Badania scyntygraficzne

Badania scyntygraficzne

wątroby i przewodu

wątroby i przewodu

pokarmowego

pokarmowego

Zakład Medycyny Nuklearnej AMB

Kierownik: Prof. dr hab. med. Franciszek

Rogowski

Medycyna Nuklearna

Medycyna Nuklearna



Medycyna nuklearna jest
samodzielną dziedziną medycyny
zajmującą się zastosowaniami
diagnostycznymi i leczniczymi
radioizotopoów w formie
otwartych źródeł promieniowania
jonizującego

Medycyna Nuklearna

Medycyna Nuklearna



Powstanie tej dziedziny określa się między
rokiem 1933 (odkrycie promieniotwórczości
sztucznej przez Irenę i Fryderyka Joliot), a
rokiem 1946 (otwarcie pierwszego reaktora
produkującego radioizotopy tylko dla celów
medycznych w Oak Ridge Laboratory).



Pojęcie „medycyna nuklearna” zostało
wprowadzone w roku 1952.

Medycyna Nuklearna

Medycyna Nuklearna



Radioizotopowe badania
diagnostyczne polegają zawsze na
podaniu choremu odpowiedniego
radiofarmaceutyku (substancji
chemicznej o określonych
właściwościach farmakokinetycznych,
znakowanej radioizotopem) i
śledzeniu jego przemian w ustroju.

Medycyna Nuklearna

Medycyna Nuklearna



Dlatego techniki te przedstawiają zmiany
chorobowe w aspekcie czynnościowym, w
odróżnieniu od innych metod: TK,USG czy
też MR.



Dawka promieniowania jonizującego w
trakcie badań diagnostycznych jest
stosunkowo mała, mniejsza niż przy
zastosowaniu klasycznych metod
radiologicznych. Dlatego też metody te
należy uznać za bezpieczne.

Medycyna Nuklearna w

Medycyna Nuklearna w

Gastroenterologii

Gastroenterologii



Techniki radioizotopowe należą do jednych

z najlepszych narzędzi w badaniach

diagnostycznych przewodu pokarmowego.



Metody te są nieinwazyjne

: nie wymagają

szczególnego przygotowania chorego,



Nie wywołują bólu czy dyskomfortu.



Są akceptowane przez pacjentów i mogą

być wielokrotnie powtarzane.



Ich zastosowanie nie zaburza procesów

fizjologicznych.



Koszt większości badań jest stosunkowo

niski

BADANIE SCYNTYGRAFICZNE

BADANIE SCYNTYGRAFICZNE

WĄTROBY

WĄTROBY

Podział w zależności od mechanizmu

gromadzenia w wątrobie.

1.Związki koloidowe fagocytowane przez

komórki Browicza-Kupfera:



koloid siarczkowo-renowy znakowany Tc-
99m



poliwinylopirolidon (PVP)



inne

2.Związki wychwytywane przez hepatocyty i

wydalane z żółcią



czerwień bengalska znakowana I-131



pochodne kwasu N-imino-dwuoctowego
znakowane Tc-99m

SCYNTYGRAFIA STATYCZNA WĄTROBY

SCYNTYGRAFIA STATYCZNA WĄTROBY

I

I

Ś

Ś

LEDZIONY [150-250 MBq]

LEDZIONY [150-250 MBq]

Radiofarmaceutyk

- koloid siarczkowy

znakowany Tc-99m

Badanie wątroby wykonuje się 20 minut po

dożylnym podaniu znacznika w

następujących projekcjach: a-p, p-a, boczne

oraz dodatkowa z zaznaczonymi łukami

żebrowymi.

WSKAZANIA

WSKAZANIA

1)

diagnostyka funkcji wątroby przy podejrzeniu
zmian rozsianych w wątrobie – marskość, zmiany
po zapaleniu wirusowym, przeszczep wątroby

2)

diagnostyka funkcji śledziony – małopłytkowowść

3)

urazy wątroby i/lub śledziony

4)

schorzenia

prowadzące

do

ogniskowego

uszkodzenia miąższu wątrobowego (naczyniaki,
przerzuty nowotworowe, ropnie, i td.)

