Oddział Zagłębia Węglowego

Stowarzyszenia Elektryków Polskich

w Katowicach

przedkłada prezentację komputerową na temat:

Ogólne zasady

eksploatacji

i ruchu sieci,urządzeń i

instalacji

elektroenergetycznych

Prezentację opracował mgr inż. Piotr Kołodziejczyk

1.Określenia stosowanych

pojęć:

Eksploatacja :

Pod tym pojęciem rozumiemy :

•

prowadzenie ruchu sieci, urządzeń i

instalacji

elektroenergetycznych,

•

utrzymywanie w należytym stanie

technicznym

sieci, urządzeń i instalacji

elektroenergetycznych.

Ruch sieci, urządzeń i instalacji

elektroenergetycznej .

Pod pojęciem ruchu rozumiemy :

•

uruchamianie sieci, urządzenia i

instalacji,

•

obsługa w czasie pracy,

•

zatrzymywanie w czasie normalnej

pracy

i w stanie awaryjnym,

•

prowadzenie zapisów ruchowych.

Urządzenia elektroenergetyczne :

Urządzenia

elektroenergetyczne (elektryczne) są to

wyroby lub zespoły wyrobów przeznaczone do

wytwarzania, przekształcania, przesyłania,

rozdziału, akumulowania lub użytkowania

energii elektrycznej.

Instalacje elektroenergetyczne :

Instalacje

elektroenergetyczne (elektryczne) to

zespoły współpracujących ze sobą

urządzeń, sprzętu

i

przewodów

elektrycznych

o

skoordynowanych

parametrach

technicznych wraz z układami połączeń

między nimi służących do określonego celu.

Sieci energetyczne

(elektroenergetyczne):

Sieci energetyczne

stanowią połączone ze sobą instalacje

służące do przesyłania paliw lub energii

elektrycznej.

Sieci elektroenergetyczne

służą

do

przesyłania

energii

elektrycznej.

Napięcie znamionowe urządzenia:

Napięcie

znamionowe urządzenia jest to skuteczna

wartość napięcia, na którą urządzenie

zostało zbudowane i jest oznaczone.

Rozróżnia

się

ponadto

napięcie

znamionowe

izolacji

określone

jako

napięcie, do którego jest dostosowana

i oznaczona izolacja urządzenia.

Może

ono

być

równe

napięciu

znamionowemu urządzenia lub wyższe od

niego.

Napięcie użytkowe:

Napięcie użytkowe, to wartość

napięcia zmierzona w gnieżdzie

wtyczkowym lub na zaciskach

urządzenia.

Prąd znamionowy :

Prąd znamionowy urządzenia jest to

wartość skuteczna prądu na którą

urządzenie zostało zbudowane.

W

warunkach

roboczych

długotrwały

(ciągły) przepływ prądu o wartości

równej prądowi znamionowemu nie

powoduje

wzrostu

temperatury

poszczególnych części urządzenia ponad

temperaturę graniczną dopuszczalną

długotrwale.

Obciążalność

zwarciowa

(wytrzymałość) cieplna :

Obciążlność zwarciowa cieplna

urządzeń jest określona zamionowym

prądem jednosekundowym. Jest to

największa wartość skuteczna prądu

zwarciowego, który może przepływać

przez tory prądowe główne urządzeń

przez czas wynoszący

1 sekundę i nie spowoduje w żadnej ich

części

przekroczenia

temperatur

granicznych.

Obciążalność zwarciowa (wytrzymałość)

dynamiczna :

Obciążalność zwarciowa

dynamiczna urządzenia jest określona

znamionowym prądem szczytowym.

Jest to największa dopuszczalna chwilowa

wartość prądu, który przepływając przez

urządzenie

nie

spowoduje

uszkodzeń

mechanicznych

części

przewodzących,

izolacji ani też części konstrukcyjnych

urządzenia

Stopień ochrony IP :

Osłony i obudowy urządzeń

elektroenergetycznych zapewniają wymagane

bezpieczeństwo ludzi oraz ochronę przed

zniszczeniem i niepoprawnym działaniem

wskutek przedostania się do wnętrza

urządzeń ciał stałych , pyłu

i wody.

Oznaczenia stopnia ochrony osłon (obudów)

urządzeń elektrycznych składają się z liter

IP (ang. Internal Protection)oraz z dwóch cyfr

z których pierwsza określa stopień ochrony

przed dotknięciem i przed przedostaniem się

ciał stałych, a druga określa stopień ochrony

przed dostępem wody.

