Przedmiot: Urządzanie lasu (sem. 5 i 6)

Wykłady: 38 godz., ćwiczenia kameralne: 38 godz., ćw. terenowe: 36

godz.

Wykład : Urządzanie lasu jako

dyscyplina nauk leśnych i przedmiot

nauczania

Prof. dr hab

.

Edward Stępień (KULGiEL)

Podstawowe

Podstawowe

pojęcia

pojęcia

Las

Las

>> Najbardziej złożony ekosystem lądowy

>> Najbardziej złożony ekosystem lądowy

w którym współżyją tworząc biocenozę

w którym współżyją tworząc biocenozę

różne organizmy roślinne i zwierzęce

różne organizmy roślinne i zwierzęce

>> Grunt o zwartej powierzchni (min. 0,10 ha)

>> Grunt o zwartej powierzchni (min. 0,10 ha)

pokryty roślinnością leśną (drzewa, krzewy,

pokryty roślinnością leśną (drzewa, krzewy,

runo) związany z gospodarką leśną

runo) związany z gospodarką leśną

>> Zbiorowisko roślin drzewiastych

>> Zbiorowisko roślin drzewiastych

zajmujących na trwale określoną

zajmujących na trwale określoną

powierzchnię o wielkości bieżącej produkcji >

powierzchnię o wielkości bieżącej produkcji >

1 m3 drewna z hektara

1 m3 drewna z hektara

Urządzanie lasu

Urządzanie lasu

> Gromadzi

> Gromadzi

> Przetwarza

> Przetwarza

Informacje źródłowe

Informacje źródłowe

na decyzje (nowe informacje)

na decyzje (nowe informacje)

•

o wielkości, stanie, strukturze i przestrzennym

o wielkości, stanie, strukturze i przestrzennym

rozmieszczeniu zasobów leśnych

rozmieszczeniu zasobów leśnych

•

o wielkości i strukturze zapotrzebowania na

o wielkości i strukturze zapotrzebowania na

produkcyjne, ochronne i społeczne funkcje lasu

produkcyjne, ochronne i społeczne funkcje lasu

oraz

oraz

•

przetwarza je na decyzje wprowadzające

przetwarza je na decyzje wprowadzające

czasowe i przestrzenne uporządkowanie

czasowe i przestrzenne uporządkowanie

(ład) gospodarstwa leśnego

(ład) gospodarstwa leśnego

Urządzanie lasu oznacza działalność

Urządzanie lasu oznacza działalność

projektową w toku której pozyskuje,

projektową w toku której pozyskuje,

gromadzi i przetwarza informacje

gromadzi i przetwarza informacje

źródłowe

źródłowe

Urządzanie lasu

Urządzanie lasu

Urządzanie lasu jest stosowaną dyscypliną

Urządzanie lasu jest stosowaną dyscypliną

nauki zajmującą się organizacją gospodarstwa

nauki zajmującą się organizacją gospodarstwa

leśnego poprzez sporządzanie planów

leśnego poprzez sporządzanie planów

prowadzenia gospodarki leśnej; wymaga to:

prowadzenia gospodarki leśnej; wymaga to:

•

określenia celów gospodarstwa leśnego

określenia celów gospodarstwa leśnego

•

poznania czynników produkcji leśnej

poznania czynników produkcji leśnej

•

wskazania sposobów (środków)

wskazania sposobów (środków)

realizacji celów

realizacji celów

Podstawowe umiejętności

Podstawowe umiejętności

urządzeniowe dotyczą trzech

urządzeniowe dotyczą trzech

zagadnień:

zagadnień:

