Narcyzm u przestępców 

Narcyzm u przestępców 

seksualnych

seksualnych

 Badanie Kazimierza Pospiszyla 
(2002)

Narcyzm

Narcyzm – proces polegający na skierowaniu 
popędu seksualnego i zainteresowań 
erotycznych ku samemu sobie.

Osobowość narcystyczna (Freud):

Osobowość narcystyczna (Freud):

- zaburzenie osobowości,
-skupienie na sobie i spostrzeganie innych przez pryzmat 
tego, w jakim stopniu przyczyniają się oni do podtrzymania 
wartości danego człowieka,

-„należy mi się, zasługuję na miłość i uznanie ze strony 
innych; jestem wyjątkowy i niepowtarzalny”,

-częste mówienie o sobie,

- domaganie się uwagi innych ludzi,

- kruchość poczucia własnej wartości,

- niewrażliwość na potrzeby i uczucia innych; brak empatii,

- ciągła koncentracja na sobie.

Przyczyny 

Przyczyny 

 

-Faza oralna rozwoju dziecka -> kształtowanie się 
poczucia siebie i własnej wartości-> pierwsze związki z 
innymi ludźmi,

- osobowość narcystyczna tworzy się, gdy:

• rodzice pozbawieni empatii

• niewrażliwość rodziców na potrzeby i uczucia 
dziecka; skupieni na sobie 

• wysyłanie sprzecznych sygnałów:

1. „jesteś wyjątkowy” – poświęcanie                    

     dziecku wiele uwagi i czułości.

2. „jesteś niewiele wart” – lekceważenie            

dziecka, omiatanie pustym wzrokiem.

Teorie wykorzystane w badaniu

Teorie wykorzystane w badaniu

• Freud (1914)- narcyzm- cecha osobowości 
występująca u każdego człowieka w mniejszym 
lub większym stopniu.
          Schizofrenia = Nerwica narzystyczna

• Heizn Kohut (1983) – „narcystyczne uszkodzenie ja”

• Otto Kernberg (1984) – „złośliwy narcyzm” rujnujący 
życie psychiczne

• Christoper Llasch (1980) – przedstawił proces narodzenia 
się nowej, narcystycznej „ja generacji”

• Alexander Lowen (1983) – istota narcyzmu = miłość do 
„siebie” + miłość do „swojego odbicia” (w lustrze i oczach 
innych ludzi).
         Odbicie można oszukać: make-up, pozerstwo, brak 
autentyzmu.

Problemy badawcze

Problemy badawcze

1. Czy i w jakim zakresie nasilenie cech narcystycznych 

współwystępuje z niedorozwojem zachowań seksualnych?

• Hipoteza: osobnicy popełniający przestępstwa  

seksualne mają bardziej nasilony poziom narcyzmu 

2. Ustalenie różnic w poziomach narcyzmu między pedofilami i 

gwałcicielami oraz przestępcami, którzy nie popełnili 
przestępstw seksualnych. 

                                                 

                                                 

Osoby 

Osoby 

badane

badane

90 więźniów – 3 losowo dobrane grupy po 30 osób

Grupa I – pedofile (23 – 39 lat)
Grupa II – gwałciciele (22 – 40 lat)
Grupa III – przestępcy, którzy nie popełnili zbrodni 
seksualnych 
-grupa kontrolna  (21 – 38 lat)

Metoda

Metoda

• Polska adaptacja niemieckojęzycznego Kwestionariusza 
Narcyzmu skonstruowana przez: Deneke, Hilgenstock, 
Muller (1983)
   
-163 itemów podzielonych na 4 grupy ilustrujące 4 
podstawowe postacie narcyzmu:

1. Zagrożone „ja”
2. Klasyczne, narcystyczne „ja”
3. Idealizacja „ja”
4. Hipochondryczne „ja” 

Każda z w/w postaci narcyzmu została opisana najbardziej 
istotnymi cechami (podskalami) zachowania się.

Kwestionariusz posiada 18 takich podskal.

Podskale

Podskale

1) Zagrożone „ja” (8 podskal)

1. Bezradność (OHS)
2. Utrata kontroli afektu i impulsów popędowych (AIV)
3. Depersonalizacja (DRP)
4. Siła podstawowego nastroju (BAH)
5. Poniżanie siebie (KLS)
6. Negatywny stosunek do ciała (NEK)
7. Izolacja społeczna (SOI)
8. Archaiczne wycofanie się (ARP)

2) Klasyczne, narcystyczne „ja” (4 podskale)

1. Wielkościowe „ja” (GRS)
2. Tęsknota za ideałem własnego „ja” (SIS)
3. Żądza chwały i potwierdzenia siebie (GLB)
4. Narcystyczny gniew (NAW)
 

3) Idealizacja „ja” (4 podskale)

1. Ideał samowystarczalności (AUI)
2. Poniżanie innych jako obiektów (OBA)
3. Cena (wartość) ideału (WEI)
4. Ochrona siebie przez symbiozę (SYS)

4) Hipochondryczne „ja” (2 podskale)

1. Hipochondryczne wiązanie lęku (HYA)
2. Narcystyczna korzyść przez chorobę (NAK)

Przestępcy a grupa kontrolna

Przestępcy a grupa kontrolna

• Przestępcy seksualni mają podwyższony poziom 
narcyzmu w porównaniu z przestępcami nie 
popełniającymi zbrodni seksualnych (pod względem 
poziomu narcyzmu nie różnią się oni od populacji 
normalnej),

• pedofilia łączy się z wyższym stopniem narcyzmu niż 
skłonność do gwałtów,

• w obu grupach występuje w wyraźnym stopniu utrata 
kontroli nad afektami i impulsami popędowymi – 
charakterystyczne dla wszystkich przestępców

• skłonność do depersonalizacji innych ludzi,

• podwyższona siła  podstawowego nastroju – wzmożona 
dominacja zachowań impulsywnych,

• negatywny stosunek do ciała (wyższy u gwałcicieli),

• wysoki wskaźnik izolacji społecznej i archaicznego 
wycofania się,

• nadmiernie wybujałe, wielkościowe „ja”.

Pedofile a gwałciciele

Pedofile a gwałciciele

Pedofile:

• zwiększona skłonność do 
poniżania siebie (neurotyczny 
zaczyn samoobwiniania się),

• nasilona tęsknota za ideałem 
własnego „ja”,

• wysoka cena wartości „ja”,

• ochrona siebie przez 
symbiozę,

Gwałciciele:

• wysoki poziom 
narcystycznego gniewu i 
poniżania innych

Wnioski

Wnioski

• profil przestępców seksualnych nie jest jednoznaczny,

• konieczność stosowania innych programów 
resocjalizacyjnych 
w zależności od popełnionej zbrodni (rozróżnienie na pedofili 
 i gwałcicieli)