Rozróżnia się : 7 stopni ochrony przed

dotknięciem oraz dostaniem się do wnętrza

ciał stałych oraz pyłu i 9 stopni ochrony przed

wnikaniem wody do wnętrza urządzenia.

Tabela 1

Stopień ochrony przed

dotknięciem

oraz

przed

dostawaniem się do wnętrza ciał

stałych (

oznaczony pierwszą cyfrą w kodzie

IP)

Stopień

ochrony

Ochrona człowieka przed dostępem do części znajdujących się pod

napięciem lub będących w ruchu

Ochrona urządzeń przed

przedostawaniem się do wnętrza

obcych ciał stałych

0

bez ochrony

bez ochrony

1

przed przypadkowym dotknięciem wierzchem dłoni

o średnicy ≥ 50 mm

2

przed dotknięciem palcem

o średnicy ≥ 12,5 mm

3

przed dotknięciem narzędziem lub drutem o średnicy 2,5 mm i

większej

o średnicy ≥ 2,5 mm

4

5

6

ochrona przed dotknięciem drutem o średnicy 1 mm i większej

o średnicy ≥ 1 mm

ograniczona ochrona przed pyłem

pyłoszczelne

Stopień

ochrony

Sposób działania wody, przy którym

obudowa zapewnia
ochronę.

0

bez ochrony

1

krople opadające pionowo

2

krople opadające pionowo na urządzenia

odchylone o 155

od położenia pionowego.

5

3

natryskiwanie wody pod kątem 6 do pionu.

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

4

rozbryzgiwanie wody na obudowę z

dowolnego kierunku.

5

oblewanie strumieniem wody z dowolnego

kierunku.

6

oblewanie silną strugą wody.

7

krótkotrwałe zanurzenie urządzenia w

wodzie o określonym ciśnieniu.

8

długotrwale zanurzenie w wodzie

Tabela 2

Stopień ochrony urządzeń przed przedostawaniem się do ich

wnętrza wody

.

(oznaczone drugą cyfrą w kodzie IP)

Stopień ochrony IK :

IK jest to określenie stopnia ochrony

urządzeń i ich obudów przed udarem

mechanicznym. Stopień ten

wprowadzony został normą PN-EN

50102:2001 „Stopnie ochrony przed

zewnętrznymi

uderzeniami

mechanicznymi

zapewnione

przez

obudowę urządzeń elektrycznych” (Kod

IK). Obudowy oznaczone literami IK i

liczbami 00, 01,02 itd. do 10.

Każdej

liczbie

odpowiada

wartość

energii udaru wytrzymywanej przez

urządzenie, przy czym oznaczenie IK00

oznacza brak wytrzymałości na udar

mechaniczny.

2. Podziały

urządzeń:

Podział ze wzgłędu na pełnione funkcje w

systemie elektroenergetycznym :

●

wytwórcze (generatory i zespoły prądotwórcze),

●

przetwórcze (transformatory i przekształtniki),

●

przesyłowe (linie napowietrzne i kablowe,przewody

szynowe),

●

rozdzielcze

(wyłączniki,rozłączniki,odłączniki,styczniki, bezpieczniki),

●

odbiorcze (urządzenia oświetleniowe,siłowe,grzejne),

●

pomiarowe,

●

zabezpieczające,

●

sygnalizacyjne,

●

sterownicze,

●

monitorujące

.

Podział ze wzgłędu na wartość napięcia

znamionowego :

●

urządzenia niskonapięciowe o napięciu do

1 kV prądu przemiennego (lub 1,5 kV prądu

stałego), oznaczone literami nn,

●

urządzenia wysokonapięciowe o napięciu

wyższym niż 1 kV prądu przemiennego (lub

1,5 kV prądu stałego), oznaczone literami
WN,

w tym można rozróżnić :

urządzenia średnich napięć

SN (lub ŚN)

(powyżej 1 kV do 60 kV),

●

urządzenia najwyższego napięcia NN

(lub NWN) (powyżej 60 kV do 400 kV).

Urządzenia na napięcia

powyżej 400 kV noszą nazwę urządzeń

ultra wysokiego napięcia i oznaczone

UWN.

Podział ze wzgłędu na rodzaj prądu:

●

urządzenia prądu stałego,

●

urządzenia prądu przemiennego :

trójfazowe,

jednofazowe.

