzów krzyżowych
Cel: Stworzenie korzystnych warunków rozwoju narządu żucia
Od 3 do 7 lat:
Korekta zgryzów krzyżowych aparatami ruchomymi
Cel: Wyeliminowanie hamującego działania na rozwój szczęki
Od 11 do 18 roku życia:
Leczenie wad zgryzu aparatami stałymi, przygotowanie łuków zębowych do

zabiegów operacyjnych (przeszczepy kostne, osteotomie szczęki i/lub

żuchwy), retencja po leczeniu ortodontycznym lub po dystrakcji.

Uzupełnienie protezami ruchomymi brakujących zębów.
Cel: Poprzez wyrównanie zaburzeń zębowo‐zgryzowych dopełnianie

wyników leczenia chirurgicznego i odtwarzanie funkcji narządu żucia.

Terapia mowy dzieci z

rozszczepem podniebienia

Ta terapia logopedyczna posiada dwa cele:

Zmniejszenie stopnia nosowania. Cel ten

zależy od warunków i wyników interwencji

chirurgicznej.

Poprawa artykulacji. Do tego celu

przystępuje się wówczas, gdy działanie

chirurga stworzy warunki umożliwiające

pracę nad artykulacją.

Obydwa ta cele wymagają dużego nakładu

pracy zarówno ze strony pacjenta i

logopedy, jak i rodziców dziecka.

Etapy terapii logopedycznej

Pierwszym etapem postępowania logopedycznego jest instruktaż

matki. Należy ją pouczyć, w jaki sposób ma ona codziennie

masować dziecku podniebienie.

Drugi etap to ćwiczenia aparatu artykulacyjnego. Na podstawie

wcześniejszych ustaleń dotyczących stanu aparatu

artykulacyjnego (warunków anatomicznych pacjenta) podejmuje

się ćwiczenia zmierzające do wypracowania właściwego toru

oddechowego i prawidłowej czynności zwierającego pierścienia

gardłowego.

Do trzeciego etapu terapii logopedycznej, polegającej na

korygowaniu wadliwej wymowy, można przejść wówczas, gdy

dziecko wyćwiczy umiejętność oddychania i gdy sprawność jego

narządów artykulacyjnych osiągnie określony stopień (tj. taki,

który umożliwi mu artykulację poszczególnych głosek). Jest to

sprawą bardzo indywidualną. Etapy te są bowiem płynne, co

oznacza, że u niektórych dzieci już w trakcie ćwiczeń

oddechowych można wywołać określone głoski. W takich

przypadkach osiągnięcie jednych sprawności pociąga za sobą

realizację innych.

Specyfika opieki nad

dziećmi z rozszczepami

Dzieci z rozszczepem wargi i podniebienia odpowiednio karmione i pielęgnowane pod

staranną opieką domową i lekarską rozwijają się prawidłowo Szczególnie ważne jest

zapewnienie dziecku dobrego zaopatrzenia w witaminy, zwłaszcza w witaminę D, gdyż

jej niedobory mogą w przyszłości odbić się na niedostatecznym uwapnieniu zębów

mlecznych, a następnie stałych. Należy zadbać o prawidłowe ułożenie dziecka w

łóżeczku: nie na wznak, lecz na zmianę – na lewym lub na prawym boku, głowa

powinna leżeć nieco wyżej niż tułów.

Dziecko z rozszczepem wargi i podniebienia nie może być karmione piersią. Ze względu

na otwarte połączenie jamy nosowej z jamą ustną niemowlę nie umie ssać piersi.

Trzeba je karmić z butelki przez odpowiedni smoczek. Powinien on być dostatecznie

długi, szeroki, elastyczny. Niezwykle ważna jest pozycja w czasie karmienia. Matka

powinna trzymać niemowlę prawie pionowo, lekko skośnie i cały czas pilnować, czy

dziecko przełyka pokarm i nie krztusi się. Smoczka nie powinno wkładać się w szczelinę

rozszczepu, lecz podkładać go pod mniejszą część szczęki. Noworodki z całkowitym

rozszczepem wargi górnej, szczęki i podniebienia powinny być karmione przez smoczek

z zastosowaniem płytki podniebiennej, wykonanej indywidualnie. Ułatwiają one

karmienie i jednocześnie wpływają korzystnie na rozwój i kształtowanie się

rozszczepionej szczęki. Dzieci, u których nie stosuje się płytki podniebiennej należy

przyzwyczaić do podawania pokarmów łyżeczką, gdyż smoczek niekorzystnie rozszerza

szczelinę rozszczepu.

