50. Uwarunkowania i

rozkład temperatury

powietrza na Ziemi.

Temperatura

– to

określenie stopnia

nagrzania danego ciała.

Jest to miara ruchu

cieplnego molekuł. Im

wyższa temperatura, tym

ruch molekuł jest szybszy.

Najbardziej znanymi

skalami temperatur są

skale:

- Celcjusza

- Fahrenheita

- Kelvina

Rozkład temperatury

powietrza na Ziemi zależy

od:

• szerokości geograficznej (kąta padania

promieni słonecznych)

• rozmieszczenia lądów i oceanów
• prądów morskich
• ukształtowania powierzchni terenu
• cyrkulacji atmosferycznej
• rodzaju podłoża
• zachmurzenia
• szaty roślinnej

1. Szerokość geograficzna

Wzrost szerokości geograficznej powoduje

zmniejszanie się kąta pod jakim padają

promienie słoneczne, a także wydłużenie

drogi do podłoża. Ostatecznie promienie

słoneczne przemieszczając się do większych

szer. geograficznych tracą więcej energii od

promieni w mniejszych szer. geogr. Skutkiem

tego jest występowanie mniejszych

temperatur w wyższych szerokościach

geograficznych, co w tym przypadku ma

bezpośredni związek z insolacją.

2. Rozmieszczenie lądów i

oceanów

Oceany i lądy mają różne właściwości

termiczne. A mianowicie oceany wolniej
się nagrzewają, ale też wolniej oddają
ciepło. Natomiast obszary lądowe
nagrzewają się szybciej, ale też szybciej
oddają ciepło. Sytuacja ta, skutkuje tym,
że obszary oceaniczne przeważnie mają
mniejszą wartość amplitudy temperatur i
przebieg izoterm bardziej równoleżnikowy
od obszarów lądowych.

3. Prądy morskie

Rozróżniamy:
• prądy ciepłe, które niosąc wody o

temperaturze wyższej niż temperatura
otaczających wód powodują wzrost
temperatury

• prądy zimne, które niosąc wody o

temperaturze niższej niż temperatura
otaczających wód powodują spadek
temperatury

4. Ukształtowanie

powierzchni terenu

Wysokość nad poziomem morza ma istotny

wpływ na temperaturę, gdyż na każde
100 m temperatura spada o 0,6°C

5. Cyrkulacja

atmosferyczna

System prądów powietrznych nad

powierzchnią kuli ziemskiej powoduje
mieszanie się mas powietrza, zarówno
tych ciepłych, jak i tych chłodnych.
Ostatecznie wpływa to na zmianę
temperatury powietrza.

6. Rodzaj podłoża

Różna barwa podłoża powoduje, że ciała

nagrzewają się w inny sposób:

• ciała ciemniejsze nagrzewają się

szybciej (np. prerie)

• ciała jaśniejsze nagrzewają się wolniej

(np. lodowce)

7. Zachmurzenie

Chmury względem temperatury mają

znaczenie chwilowe i lokalne.
Przeważają zdecydowanie nad
obszarami oceanicznymi niż lądowymi.
Wyjątek stanowi strefa równikowa.

8. Szata roślinna

Niektóre formacje roślinne powodują

wytwarzanie dużej ilości cienia.

Przykładem takiej formacji może być las

równikowy, który wskutek rywalizacji

drzew o dostęp do światła jest bardzo

zacieniony. Skutkiem braku dostępu

energii słonecznej, jest spadek

temperatury powietrza wewnątrz lasu.