Podział ze wzgłędu na rodzaj obciążenia:

●

stałym (praktycznie niezmiennym w

czasie),

●

cyklicznie zmiennym (okresowo –

zniennym, przerywanym i dorywczym),

●

szybkozmiennym (udarowym).

Podział ze wzgłędu na budowę:

●

wnętrzową,

●

napowietrzną,

●

specjalną

(o budowie przystosowanej do specjalnych

warunków środowiskowych

)

Podział ze wzgłędu na sposób

użytkowania:

●

urządzenia nieprzemieszczalne (stałe i

stacjonarne),

●

urządzenia

przemieszczalne

(ręczne,

przenośne i ruchome).

Urządzenia stałe to takie, które są

przytwierdzone do podłoża lub do stałej

konstrukcji. Urządzenia

stacjonarne (nieprzenośne) to takie,których

przemieszczenie podczas użytkowania jest

trudne np. ze względu na dużą masę lub braku

uchwytów.

cd

●

Urządzenia ręczne to urządzenia, które

są przeznaczone do użykowania ręcznego.

●

Urządzenia przenośne to takie ,które

mogą być przenoszone i przyłączane do

innego żródła zasilania w zależności od

miejsca użytkowania.

●

Urządzenia ruchome to takie, które w

trakcie pracy przemieszczają się wlokąc za

sobą kabel lub przewód zasilający.

Podział odbiorników ze wzgłędu na

wymaganą pewność zasilania:

●

Odbiorniki I kategorii

●

odbiorniki II kategorii

●

odbiorniki III kategorii.

Do I

kategorii zalicza się takie odbiorniki , których przerwa w

zasilaniu może spowodować zagrożenie życia ludzkiego lub

bardzo duże straty materialne.

Wymagają one conajmniej 100% rezerwy zasilania, tzn.

zasilania dwustronnego oraz niezależnego.

Do II kategorii zalicza się takie odbiorniki , których

przerwa w zasilaniu może spowodować duże straty

materialne. Wymagają zasilania rezerwowego stosownego do

realizowanego procesu technologicznego.

Do III kategorii zalicza się pozostałe odbiorniki .

Podział odbiorników ze względu na

zadania:

●

urządzenia oświetleniowe

(

żródła światła z

oprawami

i aparaturą pomocniczą),

●

urządzenia siłowe, które obemują

m.in. :

silniki i napędy

elektryczne, zespoły wielomaszynowe

,

przemysłowe urządzenia

elektrotermiczne,

urządzenia

spawalnicze

,urządzenia prostownikowe, urządzenia do

elektrolizy,

elektrofiltry,

urządzenia

energoelektroniczne (przekształtniki).

Podział odbiorników ze wzgłędu na

zastosowaną osłonę:

●

otwartą, czyli bez osłony,

●

chronioną, czyli umieszczoną w osłonach chroniącą

przed wnikaniem do wnętrza ciał stałych i człowieka

przed dotknięciem części pod napięciem lub

wirujących,

●

okapturzoną, która chroni przed przedostawaniem

się do wnętrza wody padającej pionowo lub pod

kątem 45º,

●

zamkniętą tj. w osłonach uszczelnionych

ograniczającą dostęp powietrza z zewnątrz,

●

pyłoszczelną,

●

wodoszczelną nawet do całkowitego zanurzenia w

wodzie oraz

●

przeciwwybuchową.

Podział urządzeń ze wzgłędu na

warunki pracy:

●

warunki układowe (sieciowe),

●

warunki środowiskowe (otoczenia).

Warunki

układowe to takie jakie narzuca układ

elektroenergetyczny (tzn. sieć

zasilająca).

Urządzenia elektryczne podlegają w

warunkach

normalnych

obciążeniom:

napięciowym i prądowym. Obciążenie

napięciowe

dotyczy

izolacji

międzyprzewodowej i fazowej urządzenia

a

obciążenie

prądowe

dotyczy

bezpośrednio toru prądowego urządzenia,

a pośrednio również izolacji i innych

elementów.

cd.

●

Warunki środowiskowe to takie jakie

dla urządzenia stwarza otoczenie.

Określają je

następujące czynniki :

temperatura,

wilgotność,

ciśnienie powietrza (wysokość

npm.), zawartość

zanieczyszczeń w powietrzu

występujących w formie pyłów, gazów,lub

par, warunki

stwarzające zagrożenie pożarowe lub

wybuchowe i narażenia mechaniczne

(drgania, wstrząsy).

