background image

Fuzje i przejęcia 

przedsiębiorstw

Wykład prowadzony 

przez 
dr Rafał Tuzimek

Warszawa, 2010

background image

2

Agenda

I.

Klasyfikacja i motywy M&A

II.

 

Proces transakcyjny

III. Strategie finansowania fuzji i 

przejęć

IV. Opłacalność integracji

background image

Klasyfikacja i motywy M&A

Rafał Tuzimek

Rafał Tuzimek

 

 

background image

Klasyfikacja fuzji i przejęć

4

Fuzje  i  przejęcia  możemy  podzielić  na  trzy 
zasadnicze kategorie:

 poziome  -  polegają  na  połączeniu  dwóch  spółek 

produkujących ten sam rodzaj dóbr lub oferujących 
usługi tego samego rodzaju

 pionowe  -  następują  wtedy,  gdy  partnerem 

przedsiębiorstwa  jest  inna  spółka  występująca 
wyżej  w  łańcuchu  produkcyjnym  w  kierunku 
konsumenta  lub  niżej  w stronę  źródła  surowców  i 
materiałów. 

 tworzące  konglomerat  -  zachodzą  wtedy,  gdy 

łączą  się  nie  związane  ze  sobą  przedsiębiorstwa, 
tzn.  nie  współpracujące  ze  sobą  w  ramach  cyklu 
produkcyjnego  i jednocześnie  reprezentujące  różne 
branże. 

background image

Formy fuzji i przejęć

5

Łączenie się przedsiębiorstw może przybrać 

różną formę. Generalnie, transakcje 

możemy podzielić na:

 fuzje i przejęcia przyjazne,
 przejęcia wrogie,
 wykupy lewarowane lub wspomagane 

(leverage buy-outs, LBO)

 wykup spółki przez dotychczasowy zarząd          

       (management buy-outs MBO)

 wykup spółki przez menadżerów z zewnątrz        

      (management buy-in MBI)

background image

Główne motywy fuzji i przejęć

6

 Związane  z  poprawą  efektywności  gospodarczej 

(motywy operacyjne),

 zwiększeniem użyteczności dla klienta,
 redukcją kosztów.

 Związane z aspektami finansowymi.

 redukcja  ryzyka  poprzez  dywersyfikację  w  portfelu 

papierów wartościowych.

 zmiana struktury finansowania 
 aspekty podatkowe 
 wykorzystania 

niedowartościowania 

przedsiębiorstw przez rynek

 uzyskanie dodatkowych środków finansowych 

background image

Motywy fuzji i przejęć c.d.

7

Grupy motywów

Motywy specyficzne

Motywy techniczne i operacyjne

Zwiększenie efektywności zarządzania

Pozyskanie bardziej efektywnego kierownictwa

Usunięcie nieefektywnego kierownictwa

Synergia operacyjna

Korzyści skali

Komplementarność zasobów i umiejętności

Ograniczenie kosztów transakcyjnych

Korzyści integracji technicznej

Motywy rynkowe i marketingowe

Zwiększenie udziału w rynku

Zwiększenie wartości dodanej

Wyeliminowanie konkurencji

Komplementarność produktów (rynków)

Dywersyfikacja ryzyka działalności

Wejście w nowe obszary działalności

Źródło: Praca zbiorowa pod red. W. Frąckowiaka, Fuzje i przejęcia przedsiębiorstw, PWN, Warszawa 1998, s. 23.

background image

Motywy fuzji i przejęć c.d.

