Układ Słoneczny

własnymi rękami

Wioletta Ogłoza

2005

Budowa modelu

Budowa modelu Układu Słonecznego
może być interesującą propozycją
przeprowadzenia w szkole projektu
wspólnego dla różnych przedmiotów
i klas. W trakcie realizacji uczniowie
zapoznają się z szeregiem nowych
pojąć i zagadnień nie tylko z fizyki
czy astronomii

Budowa modelu

Realizacja filmów poklatkowych
ilustrujących poruszanie się planet
była ważnym czynnikiem
aktywizującym uczniów i
motywacją do starannego
wykonania modelu

Budowa modelu

• Przedstawiony model został zrealizowany

przez uczniów szkoły szpitalnej w wieku od
10 – 16 lat

• Model tworzono w trakcie zajęć

pozalekcyjnych i na lekcjach matematyki i
fizyki

• Projekt można rozszerzyć na lekcje geografii

(Ziemia, pory roku itp.) i informatyki
(wyszukiwanie zdjęć i informacji, realizacja
filmu)

Budowa makiet planet

• Zadanie to zrealizowno w najmłodszej

grupie uczniów

• Poszczególne makiety wykonano z

modeliny

• Powierzchnie planet odtworzono

zgodnie z „orginałem” dobierając
różne kolory modeliny

• Uwzględniono różne rozmiary planet

Omawiane zagadnienia:

• Ilość i nazwy planet
• Rozmiary planet
• Topografia powierzchni
• Zagadnienia orientacji osi obrotu w

przestrzeni (odpowiednie
umocowanie podstawek)

Budowa makiet planet

Budowa makiet planet

Budowa makiet planet

• Planety wykonano z modeliny,

podstawki z wykałaczek, modeliny i
monet 5 groszowych

• Korzystając ze zdjęć Pomalowano

je tak by przypominały prawdziwe
obiekty

Budowa makiet planet

Budowa makiet planet

Budowa makiety komety

Budowa makiet planet

Budowa makiet planet

Budowa makiet planet

Konstrukcja orbit

wprowadzone

zagadnienia

• Proporcje
• Miara kątów
• Elementy elipsy
• Konstrukcja geometryczna elipsy

Konstrukcja orbit

• Obliczenia rozmiarów orbit w różnych

skalach (np. 1 AU ~10 cm)
przeprowadzili uczniowie gimnazjum na
lekcjach matematyki

• Rzeczywiste rozmiary orbit porównano z

regułą odległości (R) Tytusa-Bodego :

R=0.3+0.4n

(gdzie dla kolejnych planet

n= 0,1,2,4,8,16,32,64...)

Konstrukcja orbit

• Na orbitach zaznaczono położenia

planet co 30 dni

• Na podstawie okresu obiegu T

obliczono wielkość kąta
pozycyjnego a o jaki w tym czasie
przesuwa się planeta

Konstrukcja orbit

a = 360 * ( T / 30 )

a

Konstrukcja orbit

• Starsi uczniowie obliczyli i narysowali

położenie orbity komety Halley’a

• W skali 1 AU = 10 cm peryhelium orbity

znajduje się blisko Słońca (q=6 cm)

• Drugie ognisko jest oddalone o 354 cm
• Długość sznurka jaki wykorzystano do

narysowania orbity; 366 cm

• Kolejne pozycje komety obliczono przy

pomocy popularnego programu

astronomicznego Guide 8

Konstrukcja orbit

Realizacja animacji

• Zrealizowano kilka filmów ilustrujących

różne zjawiska w układzie planetarnym

• Film zarejestrowano programem

VidCap

*

• W trakcie realizacji omawiano

poszczególne ustawienia planet oraz
warunki ich widoczności z Ziemi

*patrz prezentacja „Filmy poklatkowe”

Realizacja animacji

Film 1 – Układ Słoneczny

Zagadnienia:
• Kolejność planet
• Współpłaszczyznowość ruchu
• Zodiak
• Warunki widoczności
Skala 1AU = 3 cm

Film 1 – Układ Słoneczny









Film 1 – Układ Słoneczny

Ziemia

Opozycj

a

Saturna

Planety

niewidoczne

Planety

widoczne

wieczorem

Mars widoczny

nad ranem

Film 2 – III prawo Keplera

• Film zachowuje właściwe rozmiary orbit i

tempo ruchu 5 planet

• Wprowadzono podział na planety

wewnętrzne i zewnętrzne oraz planety
typu Ziemi i olbrzymy

• Zmierzono maksymalne elongacje Wenus

i Merkurego

Skala 1AU = 10 cm

Maksymalna elongacja

Film 2 – III prawo Keplera

Film 3 - Wenus

• Warunki widoczności planet

wewnętrznych

• Ośmioletni cykl powtarzalności

położenia Wenus na niebie

Film 3 - Wenus

Film 4 - Mars

• Warunki widoczności planet

zewnętrznych

• Zmiana odległości pomiędzy

planetami

• Opozycje
• Ruch wsteczny

Film 4 - Mars

Film 4 - Mars

Ruch Księżyca

• Fazy Księżyca
• Miesiąc gwiazdowy i synodyczny

Film 5 – ruch komety

Halleya

• Orbity komet
• Budowa komet

Film 5 – ruch komety

Halleya

Co jeszcze można zrobić ?

• Model zaćmień Słońca i Księżyca
• Drobne ciała Układu Słonecznego
• Żywy (złożony z uczniów) model

układu uwzględniający ruchy
postępowe i wirowe planet i ich
głównych księżyców

Oczywiście demonstracje budowy i ruchu
Układu Słonecznego można
przeprowadzić na komputerze przy
pomocy jednego z licznych programów
(np:www.GravitySimulator.com)
Nasz model pomimo niedociągnięć
pozwolił nauczyć się więcej niż maszyna
do klikania oraz dostarczył nam sporo
zabawy i satysfakcji

Gravity Simulator