Działanie olejków
Działanie olejków
eterycznych
eterycznych
Wszystkie olejki w różnym stopniu działają :
odkażająco;
przeciwbakteryjnie;
przeciwzapalnie;
przeciwwirusowo;
pobudzają układ odpornościowy organizmu;
zwiększają odporność na zakażenia,
poprawiają krążenie;
działają przeciwbólowo;
odddziaływują na psychikę człowieka;
Kontrola jakości olejków
Kontrola jakości olejków
eterycznych
eterycznych
Świadectwo dopuszczenia do obrotu
Państwowego Zakładu Higieny
Państwowego Zakładu Higieny
w Warszawie.
Atest
Instytutu Leków
Instytutu Leków
w Warszawie.
Certyfikat
GMP
GMP
[Good Manufacturing Practise]
Uwagi
Uwagi
Osoby z astmą, jak i mające kruche n
Osoby z astmą, jak i mające kruche n
.
.
krwionośne
krwionośne
unikać
unikać
inhalacji
inhalacji
Test alergiczny u osób
Test alergiczny u osób
skłonn
skłonn
ych
ych
do alergii
do alergii
[ odczekać 12
[ odczekać 12
godzin]
godzin]
Stosowanie olejków przez osoby
Stosowanie olejków przez osoby
z padaczką
z padaczką
skonsultowa
skonsultowa
ć
ć
z
z
lekarzem.
lekarzem.
Wszystkie cytrusowe olejki eteryczne podnoszą wrażliwość na
Wszystkie cytrusowe olejki eteryczne podnoszą wrażliwość na
słońce
słońce
Najsilniej fototoksyczny
Najsilniej fototoksyczny
jest olejek bergamotowy, potem
jest olejek bergamotowy, potem
z gorzkiej
z gorzkiej
pomarańczy, cytrynowy i grejfrutowy.
pomarańczy, cytrynowy i grejfrutowy.
Przed zastosowaniem na skórę trzeba olejki rozcieńczy
Przed zastosowaniem na skórę trzeba olejki rozcieńczy
ć
ć
Jeśli mieszanina olejków dostanie się do oczu,
Jeśli mieszanina olejków dostanie się do oczu,
nie należy
nie należy
przemywa
przemywa
ć
ć
wodą lecz mlekiem
wodą lecz mlekiem
.
.
N
N
awet niewielka ilość stosowanego olejku p
awet niewielka ilość stosowanego olejku p
o
o
pewnym
pewnym
czasie może
czasie może
ulec
ulec
skumulowaniu w organizmie do szkodliwego
skumulowaniu w organizmie do szkodliwego
poziomu.
poziomu.
Olejek eteryczny
rozmarynowy Rosmarinus
officinalis
• Działa antyseptycznie, rozkurczowo, przeciw
wzdęciowo, napotnie, moczopędnie, wzmaga
koncentrację i pamięć.
• Olejek ten działa stymulująco na OUN ( depresje,
zmęczenie psychiczne, wzmożone napięcie,
trudności w zapamiętywaniu).
• Zastosowanie- astma, choroby wątroby, grypa,
niskie ciśnienie krwi,
cellulitis
, apatia, tłusta i
zanieczyszczona skóra, wypadanie włosów.
• Do aromatyzacji powietrza , nawilżania
powietrza, kąpieli i masażu.
