leki na lęki

leki na lęki

farmakoterapia zaburzeń lękowych

Magdalena Flaga

wg ICD-X

wg ICD-X

F40 Zaburzenie lękowe w postaci fobii

F40.0 Agorafobia
F40.1 Fobie społeczne
F40.2 Specyficzne (izolowane) postaci fobii
F40.8 Inne zaburzenia lękowe w postaci

fobii
F40.0 Fobie BNO

F41 Inne zaburzenia lękowe

F41.0 Zaburzenie lękowe z napadami lęku

(lęk paniczny)

F41.1 Zaburzenie lękowe uogólnione
F41.2 Zaburzenie depresyjne i lękowe

mieszane

F41.3 Inne mieszane zaburzenia lękowe
(współistniejące z zaburzeniami z kategorii
F42-F48)
F41.8 Inne określone zaburzenia lękowe
F41.9 Zaburzenia lękowe BNO

Zazwyczaj zaburzenia lękowe ujawniają się
pod wpływem sytuacji stresowej, ale powstają u
osób

podatnych

na zachorowanie, w których

biografii istotną rolę odgrywały traumatyzujące
wpływy psychospołeczne. Osobnicza podatność,
"neurotyczność" wg Eysencka, oznacza istnienie
u osób z wrażliwością uwarunkowaną
genetycznie niestabilności emocjonalnej. Wiele
badań wskazuje na to, że wyraża się ona
skłonnością do dysfunkcji neurobiologicznych,
szczególnie neuroprzekaźnictwa
serotoninergicznego

Optymalne leczenie zaburzeń

lękowych

- oddziaływania psychologiczne

- interwencje psychospołeczne
- edukacja

- psychoterapia kwalifikowana
- farmakoterapia

Leki o udokumentowanej

Leki o udokumentowanej

skuteczności

skuteczności

w zaburzeniach lękowych

w zaburzeniach lękowych

*

Lek napadowy i agorafobia

Lek napadowy i agorafobia

* Napad lęku

* BDZ

alprazolam
lorazepam

*

Lęk napadowy i agorafobia (c.d.)

Lęk napadowy i agorafobia (c.d.)

*

Leczenie długotrwałe

* SSRI

citalopram
fluoksetyna
fluwoksamina
paroksetyna
sertalina

* TPLD

klomipramina
imipramina

*

Lęk napadowy i agorafobia (c.d.)

Lęk napadowy i agorafobia (c.d.)

* Gdy leczenie nieskuteczne / źle znoszone

* BDZ

alprazolam
klonazepam
diazepam
lorazepam

* SNRI – wenlafaksyna
* NRI – reboksetyna
* NaSSA – mirtazapina
* RIMA – moklobemid

*

Lęk uogólniony

Lęk uogólniony

* SNRI - wenlafaksyna
* SSRI - paroksetyna
* TPLD - imipramina
* Azapirony – buspiron

* Gdy leczenie nieskuteczne/źle znoszone

* BDZ – diazepam
* Przeciwhistaminowe - hydroksyzyna

*

Fobia społeczna

Fobia społeczna

* SSRI

fluwoksamina
paroksetyna
seralina

* RIMA

moklobemid

* Gdy leczenie nieskuteczne/źle znoszone

* BDZ

klonazepam

* SSRI

citalopram
fluoksetyna

Krótki przeglad leków

Krótki przeglad leków

stosowanych w zaburzeniach

stosowanych w zaburzeniach

lękowych

lękowych

Leki przeciwdepresyjne (1)

Leki przeciwdepresyjne (1)

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TPLD)

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TPLD)
- dobrze udokumentowana skuteczność (oprócz

fobii społecznych)

- nie powodują uzależnienia
- często działania niepożądane (zwiększenie lęku,

suchość w ustach, sedacja, spadki ciśnienia,
upośledzenie sprawności psychomotorycznej,
wzrost masy ciała, zaburzenia funkcji
seksualnych, działanie proarytmiczne)

TPLD (c.d.)

TPLD (c.d.)
- niski koszt
- stosowane jako leki drugiego rzutu
- działanie przeciwlękowe po 2-4 tyg. leczenia
- ocena skuteczności leczenia po 4-6 tyg.
- ryzyko zgonu w przypadku przedawkowania

Leki przeciwdepresyjne (2)

Leki przeciwdepresyjne (2)

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego

serotoniny (SSRI)

serotoniny (SSRI)

- skuteczne w lęku napadowym, zaburzeniach

lękowych uogólnionych i w fobii społecznej

- DN: niepokój, bezsenność, zaburzenia funkcji

seksualnych, drżenia

- nie powodują uzależnienia
- względnie bezpieczne po przedawkowaniu
- efekt po 2-6 tyg.

Leki przeciwdepresyjne (3)

Leki przeciwdepresyjne (3)

Selektywny inhibitor wychwytu zwrotnego

Selektywny inhibitor wychwytu zwrotnego

serotoniny i noradrenaliny (SNRI)

serotoniny i noradrenaliny (SNRI)

–

–

wenlafaksyna

wenlafaksyna

- lek z wyboru w lęku uogólnionym
- lek drugiego rzutu w lęku napadowym
- DN: nudności, bezdenność, niepokój (na

początku leczenia)

- efekt przeciwlękowy po 2-4 tyg.

Odwracalny, selektywny inhibitor MAO-A

Odwracalny, selektywny inhibitor MAO-A

–

–

moklobemid

moklobemid

- lek pierwszego rzutu w lęku społecznym
- lek drugiego rzutu w lęku napadowym
- nie powoduje uzależnienia
- stosunkowo bezpieczny po przedawkowaniu
- efekt po 2-6 tyg.