Przy pielęgnacji należy zwrócić uwagę na ochronę przed wszelkimi infekcjami.

Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest dawanie pustego smoczka tzw. gryzaczka, gdyż

powoduje u dziecka dodatkowe wady szczęk. Poleca się natomiast wykonywanie przez

matkę masażu wargi górnej kilka razy dziennie, w ustalonych porach. Systematycznie

wykonywany masaż korzystnie wpływa na przygotowanie do zabiegu operacyjnego.

Przyczyny rozszczepów

Do przyczyn środowiskowych zaburzających prawidłowy rozwój płodu i mogących

prowadzić do wystąpienia rozszczepu należą:

Niedobór tlenu podczas rozwoju płodowego (Hipoksemia).

Nikotynizm matki

Nadużywanie alkoholu przez matkę w czasie ciąży (Embriopatia alkoholowa)

Promieniowanie jonizujące.

Niedobór witamin takich jak kwas foliowy, przedawkowanie witaminy A i E

prowadzi do podwyższonego ryzyka dla budowy podniebienia oraz tworzenia

się neuronów. Ponieważ ciąża zauważana jest po pewnym okresie (zwykle kilku

tygodni), nie udaje się wyeliminować niekorzystnych czynników, albowiem

zdążyły już zadziałać. Przy planowaniu rodziny kobieta nie powinna narażać się

na ww. czynniki. Istotne jest także trzymanie się zaleceń lekarza ginekologa

dotyczących suplementacji kwasu foliowego.

Choroby matki podczas ciąży np. różyczka, cukrzyca, niewydolność krążenia,

niewydolność nerek, zaburzenia gruczołów wewnętrznego wydzielania.

Przyjmowanie hydantoiny.

Gorączka.

Dioksyny.

Przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego podczas ciąży.

Krwawienia wewnątrzmaciczne.

Grypa.

Wady genetyczne

Anomalie w uzębieniu

Odchylenia w ustawieniu dolnej szczęki w stosunku do górnej

nazywane są wadami zgryzu.

Najczęściej spotykane wady zgryzu to:

Zgryz otwarty: mówimy wtedy, gdy patologiczne ustawienie zębów

górnych i dolnych względem siebie charakteryzuje się tym, że

zęby dolnej szczęki nie schodzą się z zębami górnej szczęki o

odcinku środkowym i/lub bocznym. Wyróżniamy: zgryz otwarty

częściowy i zgryz otwarty całkowity

Przodozgryz: polega na wysunięciu do przodu żuchwy mającej

duże rozmiary, przede wszystkim w kierunku poziomym.

Tyłozgryz: charakteryzuje się cofnięciem w głąb jamy ustnej dolnej

szczęki w stosunku do szczęki górnej. W wadzie tej spółgłoski

s,z,c,dz,

mają brzmienie zbliżone do

sz, ż, cz, dż.

Zgryz głęboki: jest to patologiczne ustawienie siekaczy górnych i

dolnych względem siebie, polegające na tym, że siekacze górne

przykrywają więcej niż 1/3 części siekaczy dolnych, ponieważ zęby

trzonowe są za niskie.

Budowa szczęki

Szczęka to kość parzysta, stanowiąca zasadniczą część

składową czaszki twarzowej. Kość szczękowa składa się z

dwóch części, z których jedna jest ustawiona pionowo, a druga

poziomo.

Część pionowa stanowi trzon tej kości, który ustawia się w ten

sposób, że jego powierzchnia przyśrodkowa stanowi część

bocznej ściany jamy nosowej, powierzchnia boczna jest

zasłonięta umocowaną do niej kością jarzmową, zaś

powierzchnie przednia i tylna tworzą zewnętrzny zarys dolnego

odcinka czaszki twarzowej. Powierzchnia górna trzonu szczęki,

czyli oczodołowa, stanowi większą część dolnej ściany

oczodołu. Na powierzchni przedniej trzonu szczęki poniżej

otworu oczodołowego znajduje się niewielkie wgłębienie,

zwane dołem nadkłowym. We wnętrzu szczęki znajduje się

zatoka szczękowa wypełniona powietrzem. Pojemność tej

zatoki wynosi ok. 24 cm3.

Szczęka jest kością parzystą, to znaczy w czaszce występują

dwie szczęki: lewa i prawa, stanowiące swoje lustrzane odbicie.

Szczęka

Budowa żuchwy

Żuchwa to kość czaszki łącząca się stawowo z

resztą czaszki (jedyna jej kość ruchoma).