Działanie terapeutyczne
naturalnych olejków
eterycznych
Rozmarynowy, paczulowy,
greipfrutowy, geraniowy,
z kopru włoskiego
C
C
ellulitis
ellulitis
Rozmarynowy, cytrynowy,
Rozmarynowy, cytrynowy,
z drzewka herbacianego
z drzewka herbacianego
Łojotok, łupież
Łojotok, łupież
tłusty
tłusty
Geraniowy, sandałowy,
Geraniowy, sandałowy,
lawendowy
lawendowy
Łupież suchy
Łupież suchy
Gożdzikowy, lawendowy,
Gożdzikowy, lawendowy,
z drzewka herbacianego
z drzewka herbacianego
Ukąszenia
Ukąszenia
przez owady
przez owady
Przeciwwskazania
Przeciwwskazania
Kobiety w ciąży powinny unikać olejków:
arcydzięglowego - furanokumaryny
arcydzięglowego - furanokumaryny
bazyliowego - skurcze mięśni
bazyliowego - skurcze mięśni
cyprysowego - moczopędnie
cyprysowego - moczopędnie
hyzopoweg
hyzopoweg
o - pobudza krwawienie miesięczne
o - pobudza krwawienie miesięczne
jałowcowego - moczopędnie, napotnie
jałowcowego - moczopędnie, napotnie
kopru włoskiego
kopru włoskiego
- moczopędnie, wzmaga akcję
- moczopędnie, wzmaga akcję
gruczołów
gruczołów
mlecznych
mlecznych
lawendowego
lawendowego
- moczopędnie, napotnie
- moczopędnie, napotnie
majerankowego
majerankowego
- terpineol, trójterpeny
- terpineol, trójterpeny
melisowego - trójterpeny, napotnie
melisowego - trójterpeny, napotnie
mięty pieprzowej - karotenoidy
mięty pieprzowej - karotenoidy
oreganowy - stymuluje krwawienie
oreganowy - stymuluje krwawienie
menstruacyjne
menstruacyjne
r
r
ozmarynowy - podwyższa ciśnienie
ozmarynowy - podwyższa ciśnienie
rumiankowego
rumiankowego
-kumaryny -krwawienie, flawonoidy
-kumaryny -krwawienie, flawonoidy
tymiankowy - podwyższa ciśnienie tętnicze
tymiankowy - podwyższa ciśnienie tętnicze
Z reguły przez pierwsze trzy miesiące ciąży w ogóle nie
Z reguły przez pierwsze trzy miesiące ciąży w ogóle nie
należy używać olejków.
należy używać olejków.
A
A
loes, kora kruszyny, korzeń rzewienia, liście senesu
loes, kora kruszyny, korzeń rzewienia, liście senesu
rośliny zawierające antranoidy (antrachinony) o
działaniu drażniącym , stosowane w leczeniu zaparć
powodują nadmierne przekrwienie narządów miednicy
małej, wywołują gwałtowne bolesne wypróżnienia,
które mogą niekorzystnie wpływać na przebieg ciąży i
prowadzić do poronień.
W kosmetyce - odżywia skórę, naturalnie nawilża, chroni
W kosmetyce - odżywia skórę, naturalnie nawilża, chroni
skórę przed czynnikami powierzchniowo czynnymi.Działa
skórę przed czynnikami powierzchniowo czynnymi.Działa
antybakteryjnie, zwalcza trądzik, chroni skórę przed
antybakteryjnie, zwalcza trądzik, chroni skórę przed
promieniami UV,
promieniami UV,
Folium
Folium
Sennae
Sennae
Aloes
Aloes
Radix Rhei
Radix Rhei
Cortex
Cortex
frangulae
frangulae
A
A
lkaloidy pirolizydynowe
lkaloidy pirolizydynowe
Zboża i pasze są niekiedy skażone chwastami
zawierającymi pirolizydynę- przechodzi do
mąki i mleka
Zioła bogate w alkaloidy pirolizydynowe
działają:
embriotoksycznie i fetotoksycznie
embriotoksycznie i fetotoksycznie
.
.
hepatotoksyczn
hepatotoksyczn
i
ie
- uszkodzenia miąższu
wątroby do marskości włącznie.
karcynogennie
karcynogennie
(rak wątroby, płuc).
