ŻYWIENIE POZAJELITOWE NIEMOWLĄT, DZIECI MŁODSZYCH I STARSZYCH

Okresy życia pozałonowego

człowieka



noworodkowy

noworodkowy – od urodzenia do ustąpienia objawów

związanych z porodem – przeciętnie około 4 tygodnie



niemowlęcy

niemowlęcy – do 1 r. życia do przyjęcia spionizowanej

postawy



wczesnego dzieciństwa

wczesnego dzieciństwa – do 6-7 r. życia,

kształtuje się

względna równowaga fizyczna i psychiczna, zwiększa się sprawność

motoryczna i ruchliwość



starszego dzieciństwa

– okres zróżnicowania

płciowego, od wymiany uzębienia mlecznego na stałe

do uzyskania dojrzałości płciowej,

wzrasta też sprawność

ruchowa, siła mięśni oraz odporność organizmu

;



młodzieńczy

– od uzyskania dojrzałości płciowej do

całkowitego ustania wzrastania wzwyż i ustalenia się

wysokości ciała (u kobiet do 18-20 r. życia, u mężczyzn do

20-23),

dorastanie organizmu (wysokości liniowej ciała), głównie dzięki

wzrastaniu tułowia; ostatecznie kształtują się wymiary głowy oraz

większości narządów wewnętrznych; zakończenie procesów rozwojowych

kości;



wieku dorosłego

wieku dorosłego – od ustalenia wysokości ciała do

wystąpienia pierwszych objawów starzenia się (u kobiet

przeciętnie do 30-35 r. życia, u mężczyzn do 35-40 ),

wydolność biologiczna ustroju jest największa

;



wieku dojrzałego

wieku dojrzałego – u kobiet do zakończenia funkcji

gruczołów płciowych, u obu płci do około 50-60 r. życia

(widoczne zmiany inwolucyjne: wypadanie, siwienie włosów, ścieranie koron zębów,

odkładanie tkanki tłuszczowej, uwstecznienie zdolności akomodacyjnej oka);



starości

starości – wiotczenie mięśni i więzadeł, uwstecznienie

funkcji zmysłów, po 80 r. życia – zanik różnic płciowych,

wychudzenie organizmu;

Stadium
rozwoju

Kryzys rozwojowy
(konflikt)

Wartość jako
znak osiągnięcia
danego stadium
rozwojowego

niemowlęctwo

zdobywanie
zaufania – brak
zaufania

nadzieja

wczesne
dzieciństwo

poczucie autonomii
– wstyd,
niepewność

siła woli

okres zabaw

rozwijanie
inicjatywy –
poczucie winy

osiąganie
wartościowych
celów

okres szkolny

pracowitość –
poczucie niższości

współzawodnictwo

dorastanie

poczucie
tożsamości –
zagubienie roli

zdolność
podejmowania
zadań

młodość

bliskie kontakty -
izolacja

miłość

dorosłość

tworzenie czegoś -
stagnacja

troska o innych

dojrzałość

integralność, ego -
rozpacz

mądrość



Młody człowiek nie od razu jest

gotowy do wyjścia na spotkanie

ze światem tak wielkiej

różnorodności, wielowymiarowości

i tylu możliwości.



Jest intelektualnie w stanie pojąć

ten świat, ale nie może się w nim

odnaleźć emocjonalnie.

stadi
um

okres pojawienia
się i czas trwania

owłosienie
łonowe

prącie

jądra i moszna

hormony

faza dziecięca

między 10 a 14 rż.,
od 0.5 do 2 lat

włosy rzadkie,
długie, lekko
pigmentowane

niewielkie
powiększenie

wydłużenie
moszny, skóra
cienka, różowa

FSH ?
testosteron,
androgeny
pochodzenia
nadnerczowego

III

między 12.5 a 15
rż.,
od 0.5 do 3 lat

włosy ciemniejsze,
zaczynają się
skręcać, zajmują
małą powierzchnię

wydłużenie

powiększenie

FSH ?
testosteron,
androgeny
pochodzenia
nadnerczowego

analogicznie jak w
III

podobne do typu
dojrzałego, ale
zajmuje mniejszą
powierzchnię,
gęste, skręcone

powiększenie
długości i grubości,
powiększenie
żołędzi

powiększenie
jąder, ściemnienie
skóry moszny

testosteron,
androgeny
pochodzenia
nadnerczowego

między 14 a 16 rż.