1. Znajomości metod inwentaryzacji lasu i

1. Znajomości metod inwentaryzacji lasu i

umiejętności jej wykonania

umiejętności jej wykonania

2. Znajomości metod przetwarzania informacji

2. Znajomości metod przetwarzania informacji

źródłowych na decyzje na temat cięć i odnowień

źródłowych na decyzje na temat cięć i odnowień

oraz umiejętności wykonywania odpowiednich

oraz umiejętności wykonywania odpowiednich

obliczeń i sporządzania stosownych projektów

obliczeń i sporządzania stosownych projektów

3. Wiedzy o funkcjonowaniu systemu las i

3. Wiedzy o funkcjonowaniu systemu las i

gospodarstwo leśne – służby urządzania

gospodarstwo leśne – służby urządzania

lasu – społeczeństwo - nauka

lasu – społeczeństwo - nauka

Realia leśnictwa

Realia leśnictwa

Nowe wymogi

Nowe wymogi

Realizacja zapisów nt. trwałego –

Realizacja zapisów nt. trwałego –

zrównoważonego rozwoju stała się

zrównoważonego rozwoju stała się

kluczowym zadaniem polityki

kluczowym zadaniem polityki

gospodarczej kraju, w tym resortu

gospodarczej kraju, w tym resortu

leśnictwa

leśnictwa

Trwały i zrównoważony rozwój lasów i

Trwały i zrównoważony rozwój lasów i

leśnictwa oznacza zarządzanie i

leśnictwa oznacza zarządzanie i

użytkowanie w taki sposób

użytkowanie w taki sposób

i w takim tempie, aby:

i w takim tempie, aby:

- zachować je jako odnawialne zasoby naturalne,

- zachować je jako odnawialne zasoby naturalne,

nieuszczuplone w długim czasie

nieuszczuplone w długim czasie

- zachować ich różnorodność biologiczną,

- zachować ich różnorodność biologiczną,

produktywność, zdolność odnawiania się, żywotność

produktywność, zdolność odnawiania się, żywotność

- zachować ich zdolność spełniania teraz i w przyszłości

- zachować ich zdolność spełniania teraz i w przyszłości

ekologicznych, ekonomicznych i społecznych funkcji

ekologicznych, ekonomicznych i społecznych funkcji

na lokalnym, krajowym i globalnym poziomie

na lokalnym, krajowym i globalnym poziomie

nie powodując przy tym szkód w innych ekosystemach

nie powodując przy tym szkód w innych ekosystemach

Ministerialna Konferencja nt. „Ochrony Lasów w Europie” (Helsinki, 1993).

Ministerialna Konferencja nt. „Ochrony Lasów w Europie” (Helsinki, 1993).

Dwa aspekty rozwoju

Dwa aspekty rozwoju

Sustainable Management of Forest

Sustainable Management of Forest

Sustainable Development of Forest

Sustainable Development of Forest

Zarys problemów

Zarys problemów

Problem 1:

Problem 1:

Jakie muszą być spełnione warunki aby z lasu

Jakie muszą być spełnione warunki aby z lasu

rozumnie korzystać i jednocześnie właściwie

rozumnie korzystać i jednocześnie właściwie

go chronić?

go chronić?

Problem 2

Problem 2

Jak wiarygodnie ocenić czy i w jakim zakresie obecny

Jak wiarygodnie ocenić czy i w jakim zakresie obecny

stan lasu umożliwia pełnienie określonych zadań?

stan lasu umożliwia pełnienie określonych zadań?

Uwarunkowania urządzania lasu

Uwarunkowania urządzania lasu

(czy las trzeba urządzać?)

(czy las trzeba urządzać?)

