TWÓRCZOŚĆ LUDWIGA VAN
BEETHOVENA

INFORMACJE OGÓLNE

KIM BYŁ LUDWIG VAN

BEETHOVEN?

Ludwig van Beethoven był to kompozytor i

pianista niemiecki, ostatni z tzw. klasyków
wiedeńskich, a zarazem prekursor
romantyzmu w muzyce, uznawany za
jednego z największych twórców muzycznych
wszech czasów. Ludwig van Beethoven
urodził się w grudniu 1770 r. w niemieckim
mieście Bonn. Przeżył 57 lat.

ZNACZENIE BEETHOVENA W MUZYCE

W historii muzyki stanowi centralną postać
pogranicza klasycyzmu i romantyzmu. Jego
twórczość wytyczyła kierunek rozwoju muzyki na
cały XIX wiek. Światową popularność zawdzięcza
Beethoven przede wszystkim swym dziewięciu
symfoniom, choć równie przełomowe było
znaczenie jego sonat i wariacji fortepianowych
oraz muzyki kameralnej, przede wszystkim
kwartetów smyczkowych. Muzyka Beethovena
łączy intensywność uczuć z doskonałością formy;
wyraża się w niej apoteoza wolności i godności
jednostki, woli życia, heroizmu, zmagań z losem
oraz radości i powszechnego braterstwa.

ZDJĘCIE Z LAT

MŁODOŚCI

ZDJĘCIE DOMU RODZINNEGO I

RODZICÓW

CO SIĘ STAŁO W ŻYCIU LUDWIGA VAN
BEETHOVENA W LATACH 1796-1798?

W okresie od 1796 do 1798r., u szczytu
wirtuozowskiej sławy, wystąpiły u
Beethovena pierwsze objawy głuchoty.

KIEDY I GDZIE ZMARŁ

LUDWIG VAN BEETHOVEN?

Ludwig van Beethoven zmarł 26

marca 1827 r. w stolicy Austrii w
Wiedniu.

TWÓRCZOŚĆ

Beethoven stanowi w historii muzyki
centralną postać okresu przejściowego
między klasycyzmem a romantyzmem; jego
twórczość, zakorzeniona wprawdzie w
tradycji Haydna i Mozarta, jednak wybitnie
nowatorska w zakresie formy, faktury,
kolorystyki, wyznaczyła kierunki rozwoju
muzyki na cały XIX wiek.

INNOWACJE FORMALNE



Innowacje wprowadzone przez Beethovena
stworzyły nowe możliwości przed całymi pokoleniami
kompozytorów. Stworzył on nową fakturę
instrumentalną, przede wszystkim symfoniczną,
fortepianową i kameralną. Rozwinął formę sonatową
i wariacyjną, eliminując ostatecznie elementy
suitowe.. Znacząco rozszerzył zasób środków
harmonicznych (o np. akordy bifunkcyjne w IX
symfonii i Sonacie fortepianowej Les Adieux).
Stworzył typ symfonii wokalno-instrumentalnej (tj. z
udziałem głosu ludzkiego), który rozwijali później
m.in. Hector Berlioz, Ferenc Liszt, Felix Mendelssohn
i Gustav Mahler. Beethovenowskie bagatele
zapoczątkowały rozwój romantycznej liryki
fortepianowej.

TRZY OKRESY TWÓRCZOŚCI

Dorobek kompozytorski Beethovena

jest zazwyczaj dzielony na trzy okresy:
wczesny (tzw. klasyczny), środkowy (tzw.
heroiczny) i późny (tzw. romantyczny). W
ujęciu tym okres wczesny trwa do roku 1800
(1802), środkowy rozciąga się od roku 1800
(1802) r. do roku 1815, późny natomiast
obejmuje lata 1815-27 (trzeba zaznaczyć, że
podane daty są orientacyjne).

OKRES WCZESNY

CHARAKTERYSTYKA

W okresie wczesnym (klasycznym)
Beethoven podąża ścieżką wytyczoną przez
swoich wielkich poprzedników, Haydna i
Mozarta, jednak odkrywa już nowe kierunki
twórczości i stopniowo poszerza ramy i
ambicje swoich dzieł. Do ważnych utworów
pierwszego okresu należą: I i II symfonia,
pierwsze 6 kwartetów smyczkowych (op. 18),
pierwsze 3 koncerty fortepianowe, i pierwsze
kilkanaście sonat fortepianowych, w tym tzw.
Patetyczna op. 13 i tzw. Księżycowa op. 27/2.

GŁÓWNE CECHY TEGO OKRESU



powstają głównie utwory kameralne z udziałem
fortepianu (np. Tria fortepianowe op. 1)



styl wciąż czysto klasycystyczny, niejednokrotnie
podobny do stylów Haydna i Mozarta, jednak z wyraźnie
oryginalną dynamiką, zwłaszcza crescendami
prowadzącymi ku nagłemu piano,



typowy (z licznymi wyjątkami) układ części w utworach
cyklicznych jest następujący:
1. allegro sonatowe z obszerną ekspozycją z
wieloma tematami i stosunkowo krótkim
przetworzeniem,
2. rozbudowana część liryczna z ornamentowaną
melodią,
3. menuet (pomimo nazwy Scherzo),
4. "lekki" finał w stylu galant.