Podbiał
Podbiał
pospolity ( Tussilago
pospolity ( Tussilago
farfara)
farfara)
Skład:
Skład:
śluz, flawonoidy, garbniki, fitosterole, olejek
śluz, flawonoidy, garbniki, fitosterole, olejek
eteryczny.
eteryczny.
alkaloidy pirolizydynowe
alkaloidy pirolizydynowe
Zastosowanie:
Zastosowanie:
doustnie
doustnie
–zapalenie oskrzeli, suchy kaszel, podrażnienie
–zapalenie oskrzeli, suchy kaszel, podrażnienie
krtani
krtani
zewnętrznie
zewnętrznie
– odwary z kwiatów stosuje się do okładów w
– odwary z kwiatów stosuje się do okładów w
łojotokowym zapaleniu skóry, stanów zapalnych,w
łojotokowym zapaleniu skóry, stanów zapalnych,w
oparzeniach słonecznych I i II stopnia.W kosmetyce na tłustą
oparzeniach słonecznych I i II stopnia.W kosmetyce na tłustą
cerę do kremów, lotionów, maseczek dla wrażliwej skóry.
cerę do kremów, lotionów, maseczek dla wrażliwej skóry.
Ze względu na obecność alkaloidów pirolizydynowych należy
Ze względu na obecność alkaloidów pirolizydynowych należy
unikać dłuższego stosowania przetworów z podbiału
unikać dłuższego stosowania przetworów z podbiału
w okresie
w okresie
cią
cią
ż
ż
y i laktacji
y i laktacji
Ogórecznik lekarski ( Borago
Ogórecznik lekarski ( Borago
officinalis)
officinalis)
Kosmetyki z ogórecznika zalecane są do pielęgnacji skóry
trądzikowej oraz mającej tendencje do pękania naczyniek
włosowatych.
Zalecany jest zwłaszcza do
pielęgnacji skóry dojrzałej.
Odswieża, nawilża, uelastycznia i poprawia jedrność skóry.
Ważnym składnikiem są
alkaloidy pirolizydynowe
alkaloidy pirolizydynowe
, którym
przypisuje się hepatotoksyczne czy tez rakotwórcze działanie.
Żywokost lekarski ( Symphytum
Żywokost lekarski ( Symphytum
officinalis)
officinalis)
Ułatwia tworzenie ziarniny w ubytkach skóry ( rany,
Ułatwia tworzenie ziarniny w ubytkach skóry ( rany,
owrzodzenia troficzne) oraz naskórka (uzależnione
owrzodzenia troficzne) oraz naskórka (uzależnione
od alantoiny)
od alantoiny)
Korzystnie na błony śluzowe-płukanki jamy ustnej i
Korzystnie na błony śluzowe-płukanki jamy ustnej i
gardła.
gardła.
Pomaga leczy
Pomaga leczy
ć
ć
ż
ż
ylaki i znakomicie nadaje się do
ylaki i znakomicie nadaje się do
lewatyw przy stanach zapalnych jelita, odbytu,
lewatyw przy stanach zapalnych jelita, odbytu,
hemoroidach,
hemoroidach,
w
w
zaburzeniach typu biegunki,
zaburzeniach typu biegunki,
zaparcia, wzd
zaparcia, wzd
ę
ę
cia.
cia.
Zawiera alkaloidy pirolizydynowe-
Zawiera alkaloidy pirolizydynowe-
przeciwwskazany w ciąży
przeciwwskazany w ciąży
Lukrecja gładka (Glycyrrhiza
Lukrecja gładka (Glycyrrhiza
glabra)
glabra)
Korzeń lukrecji – Radix Glicyrrhizae
Korzeń lukrecji – Radix Glicyrrhizae
Sklad:
Sklad:
saponiny trójterpenowe, glicyryzyna-
saponiny trójterpenowe, glicyryzyna-
słodki
słodki
smak,silne właściwości pienienia się, kumaryny,
smak,silne właściwości pienienia się, kumaryny,
flawonoidy.
flawonoidy.
K
K
orze
orze
ń
ń
lukrecji posiada działanie adrenokortyko
lukrecji posiada działanie adrenokortyko
-
-
tropowe i wpływa
tropowe i wpływa
na
na
gospodark
gospodark
ę
ę
elektrolitami –
elektrolitami –
powoduje retencj
powoduje retencj
ę
ę
sodu i utrat
sodu i utrat
ę
ę
jonów
jonów
potasu –
potasu –
c
c
o
o
powod
powod
uje
uje
obrz
obrz
ę
ę
ki
ki
,
,
nadci
nadci
ś
ś
nienie
nienie
.