Selektywny inhibitor wychwytu naradrenaliny

Selektywny inhibitor wychwytu naradrenaliny

(NRI)

(NRI)

– reboksetyna i

– reboksetyna i

antagonista receptorów

antagonista receptorów

noradrenergicznych (NaSSA)

noradrenergicznych (NaSSA)

– mirtazapina

– mirtazapina

- leki drugiego rzutu w lęku napadowym
- nie powodują uzależnienia
- względnie bezpieczne po przedawkowaniu
- niepełne dane o skuteczności

Inne leki (1)

Inne leki (1)

Benzodiazepiny

Benzodiazepiny
- efekt bezpośrednio po zażyciu
- nie powodują rozdrażnienia ani niepokoju
- DN: senność, zawroty głowy, wydłużenie czasu

reakcji, obniżenie sprawności psychoruchowej

- doraźnie/dołączane do leków p-depresyjnych w

początkowym okresie terapii

- ryzyko uzależnienia
- długotrwałe podawanie (>4-8 mcy) może

powodować zaburzenia pamięci

- stosunkowo bezpieczne po przedawkowaniu

Inne leki (2)

Inne leki (2)

Buspiron (agonista receptorów 5-HT 1A)

Buspiron (agonista receptorów 5-HT 1A)
- nie wywiera działania p-drgawkowego ani

zwiotczającego mięśnie

- nie powoduje uzależnienia
- nie upośledza funkcji poznawczych i pamięci
- nie powoduje senności
- lek z wyboru w lęku uogólnionym (skuteczność

w innych postaciach kwestionowana;

nieskuteczny w fobiach społecznych)

- nie potencjalizuje efektu sedatywnego środków

działających depresyjnie na OUN (BDZ, alkohol)

Buspiron (c.d.)

Buspiron (c.d.)
- DN: zawroty i bóle głowy, bezsenność,

osłabienie, objawy dyspeptyczne; po
większych dawkach hiperprolaktynemia i
objawy pozapiramidowe

- efekt p-lękowy po 2-4 tyg.
- odstawienie nie powoduje objawów

abstynencyjnych ani efektu z odbicia

- nie stosować równocześnie z IMAO

Inne leki (3)

Inne leki (3)

Hydroksyzyna (lek antyhistaminowy)

Hydroksyzyna (lek antyhistaminowy)
- skuteczna tylko w lęku uogólnionym
- działanie sedatywne
- zalecana u chorych z nasilonym niepokojem,

zwłaszcza na początku leczenia, jeśli istnieją
przeciwwskazania do innych leków

- szybki efekt działania
- nie powoduje uzależnienia
- nie oceniano wyników długotrwałego stosowania

Inne leki (4)

Inne leki (4)

Antagonisci receptorów beta-adrenolitycznych

Antagonisci receptorów beta-adrenolitycznych

(beta-blokery)

(beta-blokery)

- wpływaja na objawy autonomiczne lęku

(drżenia, kołatanie serca)

- nasilają spadki ciśnienia krwi
- w badaniach nieskuteczne w większości

postaci lęku

- stosowane do wyłacznie opanowywania

objawów lęku scenicznego i lęku przed
publicznymi wystąpieniami

Inne leki (4-c.d.)

Inne leki (4-c.d.)

Leki przeciwpadaczkowe

Leki przeciwpadaczkowe

– karbamazepina, kwas

– karbamazepina, kwas

walproinowy, lamotrygina, gabapentyna,

walproinowy, lamotrygina, gabapentyna,

pregabalina

pregabalina

- badania pilotażowe wskazują na skuteczność
- nie są stosowane rutynowo

Inne leki (4-c.d.)

Inne leki (4-c.d.)

Leki ziołowe

Leki ziołowe

(preparaty waleriany)

(preparaty waleriany)

- waleriana działa na rec.GABA-ergiczne słabiej

niż BDZ oraz hamuje wychwyt i zwiększa
uwalnianie GABA

- większe dawki działają rozkurczowo i

przeciwdrgawkowo

- przydatna w zespole odstawienia BDZ
- opisano interakcje waleriany z fluoksetyną
- skuteczności leków ziołowych nie oceniano w

badaniach klinicznych

Zaburzenia obsesyjno-

Zaburzenia obsesyjno-

kompulsyjne

kompulsyjne

(nerwica natrectw)

(nerwica natrectw)

wg ICD-X

wg ICD-X

F42 Zaburzenie obsesyjno-

kompulsyjne (nerwica natręctw)

F42.0 Zaburzenie z przewagą myśli czy

ruminacji natrętnych

F42.1 Zaburzenie z przewagą czynnosci

natrętnych (rytuały)

F42.2 Myśli i czynności natrętne, mieszane
F42.8 Inne natręctwa
F42.9 Natręctwa BNO

Leki stosowane w zaburzenich

Leki stosowane w zaburzenich

obsesyjno-kompulsyjnych

obsesyjno-kompulsyjnych

* Leki hamujące wychwyt serotoniny

* klomipramina
* SSRI

citalopram
fluoksetyna
fluwoksamina
paroksetyna
sertalina

• Wenlafaksyna (SNRI)

- Po zastosowaniu inhibitora wychwytu

serotoniny poprawa następuje po 3-4 tyg.,
ustąpienie objawów po 8-10 tyg.

- Ok. 20% pacjentów wymaga leczenia drugim

lekiem (decyzja po >6 tyg. terapii)

- Skuteczne dawki leków są większe niż w

zaburzeniach depresyjnych

- Przy konieczności dołączenia BDZ z powodu

niepokoju, bezsenności nie stosować leków
metabolizowanych przez cyt.P-450
(alprazolam, diazepam), lecz te, które ulegaja
glukuronizacji (lorazepam, oksazepam,
temazepam)

Strategia farmakoterapii COD