Radiofarmaceutyki

Radiofarmaceutyki

stosowane w badaniach

stosowane w badaniach

wątroby

wątroby



Substancje koloidowe

– po podaniu

dożylnym są fagocytowane przez

komórki układu siateczkowo-

śródbłonkowego wątroby (komórki

Kupfera), śledziony, szpiku kostnego.



Praktycznie stosowane są:

- koloid siarczkowy znakowany

99m

Tc.

- koloid albuminowy znakowany

99m

Tc.

Prawidłowy obraz

Prawidłowy obraz

scyntygraficzny

scyntygraficzny

wątroby

wątroby

(po podaniu koloidu

(po podaniu koloidu

siarczkowego)

siarczkowego)

Radiofarmaceutyki

Radiofarmaceutyki

stosowane w badaniach

stosowane w badaniach

wątroby

wątroby



Pochodne kwasu octowego

,

wychwytywane z krwi i wydzielane do
żółci (HIDA, HEPIDA, IDA, inne).



Pozwalają na ocenę czynności

komórek wątrobowych i dróg
żółciowych.

SCYNTYGRAFIA DYNAMICZNA WĄTROBY

SCYNTYGRAFIA DYNAMICZNA WĄTROBY

Radiofarmaceutyk

–

pochodne

kwasu

iminodwuoctowego wydzielane z żółcią: IDA-
Tc-99m, HEPIDA-Tc-99m, MBRIDA-Tc-99m
Badanie wykonuje się bezpośrednio po
dożylnym podaniu znacznika, w projekcji a-p
przez minimum 60 minut.

W

W

SKAZANIA

SKAZANIA



objawy cholestazy



podejrzenie ostrego zapalenia pęcherzyka
żółciowego



podejrzenie

pourazowego

lub

pooperacyjnego wycieku żółci



stany po zabiegach chirurgicznych na
drogach żółciowych



podejrzenie zarośnięcia dróg żółciowych u
noworodków



refluks dwunastniczo-żółciowy

Badanie dynamiczne

Badanie dynamiczne

wątroby

wątroby

SCYNTYGRAFIA DYNAMICZNA

SCYNTYGRAFIA DYNAMICZNA

WĄTROBY

WĄTROBY

Prawidłowy obraz

Prawidłowy obraz

w scyntygrafii

w scyntygrafii

dynamicznej

dynamicznej

SCYNTYGRAFIA STATYCZNA ŚLEDZIONY

SCYNTYGRAFIA STATYCZNA ŚLEDZIONY

I WĄTROBY

I WĄTROBY

Inne radiofarmaceutyki

Inne radiofarmaceutyki

w badaniach

w badaniach

scyntygraficznych wątroby

scyntygraficznych wątroby



Znakowane krwinki czerwone

(naczyniaki).



67Ga- cytrynian galu

(pierwotne

zmiany nowotworowe, ropnie).



Pochodne somatostatyny

( nowotwory układu APUDOMA).

Zmiany przerzutowe

Zmiany przerzutowe



Histologicznie w obrębie zmian
przerzutowych nie ma komórek
układu siateczkowo-śródbłonkowego.



Wątroba jest jednym z najczęstszych
miejsc zmian przerzutowych.



W badaniu scyntygraficznym (koloid)
stwierdza się ogniska „zimne”.

Zmiany przerzutowe w

Zmiany przerzutowe w

wątrobie po podaniu

wątrobie po podaniu

koloidu (chłoniak)

koloidu (chłoniak)

Zmiany przerzutowe w

Zmiany przerzutowe w

wątrobie (po podaniu

wątrobie (po podaniu

koloidu)

koloidu)

Nowotwory pierwotne

Nowotwory pierwotne

wątroby

wątroby

(koloid)

(koloid)



Badanie jest mało swoiste, dlatego
powinno być interpretowane
razem z oceną stężenia alfa-
fetoproteiny.



Guz nie zawiera komórek Kupfera
(scyntygraficznie – ognisko
„zimne”).

67

67

Ga w diagnostyce

Ga w diagnostyce

nowotworu pierwotnego

nowotworu pierwotnego

wątroby

wątroby



Cytrynian galu

gromadzi się w

obrębie zmian nowotworowych,
pozwalając na różnicowanie
między guzkami regeneracyjnymi (
w marskiej wątrobie) a zmianą
nowotworową.