zajmowana
powierzchnia jak u
dorosłego,
rozprzestrzenia się
na wewnętrzną
stronę ud

rozmiary jak u
dorosłego

stadium

okres pojawienia

się i czas
trwania

owłosienie łonowe

piersi

hormony

faza dziecięca

między 10 a 13 rż.,

od 0.5 do 1.2 lat

włosy rzadkie, słabo

pigmentowane,

proste, wzdłuż

środkowej linii

warg sromowych

większych

otoczka i brodawka

wypuklone w

formie wzgórka,

zwiększona

średnica otoczki

estrogeny jajnikowe

w odpowiedzi

na FSH,

III

między 12 a 14 rż.,

od 0.9 do 3 lat

(owłosienie

łonowe) i/lub do

7 lat (piersi)

włosy gęstsze,

ciemniejsze,

zaczynają się

skręcać

pierś i otoczka

powiększone,

otoczka nie

wyróżnia się w

zarysie piersi

estrogeny jajnikowe

w odpowiedzi

na FSH,

androgeny

pochodzenia

nadnerczowego

analogicznie jak w III

włosy gęste, grube,

skręcone, ale

zajmują mniejszą

powierzchnię niż

u dorosłego

brodawka i otoczka

tworzą wtórny

wzgórek w

zarysie piersi

estrogeny jajnikowe

w odpowiedzi

na FSH,

androgeny

pochodzenia

nadnerczowego

między 14 a 17 rż.

forma trójkąta,

charakterystyczn

a dla dorosłych

kobiet,

rozprzestrzenia

się na

wewnętrzną

stronę ud

kształt dojrzały, sutki

sterczące,

otoczka nie

wyróżnia się w

zarysie piersi

Testosteron



ujawnia poczucie

bezpieczeństwa i odprężenia



nie jest agresywny



posiada realistyczny obraz

siebie



posiada umiarkowany stopień

miłości własnej



zna swoje możliwości, mocne i

słabe strony, tajne pragnienia



umie przystosować się do

zmieniających się warunków i

znosić

brutalne szoki życia



posiada umiejętność współżycia

z innymi członkami rodziny

Estrogeny



zgrubienie śluzówki pochwy



wzrost pigmentacji,

unaczynienia i pobudliwości

warg sromowych większych,



niewielkie powiększenia

łechtaczki i macicy



zgrubienie i różnicowanie

śluzówki macicy

(

endometrium

)



wzrost zawartości

aktynomiozyny, kinazy

kreatynowej (CK) i ATP w

myometrium

– przygotowanie

do menstruacji/ciąży

Estrogeny



odkładanie glikogenu

wewnątrz komórek błony

śluzowej pochwy (rozwój

pałeczek Doderleina)



poprawa trofiki (odżywienia)

pozostałych części narządu

rodnego: jajowody i pochwa



poprawa trofiki innych

narządów: cewka moczowa,

pęcherz moczowy, wątroba,

układ kostno-mięśniowy,

ściany naczyń krwionośnych,

skóra, włosy, jelito grube,

mózg (wpływa na

termoregulację)

Wczesny okres dojrzewania



Rozwój fizyczny



II stadium dojrzałości płciowej wg Tanner



Inicjowany przez wydzielanie, zwiększające

się w trakcie snu, gonadotropin

przysadkowych i hormonu wzrostu



przyrost około 2.0 kg i 6-8 cm/rok



przyrost grubości fałdu skórno-

tłuszczowego pod łopatką (miara

otłuszczenia): I – II stadium – 30%, II – IV –

25%, IV-V – 50%

Wczesny okres dojrzewania



Rozwój fizyczny



Dziewczynki - pomiędzy stadium I i V

całkowita zawartość tłuszczu w

organizmie dziewczynki wzrasta z

około 8 do 25%



Chłopcy - z

awartość tkanki

tłuszczowej zwiększa się nieznacznie,

przyrasta natomiast masa mięśniowa

(pomiędzy 5 a 15 rż. powstaje 1 i ½

więcej miocytów niż u dziewcząt)

