1
Instytucja Rzecznika
Instytucja Rzecznika
Ubezpieczonych
Ubezpieczonych
w Polsce
w Polsce
geneza, rola, funkcje
geneza, rola, funkcje
Aleksander Daszewski
Aleksander Daszewski
radca prawny koordynator
radca prawny koordynator
w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych
w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych
Poznań, marzec 2010
Poznań, marzec 2010
2
Geneza powstania Urzędu Rzecznika
Ubezpieczonych w Polsce
Przesłanki utworzenia Urzędu
dostosowanie przepisów prawa do nowych warunków
prawno- ustrojowych i gospodarczych powstałych
w Polsce w wyniku procesu transformacji ustrojowej,
ze szczególnym uwzględnieniem ochrony konsumentów
usług ubezpieczeniowych,
konsensus
(podmioty
rynkowe,
organizacje
konsumenckie, rząd),
doświadczenia wynikające z sytuacji ubezpieczonych i
uprawnionych po upadku „Westy” i „Westy Life”,
3
Geneza powstania Urzędu Rzecznika
Ubezpieczonych w Polsce
Przesłanki utworzenia Urzędu
pomysłodawcy: osoby, które inicjowały utworzenie
Urzędu, w tym przedstawiciele nauki (prof. J. Łańcucki,
prof.
E. Kowalewski), członkowie Komisji Sejmowych,
wzorce
z
innych
krajów
europejskich:
kraje
skandynawskie, Wielka Brytania, Irlandia, Hiszpania,
charakter prawny ombudsmana tzn. reprezentanta,
wyraziciela, mediatora dążącego do polubownego
rozstrzygnięcia sporu,
4
Kształt i finansowanie
Biura Rzecznika Ubezpieczonych
Siedziba Rzecznika Ubezpieczonych - Warszawa
(brak jednostek terenowych, współpraca z rzecznikami
konsumentów i organizacjami konsumenckimi),
Finansowanie Urzędu - koszty działalności Rzecznika i
jego Biura ponoszą:
1) zakłady ubezpieczeń do wysokości 0,01% zbioru
składek brutto (faktycznie 0,0071);
2) powszechne towarzystwa emerytalne do wysokości
0,01% składek wpłaconych do otwartych funduszy
emerytalnych (faktycznie 0,0071);
5
Zadania Rzecznika Ubezpieczonych
1. Postępowanie
skargowe w ramach rozpatrywania skarg
w indywidualnych sprawach kierowanych do Rzecznika:
w latach 1995/96 - 2009 liczba wpływających do Rzecznika pisemnych skarg
odnoszących się do problematyki ubezpieczeń gospodarczych, wykazuje nadal
tendencję wzrostową - łącznie w omawianym okresie wpłynęło 54 727 pisemnych
skarg. Wyjątkowo w 2002r. zanotowano niewielkie zmniejszenie liczby skarg.
Przyczyną było m.in. rozbudowanie systemu poradnictwa telefonicznego i za
pośrednictwem internetu.
6
Zadania Rzecznika Ubezpieczonych
2. Opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących
organizacji i funkcjonowania ubezpieczeń, funduszy
emerytalnych
i
pracowniczych
programów
emerytalnych;
3. Legislacja - zarówno w zakresie prawa ubezpieczeń
gospodarczych, jak i zabezpieczenia społecznego
poprzez:
- występowanie do właściwych organów z wnioskami
o podjęcie inicjatywy ustawodawczej,
- udział na wszystkich etapach procesu legislacyjnego
w tworzeniu aktów prawnych, w tym aktów
wykonawczych do przepisów ustawowych.
7
Zadania Rzecznika Ubezpieczonych
4.
Informowanie właściwych organów nadzoru i
kontroli oraz instytucji samorządowych zakładów
ubezpieczeń oraz otwartych funduszy emerytalnych
o dostrzeżonych nieprawidłowościach.
Są to przede wszystkim:
- Minister Finansów,
- Komisja Nadzoru Finansowego,
- Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
- Rzecznik Praw Obywatelskich,
- inne podmioty (np. GIODO, PIU, IGTE).
8
Zadania Rzecznika Ubezpieczonych
Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Polityki
Społecznej
– informowanie o nieprawidłowościach - na podstawie
sygnałów z rynku,
– współpraca legislacyjna:
• ustawy i nowele do nich
• akty wykonawcze
– wypracowywanie wspólnych stanowisk w istotnych
sprawach dla rynku,
9
Zadania Rzecznika Ubezpieczonych
Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)
– informowanie o dostrzeżonych nieprawidłowościach,
– porozumienie o współpracy:
• skargi
• współpraca przy legislacji
10
Zadania Rzecznika Ubezpieczonych
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
(UOKiK)
– sygnały o nieprawidłowościach - szczególnie na tle
owu.
