Wypalenie zawodowe w pracy

lekarza

dotyczy osób pracujących w

zawodach społecznych i

usługowych jednocześnie np. ,

lekarzy,pielęgniarek nauczycieli,

ratowników, policjantów i in.

*

„

Choroba nadmiernego

zaangażowania” - jest

nieuchronną konsekwencją

destrukcji, która zachodzi w

psychice osób nadmiernie

eksploatujących swoje siły w

dawaniu siebie innym (Maslach,

1994)



Opisywane jest jako stan fizycznego i psychicznego
wyczerpania, które powstaje w wyniku długotrwałego
poczucia nienadążania w spełnianiu oczekiwań
otoczenia zawodowego i rodzinnego połączonego z niską
oceną samego siebie.

-

Niechęć do pracy

-Brak satysfakcji oraz negatywna
ocena samego zawodu
-Rozdrażnieni i zniechęcenie w
kontaktach z pacjentami
-Unikanie kontaktu z
podopiecznymi
-Negatywny i cyniczny stosunek do
otoczenia
Traktowanie pacjentów w sposób
nieczuły, bezosobowy
-Poczucie braku osiągnięć
własnych

-

Brak kontroli emocjonalnej,

niemożność zapanowania nad
sytuacją
-Trudności w koncentracji

-Bóle głowy

-Zaburzenia układu pokarmowego

-Bezsenność

-Poczucie nieprzerwanego
zmęczenia fizycznego

5

*

poczucie emocjonalnego i
psychofizycznego wyczerpania,
przeciążenia obowiązkami

*

utrzymujące się nawet po odpoczynku

*

obniżona aktywność oraz poczucie
chronicznego zmęczenia (bóle głowy,
bezsenność, częste przeziębienia i in.)

*

zniechęcenie do pracy, mniejsze
zainteresowanie sprawami zawodowymi

6



obojętność i dystansowanie się wobec

problemów pacjenta



ignorowanie podmiotowości i

indywidualności pacjenta



obojętne reagowanie na innych ludzi,

którzy są odbiorcami usług i/lub

przedmiotem opieki



skracanie czasu kontaktu,

sformalizowanie kontaktów,

powierzchowność, unikanie spotkań,

zamiana opieki na nadzór,

etykietowanie, cynizm, upokarzanie

podopiecznych

7

*

niezadowolenie z osiągnięć w pracy

*

przeświadczenie o braku kompetencji,

utrata wiary we własne możliwości

*

poczucie niezrozumienia ze strony

przełożonych

*

stopniowa utrata zdolności do

rozwiązywania pojawiających się

trudności

*

niemożność przystosowania się do

trudnych warunków

*

poczucie bezsensu, rezygnacja

8

1.

„Miodowy miesiąc”

– okres zauroczenia pracą i

satysfakcji z osiągnięć zawodowych, dominują w
nim energia, entuzjazm i silne zaangażowanie w
pracę

2.

Okresowe przebudzenia

– uświadamianie sobie,

że efekty pracy nie są zgodne z celami i
zamierzeniami, (często bardzo wysokimi i
nierealistcznymi), które przyjęła dana osoba - i w
związku z tym większa mobilizacja i konieczność
dalszego wysiłku, hiperaktywność

3.

Długotrwałe, nadmierne obciążenie pracą

, które

nie jest już możliwe do przezwyciężenia poprzez
zwykłą aktywność – wyczerpanie emocjonalne i
fizyczne

9

1.

Dystansowanie się psychiczne

(i wszelkie formy

depresonalizacji) jako forma obrony przed
dalszymi obciążeniami, a jednocześnie przyczyna
dalszych problemów (np. ignorowanie
indywidualności i zróżnicowania pacjentów,
większe ryzyko błędów w leczeniu i opiece oraz
niezadowolenie podopiecznych)

2.

