BADANIA NAUKOWE

Wykład 12

Planowanie, prowadzenie, 

publikowanie wyników

PLANOWANIE BADAŃ

OCENA POTENCJALNYCH ZYSKÓW I 

KOSZTÓW

KOSZTY BADANYCH
 CIERPIENIE
 PRZEŻYWANIE LĘKU
 OBNIŻENIE POCZUCIA WŁASNEJ 

WARTOŚCI

 UPRZEDMIOTOWIENIE

OCENA POTENCJALNYCH 

ZYSKÓW I KOSZTÓW

KORZYŚCI SPOŁECZNE
 Wzrost wiedzy w danej dziedzinie
 Dostarczenie przesłanek dla 

programów pomocy psychologicznej

KORZYŚCI BADACZA
 awans
 sława
 nagrody

Zyski badanego

 Poczucie ważności ( postęp w nauce)
 Rekompensata rzeczowa - finansowa 

itp..

KATEGORIE OSÓB 

UCZESTNICZĄCYCH W 

BADANIU

1. Ochotnicy ( często z obietnicą 

zapłaty)

2. Osoby specjalne – żołnierze, 

strażacy, policjanci,  więźniowie

3. Pacjenci
4. Studenci
5. dzieci

Podstawowe rodzaje informacji 

o celu badania

I. Zgoda poinformowana ( pozorna)
Badany wyraża zgodę na udział w różnych 

badaniach i nie wie, w którym 

eksperymencie aktualnie uczestniczy

II. Zgoda na okłamywanie
Badani są uprzedzani, że będą 

okłamywani . Informacja o tym, jakich 

doświadczeń mogą się spodziewać, i że 

zakończonym badaniu będzie pełna 

informacja o celu badania.

instrukcje maskujące 

III. Zrzeczenie się prawa do bycia 

poinformowanym 

Nie oznacza to zgody na oszukiwanie
IV. Zgoda i fałszywe informacje 
Osoby badane wierzą, że uczestniczą w 

procedurze, na którą wyrazili zgodę, są 
jednocześnie dezinformowani o 
niektórych aspektach badania

instrukcje maskujące

V. Brak informacji, brak zgody
Badani nie wiedzą, że uczestniczą w 

badaniu

VI. Oszukiwanie
Cel badania jest całkowicie różny od 

tego, czego spodziewa się badany, 
co mu powiedziano.

VII. Oszukiwanie przez osobę trzecią 

PROBLEMY ETYCZNE

WPROWADZENIE INSTRUKCJI MASKUJĄCEJ  

POWODUJE:

 Naruszenie prywatności – badacz 

wydobywa takie informacje, których 

badany nie życzy sobie ujawniać

 Narażenie na ryzyko – nie wiadomo, czego 

oczekiwać, ani jakie jest ryzyko dla 

psychiki badanego

 Brak możliwości decydowania o sobie – nie 

wiadomo, czego się jeszcze spodziewać

PROBLEMY ETYCZNE

Kłamstwa badacza – podważenie 

wiarygodności uzyskanych wyników i 
psychologii jako nauki

Problem odreagowania

Procedura maskująca

Nie każda procedura maskująca jest 

nieetyczna czy przynosząca cierpienie 
badanym.

Np.. Telewizyjna zabawa „ukryta kamera” 

zawiera większość omówionych wcześniej 
procedur oszukiwania a nikt nie uzna , że jest 
nieetyczna.

Stosowanie maskowania staje się 

nieetyczne w kontekście konkretnych 
badań i tego co po ich zakończeniu

ZGODA na podstawie 

posiadanych informacji

1. zgoda formalna instytucji 
2. KONTRAKT Z BADANYM
 Charakter badań ( można się w trakcie 

wycofać lub wycofać swoje wyniki)

 Skutki zgody lub odmowy
 Co będzie z wynikami
 Odpowiedzi na wszystkie pytania
 Zgoda na rejestracje wyników 

ZAKOŃCZENIE BADANIA

1. Procedura odkłamująca

2. Odreagowanie 

3. Informacje zwrotne

Ingerencja w prywatność 

badanych

1. Zakres w jaki zbierane informacje 

maja charakter prywatny lub 
potencjalnie zagrażający badanemu
-preferencje religijne 

     - praktyki seksualne
     - dochody
     - uprzedzenia rasowe
     - inteligencja, odwaga itp..

Prywatność badanych

2. Otoczenie w jakim przeprowadza się 

badanie

Od całkowicie prywatnego do 

publicznego

3. Informacje przy publikacjach 
 identyfikacja badanych 
( problem studium przypadku)

Anonimowość badanych – 

ochrona danych

Anonimowe to takie, gdy nie można 

powiązać informacji z konkretną osobą

• Brak danych identyfikacyjnych 

(usunięcie ich jeśli były)

• Szerokie kategorie danych (kodowanie)
• Grupowanie danych
• Celowe prowadzanie błędu

Publikowanie wyników

1. Zasady cytowania
2. Powoływanie się na cudze 

przemyślenia

3. Ryciny i tabele
4. Cytowanie własnych tekstów
5. Bibliografia z drugiej ręki
6. współautorstwo