.
Działa:
Działa:
przeciwzapalnie, przeciwalergicznie,
przeciwzapalnie, przeciwalergicznie,
wykrztuśnie, moczopędnie i rozkurczowo.
wykrztuśnie, moczopędnie i rozkurczowo.
W chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy.
W chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy.
Lukrecja gładka (Glycyrrhiza
Lukrecja gładka (Glycyrrhiza
glabra)
glabra)
W kosmetyce jako środek wybielający, tonik do skóry,
W kosmetyce jako środek wybielający, tonik do skóry,
łagodne mleczko oczyszczające, hamuje wydzielanie
łagodne mleczko oczyszczające, hamuje wydzielanie
łoju,
łoju,
nawilża i odżywia skórę [ zatrzymuje wodę ]
nawilża i odżywia skórę [ zatrzymuje wodę ]
Przeciwwskazania
:
ciąża,
ciąża,
nadc
nadc
iś
iś
nienie,
nienie,
obrz
obrz
ę
ę
k
k
,
,
niewydolno
niewydolno
ść
ść
nerek i kr
nerek i kr
ąż
ąż
hipokalemia, hipernatremia
hipokalemia, hipernatremia
Tatarak zwyczajny ( Acorus
Tatarak zwyczajny ( Acorus
calamus)
calamus)
Zewnętrznie
(przemywanie, okłady) w celu złagodzenia
objawów skórnych- pryszcze, ropnie, trądzik.
Wyciąg z tataraku w formie oleju jako maseczkę
przeciwzapalną, oczyszczającą na twarz oraz jako odżywkę
na włosy (dodawany do szamponów).
Lewatywy z tataraku np. przy hemoroidach.
Związki występujące w olejku z korzenia tataraku wywierają
działanie
karcynogennie
[ beta-azaron]
.
.
Nie zaleca się w ciąży
Nie zaleca się w ciąży
Przyprawy kuchenne
Przyprawy kuchenne
stosowane w
stosowane w
nadmiarze
nadmiarze
mogą niekorzystnie
mogą niekorzystnie
oddzia
oddzia
ł
ł
ywać na płód np.
ywać na płód np.
:
:
arcydzięgiel litwor (Angelica archangelica),
arcydzięgiel litwor (Angelica archangelica),
cząber ogrodowy(Satureja hortensis)
cząber ogrodowy(Satureja hortensis)
tymianek pospolity (Thymus vulgaris)
tymianek pospolity (Thymus vulgaris)
rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis),
rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis),
cynamomnowiec cejloński (Cinnamonum
cynamomnowiec cejloński (Cinnamonum
zeylanicum)
zeylanicum)
chmiel zwyczajny (Humulus lupulus).
chmiel zwyczajny (Humulus lupulus).
jałowiec
jałowiec
Arcydzięgiel litwor (Angelica archangelica)
Cząber ogrodowy ( Satureja
hortensis)
Cynamonowiec cejloński –( Cinnamomum zeylanicum Blue)
kumaryny-przeciwzakrzepowo
kumaryny-przeciwzakrzepowo
Rozmaryn lekarski (Rosmarinus
officinalis)
Tymianek pospolity
Tymianek pospolity
( Thymus vulgaris)
( Thymus vulgaris)
Chmiel zwyczajny (Humulus
Chmiel zwyczajny (Humulus
lupulus)
lupulus)
Zawiera humulenon, który
Zawiera humulenon, który
działa
działa
podobnie do hormonów
podobnie do hormonów
żeńskich
żeńskich
S
S
ubstancje biologicznie czynne
ubstancje biologicznie czynne
wpływa
wpływa
jące
jące
na czynno
na czynno
ść
ść
skurczow
skurczow
ą
ą
macicy.
macicy.
B
B
uławinka czerwona
uławinka czerwona
-
-
Claviceps purpure
Claviceps purpure
a
a
P
P
asożyt zboża
asożyt zboża
.
S
S
porysz
porysz
- Secale cornutum.
- Secale cornutum.