Charakterystyka warunków

środowiskowych pracy urządzeń i

sieci:

Szczególowa klasyfikacja została określona

w normie Każdy stan środowiska został

oznaczony kodem zawierjącym dwie duże

litery i cyfrę.

Pierwsza litera dotyczy ogólnej kategorii

wpływu środowiska w której:

A-dotyczy środowiska, B-

użytkownika i spsobu użytkowania, C-

konstrukcji obiektu budowlanego.

Druga litera odnosi się do charakteru

wpływu zewnętrznego np.: A-otoczenie, B-

wilgotność, C-wysokość nad

poziomem morza itd.

Cyfra charakteryzuje intensywność

wpływu środowiska.

Podstawowe wielkości znamionowe

urządzenia :

Każde urządzenie ma zdefiniowane wielkości

określające zdolność do pracy zgodnie z

przeznaczeniem

w

warunkach

pracy

normalnej i zakłóceniowej są to tzw. dane

znamionowe.

Do wielkości tych należą:

napięcie znamionowe, moc, prąd znamionowy,

częstotliwość,

znamionowe warunki otoczenia, np.: temperatura,

obciążalność zwarciowa cieplna, obciążalność

zwarciowa dynamiczna.

Pewne wielkości są umieszczone na tabliczce

znamionowej urządzenia, pozostałe podane są w

dokumentacji technicznej urządzenia.

Podstawowe wymagania PRAWA

ENERGETYCZNEGO dotyczące

eksploatacji urządzeń i instalacji

elektroenergetycznych:

Zgodnie z postanowieniami ww. prawa

projektowanie, produkcja, import, budowa oraz

eksploatacja

urządzeń,

instalacji

i

sieci

elektroenergetycznych

powinny

zapewniać

racjonalne i oszczędne zużycie energii przy

zachowaniu:

niezawodności

współdziałania

z

siecią,

bezpieczeństwa obsługi i otoczenia, przy

spełnieniu

wymagań

ochrony

środowiska,

zgodności z wymaganiami odrębnych przepisów

a w szczególności Prawa Budowlanego, o

ochronie przeciwporażeniowej, o ochronie

przeciwpożarowej, o dozorze technicznym, o

muzeach i zgodności z wymaganiami

obowiązujących norm.

Przypomnienia:

1.Wartość skuteczna prądu sinusoidalnego

„I” :

I = Im ∕ √2 = 0.707 Im

gdzie Im oznacza wartość maksymalną prądu

sinusoidalnego

Wartości skuteczne prądów i napięć można mierzyć za

pomocą mierników elektrodynamicznych i

elektromagnetycznych .

Oddział Zagłębia Węglowego

Stowarzyszenia Elektryków Polskich w

Katowicach

przedkłada prezentację komputerową na temat:

Służby eksploatacyjne

i uprawnienia

kwalifikacyjne

Prezentację opracował mgr inż. Piotr Kołodziejczyk

Służby eksploatacyjne w

elektroenergetyce

●

Służby te obejmują stanowiska pracy w

zakresie : 1) eksploatacji,

2) dozoru.

●

Do eksploatacji zalicza się stanowiska

osób wykonujących prace w zakresie:

1) obsługi,

2)

konserwacji,

3) remontów,

4) montażu i

5) prac

kontrolno pomiarowych.

cd.

Do dozoru zalicza się osoby kierujące

czynnościami osób wykonujących prace w

zakresie obsługi, konserwacji, remontów,

montażu i kontrolno -pomiarowym oraz

osoby na stanowiskach pracowników

technicznych sprawujących nadzór nad

eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.

Kto może zajmować się prowadzeniem

ruchu i eksploatacji urządzeń,

instalacji i sieci

elektroenergetycznych ?

Prowadzeniem mogą się zajmować osoby

spełniające

odpowiednie

wymagania

kwalifikacyjne, które są określone w

rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy

i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia

2003r.

(Dz.U.z 2003r., Nr 89 poz.828 z póżn. zm.)

Wykaz

osób upoważnionych do podejmowania

decyzji ruchowych i zakres ich uprawnień

powinien znajdować się w dokumentacji

eksploatacyjno - ruchowej. Prowadzenie

ruchu i utrzymywanie urządzeń w należytym

stanie technicznym powinno być zgodne z

procedurą określoną w instrukcji ruchu i

eksploatacji opacowanej dla danego rodzaju

urządzenia

i zatwierdzonej przez kierownika zakładu.

