Urządzanie lasu wykład 1 dn. 07.04.2011r

Temat: Teoretyczny opis lasu.

Sposoby opisywania rzeczywistości:
1. Redukcjonistyczny - analiza wszystkich elementów;
2. Holistyczny - analiza fragmentu rzeczywistości jako charakterystycznego dla całości.

Koncepcje:
1. Deterministyczno-mechanistyczna;
2. Deterministyczno-losowa;
3. Probabilistyczna.

Adn. 1
Prawo mechanistyczno-deterministyczne - każde zjawisko podlega ścisłym prawidłowością przyczynowo - skutkowym.

Podstawa teorii lasu normalnego.
Tezy teorii lasu normalnego:
1. Ekonomiczna - warunki wpływające na postać gospodarstwa leśnego (zrębowego) są stabilne, co znalazło swój wyraz w przyjęciu stałej definicji plonu, niezmiennej wielkości i struktury zapasu produkcyjnego i stałej wielkości etatu rębnego;
2. Przyrodnicze - las tworzy układ z góry określony i w pełni zdeterminowany decyzjami urządzeniowego planu gospodarczego.

Las jest więc układem zamkniętym, wyizolowanym z gospodarczego i przyrodniczego otoczenia, a tym samym całkowicie odpornym na wpływy i zakłócenia z tego otoczenia płynące.

Aby obręb o rębni zupełnej odpowiadał warunkom lasu normalnego musi spełniać określone cechy:
a) normalne ustosunkowanie powierzchni klas wieku,
b) normalny przyrost,
c) normalny zapas,
d) normalny etat miąższości.

Adn. A)
Oznacza że w dany obrębie jest tyle drzewostanów ile lat wynosi okres tworzenia kolei rębu (k), a drzewostany obejmują wszystkie stopnie wieku od 1 aż do wieku odpowiadającego kolei rębności (k) i mają równą bądź równoważną od względem produktywności powierzchnię.

Adn. B)
Jest to taki przyrost, który ma prawidłowy , nie zakłócony przebieg w drzewostanach całego obrębu, przy założeniu że obręb ma normalne ustosunkowanie powierzchni klas wieku, a każdy z drzewostanów ma pełne zadrzewienie.
Powinien odpowiadać pełnemu przyrostowi określonego gatunku drzewa na określony siedlisku oraz być jakościowo najlepszym. Nie dotyczy on drzew wadliwych i chorych.

Przyrost normalny = miąższość najstarszego drzewostanu w obrębie

Dokonuje się on albo w ciągu jednego roku na k jednostkach powierzchni, albo w ciągu k lat w jednym drzewostanie. Jest to przyrost drzewostanu głównego.
Uwzględnienie d-nu podrzędnego:

V_P - miąższości usuniętych drzew.

Nie normalny przyrost wynika z :
- braku ustosunkowania powierzchni klas wieku,
- skład gatunkowy nie odpowiada jakości siedlisk,
- czynnik zadrzewienia inny niż 1,0;
- choroby, wypadki losowe.

Urządzanie lasu wykład 2 dn. 14.04.2011r.

Normalny zapas:
Jeżeli obręb ma normalne ustosunkowanie powierzchni klas wieku i normalny przyrost, to jego zapas jest również normalny i jest on sumą miąższości wszystkich drzewostanów obrębu lasu normalnego.

VN=V₁+V₂+…+V_K

Wyróżnia się ponadto zapas normalny jesienny (jest najwyższy) i zapas normalny wiosenny (który jest najniższy, gdyż jego wartość jest pomniejszona o miąższość K-letniego drzewostanu).

Normalny etat miąższościowy:
Jest to planowana wielkość rocznych dochodów materiałowych danego obrębu, która ma zapewnić równomierność dochodów materiałowych w okresie kolei rębu.

W lesie normalnym suma pobieranych użytków rębnych równa się sumie przyrostów bieżących drzewostanów głównych obrębu, zaś suma tych przyrostów równa się miąższości K-letniego drzewostanu.

E_UR=ΔV=V_K

W lesie rzeczywistym etat przyjęty różni się od etatu normalnego gdyż:
- różne są relacje przyrostu rzeczywistego i normalnego;
- rzeczywiste powierzchniowe ustosunkowanie klas wieku i ich rozmieszczenie jest różne od normalnego;
- istnieje rozbieżność między zapasem rzeczywistym a normalnym.

Dla teorii lasu normalnego charakterystyczny jest dedukcyjny typ prognozowania rozwoju zasobów leśnych tzn. w sposób normatywny zadaje się stan docelowy lasu i określa się czas jego osiągnięcia. Związek i kolejność występowania prognozowanych zjawisk rozpatrywane są wstecz tj. od stanu przyszłego do teraźniejszości.

Jest tylko jeden punkt obrazujący stan wyjściowy i jeden punkt obrazujący stan teraźniejszy.

W prognozowaniu dedukcyjnym charakterystyczne jest stwierdzenie „będzie tak i tak”. Obiekt prognozowania nie istnieje w rzeczywistości lecz w sferze postulatów.

Prognozy przewidują zdarzenie nieistniejące, stąd wskazują nie na sytuację przyszłą, lecz na pożądaną.

Las normalny jest swego rodzaju teoretycznym szablonem, do którego dążono przy realizacji zasad trwałości, ciągłości i równomierności użytkowania, a który to stan nigdy nie był osiągalny.

Wpływ na to miało wiele czynników, związanych ze szczególnie długim okresem produkcji w gospodarstwie leśnym i trudnością przewidzenia na długi okres czasu naprzód wszelkich ewentualnych zmian, jakie mogły w przyszłości wystąpić w drzewostanach. Tezy - ekonomiczna i przyrodnicza nie były prawdziwe.