Specyfika leśnictwa

Specyfika leśnictwa

Wielofunkcyjność (produkcja, ochrona, usługi)

Wielofunkcyjność (produkcja, ochrona, usługi)

Wielkoobszarowaość

Wielkoobszarowaość

Uzależnienie od otoczenia (ryzyko)

Uzależnienie od otoczenia (ryzyko)

Zróżnicowanie czynników produkcji

Zróżnicowanie czynników produkcji

Nieoznaczoność dojrzałości

Nieoznaczoność dojrzałości

produktu

produktu

Długość cyklu produkcyjnego

Długość cyklu produkcyjnego

Niejednorodność

Niejednorodność

produktu (plon)

produktu (plon)

Istota relacji „las<>człowiek”

Istota relacji „las<>człowiek”

Brak ingerencji:

Brak ingerencji:

las pierwotny

las pierwotny

Sterująca rola:

Sterująca rola:

las zagospodarowany

las zagospodarowany

Zakres ingerencji

Zakres ingerencji

<> poziom rozwoju

<> poziom rozwoju

<>rodzaj narzędzi

<>rodzaj narzędzi

Chronologia potrzeb

Chronologia potrzeb

:

:

użytki uboczne

użytki uboczne

drewno

drewno

inne funkcje

inne funkcje

Istota relacji „las – człowiek”

Istota relacji „las – człowiek”

Dwie podstawowe formy ingerencji

Dwie podstawowe formy ingerencji

•

cięcia

cięcia

•

odnowienia

odnowienia

Czy cięcia w lesie są konieczne?

Czy cięcia w lesie są konieczne?

Po co ciąć?

Po co ciąć?

Proste pytania

Proste pytania

•

kiedy?

kiedy?

gdzie?

gdzie?

•

ile?

ile?

jak?

jak?

ciąć, odnawiać .....

ciąć, odnawiać .....

•

co?

co?

- przyczyny gospodarcze

- przyczyny gospodarcze

(ekonomiczne)

(ekonomiczne)

- przyczyny przyrodnicze (biologiczne)

- przyczyny przyrodnicze (biologiczne)

- dwie funkcje użytkowania

- dwie funkcje użytkowania

Cechy produkcji leśnej

Cechy produkcji leśnej

Relacja czasu produkcji i czasu

Relacja czasu produkcji i czasu

pracy

pracy

Ograniczone możliwości

Ograniczone możliwości

korygowania

korygowania

Sezonowość

Sezonowość

Zadania urządzania lasu

Zadania urządzania lasu

Sens funkcjonowania urządzania lasu

Sens funkcjonowania urządzania lasu

przejawia się w tworzeniu warunków

przejawia się w tworzeniu warunków

do prowadzenia trwałej i

do prowadzenia trwałej i

zrównoważonej gospodarki leśnej

zrównoważonej gospodarki leśnej

służącej zachowaniu ciągłości

służącej zachowaniu ciągłości

pełnienia przez las wielostronnych

pełnienia przez las wielostronnych

funkcji

funkcji

Gospodarka leśna

Gospodarka leśna

Całokształt oddziaływania człowieka na

Całokształt oddziaływania człowieka na

las, którego zakres, forma, termin i

las, którego zakres, forma, termin i

intensywność zapewnić powinny

intensywność zapewnić powinny

utrzymanie lub doprowadzanie

utrzymanie lub doprowadzanie

ekosystemów leśnych do stanu

ekosystemów leśnych do stanu

umożliwiającego trwałe zaspokajanie

umożliwiającego trwałe zaspokajanie

przez las potrzeb materialnych i/lub

przez las potrzeb materialnych i/lub

innych świadczeń o charakterze

innych świadczeń o charakterze

pozaprodukcyjnym i usługowym

pozaprodukcyjnym i usługowym

Wykorzystanie obszarów leśnych oraz wszelka

Wykorzystanie obszarów leśnych oraz wszelka

związana z tym działalność ukierunkowane na

związana z tym działalność ukierunkowane na

utrzymanie lub poprawę stanu lasu w celu

utrzymanie lub poprawę stanu lasu w celu

optymalnego zaspokajania materialnych i

optymalnego zaspokajania materialnych i

niematerialnych potrzeb człowieka, w tym

niematerialnych potrzeb człowieka, w tym

utrzymania walorów krajobrazowych oraz

utrzymania walorów krajobrazowych oraz

pełnienia zadań ochronnych.

pełnienia zadań ochronnych.

