Historia i kultura Japonii

Samurajowie i ninja

- feudalizm japoński -

Mitsuhiko Toho

Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik

Komputerowych

Warszawa

[e-mail]

2007

Samurajowie i ninja

2

Etymologia

• Samuraj 侍

(jap) samurai - rzeczownik od czasowni

ka samurau, znaczący służyć panu.
(Wikipedia)

= bushi, mononofu – rycerz, wojownik

2007

Samurajowie i ninja

3

Okres Yamato (V – VIII w.)

• Otomo 侍侍 – gwardia cesarska
• Mononobe 侍侍 – obrona kraju,

awangarda

2007

Samurajowie i ninja

4

Okres Nara (710 - 794)

• Taiho ritsuryo 侍侍侍侍 – Kodeks z 701 r.
• Yoro ritsuryo 侍侍侍侍– Kodeks z 757 r.

Rei nr 6:
– Kuei-rei 侍侍侍
– Gunbo-rei 侍侍侍

• Organizacja
• Służba wojskowa – 1/3 seitei (20 – 60 r.ż.)

2007

Samurajowie i ninja

5

Okres Heian (794 – 1192)

• Seiitaishogun 侍侍侍侍侍 (Shogun 侍侍 )

wielki hetman podbijający
barbarzynców Emishi 侍侍

• Wojna Johei – Tengyo 侍侍侍侍侍侍 (935

r. – 941 r.)

• Początek rodów samurajskich
• Seiwa Genji 侍侍侍侍

vs. Kammu Heike 侍侍侍侍

2007

Samurajowie i ninja

6

Dominacja samurajów

• Wojna Hogen 侍侍 w 1156 r.
• Wojna Heiji 侍侍 w 1159 r.
• Taira no Kiyomori 侍侍侍 (1118 - 118

1)

– założyciel rządu samurajskiego po

raz pierwszy w historii Japonii

2007

Samurajowie i ninja

7

Średniowiecze

• Bakufu - Shogunat

– Kamakura Bakufu (1192 - 1338)
– Muromachi Bakufu (1338 - 1573)

• Rozwój systemu feudalnego

– Shugo 侍侍
– Jito 侍侍

2007

Samurajowie i ninja

8

Okres Kamakura

(1192 - 1338)

• Minamoto no Yoritomo 侍侍侍 (1147 -

1199)

– Założyciel shogunatu w Kamakura
– Hojo Tokimasa 侍侍侍侍 (1138 - 1215)
– Shikken 侍侍 - regent shoguna

• Najazdy mongolskie w 1274 r. i 12

81 r.

2007

Samurajowie i ninja

9

Okres Muromachi

(1338 – 1573)

• Ashikaga Takauji (1305 - 1358) i jego

shogunowie

• Wojna Onin – Bunmei 1467 r.– 1477

r.

• Okres Sengoku →

cf. Inu Yasha

• Arkebuzy – 1543 r.
• Od shugo-daimyo do sengoku-daimyo

2007

Samurajowie i ninja

10

Okres Sengoku

• Osłabienie Ashikaga i Hojo

• Czas rywalizacji między lokalnymi

władcami

• Sengoku daimyo

– Mori Motonari 侍侍侍侍 (1497 - 1571)

–

Takeda Shingen

侍侍侍侍 (1521 - 1573)

–

Uesugi Kenshin

侍侍侍侍 (1530 - 1578)

– Oda Nobunaga 侍侍侍侍 (1534 - 1582)

–

Tokugawa Ieyasu

侍侍侍侍 (1542 - 1616)

2007

Samurajowie i ninja

11

Okres Azuchi-Momoyama

(1573 - 1603)

• Oda Nobunaga (1534 - 1582)
• Toyotomi Hideyoshi (1536 - 1598)

2007

Samurajowie i ninja

12

Okres Edo (1603 - 1868)

• Tokugawa-bakufu w Edo (Tokio)
• Tokugawa Ieyasu (1542 - 1616)

2007

Samurajowie i ninja

13

Buke Shohatto

- ustawa z 1615 r. -

•

http
://www.uni-erfurt.de/ostasiatische
_geschichte/texte/japan/dokumente/
17/tokugawa_legislation/index.htm

2007

Samurajowie i ninja

14

Kinchu-Kuge Shohatto

- Ustawa d/s cesarza i arystokracji -

• Ograniczenie swobody
• Zalecenie poświęcenia się

tradycyjnym dziedzinom sztuki -
poezji, kaligrafii, literaturze itp.

2007

Samurajowie i ninja

15

Cztery klasy społeczne w

okresie feudalizmu

• 侍 shi – samurajowie, rycerze
• 侍 no - chłopi
• 侍 ko - rzemieślnicy
• 侍 sho - kupcy

2007

Samurajowie i ninja

16

Kinchu-Kuge Shohatto

- Ustawa d/s cesarza i arystokracji -

• Ograniczenie swobody
• Zalecenie poświęcenia się

tradycyjnym dziedzinom sztuki -
poezji, kaligrafii, literaturze itp.