Guz pierwotny wątroby

Guz pierwotny wątroby

koloid

67

Ga

Guz pierwotny wątroby

Guz pierwotny wątroby

Różnicowanie między naciekiem tkanki
tłuszczowej a guzem pierwotnym.

Bad. 67Ga wskazuje na obecność guza
pierwotnego

koloid

67 Ga

Guz pierwotny wątroby -

Guz pierwotny wątroby -

mikrosfery

mikrosfery

(chemioterapia

(chemioterapia

dotętnicza)

dotętnicza)

Gromadzenie znacznika w
okolicy wnęki.

Brak gromadzenia w
obrębie guza położonego w
górnej części wątroby.

Naczyniak wątroby

Naczyniak wątroby



W badaniu stosowane są

znakowane

radioizotopem krwinki czerwone.



Wskazane jest wykonanie badania

techniką SPECT.



Badanie powinno składać się z dwóch faz:

- badania po podaniu koloidu; ognisko „zimne”,
- badania po podaniu znakowanych

erytrocytów;

ognisko „gorące”.

SCYNTYGRAFIA NACZYNIAKÓW WĄTROBY

SCYNTYGRAFIA NACZYNIAKÓW WĄTROBY

Radiofarmaceutyk

–

krwinki

czerwone

pacjenta znakowane in vivo Tc-99m
Badanie wykonuje się 10 minut po podaniu
znacznika w projekcjach: a-p, p-a i
boczne

Wskazania:
1) różnicowanie

zmian

guzowatych

w

wątrobie – naczyniak vs tumor

Naczyniak wątroby

Naczyniak wątroby

SCYNTYGRAFIA NACZYNIAKÓW

SCYNTYGRAFIA NACZYNIAKÓW

WĄTROBY

WĄTROBY

Naczyniak wątroby

Naczyniak wątroby

Koloid Znakowane erytrocyty

Naczyniak wątroby,

Naczyniak wątroby,

badanie SPECT

badanie SPECT

Ogniskowy przerost

Ogniskowy przerost

guzkowy

guzkowy



Guz zawiera komórki Kupfera

–

scyntygraficznie (po podaniu
koloidu) stwierdza się w jego
rzucie gromadzenie znacznika.



Wynik badania charakteryzuje się
bardzo dużą czułością i
swoistością.

Ogniskowy przerost

Ogniskowy przerost

guzkowy

guzkowy

(badanie po podaniu

(badanie po podaniu

koloidu)

koloidu)

Ropień wątroby

Ropień wątroby

(koloid / znakowane

(koloid / znakowane

leukocyty)

leukocyty)

Koloid Znakowane
leukocyty

Ostre zapalenie

Ostre zapalenie

pęcherzyka żółciowego

pęcherzyka żółciowego



W 95% przypadków przyczyną jest kamica

pęcherzyka żółciowego,



W 5% przypadków: zapalenie, obrzęk, guz

błony śluzowej pęcherzyka,



Rozpoznanie na podstawie badań

klinicznych nie zawsze jest jednoznaczne

:

choroba niedokrwienna serca, zapalenie

płuc, kamica nerkowa, niedrożność jelit,

półpasiec, zapalenie błony śluzowej

żołądka.

Ostre zapalenie

Ostre zapalenie

pęcherzyka żółciowego -

pęcherzyka żółciowego -

czułość badań

czułość badań

diagnostycznych

diagnostycznych



Techniki diagnostyczne: USG, TK, scyntygrafia.



Czułość badania scyntygraficznego przewyższa
inne metody diagnostyczne – wynosi ponad
95%.



Czułość badania USG – 80-86% (24%): kamica,
pogrubienie ściany, objaw Murphy’ego.



Czułość badania TK – 80% (jedynym objawem
patognomonicznym jest obecność pęcherzyków
gazu).

Ostre zapalenie

Ostre zapalenie

pęcherzyka żółciowego -

pęcherzyka żółciowego -

swoistość badań

swoistość badań

diagnostycznych

diagnostycznych

Swoistość badań diagnostycznych:



USG – 60 ÷ 64%,



TK – 60 ÷ 64%,



Scyntygrafia – 93 ÷ 96%.