Wczesny okres dojrzewania



Rozwój uzębienia



(na początku dojrzewania wypadają

mleczne kły i pierwsze trzonowce)



Wyrzynają się: kły, pierwsze i drugie zęby

przedtrzonowe i trzonowe



Rozwój czynności nerwowych



Zmienny zapis EEG (zwiększona

aktywność fal alfa dwa przy zmniejszeniu

liczby fal theta – najintensywniejsze u

dziewcząt we wczesnym okresie

pokwitania)

Wczesny okres dojrzewania



Rozwój czynności nerwowych



Do 12 rż. – dojrzała reakcja na elementy

badania neurologicznego: zdolność do

poprawnej identyfikacji stymulowanego

palca w teście lokalizacji palca, odróżnianie

lewej i prawej strony niezależnie od zmiany

położenia ciała, zdolność do niezależnego

poruszania trzecim i czwartym palcem bez

współruchów pozostałych palców

Wczesny okres dojrzewania

Rozwój psychospołeczny



rozpoczęcie uniezależniania się od

rodziny



potrzeba intymności i większy dystans w

stosunku do fizycznych czułości rodzica



potrzeba niezależności



przyjaźń z rówieśnikami tej samej płci



gorsze funkcjonowanie dzieci później

dojrzewających

Wczesny okres dojrzewania

Rozwój psychospołeczny



ważne miejsce zajmuje nauka, spostrzeganie

siebie w roli nabywającego wiedzę i nowe

umiejętności



znaczenia

nabiera

podleganie

ocenie

znaczenia

nabiera

podleganie

ocenie

autorytetów, porównywanie się z kolegami



dziecko

oceniane

jako

niezdolne,

dziecko

oceniane

jako

niezdolne,

wyśmiewane czy nieumiejętnie motywowane

do pracy nad sobą może wykształcić

poczucie swojej mniejszej wartości w

stosunku do innych i szukać kompensacji w

innych niż szkoła obszarach

Środkowy okres dojrzewania



III i IV stadium dojrzałości płciowej



Skok pokwitaniowy

– wysokość ciała

dziewczynek wzrasta o około 8 cm/rok –

przeciętnie 12 rż.



Szybkość wzrastania jest największa po

rozwinięciu się brodawki i otoczki przed

innymi znamiennymi cechami rozwoju

piersi



U chłopców nie dochodzi do przyspieszenia

wzrastania przed wystapieniem znaczącego

rozwoju narządów płciowych

Środkowy okres dojrzewania



Chłopcy – 10cm/rok – przeciętnie 14 rż.



Szczyt wzrastania szkieletu – od dystalnych

odcinków ciała do odcinków proksymalnych:

początkowy szczyt wzrastania stóp, szczyt

wzrastania podudzia, ud, podobnie w przypadku

kończyn górnych



6 miesięcy po szczycie wzrastania długości kończyn

dolnych szczyt wzrastania klatki piersiowej i tułowia



Większa szerokość barków u chłopców – działanie

androgenów



Zwiększony wymiar dwukrętarzowy u kobiet -

działanie estrogenów

Środkowy okres dojrzewania



przyspieszenie wzrostu

prawie

wszystkich

narządów



mózg 95% swojej objętości osiąga w wieku 10

lat



zmniejsza się masa węzłów i migdałków w

okresie



najbardziej powiększają się narządy płciowe u

chłopców jadra (od 2 do 35 g), u dziewcząt

macica (od 2 do 50 g)

