Rozważania wokół pojęcia integracji

POJĘCIE INTEGRACJI

Analizując literaturę można zauważyć,

że pojęcie integracji ma wiele

znaczeń i odniesień. Dotyczą one:



Samego pojęcia integracji,



Form oddziaływania,



Celów,



Rodzajów integracji,



Stopnia.

SŁOWNIK WSPÓŁCZESNEJ POLSZCZYZNY

(podejście ogólne)

(słowa klucze)



Tworzenie całości



Włączanie elementów



Jednoczenie osób, grup

ENCYKLOPEDIA

(słowa klucze)



Zespolenie, zharmonizowanie elementów



Akceptacja wartości, norm, ocen



Zależne od intensywności kontaktów

(określane jako zawartość społeczna)

(podlega mierzeniu)



Częstotliwość



INTEGRACJA (łac.

Integratio:

odnowienie,

integrare:

wznawiać,

orzeźwiać) -zespalanie, scalanie,

jednoczenie, tworzenie jednolitej

całości



INTEGRALNY- taki, który stanowi

całość albo jest nierozdzielnie

związany z całością, nienaruszalny



INTEGRALNOŚĆ - bycie integralnym,

nienaruszalność w ramach całości.

NAUKI SPOŁECZNE – POLITOLOGIA, SOCJOLOGIA

(obejmuje dwa obszary:

Struktury społeczne

Osoby niepełnosprawne)



Struktury społeczne (słowa klucze)

Proces (spontaniczny lub sterowany)

Zależy od zainteresowań, postaw, potrzeb emocji

Scalanie elementów dzięki poznaniu



Osoby niepełnosprawne (słowa klucze)

Włączanie

Zaakceptowanie

Równe prawa; (A. Hulek określa: prawo do nauki,

pracy, zdrowia, czasu wolnego, aktywności

społecznej)



W szerszym znaczeniu społeczną integrację należy

rozumieć jako hasło sygnalne zasady społecznego

włączenia się do powstałych w sposób naturalny i

kulturowy wspólnot z innymi ludźmi w uczeniu się, w

pracy i we wspólnej zabawie zgodnie z własnymi

potrzebami. (W. Bachmann)



Integracja wyraża się w takim wzajemnym stosunku

pełno- i niepełnosprawnych, w którym respektowane

są te same prawa i w których stwarzane są dla obu

grup identyczne warunki maksymalnego,

wszechstronnego rozwoju. Integracja pozwala wiec

osobie niepełnosprawnej być sobą wśród innych.

Integracja w takim znaczeniu może mieć

zastosowanie do wszystkich sfer życia jednostki

niepełnosprawnej- życia rodzinnego, kształcenia

ogólnego i zawodowego, pracy, czasu wolnego,

aktywności społecznej i politycznej. (A. Hulek)



INTEGRACJA ekonomiczna i gospodarcza-

stan, który umożliwia kontakty handlowe

pomiędzy różnymi gospodarkami w taki

sposób, jak w ramach jednej gospodarki.

Integracja negatywna

proces znoszenia

ograniczeń w wymianie handlowej

integracja

pozytywna

wprowadzanie nowych form

integracji i stosowanie nowych instrumentów

politycznych. Istotą integracji jest

wspólny

rynek i wspólna polityka. Proces integracji jest

procesem dynamicznym, ale integrację

można rozpatrywać również jako pewien stan.

________________

15 http://www.econom.pl/ z dnia 25 maja 2008 r.



INTEGRACJA psychologiczna

poczucie własnej jedności organizmu,

czyli ciągłości w czasie i przestrzeni

(przeświadczenie, że jesteśmy jedną i

tą samą osobą w różnych sytuacjach

i różnych punktach w czasie, mimo

wykonywania różnych działań,

realizowania różnych ról społecznych,

przeżywania różnych nastrojów.

________________

M. Kofta, D. Doliński, Poznawcze podejście do osobowości. [w:] J. Strelau (red.),

Psychologia. Podręcznik akademicki., wyd. GWP, Gdańsk 2005, T. 2, s. 565.

NAUKI SPOŁECZNE – PEDAGOKIKA

obejmuje dwa obszary:

dydaktykę

pedagogikę specjalną



Dydaktyka

(odnosi się do programów nauczania)

(słowa klucze)

Scalanie wiedzy

Bloki interdyscyplinarne

Całościowy obraz rzeczywistości



Pedagogika specjalna

(odnosi się do terapii)

(słowa klucze)

Wielokierunkowe

Zespolone działanie

Celem jest rewalidacja



Pojęcie integracji jest kluczową kategorią pojęciową

nowoczesnego, europejskiego myślenia o

osobach

niepełnosprawnych



W bardzo wąskim rozumieniu chodzi o

zagwarantowanie prawa do edukacji lub pracy

osobom niepełnosprawnym wespół z

pełnosprawnymi.