8

Grupy motywów

Motywy specyficzne

Motywy finansowe

Wykorzystanie funduszy nadwyżkowych

Zwiększenie zdolności do zadłużenia

Przejęcie gotówki

Obniżenie kosztu kapitału

Korzyści podatkowe

Niedoszacowanie wartości nabywanej spółki

Motywy menedżerskie

Wzrost wynagrodzeń kierownictwa
Wzrost prestiżu i władzy

Zmniejszenie ryzyka zarządzania

Zwiększenie swobody działania

Źródło: Praca zbiorowa pod red. W. Frąckowiaka, Fuzje i przejęcia przedsiębiorstw, PWN, Warszawa 1998, s. 23.

background image

Proces transakcyjny

Proces transakcyjny

Rafał Tuzimek

Rafał Tuzimek

 

 

background image

Typy transakcji M&A 

10

Sprzedaż 

Sprzedaż 

przedsiębiorstw

przedsiębiorstw

Zakup 

Zakup 

przedsiębiorstw

przedsiębiorstw

Fuzje 

Fuzje 

przedsiębiorstw

przedsiębiorstw

Poszukiwanie

Poszukiwanie

finansowania

finansowania

właścicielskiego/

właścicielskiego/

doradztwo 

doradztwo 

finansowe

finansowe

LBO/MBO 

LBO/MBO 

- wykupy 

- wykupy 

menedżerskie

menedżerskie

Obsługa 

Obsługa 

przejęć 

przejęć 

w procesach 

w procesach 

prywatyzacyjnych

prywatyzacyjnych

background image

Działania banku inwestycyjnego w zakresie zakupu 
przedsiębiorstw

11

FAZA 

PRZEDTRANSAKCYJNA

(ZAKUP)

FAZA

TRANSAKCYJN

A

(ZAKUP)

FAZA 

POTRANSAKCYJNA

(ZAKUP)

• Identyfikacja 

potrzeb i 

oczekiwań 

inwestora

• Poszukiwanie 

potencjalnych 

celów do 

przejęcia

• Wstępna 

analiza 

potencjalnych 

celów do 

przejęcia

• Strukturyzacja 

transakcji

• Wycena celu przejęcia

• Organizacja procesu 

due-diligence: 

koordynacja prac 

konsultantów 

zewnętrznych

• Pomoc w określeniu 

oferowanej ceny 

• Pomoc w 

przygotowaniu 

wstępnej i wiążącej 

oferty

• Opracowanie struktury 

finansowej transakcji 

• Pomoc w 

przygotowaniu 

dokumentacji 

transakcyjnej

• Pomoc w negocjacjach 

ze wszystkimi stronami 

transakcji

• Doradztwo 

finansowe 

związane z 

rozwojem 

nabytego 

podmiotu

• Pomoc w 

poszukiwaniu 

nowych celów do 

przejęcia

background image

Działania banku inwestycyjnego w zakresie sprzedaży 
przedsiębiorstw

12

FAZA 

PRZEDTRANSAKCYJNA

(SPRZEDAŻ)

FAZA

TRANSAKCYJNA

(SPRZEDAŻ)

FAZA 

POTRANSAKCYJNA

(SPRZEDAŻ)

• Pomoc w 

przygotowaniu 

struktury 

sprzedaży

• Identyfikacja 

potencjalnych 

inwestorów

• Analiza podmiotu 

przeznaczonego 

do sprzedaży

• Wycena spółki
• Pomoc w 

przygotowaniu 

dokumentacji 

sprzedażowej

• Nawiązanie kontaktu z 

potencjalnymi 

inwestorami

• Przygotowanie 

Memorandum 

Informacyjnego

• Pomoc w 

przygotowaniu spółki 

do procesu due-

diligence i koordynacja 

procesu

• Opracowanie 

finansowej struktury 

transakcji

• Pomoc w negocjacjach 

z inwestorami

• Pomoc w 

przygotowaniu umowy 

kupna/ sprzedaży i 

umów towarzyszących

• Pomoc w procesie 

zamknięcia transakcji

• Pomoc w 

poszukiwaniu 

nowych 

możliwości 

inwestycyjnych

background image

Strategie finansowania

Strategie finansowania

fuzji i przejęć

fuzji i przejęć

Rafał Tuzimek

Rafał Tuzimek

 