OKRES ŚRODKOWY

Okres środkowy (heroiczny) rozpoczął się
wkrótce po kryzysie osobistym kompozytora,
wywołanym odkryciem, że jego głuchota jest
postępująca i prawdopodobnie nieodwracalna.
Cechuje go preferowanie dużych form, niosących
idee bohaterstwa, walki z losem. Obfituje w
wybitne dzieła, wśród których znajduje się m.in.
sześć symfonii (III – VIII), IV i V Koncert
fortepianowy, Koncert potrójny, Koncert
skrzypcowy, pięć kwartetów smyczkowych (nr. 7-
11), kolejne dziesięć sonat fortepianowych (m. in.
tzw. Waldsteinowska op. 53 i Appassionata op.
57), sonata skrzypcowa A-dur Kreutzerowska op.
47 i jedyna opera kompozytora, Fidelio op. 72.

GŁÓWNE CECHY OKRESU
ŚRODKOWEGO



wyraźnie nasilają się kontrasty w melodii,
rytmie, dynamice i artykulacji,



wiele utworów nabiera charakterytycznej,
"heroicznej" wymowy,



melodia staje się coraz odleglejsza od
tradycyjnej, wokalnej (Wagner: "Beethoven
wynalazł melodię instrumentalną"),



zanika ornamentacja,



coraz większe zróżnicowanie form, a w
utworach czteroczęściowych

OKRES PÓŹNY

Ostatni, późny (romantyczny) okres twórczości
Beethovena rozpoczął się ok. roku 1815. Dzieła tego
okresu charakteryzują się wielką głębią
intelektualną, licznymi innowacjami formalnymi i
silnie osobistym wyrazem. Na przykład Kwartet
smyczkowy op. 131 złożony jest z siedmiu
połączonych ze sobą części, zaś w finale IX Symfonii
do orkiestry dołącza kwartet solistów oraz chór
mieszany. Inne najważniejsze dzieła tego okresu to
monumentalna msza symfoniczna Missa Solemnis
op. 123, ostatnie pięć kwartetów smyczkowych (tzw.
Kwartety Golicynowskie), wraz z potężną Wielką
Fugą op. 133, a także ostatnie pięć sonat
fortepianowych, m.in. Hammerklavier op. 106.

GŁÓWNE CECHY TEGO OKRESU



bardzo silne kontrasty



upodobanie do wielkich form wariacyjnych,



komplikacja faktury,



nasilenie kontrapunktu,



charakterystyczne tryle – "grzmot w basach",



melodia bardzo odległa od tradycyjnej:
czasem typu wokalnego, ale wtedy w stylu
recytatywu lub ariosa, często zaś
"postrzępiona", rozbita na pojedyncze
motywy, albo wręcz osobne dźwięki.

SYMFONIE

Ludwig van Beethoven skomponował (w latach
1799-1824) dziewięć symfonii; niedługo przed
śmiercią rozpoczął też szkicowanie dziesiątej.

Symfonie Beethovena podążają w większości za
następującym schematem:



część I – w formie allegra sonatowego; czasem
także z wolnym wstępem (I, II, IV, VII),



część II – wolna,



część III – scherzo (w VIII menuet),



cześć IV – szybka, w formie allegra sonatowego
(czasem z krótkim wolnym wstępem) lub ronda.

9 SYMFONII W TYM:



III Es-dur op. 55 Eroica,



V c-moll op. 67, ze słynnym "motywem
losu",



VI F-dur op. 68 Pastoralna,



IX d-moll op. 125, popularna przede
wszystkim dzięki finałowej kantacie do słów
Ody do radości,

WAŻNIEJSZE UTWORY
BEETHOVENA



1798 - I koncert fortepianowy C-dur op. 15



1799 - I symfonia C-dur op. 21, sonata c-moll
op. 13 Patetyczna



1801 - II koncert fortepianowy B-dur op. 19



1802 - II symfonia D-dur op. 36, III koncert
fortepianowy c-moll op. 37



1803 - III symfonia Es-dur Eroica op.55,
oratorium Chrystus na Górze Oliwnej



1805 - sonata f-moll op. 57 Appasionata



1806 - IV symfonia B-dur op.60, IV koncert
fortepianowy G-dur op. 58,

WAŻNIEJSZE UTWORY
BEETHOVENA



1807 - Msza C-dur op. 86, uwertura c-moll
Corolian op. 62



1808 - V symfonia c-moll op. 67, VI symfonia
F-dur op. 68 Pastoralna



1809 - V koncert fortepianowy Es-dur op. 73,
kwartet smyczkowy Es- Dur op. 74 Harfowy



1810 - uwertura Egmont



1812 - V II symfonia A-dur op. 92, VIII
symfonia F-dur op.93



1814 opera Fidelio op. 72



1819 - sonata fortepianowa B-dur op. 106
Hammerklavier

WAŻNIEJSZE UTWORY
BEETHOVENA



1823 - Missa Solemnis D-dur op. 123, 33
Wariacje C-dur op. 120 na temat walca
Diabeliego



1824 - IX symfonia d-moll op. 125



1825 - kwartet smyczkowy Es-dur op. 127 i B-
dur op. 130



1826 - kwartet smyczkowy a-moll op. 132,
cis-moll op.131 i F-dur op. 135

PREZENTACJE WYKONAŁ
KAROL BŁASZCZYK KL.IIITI