W szerokim znaczeniu chodzi o przygotowanie osób

niepełnosprawnych do życia w społeczeństwie ludzi

pełnosprawnych oraz ukształtowanie umiejętności

życia ludzi pełnosprawnych z niepełnosprawnymi

wraz z ich akceptacją.



Obecnie ujmuje się więc integrację jako realne

uczestnictwo niepełnosprawnych w życiu

zawodowym-rodzinno-społecznym pozwalające

jednocześnie doświadczać wysoką jakość życia we

własnej percepcji.



W Światowym Programie Akcji na Rzecz Osób

Niepełnosprawnych przyjętym przez

Zgromadzenie Ogólne ONZ, z dnia 3.12. 1982 r.

czytamy:

Państwa członkowskie powinny przyjąć

politykę, która uznaje prawa osób

niepełnosprawnych do równych z innym

szans w zakresie oświaty. Kształcenie osób

niepełnosprawnych powinno w miarę

możliwości odbywać się w ramach ogólnego

systemu szkolnego. Odpowiedzialność za to

powinna spoczywać na władzach

oświatowych, zaś przepisy dotyczące

obowiązkowego nauczania powinny

obejmować dzieci z wszelkiego rodzaju

niepełnosprawnościami, w tym także

najciężej upośledzone.

Koncepcja kształcenia osób niepełnosprawnych i

usługi oświatowe powinny być:



Zindywidualizowane, tj. ustalone na podstawie

potrzeb uzgodnionych wzajemnie przez władze,

administrację, rodziców i uczniów niepełnosprawnych



Dostępne, tj. pozbawione barier: architektonicznych,

komunikacyjnych, edukacyjnych, pedagogicznych



Powszechne, tj. zapewniające dzieciom

niepełnosprawnym, bez względu na stopień

niepełnosprawności, możliwość korzystania z nauki, w

co najmniej takich samych warunkach jak ich sprawni

rówieśnicy



Oferujące szeroki wybór możliwości np. udziału w

życiu społeczności szkolnej



Oferujące pomoc rodzinom dzieci niepełnosprawnych

w tworzeniu właściwego środowiska rodzinnego



Innym złożonym problemem integracji, obok edukacji jest

uczestniczenie osób niepełnosprawnych w społecznym

systemie pracy.

Przejawem integracji na tym polu jest praca

osób niepełnosprawnych na otwartym rynku.



Program Działań Rządu RP uwzględnia kwestię integracji

poprzez zatrudnienie. W programie m.in. stwierdzono:

Wszystkie osoby niepełnosprawne bez względu na

przyczyny i rodzaj niepełnosprawności mają prawo do

pomocy w zakresie zatrudnienia i możliwości dostępu

do zatrudnienia na równi z osobami pełnosprawnymi,

zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Praca osób

niepełnosprawnych zapewnia im samodzielność

materialną, poczucie własnej wartości, społeczny

kontakt z innymi, możliwość partnerskiego udziału w

życiu społecznym. Celem rehabilitacji zawodowej

osób niepełnosprawnych jest zapewnienie im m.in. :

możliwości wyboru pracy, doskonalenia zawodowego,

awansu zawodowego.

________________

R. Ossowski, Teoretyczne i praktyczne…, op. cit., s. 224-230.



INTEGRACJA

genetyczna-

wstawienie

odcinka (lub całej

cząsteczki) DNA w

inną cząsteczkę

DNA. Integracja

stanowi jedną ze

strategii

przetrwania.

PRAWO

(odnoszące się do osób

niepełnosprawnych)

(słowa klucze)



Osoba z ograniczeniem fizycznym

lub/i w komunikowaniu się



Pomoc socjalna



Integracja ze środowiskiem



Role społeczne

FORMY ODDZIAŁYWANIA



Grupowe

(grupa społeczna, elementy

zbiorowości, członkowie

społeczności).

Ma charakter statystyczny.



Jednostkowe

(integracja jako proces, przebiega

zawsze w płaszczyźnie jednostkowej,

co wyraża się poczuciem akceptacji).

Badanie jednostek daje pełny obraz

integracji.

CELE INTEGRACJI



POLITOLODZY, SOCJOLODZY;

CEL: (Odnoszą ogólnie do życia społecznego).

Przygotowanie do życia w społeczeństwie i pełnienie

określonych ról społecznych.



