Sole kwasów tlenowych

azotany, jodany i chlorany,

węglany, telluryny i tellurany,
borany, siarczany, chromiany i
dwuchromiany, molibdeniany,
wolframiany, fosforany, arseniny i
arseniany, antymoniany, wanadany,
krzemiany i glinokrzemiany,

minerały uranylu

SOLE KWASÓW TLENOWYCH

najliczniejsza gromada minerałów

Węglany

Rozpowszechnione w przyrodzie,

tworzą się w warunkach
hipergenicznych wskutek działania
roztworów hydrotermalnych,
rzadziej w wyniku krystalizacji
magmy.

Makroskopowe rozpoznawanie jasnych węglanów, przy użyciu 3% HCl.

1. Badamy kryształ lub szczotkę krystaliczną:
a) widoczna jest symetria rombowa i próbka rozpuszcza się w HCl – to

aragonit, gdy nie rozpuszcza się – to cerusyt,

b) widoczna jest symetria trygonalna – romboedry, a nawet skalenoedry- i

ściany kryształu nie są zarysowane, ani pokryte sproszkowanym

minerałem (wcześniej należy to sprawdzić) i rozpuszcza się w HCl – jest

to kalcyt; kiedy nie rozpuszcza się może to być magnezyt (rzadko),

syderyt, dolomit lub ankeryt. Dolomit w odróżnieniu od pozostałych tu

wymienionych rozpuszcza się po zarysowaniu (sproszkowaniu) na zimno.

Pozostałe – rozpuszczą się w HCl po ogrzaniu. W rozróżnieniu magnezytu,

syderytu i ankerytu mogą pomóc współwystępujące minerały i ogólnie

pochodzenie okazu,

c) nie można określić symetrii kryształów (np. skupienia igiełkowe) i nie

zadrapane kryształy rozpuszczaja się w HCl – to jest to kalcyt lub

aragonit. Identyfikacja możliwa tylko po badaniach fazowych, np. rtg.

Kalcyt

- rozpowszechniony minerał skałotwórczy

•przemysł budowlany – do produkcji wapna i cementu

•przemysł metalurgiczny – jako topnik

•przemysł optyczny – do produkcji pryzmatów polaryzacyjnych (nikoli)

•kamień dekoracyjny, ozdobny, kolekcjonerski

Dolomit

- rozpowszechniony minerał skałotwórczy

-źródło Mg

-przemysł chemiczny (farmacja, nawozy)

-przemysł budowlany (produkcja cementu)

-przemysł hutniczy (topnik)

-kamień dekoracyjny

Magnezyt

- metamorficzny, hydrotermalny, hipergeniczny

- tworzy złoża w serpentynitach

• źródło Mg

• surowiec dla przemysłu cementowego,
papierniczego, metalurgicznego, szklarskiego,
farmaceutycznego, ceramicznego,
produkcja nawozów

Syderyt

- krystalizacja w zbiornikach wodnych
(warunki beztlenowe)

- tworzy konkrecje w skałach ilastych
- hydrotermalny

- uboga ruda Fe

Smithsonit

- strefa utlenienia złóż Zn

- hydrotermalny

- uboga ruda Zn (galmany)

Azuryt Malachit

- strefa utlenienia złóż Cu

- ubogie rudy Cu

- pigmenty

- kamienie ozdobne

IZOMORFIZM (równopostaciowość) -

zdolność do przyjmowania takich samych form
krystalograficznych 
przez substancje o odmiennym, bądź tylko częściowo podobnym,
składzie chemicznym, przy jednoczesnej zdolności tych
substancji
do tworzenia roztworów stałych.

Przyczyną izomorfizmu jest zdolność atomów, jonów i ich grup o
tej
samej wartościowości i zbliżonej objętości, do wzajemnego
zastępowania
się w sieci krystalicznej - (diadochia)

np. OLIWINY:
FORSTERYT – FAJALIT
(Mg, Fe)

2

 SiO

4

magnezyt MgCO3, smitsonit, ZnCO3, syderyt FeCO3,
rodochrozyt MnCO3 i kalcyt CaCO

3

- szereg izomorficzny – trygonalne

aragonit, stroncjanit SrCO

3

, cerusyt PbCO

3

- szereg izomorficzny - rombowe

Siarczany

Powstają w niskich temperaturach

w środowisku utleniającym; są
produktami utworów
hipergenicznych, zwłaszcza
ewaporacji wód morskich i
jeziornych. Wiele siarczanów
metali ciężkich powstaje w strefie
utlenienia kruszców.

Baryt

- utwory hydrotermalne

- źródło Ba

- pigment (biel barytowa)

- dodatek do betonów i płuczek wiertniczych
(składnik obciążający)

- medycyna (kontrast przy prześwietleniach)

- kamień kolekcjonerski

Celestyn

- źródło Sr

- przemysł chemiczny, ceramiczny,
szklarski, produkcja sztucznych ogni
- kamień kolekcjonerski

- skały osadowe

-

niskotemperaturowe procesy hydrotermalne

Gips

- ewaporacja

- uwodnienie anhydrytu

- wietrzenie siarczków (w strefie utlenienia)

- hydrotermalny

- budownictwo (materiał wiążący)

- medycyna

- kamień dekoracyjny (surowiec rzeźbiarski)

Anhydryt

- ewaporacja
- dehydratacja gipsu

- budownictwo (produkcja cementu)
- produkcja kwasu siarkowego

Polihalit

- produkt ewaporacji

- stosowany do produkcji nawozów potasowych

Dziękuję za uwagę.