Oznacza to konieczność określania i realizacji

Oznacza to konieczność określania i realizacji

zadań w zakresie użytkowania zasobów leśnych

zadań w zakresie użytkowania zasobów leśnych

niezbędnych do utrzymania wielofunkcyjnego

niezbędnych do utrzymania wielofunkcyjnego

charakteru lasu

charakteru lasu

Użytkowanie lasu

Użytkowanie lasu

Uwarunkowania

podejmowania

decyzji

- analiza kompleksu zależności między

- analiza kompleksu zależności między

człowiekiem a przyrodą

człowiekiem a przyrodą

(środowiskiem przyrodniczym)

(środowiskiem przyrodniczym)

- istota celów i zadań nowoczesnego

- istota celów i zadań nowoczesnego

leśnictwa

leśnictwa

Nowoczesny plan urządzenia lasu w

Nowoczesny plan urządzenia lasu w

warunkach trwale zrównoważonej

warunkach trwale zrównoważonej

wielofunkcyjnej gospodarki leśnej to

wielofunkcyjnej gospodarki leśnej to

dokument o rozbudowanej części

dokument o rozbudowanej części

ogólnej:

ogólnej:

- służącej planowaniu długookresowemu

- służącej planowaniu długookresowemu

- nawiązujący do regionalnych planów

- nawiązujący do regionalnych planów

zagospodarowania przestrzennego

zagospodarowania przestrzennego

- charakteryzujący się pogłębioną analizą

- charakteryzujący się pogłębioną analizą

przyrodniczą stanu środowiska leśnego

przyrodniczą stanu środowiska leśnego

- wyznaczający zakres wielofunkcyjności lasu oraz

- wyznaczający zakres wielofunkcyjności lasu oraz

- określający zasady regulacji zasobów leśnych

- określający zasady regulacji zasobów leśnych

Podsumowanie

Podsumowanie

> zwiększa się zainteresowanie

> zwiększa się zainteresowanie

społeczeństwa sposobami zarządzania

społeczeństwa sposobami zarządzania

leśnictwem i prowadzenia gospodarki

leśnictwem i prowadzenia gospodarki

leśnej:

leśnej:

>> rosnące znaczenie roli środowiska

>> rosnące znaczenie roli środowiska

>> wzrost rangi socjalnych funkcji lasu

>> wzrost rangi socjalnych funkcji lasu

>> informacje mediów o szkodach

>> informacje mediów o szkodach

wyrządzanych w lasach (przemysł) i

wyrządzanych w lasach (przemysł) i

pogarszaniu się ich stanu zdrowotnego

pogarszaniu się ich stanu zdrowotnego

> zainteresowanie przyrodą przeradza

> zainteresowanie przyrodą przeradza

się niekiedy w zachwyt i entuzjazm,

się niekiedy w zachwyt i entuzjazm,

często jednak bez rozumienia istoty

często jednak bez rozumienia istoty

zachodzących w niej procesów:

zachodzących w niej procesów:

>> przekonanie o samoregulacyjnych

>> przekonanie o samoregulacyjnych

właściwościach lasu wystarczających

właściwościach lasu wystarczających

do naturalnej przemiany pokoleń

do naturalnej przemiany pokoleń

(krytyka cięć w lesie

(krytyka cięć w lesie

)

)

> nowe uwarunkowania wielofunkcyjnego

> nowe uwarunkowania wielofunkcyjnego

użytkowania (wykorzystania) zasobów drzewnych

użytkowania (wykorzystania) zasobów drzewnych

(obszarów leśnych)

(obszarów leśnych)

>> pozyskiwanie drewna ma służyć

>> pozyskiwanie drewna ma służyć

powiększaniu bogactwa i walorów

powiększaniu bogactwa i walorów

przyrodniczych lasu oraz pomnażaniu

przyrodniczych lasu oraz pomnażaniu

możliwości jego wielostronnych

możliwości jego wielostronnych

świadczeń

świadczeń