2007

Samurajowie i ninja

17

Bushido – droga

samurajów

•

Bushido

- The Soul of Japan, Nitobe

Inazo (1862 - 1933)

•

Hagakure

- Yamamoto Jocho or Tsu

netomo (1659 - 1719)

2007

Samurajowie i ninja

18

Bushido – droga

samurajów

• Etos samurajski – zespół norm moralnych

– zasady konfucjańskie – pięć cnot,
– lojalność i wierność wobec suwerena,
– zachowanie honoru w obliczu wszelkich

przeciwieństw, trudności fizycznych,

mateialnych i psychicznych oraz w

obliczu śmierci,

– samuraj powinien być światły,

nieustraszony, wytrwały, powściągliwy w

mowie i zachowaniu, dzielny w walce,

gotowy każdej chwili na śmierć w

obronie honoru, ...

2007

Samurajowie i ninja

19

The Book of Five Rings

• Miyamoto Musashi (ca 1584 -

1645)

– The Ground Book
– The Water Book
– The Fire Book
– The Wind Book
– The Void Book

2007

Samurajowie i ninja

20

侍侍 gojo – pięć cnót

• 侍 jin - wspaniałomyslność
• 侍 gi - sprawiedliwość
• 侍 rei - etykieta
• 侍 chi - wiedza
• 侍 shin – zaufanie

Panku, Paihu tung (ok. 79 n.e.)

2007

Samurajowie i ninja

21

侍侍 gorin – pięć powinności

• 侍侍侍侍 sprawiedliwość poddanego

wobec władcy

• 侍侍侍侍 syna wobec ojca
• 侍侍侍侍 żony wobec męża
• 侍侍侍侍 młodszego brata wobec

starszego

• 侍侍侍侍 zaufanie przyjaciół wobec

siebie wzajemnie

Mencius (372 – 289 p.n.e.)

2007

Samurajowie i ninja

22

侍侍 Seppuku

lub harakiri polega na rozcięciu brzucha

sztyletem w celach samobójczych;

• Seppuku dobrowolne – uznawane za

bohaterstwo (np. aby uniknąć niewoli).

• Seppuku karne – jako przywilej

pozwalajacy uniknąć haniebnej śmierci
z rąk kata.

→

http://en.wikipedia.org/wiki/Seppuku

2007

Samurajowie i ninja

23

O-oku 侍侍

2007

Samurajowie i ninja

24

Nihonto - Katana

2007

Samurajowie i ninja

25

Struktura katany

• Martensit
• Austenit
• http://de.wikipedia.org/wiki/Katana

2007

Samurajowie i ninja

26

Dochody samurajów

• Podstaswowe dochody - ryż

– 40% ~ 50% podatek

• Jednostka: koku 侍
• 1 koku = 10 to = 100 sho = 1000 go
• 1 go = 180 ml - 1 jedzenie/osoba
• 1 koku ≈jdzenie dla 1 rok/osoba
• Przeciętne dochody/rodzina = 50 kok

u (brutto) ≈ \200,000 - \3,000,000

2007

Samurajowie i ninja

27

侍侍 Ninja

侍

Nin.

shino(bu)

bear, endure,

put up with; hide (oneself).

shino(baseru)

,

shino(basu)

conceal, secrete.

shino(bi)

stealing (into); spy, sneak
thief;

shino(biyakani)

stealthily,

secretly.

2007

Samurajowie i ninja

28

侍侍 Ninja

侍

Sha, Ja. person; thing

mono

p

erson,

somebody.

–sha

agent, a

ctor

The New Nelson Japanese-English character dicti

onary, 1997

2007

Samurajowie i ninja

29

Ninja

• 侍侍 onmitsu
• 侍侍 kanja
• 侍侍侍 kunoichi
• 侍侍侍侍 shinobi no shu
• 侍侍侍 suppa
• 侍侍侍 rappa
• 侍侍侍 mawashi mono

2007

Samurajowie i ninja

30

Iga

•

http://www.iganinja.jp/japanese/m
enu.html

2007

Samurajowie i ninja

31

Koniec ery samurajów

• Ostatny shogun - Tokugawa

Yoshinobu (1837 - 1913)

• Taisei-hokan - restauracja siły

politycznej cesarzowi, 1867

• Nowy reżym Meiji, 1868

– Bitwa pod Toba-Fushimi
– Wojna w Hokuetsu
– Wojna w Hakodate, 1869

2007

Samurajowie i ninja

32

Bunty samurajów

• Zakaz noszenia katany 1870, 1872

i 1876

• Koniec państwowej pensji dla

samurajów 1876

• Bunt w Saga, 1874
• Bunt Jinpuren w Kumamoto 1876
• Bunt Akizuki w Fukuoka 1876
• Bunt w Hagi 1876

2007

Samurajowie i ninja

33

Wojna Seinan – 1877 r.

Saigo Takamori, 1827 – 18

77

2007

Samurajowie i ninja

34

Bibliografia

• Jolanta Tubielewicz, Kultura Japonii – Słownik,

WSiP, Warszawa, 1996

• 侍侍侍侍侍侍侍侍侍侍侍侍侍侍侍侍侍侍侍 (Słownik historii

Japonii) 侍侍侍侍侍侍侍 1959

• Henry Wiencek, Władcy Japonii – Skarby

świata, Amber, Warszawa, 1997

• Sztuka japońska w zbiorach Muzeum

Narodowego w Krakowie, Fundacja Kyoto –
Kraków, 1994