Model ten ułatwia jednak zrozumienie i wykorzystanie zależności między strukturą powierzchniową lasu, przyrostem, zapasem i etatem, które w przybliżony sposób zachodzą w lesie rzeczywistym. Las normalny reprezentowany jest do dziś przez tablice zasobności, będące dobrym modelem dydaktycznym i porównawczym, pozwalającym jednoznacznie ocenić zmiany zachodzące w lesie pod wpływem gospodarki leśnej.

Zasada trwałości, ciągłości i równomierności użytkowania (trwałość użytkowania, dochodów materialnych). W myśl tej zasady zmierza się do ustalenia takiego rozmiaru cięć, przy którym możliwe będzie trwałe (w czasie), ciągłe (coroczne) i równomierne (w zakresie ilości pozyskanej miąższości lub powierzchni przeznaczonej do wyrębu)pozyskanie drewna z lasu.

Teoretyczny opis lasu.

Ddeterministyczno - losowa koncepcja opisania lasu. XIX w. powstanie termodynamiki i odkrycie prawa rozproszenia energii przyczyniło się do powstania koncepcji procesy nieodwracalnego, który charakteryzuje się stopniowym przechodzeniem od ładu do chaosu. Proces ten opisuje się za pomocą entropi, będącej miarą nieuporządkowania i chaosu. Entropia zwiększa się, gdy względny porządek dąży do chaosu. Proces ten dotyczy całego świata, w tym również układów przyrodniczych a więc i lasu. Stwierdzono że wskutek wpływu czynników otoczenia przyrodniczego na wiekową strukturę lasu przemieszczanie się drzewostanów niższych do wyższych klas wieku odbywa się losowo, a więc w sposób deterministyczny. Spowodowało to zdefiniowanie pojęcia celowej struktury lasu oraz lasu celowego. Idea lasu celowego opiera się na założeniu, że użytkowanie rębne nie może być zrealizowane w rozmiarze i strukturze, które byłyby zgodne z definicją planu teorii lasu normalnego. Również osiągnięcie i utrzymanie na stałe równomiernego rozkładu powierzchni drzewostanu w klasach wieku i w ostępach jest niemożliwe, gdyż na las oddziaływają różnego rodzaju losowe czynniki przyrodnicze powodujące w lesie szkody niezależnie od wieku drzewostanów, co skutkuje przedwczesnym wyrębem niektórych drzewostanów lub ich części. Odstawą koncepcji lasu celowego jest teza o deterministyczno - losowym charakterze lasu. Zakłada się, że celem jest osiągnięcie pożądanego stanu lasu w dalekiej przyszłości. Wiekowa struktura lasu zależy wyłącznie od obecnego stanu drzewostanów, a nie ich dotychczasowego rozwoju. Wynika stąd że jeśli tylko drzewostany znajdują się obecnie w takim samym stanie, to prawdopodobieństwo ich rozwoju w przyszłości będzie jednakowe. Prawdopodobieństwo ubywania drzewostanów dotyczy drzewostanów rębnych oraz ubywania drzewostanów przed osiągnięciem wieku dojrzałości rębnej od wpływem losowych czynników przyrodniczych. Zmiany wiekowej struktury lasu określa się w sposób redukcjonistyczny na podstawie historii rozwoju drzewostanów danej klasy wieku od założenia uprawy aż do osiągnięcia rzez drzewostan wieku dojrzałości rębnej, prawdopodobieństwo przejścia ustala się za pomocą funkcji wykładniczej - model OPAL.

Las celowy oznacza:
1. Albo samoregulacyjną zdolność lasu do osiągnięcia określonych stanów docelowych ;
2. Albo jako maksymalny stan docelowy możliwy do osiągnięcia za pomocą decyzji człowieka.

Las celowy stanowi urealnienie koncepcji lasu normalnego (uwzględnienie czynników przyrodniczych). Podobieństwo do lasu normalnego polega na wyznaczeniu na wiele lat w przód jednego celu do osiągnięcia oraz uznaniu procesu rozwoju lasu za skończony (określony długością przyjętej kolei rębu).

Probabilistyczna koncepcja lasu.

Las jest układem otwartym tzn.:
- podlega on oddziaływaniu czynników otoczenia przyrodniczym i gospodarczym;
- on sam oddziałuje na to otoczenie.

To powoduje dużą zmienność i zróżnicowanie rozkładu drzewostanów w klasach wieku. Nie wszystkie drzewostany dojrzałe do wyrębu są uprzątane w ciągu okresu gospodarczego, a wyrębowi podlegają również drzewostany młodsze. Stąd zmiany w rozkładzie drzewostanów w klasach wieku mają charakter probabilistyczny.

Założeniem teorii lasu rzeczywistego jest to, że las i procesy w nim zachodzące należy przyjmować za takie, jakie one są w rzeczywistości, a nie za takie, jakimi według nas być powinny. W swoich działaniach leśnik ma podążać za lasem w jego rozwoju, a nie kierować się własnymi wyobrażeniami i wymaganiami co do docelowego stanu lasu w dalszej przyszłości; można orzekać jedynie z określonym prawdopodobieństwem. Dla lasu rzeczywistego charakterystyczny jest indukcyjny typ prognozowania rozwoju zasobów leśnych. Polega to na dobieraniu rezultatu do następstwa zdarzeń uznawanego za rzeczywiste, tzn. znając zdarzenie zaistniałe w okresie przeszłym analizuje się możliwe etapy i kierunki rozwoju ich zasobów. Związek i kolejność występowania zjawisk w przyszłości rozpatrywane są w przód - od stanu teraźniejszego do przyszłego. Mówi się „chciałbym, aby było tak i tak”.

---