Poruszające żuchwę mięśnie (żwacze)

umożliwiają odcinanie i miażdżenie pokarmu

stałego. Żuchwa składa się z trzonu o kształcie

parabolicznej podkowy z wyrostkiem

zębodołowym zwróconym do góry i z dwu

gałęzi wychodzących z trzonu pod kątem lekko

rozwartym, zakończonych wyrostkami

mięśniowymi i stawowymi. Na wyrostku

stawowym znajduje się osadzona na szyjce

główka, która z dołkiem i guzkiem kości

skroniowej oraz torebką tworzy staw

żuchwowy.

Żuchwa

Zbyt krótkie wędzidełko

Wędzidełko języka to miękki twór włóknisty,

pokryty błoną śluzową, który łączy w linii

środkowej dolną powierzchnię języka z dnem

jamy ustnej, a uwidacznia się po podniesieniu

końca języka do podniebienia. Prawidłowo

rozwinięte wędzidełko pozwala na swobodne

docieranie języka w każde miejsce jamy ustnej.

Zbyt krótkie wędzidełko ogranicza ruchy języka

na boki i ku przodowi, powodując niemożność

dotknięcia koniuszkiem języka do łuków

zębowych. Może to powodować ograniczenie

prawidłowego brzmienia spółgłosek

przedniojęzykowych, takich jak

sz, ż, cz, dż, r.

Sposoby wydłużenia

wędzidełka językowego

Wędzidełko językowe daje się łatwo

rozciągnąć, dlatego decyzję o jego podcięciu

powinna poprzedzić intensywna roczna seria

ćwiczeń logopedycznych. Dopiero jeśli

ćwiczenia nie przyniosą zadowalających

efektów, a głosek ciągle nie można

poprawnie wymówić, wykonuje się podcięcie

– jednak nie wcześniej niż przed 5 rokiem

życia. Sam zabieg nie usprawnia języka. Daje

tylko możliwość ćwiczeń pionizacji języka,

które należy zacząć w ciągu trzech dni po

podcięciu.

Przykładowe ćwiczenia

języka

Okazywania „niegrzecznego” języka

Naśladowanie ruchów języka żmii

Naśladowania picia mleka przez kota

Oblizywanie końcem języka wargi dolnej i

górnej

Dotykanie czubkiem języka kącików ust

Zlizywanie końcem języka czekolady z

kącików ust

Masowanie językiem brody

Szukanie językiem końca brody

Szukanie językiem końca nosa

Słuch mowny

Słuch mowny to złożona umiejętność

umożliwiająca rozróżnienie wyrazów, które

zbudowane są z fonemów danego języka

oraz decydująca o poprawnej, zgodnej z

przyjętymi normami artykulacji i prodyzacji.

Nie jest bowiem możliwe prawidłowe

wykształcenie się prawidłowego wymawiania

głosek, jeśli wcześniej nie zostały utrwalone

w odpowiednich ośrodkach słuchowych

mózgu ślady usłyszanych dźwięków mowy.

Podział słuchu mownego

Słuch mowny tworzą trzy rodzaje słuchu:

Fonemowy: umiejętność rozróżniania

najmniejszych elementów składowych

wyrazów

Fonetyczny: umiejętność rozróżniania

różnych wymówień głoski, czyli różnych

realizacji jednego fonemu

Prozodyczny: różnicowanie elementów

wypowiedzi słownej, np. wyróżniania

akcentu, rozróżnianie tonu wysokiego i

niskiego, odpowiedniej intonacji

Zaburzenia słuchu

mownego

Zaburzenia słuchu mownego powodują trudności w

rozróżnianiu różnych fonemów, trudności w

rozróżnianiu różnych sposobów ich realizacji oraz

zaburzenia płynności mówienia. Zaburzenia słuchu

fonemowego i fonetycznego powodują różne rodzaje

wad wymowy. Pierwszy rodzaj deficytu słuchowego

powoduje zastępowanie głosek, drugi powoduje

deformację głosek.

W przypadku stwierdzenia zaburzenia słuchu

mownego należy stosować systematyczne ćwiczenia,

których celem jest osiągnięcie umiejętności

różnicowania dźwięku pożądanego od pozostałych

dźwięków, szczególnie od dźwięku, z którym był

identyfikowany.

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
dysglosjaa
Dyslalia a dysglosja, Studia - wczesna edukacja i logopedia
dysglosja, dyslalia, alalia
Dysglosja 2

więcej podobnych podstron