Ostre zapalenie

Ostre zapalenie

pęcherzyka żółciowego

pęcherzyka żółciowego

Pozytywna wartość predykcyjna

badania:



Scyntygraficznego – 92%



USG –

40÷50%

Negatywna wartość predykcyjna
scyntygrafii:

99%

Ostre zapalenie

Ostre zapalenie

pęcherzyka żółciowego

pęcherzyka żółciowego

(HIDA)

(HIDA)

Ostre zapalenie

Ostre zapalenie

pęcherzyka żółciowego

pęcherzyka żółciowego

(HIDA)

(HIDA)

60min 4godz

Ostre zapalenie

Ostre zapalenie

pęcherzyka żółciowego -

pęcherzyka żółciowego -

„rim sign” (HIDA)

„rim sign” (HIDA)

Transplantacja wątroby –

Transplantacja wątroby –

znaczenie badań

znaczenie badań

radioizotopowych

radioizotopowych



Przebieg prawidłowego badania:
- śladowa radioaktywność w rzucie
serca 5 min. po podaniu znacznika,
- najwyższa radioaktywność w rzucie
wątroby między 8-10 min.
- obecność radioaktywności w rzucie
dróg żółciowych do 30 min badania.

Prawidłowy obraz

Prawidłowy obraz

scyntygraficzny

scyntygraficzny

przeszczepionej wątroby

przeszczepionej wątroby

Prawidłowy obraz

Prawidłowy obraz

przeszczepionej wątroby

przeszczepionej wątroby

Krwawienie z przewodu

Krwawienie z przewodu

pokarmowego

pokarmowego



Ponieważ skuteczność diagnostyczna
badania endoskopowego w odcinku
górnym jest bardzo duża,

badania

scyntygraficzne wykonuje się w
przypadkach krwawienia z dolnej
części przewodu pokarmowego

(przede wszystkim przy podejrzeniu
krwawienia w obrębie jelita
cienkiego).

Krwawienie z przewodu

Krwawienie z przewodu

pokarmowego

pokarmowego



Drugim wskazaniem do badania

radioizotopowego są

krwawienia o

niewielkim nasileniu lub przejściowe.



Badanie radioizotopowe uważane jest

w tych przypadkach za bardziej czułe

niż badanie angiograficzne.

Badanie w kierunku

Badanie w kierunku

krwawienia z przewodu

krwawienia z przewodu

pokarmowego

pokarmowego

Radiofarmaceutyki:



99mTc-koloid siarczkowy,



znakowane radioizotopowo krwinki czerwone.



Koloid - po podaniu i.v. ulega szybkiemu zanikowi

z łożyska naczyniowego (wychwyt przez układ

siateczkowo-śródbłonkowy wątroby). Dzięki temu

obserwuje się szybki zanik radioaktywności tła.



Badanie wykazuje miejsce krwawienia jeśli

występowało ono w krótkim okresie po podaniu

znacznika

Badanie w kierunku

Badanie w kierunku

krwawienia z przewodu

krwawienia z przewodu

pokarmowego

pokarmowego



Znacznie częściej stosowane są znakowane

krwinki czerwone - pozwalają one na

wielogodzinną obserwację chorego.



Czułość i swoistość technik radioizotopowych

zależy od wielkości krwawienia i jego częstości.



Badanie uwidacznia krwawienie, jeśli jego

nasilenie wynosi 0.05-0.12 ml/min i trwa

przynajmniej 15min

po podaniu znacznika.



W badaniu angiograficznym nasilenie

krwawienia musi wynosić około 1ml/min.

KRWAWIENIA Z PRZEWODU POKARMOWEGO

KRWAWIENIA Z PRZEWODU POKARMOWEGO

Radiofarmaceutyk

- krwinki czerwone pacjenta

znakowane Tc-99m
Badanie wykonuje się w projekcji a-p
bezpośrednio po dożylnym podaniu znacznika.
Czas badania- różny zazwyczaj do 1 godziny

Wskazania:
1)  lokalizacja miejsca krwawienia z przewodu
pokarmowego

Krwawienie z przewodu

Krwawienie z przewodu

pokarmowego

pokarmowego

Uchyłek Meckela.

Uchyłek Meckela.