Zawiera
Zawiera
:
:
alkaloidy indolowe, poch kw
alkaloidy indolowe, poch kw
asu
asu
lizergowego.
lizergowego.
A
A
lkaloidy peptydowe
lkaloidy peptydowe
:e
:e
rgometryna,
rgometryna,
ergotamina oraz ergotoksyna
ergotamina oraz ergotoksyna
.
.
P
P
obudzają
obudzają
m
m
ięśnie g
ięśnie g
ł
ł
adkie
adkie
-
-
skurcz
skurcz
macicy.
macicy.
P
P
owodują skurcz naczyń krwionośnyc
owodują skurcz naczyń krwionośnyc
h –
h –
wzrost
wzrost
ciśnieni
ciśnieni
a
a
krwi oraz
krwi oraz
zmniejszenie ataków migreny.
zmniejszenie ataków migreny.
Ruta pospolita (Ruta
Ruta pospolita (Ruta
graveolens)
graveolens)
Kurczy mięśnie macicy i zwiększa krwawienia miesięczne
Kurczy mięśnie macicy i zwiększa krwawienia miesięczne
u kobiet,może wywołać
u kobiet,może wywołać
poronienia.
poronienia.
Nie zaleca się
Nie zaleca się
przetworów z ruty
przetworów z ruty
,w zaawansowanej ciąży lub w
,w zaawansowanej ciąży lub w
krwawieniach macicznych
krwawieniach macicznych
Zioła ruty w zaburzeniach
Zioła ruty w zaburzeniach
krążenia
krążenia
w
w
okresie klimakterium.
okresie klimakterium.
Karczoch hamuje laktację,
nie zaleca się u kobiet
karmiących.
Piołun
Piołun
Działania niepożądane: składniki olejku eterycznego
są silnie trujące tujon i tujol zwłaszcza dla kobiet
ciężarnych.
Nie wolno podawać kobietom w ciąży i
Nie wolno podawać kobietom w ciąży i
karmiących piersią.
karmiących piersią.
Powodują wystąpienie zawrotów głowy, ataki
epileptyczne, przekrwienie narządów wewnętrznych, a
nawet poronienie.
Kasztanowiec zwyczajny ( Aesculus
Kasztanowiec zwyczajny ( Aesculus
hippocastanum)
hippocastanum)
Składniki: saponozydy-
Składniki: saponozydy-
escyna
escyna
Kora kasztanowca -
Kora kasztanowca -
kumaryny
kumaryny
[eskulinę]
[eskulinę]
Działa:
Działa:
przeciwobrzękowo i przeciwzapalnie,
przeciwobrzękowo i przeciwzapalnie,
zwęża naczynia krwionośne.
zwęża naczynia krwionośne.
Zastosowanie:
doustnie-
doustnie-
hemoroidy, żylaki, niewydolność żył i
hemoroidy, żylaki, niewydolność żył i
naczyń włosowatych.
naczyń włosowatych.
zewnętrznie
zewnętrznie
– hemoroidy, na oparzenia I i II
– hemoroidy, na oparzenia I i II
stopnia,
stopnia,
odmrożenia naskórka i blizny.
odmrożenia naskórka i blizny.
Nie zaleca się u kobiet w
Nie zaleca się u kobiet w
ciąży i karmiących
ciąży i karmiących
piersią.
piersią.
Imbir lekarski ( Zingiber
officinale)
N
N
adaje si
adaje si
ę
ę
do zwalczania patogennych bakterii, grzybów,
do zwalczania patogennych bakterii, grzybów,
wirusów,
wirusów,
i
i
roztoczy.
roztoczy.
Jest
Jest
przypraw
przypraw
ą
ą
, poprawia trawienie poprzez pobudzanie wydzielania
, poprawia trawienie poprzez pobudzanie wydzielania
soków trawiennych,
soków trawiennych,
ż
ż
ółci;
ółci;
D
D
ziała przeciwwymiotnie
ziała przeciwwymiotnie
.
.