Celem eliminowanie z obrotu klauzul abuzywnych,
– wnioski o uznanie praktyki za naruszającą zbiorowe
interesy konsumentów,
– inne inicjatywy np. wspólny raport, opiniowanie
pozwów do sądu antymonopolowego, opiniowanie
wystąpień
do
zakładów
ubezpieczeń,
pomoc
merytoryczna w prowadzonych postępowaniach,
11
Zadania Rzecznika Ubezpieczonych
5. Inne płaszczyzny działań
– analizy owu i dalsze ich wykorzystanie,
– poradnictwo telefoniczne - (w 2009 r. zanotowano
11479
rozmów
z
zakresu
ubezpieczeń
gospodarczych i 101 z zakresu zabezpieczenia
emerytalnego),
– poradnictwo drogą elektroniczną (e-mail)- (w 2009 r.
zanotowano 1437 zapytań),
12
Zadania Rzecznika Ubezpieczonych
6.
Inicjowanie
i
organizowanie
działalności
edukacyjnej i informacyjnej w dziedzinie ochrony
konsumentów usług ubezpieczeniowych:
1.
witryna internetowa www.rzu.gov.pl (w 2009 r.
stronę internetową odwiedzono ok. 1 648 663
razy),
2.
kontakty z mediami (wywiady, informacje- np. w
2009 r. - 269) oraz publikacje,
3.
Rozprawy Ubezpieczeniowe – zeszyty naukowe (7
numerów),
4.
Monitor Ubezpieczeniowy (40 numerów),
5.
współpraca ze środowiskiem akademickim i
organizacjami
konsumenckimi,
udział
w
konferencjach,
sympozjach,
seminariach,
odczytach i szkoleniach.
13
Zadania Rzecznika Ubezpieczonych
Współpraca z Fundacją Edukacji
Ubezpieczeniowej:
przekrojowe konferencje problemowe,
poradniki ubezpieczeniowe dla konsumentów -
narciarski,
praktyczny,
turystyczny,
mieszkaniowy
(następne
są
w
opracowaniu),
współpraca z RZU, UKSW przy wydawnictwie
„Rozpraw
Ubezpieczeniowych”,
konkurs na najlepsze prace doktorskie,
magisterskie,
podyplomowe i licencjackie z
dziedziny ubezpieczeń
gospodarczych i
społecznych (obecnie trwa IX edycja
konkursu).
14
Zadania Rzecznika Ubezpieczonych
7. Przedstawienie istotnego poglądu w sprawie w
postępowaniach sądowych:
pomoc quasi procesowa,
naturalna kontynuacja postępowań skargowych,
w sporach, w których istnieją korzystne
prognozy,
15
Zadania Rzecznika Ubezpieczonych
8. Sądownictwo polubowne i mediacja:
Stwarzanie możliwości polubownego i
pojednawczego rozstrzygania sporów:
1.
między ubezpieczonymi, ubezpieczającymi,
uposażonymi lub uprawnionymi z umów
ubezpieczenia - a zakładami ubezpieczeń,
2.
między towarzystwami emerytalnymi a
członkami tych towarzystw,
3.
wynikłych z uczestnictwa w pracowniczych
programach emerytalnych,
16
Zadania Rzecznika Ubezpieczonych
9. Wnioski do Sądu Najwyższego:
- występowanie z wnioskami do Sądu Najwyższego,
- skierowano 8 wniosków w zasadniczych dla
konsumentów
kwestiach
(odpowiedzialność
cywilna posiadaczy zależnych, kredytobiorców,
leasingobiorców;
szkoda
całkowita;
odpowiedzialność współmałżonka w szkodach
osobowych; środki karne a odszkodowanie z OC
posiadaczy pojazdów; amortyzacja i wybór części
do naprawy pojazdu, uwzględnianie VAT w
odszkodowaniu – kosztorys; koszty pogrzebu a
zasiłek pogrzebowy),
17
Kierunki rozwoju
Urzędu Rzecznika Ubezpieczonych
stałe rozszerzanie działalności edukacyjnej i
informacyjnej na rzecz konsumentów,
propagowanie idei polubownego rozstrzygania
sporów,
szersza współpraca międzynarodowa z Rzecznikami
innych krajów,
18
Kierunki rozwoju
Urzędu Rzecznika Ubezpieczonych
szersza analiza produktowa i dalsze jej
wykorzystanie, we współpracy z UOKiK,
kontynuacja współdziałania z innymi organami i
instytucjami (RPO, Minister Finansów, Minister Pracy
i Polityki Społecznej, UOKiK, KNF),
19
Dziękuję Państwu za uwagę
zapraszam na stronę internetową
www.rzu.gov.pl