Środkowy okres dojrzewania

Rozwój psychospołeczny



zadanie

określenia

własnej

tożsamości

zadanie

określenia

własnej

tożsamości

seksualnej, społecznej i zawodowej, wybór

ról społecznych, określenie swojej pozycji

wobec młodszych, rówieśników i starszych

oraz

integrowanie

posiadanego

już

oraz

integrowanie

posiadanego

już

doświadczenia życiowego



zwiększone

znaczenie

szkoły,

grupy

zwiększone

znaczenie

szkoły,

grupy

rówieśniczej



różnice płciowe w relacjach z rówieśnikami



zmienne interakcje pomiędzy dzieckiem a

rodzicami

Środkowy okres dojrzewania

Rozwój psychospołeczny



poszukiwanie sensu życia, konstytuowanie się

własnego

systemu

wartości,

które

wymaga

własnego

systemu

wartości,

które

wymaga

skonfrontowania moralności dziecięcej z wymogami

moralnymi dorosłych



powodzenie w przebyciu tego etapu rozwojowego

daje poczucie własnej tożsamości i wierności sobie



możliwe

zaburzenia

dają

konsekwencji

możliwe

zaburzenia

dają

konsekwencji

zamieszanie w poczuciu kimś się jest, co w życiu

ważne i gdzie jest moje miejsce. Niepewność i

zagubienie w kształtowaniu się poczucia tożsamości

skłania czasem młodych ludzi do poszukiwań sensu

w subkulturach

Późny okres dojrzewania (dorastanie)

Rozwój fizyczny



zakończenie rozwoju wtórnych cech płciowych

(stadium V rozwoju płciowego)



ciało osiąga proporcje i rozmiary młodego

dorosłego



nieznaczne już wzrastanie wysokości ciała

(zanikanie chrząstek wzrostowych w nasadach

kości długich)



zakończenie procesu obniżania tonacji głosu



u kobiet macica osiąga ostateczne proporcje z

dużym trzonem i małą szyjką

Człowiek dojrzały



ujawnia poczucie

bezpieczeństwa i odprężenia



nie jest agresywny



posiada realistyczny obraz

siebie



posiada umiarkowany stopień

miłości własnej



zna swoje możliwości, mocne i

słabe strony, tajne pragnienia



umie przystosować się do

zmieniających się warunków i

znosić

brutalne szoki życia



posiada umiejętność

współżycia z innymi

członkami rodziny

Menarche



najbardziej znamienne

wydarzenie okresu

pokwitaniowego u dziewcząt



przeciętnie 12.5 rż., rok

wcześniej następuje zespolenie

główki kości ramiennej z trzonem

– koniec skoku pokwitaniowego



ściśle związana z innymi

przejawami pokwitania, ze

szczytem wzrastania masy ciała i

jest zdeterminowana z innymi

czynnikami (genetyczne)



wcześniej – dziewczęta otyłe



później – szczupłe, uprawiające

wyczynowo sport,

anorexia

nervosa



najczęściej w IV stadium – 60 %

Menarche



brak u dziewczynki z wiekiem

kostnym powyżej 14.5 rż –

prawdopodobieństwo

amenorrhea primaria



początkowo bezowulacyjne,

nie funkcjonuje mechanizm

jajeczkowania –

metrorrhagia

iuvenilis



jeśli nieregularność i obfitość

trwa powyżej 2 lat od

menarche

– konsultacja

ginekologiczna



u dziewcząt miesiączkujących

wydalanie estradiolu jest 2x

wyższe niż przed

menarche

Menarche



polymenorrhoe

- cykl trwający krócej niż 21

dni



oligomenorrhoe

- cykl trwający dłużej niż 35

dni



menarche

- pierwsza miesiączka



menopauza

- ostatnia miesiączka



menorrhagia

– przedłużające się krwawienie w

okresie miesiączki



metrorrhagia

– krwawienie z macicy bez

związku z miesiączką



menometrorrhagia

– długotrwałe, obfite

krwawienie z macicy bez związku z miesiączką

Mutacja



wynik stymulowanego przez

testosteron wzrostu chrząstki

tarczowatej i pierścieniowatej i

mięśni krtani



Spermarche



rozpoczyna się średnio około 13 rż

(pierwsze plemniki wykryte w badaniu moczu)



odpowiada II stadium dojrzałości

płciowej



ściśle zależne od produkcji

testosteronu

Człowiek dojrzały



Doktor Gray twierdzi, że mój

niewydolny

głos

jedynie

„mutacja niedorostka

”.

Ten doktor jest zawsze w złym

humorze…..



…

Obrzękły

brodawki

piersi

Zamieniam się w dziewczynę !

Doktor Gray skreślił mnie z listy

pacjentów! Powiedział, że obrzęk

brodawek to częsta przypadłość w

moim wieku

Document Outline