Kumulowanie się trudności zawodowych

, trwałe

zmiany w postawach i motywacji, poczucie
bezsensu własnej roli zawodowej i braku
efektywności

*

Wypalenie pełnoobjawowe

10

1.

Indywidualne:

*

Koszty emocjonalne, obniżenie zadowolenia z

pracy i jakości życia pracownika (i jego bliskich)

*

Nasilenie dolegliwości zdrowotnych

1.

Społeczne

*

Obniżenie jakości pracy i świadczonych usług

medycznych

*

Pogorszenie relacji ze współpracownikami

(mniejsza efektywność zespołu)

1.

Ekonomiczne

*

Na poziomie instytucji (wysokie koszty

nieefektywnej pracy, naprawy błędów i innych

konsekwencji źle wykonywanej pracy, absencja,

fluktuacja kadr, odpływ klientów)

*

Na poziomie globalnym



Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego,

że padły ofiarą zespołu wypalenia

zawodowego, często uruchamiają szereg

mechanizmów obronnych. Sytuacja taka

powoduje, że nie szukają pomocy, a

wręcz jej unikają.



W działalności profilaktycznej zespołu

wypalenia zawodowego kapitalne

znaczenie mają:



nauka technik komunikacji

interpersonalnej



asertywność



sposoby radzenie sobie ze stresem.

12

*

Stres to taka relacja człowieka z
otoczeniem, która oceniana jest przez
jednostkę jako wymagająca wysiłku
adaptacyjnego lub przekraczająca jej
możliwości oraz godząca w dobre
samopoczucie człowieka.

(R. Lazarus i S. Folkman)

Stres

w powszechnym odbiorze jest uważany za

zjawisko szkodliwe. W rzeczywistości działanie

niepożądane przynosi jedynie stres zbyt silny

(przekraczający indywidualne możliwości adaptacyjne

jednostki) lub zbyt długotrwały. Stres umiarkowany

zwiększa możliwości radzenia sobie z wymaganiami

adaptacyjnymi otoczenia, dzięki czemu umożliwia

rozwój psychiczny. Wielu badaczy zjawiska określa go

jako podstawowy czynnik rozwoju.

Stres zbyt długotrwały przyczynia się do rozwoju

zaburzeń psychicznych, przede wszystkim takich jak:

zaburzenia lękowe (nerwicowe) i depresyjne, stres zbyt

silny, traumatyczny stwarza ryzyko PTSD (zespołu

stresu pourazowego) oraz w szczególnych przypadkach

zaburzeń osobowości.

*

Stres w pracy lekarza

Niemożność realizacji wizyt zgodnie z grafikiem - 68,40%

Radzenie sobie z trudnymi, niewspółpracującymi

pacjentami - 64,80%

Praca pod stałą presją czasu - 64,40%

Stany nagłe u pacjentów w gabinecie - 60,80%

Brak satysfakcji pacjenta - 52,20%

Leczenie wyjątkowo nerwowych pacjentów - 47,40%

Przyjmowanie większej niż by się chciało liczby pacjentów -

46,40%

Pośpiech w pracy, aby przyjąć jak największą liczbę

pacjentów - 45,20%

Wynagrodzenia zależne od liczby wykonanych zabiegów -

43,40%

Źródło: FM Dentall 1/2010

*

Czynniki ryzyka
nadmiernego stresu w pracy
lekarza /w prywatnej
praktyce/

15

Ocena stresu

"To umysł kreuje świat wokół nas i

nawet gdybyśmy stanęli tuż obok
siebie na tej samej łące, moje oczy
nigdy nie ujrzą tego, co widzą Twoje"

George Gissing

16

OCENA PIERWOTNA

- dotyczy znaczenia, jakie

dane wydarzenie ma dla jednostki: neutralne,

pozytywne, stresujące.