 

background image

S

tr

a

te

g

ie

 fi

n

a

n

so

w

a

n

ia

 t

ra

n

sa

k

cj

fu

zj

 p

rz

e

ć 

Klasyfikacja  możliwych  źródeł  i  form  finansowania 
transakcji, 
rodzajów płatności oraz ich podmiotów finansowania

14

Źródła i formy finansowania
transakcji

Rodzaje płatności
w transakcjach

Podmioty zasilania finansowego

Źródła finansowania

Podmioty finansowe

  Finansowanie wewnętrzne
  Finansowanie zewnętrzne

-  Finansowanie zewnętrzne własne
-  Finansowanie zewnętrzne obce

  Metody mieszane

  Środki pieniężne
  Akcje
  Obligacje
  Metody mieszane

  Banki
  Towarzystwa ubezpieczeniowe
  Fundusze emerytalne
  Fundusze inwestycyjne i inne

Przykładowe formy finansowania

Podmioty niefinansowe

  Zysk zatrzymany
  Transformacja majątku
  Akcje
  Obligacje
  Dług zabezpieczony
  Inne

  Przedsiębiorstwa
  Gospodarstwa domowe
  Państwo

background image

Ź

d

ła

 i

 f

o

rm

y

 fi

n

a

n

so

w

a

n

ia

 

tr

a

n

sa

k

cj

i

Źródła  i  formy  finansowania  możliwe  do  zastosowania  w 
transakcjach fuzji i przejęć

15

Finansowanie

Zewnętrzne

Wewnętrzne

Własne

Obce

Poprzez rynek finansowy

Kredyty krótkookresowe

Kredyty w rachunku bieżącym 

Kredyty w rachunku kredytowym

Kredyty wekslowe

Kredyty pod zastaw nieruchomości 

Pozostałe kredyty

Długoterminowe pożyczki i kredyty

Pożyczka obligacyjna

Pozostałe pożyczki

Kredyty inwestycyjne i hipoteczne 

Poprzez rynek towarowy

Kredyt dostawcy

Kredyt odbiorcy

Szczególne formy finansowania

Faktoring

Leasing

Emisja akcji

Z odpisów amortyzacyjnych

Ze sprzedaży zbędnego majątku

Z przyspieszenia obrotu kapitału

Pozostałe źródła

Zatrzymanie zysku

         Długookresowe
               rezerwy,
         fundusze emerytalne

Z bieżących wpływów

Dopłaty akcjonariuszy

Udziały

Dopłaty wspólników

Wkłady, wpisowe

Dotacje

Pozostałe

Poprzez kształtowanie kapitału

Z transformacji majątku

background image

Ź

d

ła

 i

 f

o

rm

y

 fi

n

a

n

so

w

a

n

ia

 

tr

a

n

sa

k

cj

i

Czynniki 

wpływające 

na 

kształtowanie 

struktury 

finansowania

16

Czynniki  wpływające  na  poziom  kapitału
własnego w przedsiębiorstwie

Czynniki  wpływające  na  poziom  kapitału
obcego w przedsiębiorstwie

 

Forma 

prawna 

przedsiębiorstwa,

determinująca  w  dużym  stopniu  zasady

i źródła  uzyskania  kapitału  niezbędnego  do

utworzenia  przedsiębiorstwa  oraz  sposoby

zwiększania tego kapitału,

 

Forma  opodatkowania  i  możliwości

korzystania z ulg i zwolnień

 

Polityka  przedsiębiorstwa  w  zakresie

podziału wyniku finansowego netto

 

Możliwość 

korzystania 

dotacji

budżetowych

 

Możliwości zwiększenia kapitału własnego,

 

Sytuacja 

finansowa 

przedsiębiorstw,

uzyskiwana efektywność i płynność finansowa,

 

Koszt  kapitału  i  możliwości  wykorzystania

pozytywnego efektu dźwigni finansowej

 

