Slajd 1

„Emocjonalne krzywdzenie

dzieci

jest formą przemocy,

która polega na ciągłym ataku

na dobre samopoczucie

psychiczne dziecka”

(

E. Bielawska-Batorowicz, H. Hanks

, O formach złego traktowania dzieci,

Przegląd psychologiczny,1993, nr 3, s 305-315)



Do krzywdzenia emocjonalnego dochodzi znacznie

częściej niż się wydaje.



Emocjonalne krzywdzenie występuje zarówno w

przypadku stosowania pozostałych rodzajów

przemocy, ale też może być to działanie odrębne,

występujące niezależnie od innych form.



„

W przypadku długotrwałego występowania jego

wpływ jest nawet bardziej niszczący niż pojedyncze

akty przemocy fizycznej czy seksualnej”.



„

W przypadkach psychicznego zaniedbania czy

krzywdzenia sprawcą jest niemal zawsze osoba,

do której dziecko jest przywiązane

emocjonalnie.”



„

Na znęcanie psychiczne składa się wiele

charakterystycznych cech: odnosi się ono raczej

do relacji niż do wydarzenia, nie wymaga

bezpośredniego kontaktu sprawcy i ofiary”.



Jest jedyną formą, którą może charakteryzować

zarówno zaniechanie, jak i popełnienie czynu.

(

D. Iwaniec,

W kącie,

[w:]

Niebieska Linia

, 2005, nr 4)

Kategorie emocjonalnego krzywdzenia

i zaniedbania

wg Danyi Glaser:



„

Uczuciowa niedostępność, brak reakcji emocjonalnych,

zaniedbywanie



Przypisywanie dziecku negatywnych cech, błędna

ocena dziecka



Niekonsekwentne i niewłaściwe dla rozwoju dziecka

interakcje



Nie uznawanie lub lekceważenie indywidualności i

odrębności dziecka



Uniemożliwianie dziecku adaptacji społecznej”

(D. Glaser,

Podstawy teoretyczne i pojęciowe dotyczące krzywdzenia

psychicznego

i zaniedbywania emocjonalnego dzieci,

[w:]

Dziecko krzywdzone,

2003, nr 4, s 13,

14)

Wg E. Czyż

emocjonalne krzywdzenie

obejmuje

2 typy zachowań:



zachowania aktywne

„

przyjmują formę agresji werbalnej i wrogości wobec dziecka

lub działań skierowanych bezpośrednio przeciwko dziecku

np. straszenie, szantażowanie, wymuszanie lojalności,

terroryzowanie, upokarzanie, nadmierna kontrola nad

dzieckiem, wzbudzanie poczucia winy, stawianie dziecka w

sytuacji sprzecznych wymagań i komunikatów,

nieposzanowanie godności osobistej i prywatności dziecka



zachowania bierne

(inaczej zaniedbania

emocjonalne)

np. unikanie interakcji z dzieckiem, izolowanie

dziecka, emocjonalne odrzucenie i zaniedbywanie

potrzeb psychicznych dziecka, ignorowanie dziecka,

pozbawianie dziecka stymulacji”

(E. Czyż,

Dziecko i jego prawa

, Komitet Ochrony Praw Dziecka, Warszawa

1992)

Objawy i zachowania wskazujące na

występowanie przemocy

emocjonalnej wobec dziecka:



„

Zaburzenia mowy będące

efektem napięcia nerwowego



Zaburzenia snu



Dolegliwości psychosomatyczne

(bóle brzucha, głowy, mdłości, wymioty)



Zaburzenia w oddawaniu moczu i kału



Bóle żołądka



Mimowolne ruchy mięśni, szczególnie twarzy



Brak poczucia pewności siebie, nieakceptowanie siebie



Wycofanie, stany depresyjne



Lęk przed porażką, przed konsekwencjami

różnych działań



Zachowania regresyjne typu ssanie palca,

kołysanie się



Zachowania agresywne i autodestrukcyjne



Nadmierne podporządkowanie się dorosłym, ugrzecznione

zachowania lub czcze kłamstwa



Zachowania dorosłe-opiekowanie się rodzeństwem,

kierowanie innymi”

(D. Iwaniec, J. Szmagalski,

Zaburzenia rozwojowe dzieci krzywdzonych

emocjonalnie,

Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa

2002, s 156)



„

Skutkiem krzywdzenia emocjonalnego może być

zespół nieorganicznego zaburzenia rozwoju tj.

niedostateczny przyrost wagi i wzrostu oraz

opóźnienie ogólnego rozwoju dziecka, określonego

przez normy medyczne”.



„

Późna diagnoza krzywdy psychicznej skutkuje

dużymi zaburzeniami w rozwoju dziecka. Często jest

to zaniżona samoocena, wysoki poziom stresu, lęku,

problemy z nauką, nawiązywaniem kontaktów

interpersonalnych, zachowania agresywne lub uległe,

dolegliwości psychosomatyczne”.