Jedną z częstych przyczyn
krwawienia do przewodu
pokarmowego lub procesów
zapalnych jest uchyłek Meckela.



Występuje on u 2% populacji,



U 25-30% chorych manifestuje się
klinicznie

Uchyłek Meckela.

Uchyłek Meckela.



16-20% uchyłków zawiera

ektopową błonę

śluzową żołądka.



Podstawową techniką diagnostyczną jest
scyntygrafia brzucha po podaniu dożylnym
nadtechnecjanu.

Nadtechnecjan

wychwytywany jest aktywnie przez błonę
śluzową żołądka

.



Tak więc metoda ta pozwala na diagnostykę
obecności uchyłków tylko w przypadkach
występowania błony śluzowej żołądka.

UCHYŁEK MECKELA

UCHYŁEK MECKELA

Radiofarmaceutyk- nadtechnecjanTc-99m
Badanie

wykonujemy

w

projekcji

a-p,

bezpośrednio

po

dożylnym

podaniu

znacznika. Czas badania- różny, zazwyczaj
około 60 minut

Wskazania:
1)      lokalizacja uchyłka w obrębie jamy
brzusznej
2)      bóle brzucha
3)      nawracające krwawienia z przewodu
pokarmowego

Uchyłek Meckela.

Uchyłek Meckela.



O rozpoznaniu decyduje
stwierdzenie ogniska
podwyższonej radioaktywności w
obrębie jamy brzusznej
pojawiające się równocześnie z
radioaktywnością w rzucie
żołądka.

Uchyłek Meckela.

Uchyłek Meckela.



Czułość i swoistość badania sięga 90%.



Diagnostyka różnicowa: możliwość

zalegania moczu w obrębie moczowodu.



Zbliżona zasada badania dotyczy

zastosowania nadtechnecjanu w innych

schorzeniach charakteryzujących się

obecnością ektopowej błony śluzowej

żołądka:

zdwojenia jelit czy przełyku

Barreta.

Uchyłek Meckela

Uchyłek Meckela

BADANIE SCYNTYGRAFICZNE

BADANIE SCYNTYGRAFICZNE

ŚLINIANEK

ŚLINIANEK

Radiofarmacautyk

- nadtechnecjanTc-99m

Pacjent musi być naczczo. Badanie wykonuje
się bezpośrednio po dożylnym podaniu
izotopu o aktywności 40-110 MBq, w projekcji
a-p przez około 30 minut (po 15
minutach podaje się sok z cytryny).

Wskazania:
1) obrzęk w okolicy ślinianki, podejrzenie
zablokowania odpływu śliny
2)  guzy ślinianek
3)   stany zapalne

TRANZYT PRZEŁYKOWY

TRANZYT PRZEŁYKOWY

Badanie ruchomości przełyku i określenie

ilościowe szybkości tranzytu pokarmów przez
przełyk.

Radiofarmaceutyk

-

koloid

siarkowy-Tc-99m

podany doustnie np. w kisielu. Pacjent powinien
być naczczo. Badanie wykonuje się w pozycji
siedziącej w projekcji a-p obrazując proces
przełykania.
 

Wskazania:
1)      zwężenie przełyku
2)      przetoka przełykowo-tchawicza
3)      uchyłkowatość przełyku
4)      ocena funkcji po operacji przełyku

BADANIE OPRÓŻNIANIA ŻOŁĄDKA

BADANIE OPRÓŻNIANIA ŻOŁĄDKA

Radiofarmaceutyk

- koloid siarkowy-Tc-99m

podany doustnie np. w kisielu

Badanie wykonuje się w projekcji a-p
dokonując minutowych akwizycji co 15 minut
przez 3 godziny

Wskazania:
1)      zaburzenia wchłaniania po zabiegu
operacyjnym
2)      rak żołądka
3)      zmiany pozapalne i blizny (choroba
wrzodowa)

CHOROBY JELIT

CHOROBY JELIT

Ocena stanu czynnościowego śluzówki jelit
Radiofarmaceutyk- leukocyty znakowane Tc-
99m lub In-111

Wskazania
1)      choroba Leśniowskiego-Crohna
2)      colitis ulcerosa
3)      choroba trzewna
4)      alergie pokarmowe
5)      zespół jelita drażliwego