Zakres  odpowiedzialności  wobec  wierzycieli

i możliwość zabezpieczenia długu

 

Opinia o przedsiębiorstwie w dotychczasowej

współpracy z wierzycielami

 

Istniejąca konkurencja pomiędzy bankami

 

Wielkość  przedsiębiorstwa  i  struktura  jego

aktywów

 

Rodzaj działalności i związane z nim ryzyko

 

Ogólna  sytuacja  w  gospodarce  (faza

ożywienia  czy  recesji),  stopy  inflacji,  polityka

banku centralnego i fiskalna państwa

background image

Ź

d

ła

 i

 f

o

rm

y

 fi

n

a

n

so

w

a

n

ia

 

tr

a

n

sa

k

cj

i

Zależność  pomiędzy  formą  finansowania,  kosztami  oraz 
ryzykiem finansowania

17

Dług zabezpieczony

Pozostałe instrumenty 

dłużne

Akcje

 uprzywilejowane

Akcje

zwykłe

Wyższe 
koszty

Wyższe
ryzyko

background image

Ź

d

ła

 i

 f

o

rm

y

 fi

n

a

n

so

w

a

n

ia

 

tr

a

n

sa

k

cj

i

Zależność pomiędzy strukturą kapitału a wartością akcji

18

D2

D1

0

Dźwignia, D/A

Wartość akcji
w przypadku, gdy
firma nie stosuje
dźwigni finansowej

Faktyczna wartość akcji

Zmniejszenie wartości
przez koszty związane
z upadłością

Czysty wynik MM:
cena akcji w przypadku
braku kosztów związanych
z upadłością

Wartość dodana
będąca efektem
korzyści podatkowych
z zadłużenia

Wartość akcji
przy zerowym
zadłużeniu 

Wartość akcji

firmy B

Graniczny poziom
zadłużenia, przy
którym istotne stają
się koszty upadłości

Optymalna struktura kapitału:
Krańcowe korzyści podatkowe =
= Krańcowe koszty związane
z upadłością

background image

Ź

d

ła

 i

 f

o

rm

y

 fi

n

a

n

so

w

a

n

ia

 

tr

a

n

sa

k

cj

i

Struktura  transakcji  sfinansowana  różnymi  rodzajami 
płatności w Wielkiej Brytanii w latach 1972 - 1992

19

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

19

72

19

73

19

74

19

75

19

76

19

77

19

78

19

79

19

80

19

81

19

82

19

83

19

84

19

85

19

86

19

87

19

88

19

89

19

90

19

91

19

92

kolejne lata

ud

zi

 w

 s

tr

uk

tu

rz

e

Środki pieniężne

Akcje zwykłe

Papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu

background image

Opłacalność integracji

Opłacalność integracji

Rafał Tuzimek

Rafał Tuzimek

 

 

background image

R

y

n

k

ro

zw

in

te

Dodatkowe  stopy  zwrotu  związane  z  podejmowanymi 
działaniami konsolidacyjnymi 

21

Rodzaj wydarzenia

Średnia  stopa  zwrotu  uzyskana  przez
akcjonariuszy (w %)

Fuzja

- Spółka przyłączana

20%

- Spółka przyłączająca

2-3%

Oferta przejęcia

- Spółka przejmowana

35%

- Spółka przejmująca

3-5%

background image

Ź

d

ła

 i

 f

o

rm

y

 fi

n

a

n

so

w

a

n

ia

 

tr

a

n

sa

k

cj

i

Zależność  pomiędzy  rodzajem  płatności  w  transakcjach 
fuzji  i  przejęć  a  zrealizowanymi  dodatkowymi  stopami 
zwrotu

22

Rodzaj płatności

Dodatkowe stopy zwrotu w okresie 20 dni
przed  i  20  dni  po  ogłoszeniu  transakcji
fuzji