PEDAGODZY:

CELE: (Uszczegóławiają. Biorą pod uwagę wiek,

sytuację społeczną, możliwości edukacyjne,

kulturowe, zdrowotne itp.)

CEL OGÓLNY; Prowadzenie przez dzieci, młodzież i

dorosłych w otwartej społeczności normalnego życia

na tych samych warunkach co osoby pełnosprawne.

CELE SZCZEGÓŁOWE; Korzystanie ze wszystkich stopni

edukacji. Dostępność i korzystanie ze zdobyczy

kultury i sztuki. Dostępność do wszystkich form

wypoczynku.

Cele integracji



Przeciwdziałanie tendencjom segregacyjnym, izolacyjnym,

nieakceptowania, stygmatyzacji, nietolerancji i

dyskryminacji osób niepełnosprawnych



Kształtowanie pozytywnych więzi emocjonalno-społecznych

pomiędzy ludźmi o różnym poziomie sprawności fizycznej,

psychicznej i społecznej oraz stwarzanie warunków do

zaistnienia wspólnoty ideowej (systemów, wartości i norm)

oraz wspólnoty ich interesów



Przygotowanie dzieci, młodzieży i dorosłych do godnego

życia w otwartej społeczności oraz aktywnego

podejmowania różnorakich społecznych ról rodzinnych,

zawodowych i kulturalnych.

________________

W. Dykcik, Problemy autonomii, integracji społecznej i normalizacji życie niepełnosprawnych w środowisku. [w:] W. Dykcik

(red.), Pedagogika specjalna, wyd. UAM, Poznań 2001, s. 396.

RODZAJE INTEGRACJI

Ze względu na poruszane obszary możemy wyróżnić dwa typy

klasyfikacji.



Klasyfikacje obejmujące określone płaszczyzny

życia społecznego



Klasyfikacje dotyczące się do integracyjnego

systemu kształcenia i wychowania według P.

Bazyliisa

Klasyfikacje obejmujące

określone płaszczyzny życia

społecznego:

Płaszczyzna rodzinna

Płaszczyzna szkolna

Płaszczyzna zawodowa

Płaszczyzna społeczna (czas wolny,

sport i rekreacja, zdrowie)

Płaszczyzna religijna

Integracja osoby niepełnosprawnej

w społeczności lokalnej przebiega

na trzech płaszczyznach

warunkujących się wzajemnie. Są

nimi:



Integracja psychiczna



Integracja społeczna



Integracja usług społecznych

________________

A. Juros, Społeczność lokalna szansą i warunkiem intergracji. [w:] A.

Juros, W. Otrębski (red), Integracja osób z niepełnosprawnością w

społeczności lokalnej. Wyd. FŚCEDS, Lublin 1997, s. 12-13.



Integracja psychiczna-

wewnętrzna

osoby, czyli osiągnięcie lub

przywrócenie harmonii i równowagi

pomiędzy zmysłowymi i

intelektualnymi władzami poznania i

pragnienia, między poznanie

zmysłowym i intelektualnym, między

pragnieniem i wolą.



Integracja społeczna-

zewnętrzna

osoby- włączenie się osoby w jej

środowisko poprzez aktywną rolę w

danej społeczności, jak również

otwarcie się osób tworzących

społeczność na daną osobę- wyraża

się to umiejętnością nawiązywania i

podtrzymywania bliskości w relacjach

międzyludzkich ( w rodzinie i w

szerszej społeczności) oraz twórczym

uczestnictwem w życiu.



Integracja usług społecznych

względu na cele i interesy konkretnej

osoby- czyli wybór i powiązanie ze

sobą już istniejących usług tak by

osoba mogła efektywnie wybierać i

korzystać z dostępnej oferty

poddając się wsparciu koordynatora

wprowadzającego harmonię i ład w

życie osoby płynący z

uporządkowania.



Klasyfikacje dotyczące się do integracyjnego

systemu kształcenia i wychowania według P.

Bazyliisa

Integracja lokalna -przystosowanie

architektoniczne

Integracja administracyjna - uczniowie

niepełnosprawni mają takie same prawa jak

pozostali

Integracja terminologiczna - rezygnacja z

terminów etykietujących

Integracja społeczna - kontakty pomiędzy

uczniami pełno i niepełnosprawnymi

Integracja programowa - te same ramy

programowe i cele długoterminowe

Integracja psychologiczna - stosowanie tych

samych metod nauczania

Uwarunkowania integracji

niepełnosprawnych ze

społeczeństwem:



Uwarunkowania polityczne-

ustrój państwa,

charakter polityki społecznej i miejsce

człowieka w nim



Uwarunkowania legislacyjne-

ustawodawstwo

związane z zabezpieczeniem socjalnym,

ochroną zdrowia oraz ustawodawstwo

oświatowe i związane z pracą



Uwarunkowania filozoficzne-

ujmowanie

natury człowieka, koncepcja człowieka i jego

systemu wartości



Uwarunkowania materialne i technicznie.