Przeciwwskazany w wymiotach
Przeciwwskazany w wymiotach
ciężarnej
ciężarnej
W d
W d
ermatologi
ermatologi
i -
i -
tr
tr
ą
ą
dzik, łojotok, łupie
dzik, łojotok, łupie
ż,
ż,
łuszczyca, wypadanie
łuszczyca, wypadanie
stany zapalne i ropne skóry, wypryski
stany zapalne i ropne skóry, wypryski
.
.
Afrodyzjak.
Bazylia pospolita
Bazylia pospolita
Skład
Skład
:
:
olejek eteryczny
olejek eteryczny
estragol
estragol
działający
działający
mutagennie
mutagennie
[
[
zmiany
zmiany
w materiale genetycznym
w materiale genetycznym
],
],
garbniki,
garbniki,
saponiny,
saponiny,
Olejek eteryczny bazylii jest
Olejek eteryczny bazylii jest
przeciwwskazany w
przeciwwskazany w
ciąży i laktacja.
ciąży i laktacja.
Szałwia (Salvia officinalis)
Szałwia (Salvia officinalis)
Skład
Skład
:olejki eteryczne - tujon, cyneol,
:olejki eteryczne - tujon, cyneol,
kamforę, borneol, humulen
kamforę, borneol, humulen
Kosmetyka
Kosmetyka
– szałwia i jej olejek odkażają
– szałwia i jej olejek odkażają
skórę, zapobiegają przetłuszczeniu i
skórę, zapobiegają przetłuszczeniu i
rozszerzeniu porów, wypadaniu włosów, i
rozszerzeniu porów, wypadaniu włosów, i
łupieżowi.
łupieżowi.
Wyciągi alkoholowe hamują wydzielanie potu
Wyciągi alkoholowe hamują wydzielanie potu
Przetwory z szałwi działają
Przetwory z szałwi działają
estrogenne
estrogenne
,
,
pobudzają miesiączkowanie.
pobudzają miesiączkowanie.
Przetwory te hamują nadmierną laktację.
Przetwory te hamują nadmierną laktację.
Długotrwale stosowanie powoduje nudności,
Długotrwale stosowanie powoduje nudności,
wymioty, otępienie
wymioty, otępienie
( tujon w olejku eterycznym ).
( tujon w olejku eterycznym ).
Zioła chińskie
Zioła chińskie
• Opóźniające proces starzenia się
zawierają:
• flawonoidy, witaminy
, hormony
hormony
steroidowe
steroidowe
,
które pobudzają wzrost
komórek, przyspieszają anabolizm DNA i
protein, są przeciwutleniaczami.
Są to: żeń-szeń, berberys, miłorząb.
Żeń-szen - Ginseng
Żeń-szen - Ginseng
Działa pobudzająco na OUN, obniża
ciśnienie krwi, zwiększa ilość wydalanego
moczu, obniża poziom cukru, pobudza
czynność serca.
S
S
yndrom żeń- szeniowy
yndrom żeń- szeniowy
–biegunka,
–biegunka,
nadciśnienie,
nadciśnienie,
bezsenność, wysypki
bezsenność, wysypki
skórne
skórne
,
,
rozdrażnienie.
rozdrażnienie.
Ginsenozydy,
Ginsenozydy,
wpływają
bezpośrednio
teratogennie
na zarodek w okresie
organogenezy.
Berberys zwyczajny ( Berberis vulgaris)
Skład
Skład
: alkaloidy [berberyna i berbamina],
: alkaloidy [berberyna i berbamina],
saponiny, hormony steroidowe, kwasy
saponiny, hormony steroidowe, kwasy
organiczne, pektyny, wit.C
organiczne, pektyny, wit.C
Ułatwia wydzielania żółci i łagodzi bóle
Ułatwia wydzielania żółci i łagodzi bóle
pęcherzyka żółciowego. Zioło opóźnia proces
pęcherzyka żółciowego. Zioło opóźnia proces
starzenia się.
starzenia się.
Berberyna może spowodować wystąpienie
Berberyna może spowodować wystąpienie
nadciśnienia tętniczego.
nadciśnienia tętniczego.
Nie zalecana u kobiet w ciąży
Nie zalecana u kobiet w ciąży