STRES może być ujmowany w trzech kategoriach:



krzywda/strata - dotyczy najczęściej zaistniałej

szkody w postaci utraty wartościowych

obiektów np. bliska osoba, zdrowie, samoocena,

pozycja społeczna;



zagrożenie - dotyczy podobnych szkód, które

jednak dotyczą przyszłości i są przewidywane;



wyzwanie - dotyczy również głównie wydarzeń

przyszłych, w których obok obciążeń

przewidywane są również korzyści.

OCENA WTÓRNA

- dotyczy posiadanych

możliwości poradzenia sobie ze stresem. Jest

punktem wyjścia aktywności własnej

ukierunkowanej na radzenie

sobie.

17

*

"Drzewo nie smagane wichrem rzadko
kiedy wyrasta silne i zdrowe"

Seneka Młodszy

18

*

"Naszą największą chwałą nie jest to,
aby nigdy nie upaść, ale to, aby po
każdym upadku powstać"

Konfucjusz

19

*

Radzenie sobie to wszelkie wysiłki
człowieka, mające na celu redukcję,
ujarzmienie lub tolerowanie określonych
zewnętrznych lub wewnętrznych
wymagań ocenianych przez osobę jako
obciążające lub przekraczające jej zasoby.

(R. Lazarus, S. Folkman)

20

*

1/ uporanie się z problemem, który
jest źródłem stresu (rozwiązanie
problemu, a jeśli to niemożliwe, to
przystosowanie się do życia w zmienionej
sytuacji);

*

2/ uregulowanie negatywnych emocji

( kontrola napięcia emocjonalnego,

obniżenie przykrego napięcia i łagodzenie
innych negatywnych emocji).

21

Co jest potrzebne aby radzić sobie skutecznie:

*

pozytywne myślenie i nastawienie samego siebie

*

mówienie o problemie - pozwala na nabranie pewnego
dystansu do sprawy

*

skierowanie uwagi na inne sprawy, inne zajęcia

*

dobre rozplanowanie i zorganizowanie zajęć
codziennych

22

*

wsparcie udzielane przez kolegów i
współpracowników - świadomość
przynależności do danej grupy zawodowej
daje poczucie bezpieczeństwa

*

wsparcie ze strony przełożonych

*

dobra komunikacja z ludźmi

23

*

zasoby psychologiczne:

- swobodne wyrażanie uczuć
- samoakceptacja
- pozytywna i adekwatna samoocena
- zaufanie do ludzi
- poczucie humoru
- optymizm
- poczucie kontroli nad stresującymi wydarzeniami

24

*

Stosowanie autoterapii w celu zmiany
filozofii życiowej, hierarchii wartości,
obrazu siebie

gdyż powodem wewnętrznego napięcia,

poczucia winy, lęków, depresji są
nieracjonalne idee oraz poglądy
dotyczące siebie, świata i ludzi.

25

*

Aktywność fizyczna

*

wystarczająca ilość snu - regeneracja
systemu nerwowego

*

Właściwa dieta

*

Relaks psychofizyczny

26

1.

Wczesne rozpoznawanie objawów przeciążenia stresem

(trzeba je znać!)

2.

Urealnianie oczekiwań co do efektów swojej pracy

3.

Nawyk autoanalizy

*

poznawanie siebie: własnych zasobów i ograniczeń

*

określenie skutecznych i nieskutecznych sposobów radzenia

sobie z problemem i emocjami

*

lepsze zrozumienie zachowania innych

1.

Podnoszenie kwalifikacji zawodowych

2.

Wzbogacanie własnych kompetencji interpersonalnych

(empatia, asertywność, umiejętności rozwiązywania

konfliktów i negocjacji)

3.

„

Dobry zespół” (umiejętność korzystania i dawania wsparcia

społecznego jako naturalne elementy aktywności zawodowej

(nie mylić z „grupą narzekania”!)

4.

Harmonia w stylu życia (czas na odpoczynek, własne

przyjemności, bliskie więzi, kontakty towarzyskie, źródła

przyjemności)