________________

S. Przybylski, Refleksje nad barierami występującymi przy wdrażaniu integracji osób

niepełnosprawnych w Polsce na początku nowego tysiąclecia. [w:] Z. Kazanowski, D. Osik-

Chudowolska (red), Integracja osób niepełnosprawnych w edukacji i interakcjach

społecznych. Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2003, s. 16

STOPIEŃ INTEGRACJI



Izolacja, odrzucenie



Incydentalno-okazjonalny



Pełna, spontaniczna integracja

Przebieg procesu integracji w

dziedzinie edukacji

Izolacja

Integracja incydentalna

Integracja prawna

Integracja spontaniczna

S. Kantyka: System opieki i kształcenia dzieci i młodzieży
niepełnosprawnej. „Polityka Społeczna” 2001, nr 4, s. 36

Bariery utrudniające wprowadzanie

INTEGRACJI:



Stosowana terminologia jest bardzo różnie rozumiana i

interpretowana, ponieważ pojęcie „integracja” jest używane

w wielu dziedzinach i w każdej jest ono inaczej definiowane,

utrudniając odbiorcy jego zrozumienie



Ambiwalentne postawy społeczne wobec

niepełnosprawnych:

•

Od niechęci, poprzez litość i współczucie, aż do życzliwości.

(różne reakcje emocjonalne, zwłaszcza na nietypowe cechy

fizyczne: ubytki, czy upośledzenia ciała i jego funkcji, które

traktowane są jako coś odmiennego od obrazu, do którego

ludzie przywykli )

•

Od pełnej tolerancji i traktowania niepełnosprawnego na

równi z pełnosprawnym, aż do całkowitego braku akceptacji

i lekceważenia praw społecznych osób niepełnosprawnych

•

Błędne przekonania na temat niepełnosprawności, brak

wiedzy (np. łączenie deformacji ciała z deformacją psychiki)



Bariery architektoniczne,

nieprzystosowanie obiektów dla

niepełnosprawnych, brak finansów na

nowe inwestycje.



Obawa społeczeństwa wobec bliższego

kontaktu z osobami niepełnosprawnymi

(obawa przed własną nieudolnością w

takim kontakcie, zranieniem uczuć osoby

niepełnosprawnej)



Społeczne przywiązanie do uszkodzeń i

strat, a nie do zachowanych możliwości i

zdolności osób niepełnosprawnych



Postawa społeczeństwa wobec głębokiej

niepełnosprawności intelektualnej

(niechęć wobec integracji szkolnej, mimo

poparcia dla integracji w zakresie

wspólnego bytowania, spędzania wolnego

czasu, uczestnictwa w życiu kulturalnym)



Brak odpowiedniego wykształcenia

nauczycieli (jedynie na niektórych

studiach krótki kurs z pedagogiki

specjalnej



Opór nauczycieli ze szkół ogólnodostępnych przed

pracą z dzieckiem z niższymi możliwościami

intelektualnymi, bądź niepełnosprawnym ruchowo

(obawa przed trudnościami komunikacyjnymi, brak

wiedzy na temat schorzenia)



Integracja unika etykietowania, tymczasem w Polsce

wciąż panuje system orzecznictwa i diagnozy, gdzie

ludzi kategoryzuje się ze względu na rodzaj ich

niepełnosprawności, jak i jej stopień



Integracja to trudny proces, ciągłego i konstruktywnego

poszukiwania. To złożone zadanie, które stoi przed

polityką oświatową państwa, oświatowymi instytucjami

rządowymi, szkołą, władzami, społecznością lokalną,

rodzicami, instytucjami pozarządowymi.

________________

Z. Kazanowski, D. Osik-Chudowolska (red), Integracja osób niepełnosprawnych w edukacji i interakcjach

społecznych. Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2003, s.34, 18-24, 79, 83-85

Integracja to trudny proces, ciągłego i

konstruktywnego poszukiwania. To złożone

zadanie, które stoi przed polityką społeczną

państwa, oświatowymi instytucjami rządowymi,

szkołą, władzami, społecznością lokalną,

rodzicami, instytucjami pozarządowymi i nie tylko.

________________

Z. Kazanowski, D. Osik-Chudowolska (red), Integracja osób niepełnosprawnych w edukacji i

interakcjach społecznych. Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2003, s.34, 18-24, 79,

83-85

Document Outline