Przy jakich urządzeniach wymagane jest

stwierdzenie posiadania kwalifikacji przez

osoby zajmujące się eksploatacją lub

dozorem ?

Urządzenia, instalacje i sieci przy których

eksploatacji jest wymagane posiadanie

kwalifikacji zostały określone w załączniku nr 1

wcześniej cytowanego rozporządzenia.

Grupa 1 (elektryczna) „Urządzenia ,

instalacje i sieci elektroenergetyczne

wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i

zużywające energię elektryczną " obejmuje:

1) urządzenia prądotwórcze przyłączone do

krajowej

sieci elektroenergetycznej bez względu na

wysokość napięcia znamionowego,

2) urządzenia, instalacje i sieci

elektroenergetyczne

o napięciu nie wyższym niż 1kV,

(verte)

cd.

3) urządzenia, instalacje i sieci o napięciu

znamionowym powyżej 1 kV,

4) zespoły

prądotwórcze o mocy powyżej 50 kW,

5) urządzenia elektrotermiczne,

6)  urządzenia do elektrolizy,

7)  sieci

elektrycznego oświetlenia ulicznego, 8) 

elektryczna sieć trakcyjna,

9)  elektryczne urządzenia

w wykonaniu przeciwwybuchowym,

10) aparatura

kontrolno-pomiarowa oraz

urządzenia i instalacje automatycznej

regulacji, sterowania i zabezpieczeń

urządzeń

i instalacji wymienionych w punktach 1

do 9.

Jaką wiedzą powinny się wykazać osoby

zatrudnione na stanowiskach eksploatacji ?

Osoby

zajmujące

się

eksploatacjąna

stanowiskach eksploatacji, w celu uzyskania

potwierdzenia

posiadanych

kwalifikacji,

powinny wykazać się w zależności od

eksploatowanych urządzeń, instalacji

i sieci wiedzą z zakresu:

1) zasad budowy,działania oraz warunków

technicznych obsługi urządzeń, instalacji

i sieci, 2) zasad

eksploatacji oraz instrukcji eksploatacji

urządzeń, instalacji i sieci,

3) zasad i wymagań

bezpieczeństwa pracy

i ochrony przeciwpożarowej oraz

umiejętności

udzielania pierwszej pomocy,

(verte)

c.d.

4)

instrukcji postępowania w razie awarii,

pożaru

lub innego zgrożenia bezpieczeństwa

obsługi

urządzeń lubzagrożenia życia,zdrowia i

środowiska,

w tym znajomości telefonówi systemow

alarmowych.

Zakres egzaminu

zależy od rodzaju wykonywanych prac tj.

obsługi, konserwacji, remontów lub prac

kontrolno-pomiarowych.

Jaką wiedzą powinny się wykazać osoby

zatrudnione na stanowiskach

dozoru ?

Osoby

zajmujące

się

eksploatacją

na

stanowiskach dozoru w celu uzyskania

potwierdzenia

posiadanych

kwalifikacji,

powinny wykazać się w zależności od

eksploatowanych urządzeń, instalacji i sieci

wiedzą z zakresu: 1) przepisów

dotyczących przyłączania urządzeń

i instalacji sieci, dostarczania paliw i

energii

oraz prowadzenia ruchu i eksploatacji

urządzeń,

instalacji i sieci,

2) przepisów i zasad

postępowania przy programowaniu

pracy urządzeń,instalacji i sieci,z

uwzględnieniem

zasad racjonalnego użytkowania paliw,

(verte)

c.d.

3) przepisów dotyczących

eksploatacji,wymagań w zakresie

prowadzenia dokumentacji

technicznej,eksploatacyjnej

oraz stosowania instrukcji eksploatacji

urządzeń,

instalacji i sieci,

4) przepisow dotyczących budowy

urządzeń, instalacji

i sieci oraz norm i warunków technicznych

jakim

powinny odpowiadać,

5) przepisów

dotyczących bhp oraz ochrony

przeciwpożarowej z uwzględnieniem

udzielania

pierwszej pomocy oraz wymagań ochrony

środowiska,

(verte)

c.d.

6) zasad wpostępowania w razie

awarii, pożaru lub

innego zagrożenia bezpieczeństwa

ruchu urządzeń

przyłączonych do sieci,

7) zasad dysponowania mocą

urządzeń przyłączonych

do sieci,

8) zasad i warunków

wykonywania prac kontrolno-

- pomiarowych i montażowych.