Działania pomocowe wobec rodzin

Wielowymiarowość zjawiska krzywdzenia



konieczność

wszechstronnej oceny (potrzeb)



stworzenie strategii

interwencji dopasowanej do specyficznych wymogów

rodziny i okoliczności

Główne cele oddziaływań na poziomie rodziny:

-usunięcie szkód

-uzdrowienie relacji rodzic-dziecko

-wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa

i przynależności u dziecka

„

Strategie powinny dotyczyć:

-wyboru metod i służb, które będą brać udział w

procesie zdrowienia dziecka

-przyspieszenia rozwoju dziecka

-zmiany nastawienia rodziców do dziecka

-wykształcenia w rodzicach lepszego zrozumienia

zmian rozwojowych i praktyk wychowawczych

-pomocy rodzicom w rozwiązaniu wielu problemów,

takich jak: ubóstwo, społeczna izolacja, problemy

zdrowia psychicznego, nieudane związki

małżeńskie, przemoc w rodzinie itp.”

(

D. Iwaniec,

W kącie,

[w:]

Niebieska Linia

, 2005, nr 4)

Np. Jeśli z naszej oceny rodziny jednoznacznie wynika,

że mamy do czynienia z

poważnym

maltretowaniem psychicznym

dziecka, a rodzice

nie są chętni do zmian lub współpracy z instytucją

mającą chronić dziecko:

-niezbędne jest chwilowe wyprowadzenie go z domu,

gdzie doznaje krzywdy

-należy zastanowić się nad ewentualną adopcją

dziecka

(Dziecko nie może bez końca czekać na ewentualną

zmianę zachowań swoich rodziców).

„łagodniejszych” przypadkach:

-„w celu odbudowania (lub zbudowania) prawidłowej

relacji między rodzicami a dzieckiem, w przypadku gdy

dochodzi do emocjonalnego krzywdzenia i

zaniedbywania dziecka, rodzicom zaleca się trening

radzenia sobie ze stresem, strategie uczenia się

prawidłowej komunikacji interpersonalnej oraz inne

treningi, jak np. rozwiązywanie problemów.

-Krzywdzenie emocjonalne współwystępuje często z

brakiem umiejętności wychowawczych u rodziców,

dlatego należy pomóc im w zdobyciu tych umiejętności”.

(

D. Iwaniec,

W kącie,

[w:]

Niebieska Linia

, 2005, nr 4)

Przykładowe działania:



terapia indywidualna, grupowa, rodzinna, małżeńska



treningi psychoedukacyjne:

-trening komunikowania się

-trening umiejętności rozwiązywania konfliktów

-trening umiejętności rodzicielskich

-trening relaksacyjny

-trening asertywności

-trening radzenia sobie ze stresem

-trening autoinstrukcji (mówienia do siebie)



Ośrodki opieki dziennej- świetlice itp.



Skierowanie do adopcji, rodziny zastępczej, rodzinnego

domu dziecka lub odpowiedniej placówki opiekuńczo-

wychowawczej

Odpowiedzialność pedagogów

za dzieci krzywdzone



„

Wczesna identyfikacja przypadków krzywdzenia

dzieci



Wstępna diagnoza sytuacji dziecka i rodziny



Zgłaszanie przypadków krzywdzenia dzieci lub

uzasadnionych podejrzeń do odpowiednich instytucji



Zapewnianie wsparcia”



…

(Dziecko krzywdzone,

2003, nr 5)

Różnice między formami przemocy

tabela 1 [w:]

Dziecko krzywdzone,

2003, nr 4

Wykorzystywa

nie seksualne

Krzywdzen

ie fizyczne

Krzywdzenie

zaniedbywa

nie

psychiczne

Charakte

r czynu

Ukryty

Ukryty lub

jawny

Tożsamoś

sprawcy

Zwykle

kwestionowana

Czasami

znana

Sprawca i

główny

opiekun

dziecka

to:

Zazwyczaj różne

osoby

Ta sama lub

różne osoby

Ta sama

osoba

Definicja

czynu/ dowód

opiera się na:

Stwierdzeniu

faktu

wykorzystan

ia dziecka

Oznakach,

śladach

krzywdzeni

Stwierdzeniu

faktu

krzywdzenia/

zaniedbywan

ia lub

występującyc

h u dziecka

oznakach

krzywdzenia

Zalecenie

natychmiasto

wej ochrony:

tak

zazwyczaj

rzadko

Wykorzyst

y-wanie

seksualne

Krzywdze

-nie

fizyczne

Krzywdzeni

Zaniedbyw

a-nie

psychiczne

Bibliografia

http://www.pismo.niebieskalinia.pl/index.php?id=276

(

D. Iwaniec,

W kącie,

[w:]

Niebieska Linia

, 2005, nr 4)

D. Iwaniec, J. Szmagalski,

Zaburzenia rozwojowe dzieci

krzywdzonych emocjonalnie,

Wydawnictwa Uniwersytetu

Warszawskiego, Warszawa 2002

Dziecko krzywdzone,

2003, nr 4, nr 5

E. Czyż,

Dziecko i jego prawa

, Komitet Ochrony Praw

Dziecka, Warszawa 1992

E. Bielawska-Batorowicz, H. Hanks

, O formach złego

traktowania dzieci,

Przegląd psychologiczny,1993, nr 3

Document Outline