Środki pieniężne

33,54%

Akcje

17,47%

Środki pieniężne + akcje

11,77%

background image

Ź

d

ła

 i

 f

o

rm

y

 fi

n

a

n

so

w

a

n

ia

 

tr

a

n

sa

k

cj

i

Dodatkowe stopy zwrotu w zależności od rodzaju płatności i 
strony 

transakcji 

Wielkiej 

Brytanii 

Stanach 

Zjednoczonych

23

Wielka Brytania

Stany Zjednoczone

Spółka przejmowana

Środki pieniężne

30,2%

25,4%

Akcje

15,1%

11,0%

Spółka przejmująca

Środki pieniężne

0,7%

0,2%

Akcje

-1,1%

-0,9%

background image

Ź

d

ła

 i

 f

o

rm

y

 fi

n

a

n

so

w

a

n

ia

 

tr

a

n

sa

k

cj

i

Dodatkowe 

stopy 

zwrotu 

dla 

właścicieli 

spółek 

przejmowanych  w  zależności  od  zastosowanego  rodzaju 
płatności i typu przejęcia

24

Dodatkowe stopy zwrotu przy:

Typ przejęcia

Środkach pieniężnych

Zamianie akcji

Fuzja

26,3%

19,6%

Wrogie przejęcie

36,7%

b.d.

background image

W

y

b

ra

n

e

 t

ra

n

sa

k

cj

e

 n

a

 W

G

P

W

Dodatkowe  stopy  zwrotu  związane  z  podejmowanymi 
działaniami konsolidacyjnymi 

25

Badane spółki

Suma
zrealizowanych
dodatkowych stóp
zwrotu w okresie
10 dni przed datą
pojawienia się
informacji

Dodatkowa stopa
zwrotu
zrealizowana w
dniu pojawienia
się informacji

Suma
zrealizowanych
dodatkowych
stóp w okresie 10
dni po dacie
pojawienia się
informacji

Suma
zrealizowanych
dodatkowych
stóp zwrotu w
dniu pojawienia
się informacji i w
okresie 10 dni
przed i po tej
dacie

Polifarb
Cieszyn

1,30%

0,50%

14,75%

16,56%

Polifarb
Wrocław

-2,65%

-1,75%

17,94%

13,54%

Medicines

21,30%

-1,40%

18,43%

38,33%

Cefarm

Spółka nie

notowana na

WGPW

Spółka nie

notowana na

WGPW

Spółka nie

notowana na

WGPW

Spółka nie

notowana na

WGPW

Carbo

Spółka nie

notowana na

WGPW

Spółka nie

notowana na

WGPW

Spółka nie

notowana na

WGPW

Spółka nie

notowana na

WGPW

BIG

10,60

0,76%

-2,55%

8,81%

BG

11,04%

0,67%

-15,26%

-3,55%

background image

Niepowodzenie

61%

Sukces

23%

Wynik 

nieokreślony

16%

R

y

n

k

ro

zw

in

te

Wyniki działań konsolidacyjnych w dłuższym okresie

26

0

20

40

60

80

100

Mała

firma 

Duża

firma

W branży pokrewnej

Niepowodzenie

Sukces 

0

50

100

Mała

firma 

Duża

firma

W branży obcej

Niepowodzenie

Sukces 

background image

Przyczyny niepowodzenia integracji przedsiębiorstw

27

Do najczęściej występujących w praktyce 
przyczyn niepowodzenia fuzji i przejęć można 
zaliczyć:

· nie dojście transakcji do skutku,
· zbyt optymistyczne określenie potencjału rynku (udział, 

wzrost, konkurencja)

· przeszacowanie efektów synergicznych,
· zapłacenie zbyt wysokiej ceny za podmiot przejmowany 

lub przyłączany,

· źle poprowadzony etap integracji i implementacji 

wspólnej strategii działania

background image

Pytania

28


Document Outline