Zasady bezpieczeństwa
Zasady bezpieczeństwa
i udzielania pierwszej
i udzielania pierwszej
pomocy
pomocy
Dlaczego taki przedmiot???
Dlaczego taki przedmiot???
Z uwagi na tempo współczesnego życia,
Z uwagi na tempo współczesnego życia,
rozwój techniki i motoryzacji, które niosą
rozwój techniki i motoryzacji, które niosą
ze sobą wiele zagrożeń dla zdrowia
ze sobą wiele zagrożeń dla zdrowia
i życia ludzkiego szczególnego znaczenia
i życia ludzkiego szczególnego znaczenia
nabiera problematyka edukacji dla
nabiera problematyka edukacji dla
bezpieczeństwa
wśród
pedagogów,
bezpieczeństwa
wśród
pedagogów,
wychowawców
i
uczniów
bądź
wychowawców
i
uczniów
bądź
młodszych podopiecznych.
młodszych podopiecznych.
Dalej wyjaśniam po co…?
Dalej wyjaśniam po co…?
W treściach
W treściach
Podstawy programowej
Podstawy programowej
kształcenia ogólnego
kształcenia ogólnego
wprowadzonej
wprowadzonej
w roku 2002 znalazły się zapisy
w roku 2002 znalazły się zapisy
dotyczące wiedzy i umiejętności
dotyczące wiedzy i umiejętności
uczniów
uczniów
w
zakresie
edukacji
dla
w
zakresie
edukacji
dla
bezpieczeństwa.
bezpieczeństwa.
I dalej
I dalej
„
„
Celem kształcenia i wychowania na
Celem kształcenia i wychowania na
I etapie kształcenia zintegrowanego
I etapie kształcenia zintegrowanego
jest wspomaganie wszechstronnego
jest wspomaganie wszechstronnego
harmonijnego rozwoju ucznia”
harmonijnego rozwoju ucznia”
Wyjaśnienie zapisu
Wyjaśnienie zapisu
w podstawie programowej:
w podstawie programowej:
…
…
a
więc
dostarczenie
a
więc
dostarczenie
odpowiednich wiadomości, a także
odpowiednich wiadomości, a także
wykształcenie
wykształcenie
u uczniów umiejętności działania
u uczniów umiejętności działania
w trudnych sytuacjach szkolnych
w trudnych sytuacjach szkolnych
i pozaszkolnych, w jakich mogą
i pozaszkolnych, w jakich mogą
znaleźć się nasi wychowankowie.
znaleźć się nasi wychowankowie.
Nasze zajęcia…
Nasze zajęcia…
Zatem, by włączyć swoich uczniów
Zatem, by włączyć swoich uczniów
w ciekawy program np..: „Mały
w ciekawy program np..: „Mały
ratowniczek to ja
ratowniczek to ja
”, należy poznać
”, należy poznać
najpierw
samemu
podstawowe
najpierw
samemu
podstawowe
zasady udzielania pierwszej pomocy.
zasady udzielania pierwszej pomocy.
Plan zajęć:
Plan zajęć:
Zapoznanie się z podstawowymi
Zapoznanie się z podstawowymi
definicjami dotyczącymi zdrowia
definicjami dotyczącymi zdrowia
i choroby;
i choroby;
Poznanie podstawowych zasad
Poznanie podstawowych zasad
udzielania pierwszej pomocy w
udzielania pierwszej pomocy w
nagłych wypadkach;
nagłych wypadkach;
Rola i zadania placówki w zakresie
Rola i zadania placówki w zakresie
promocji zdrowia.
promocji zdrowia.
Nasza literatura:
Nasza literatura:
Rozporządzenie MEN z kwietnia 1999 r. o
Rozporządzenie MEN z kwietnia 1999 r. o
reformie I etapu edukacji klasy I – III –
reformie I etapu edukacji klasy I – III –
kształcenie zintegrowane.
kształcenie zintegrowane.
W. Gniewkowski, Jak walczyć o zdrowie,
W. Gniewkowski, Jak walczyć o zdrowie,
„Życie Szkoły”1989 nr 6.
„Życie Szkoły”1989 nr 6.
E. Purzycka, M. Selke, Kleksio wam podpowie,
E. Purzycka, M. Selke, Kleksio wam podpowie,
jak dbać o własne zdrowie, Gdańsk 1999.
jak dbać o własne zdrowie, Gdańsk 1999.
Etos edukacji w XXI wieku – zbiór studiów
Etos edukacji w XXI wieku – zbiór studiów
pod redakcją J. Wojna, ELIPSA Warszawa
pod redakcją J. Wojna, ELIPSA Warszawa
2000
2000
Nasza literatura c.d.:
Nasza literatura c.d.:
M. Montwiłł, Ratowniczek – pomoże Ci
M. Montwiłł, Ratowniczek – pomoże Ci
pomóc innym – 11 lekcji udzielania
pomóc innym – 11 lekcji udzielania
pierwszej pomocy dla uczniów szkół
pierwszej pomocy dla uczniów szkół
podstawowych. Opracowanie i wydanie
podstawowych. Opracowanie i wydanie
oryginału: Austriacki Czerwony Krzyż.
oryginału: Austriacki Czerwony Krzyż.
Edycja polska: Copyright by PCK 1994.
Edycja polska: Copyright by PCK 1994.
M. Stebelski, Mały ratowniczek. Podręcznik
M. Stebelski, Mały ratowniczek. Podręcznik
pierwszej pomocy do klas I – III szkół
pierwszej pomocy do klas I – III szkół
podstawowych.
podstawowych.
Dom Wydawniczy ELIPSA
Dom Wydawniczy ELIPSA
Warszawa 2000
Warszawa 2000
Definicja zdrowia…
Definicja zdrowia…
Obecna definicja zdrowia przyjęta
Obecna definicja zdrowia przyjęta
przez Światową Organizację Zdrowia
przez Światową Organizację Zdrowia
jest następująca:
jest następująca:
Zdrowie to nie tylko całkowity brak
Zdrowie to nie tylko całkowity brak
choroby, czy kalectwa, ale także stan
choroby, czy kalectwa, ale także stan
pełnego, fizycznego, umysłowego i
pełnego, fizycznego, umysłowego i
społecznego dobrostanu (dobrego
społecznego dobrostanu (dobrego
samopoczucia).
samopoczucia).
Definicja choroby…
Definicja choroby…
Choroba jest takim stanem organizmu, kiedy to
Choroba jest takim stanem organizmu, kiedy to
czujemy się źle, a owego złego samopoczucia
czujemy się źle, a owego złego samopoczucia
nie można jednak powiązać z krótkotrwałym,
nie można jednak powiązać z krótkotrwałym,
przejściowym uwarunkowaniem
przejściowym uwarunkowaniem
psychologicznym lub bytowym, lecz z
psychologicznym lub bytowym, lecz z
dolegliwościami wywołanymi przez zmiany
dolegliwościami wywołanymi przez zmiany
strukturalne lub zmienioną czynność organizmu.
strukturalne lub zmienioną czynność organizmu.
Przez dolegliwości rozumiemy przy tym
Przez dolegliwości rozumiemy przy tym
doznania, które są przejawem nieprawidłowych
doznania, które są przejawem nieprawidłowych
zmian struktury organizmu lub zaburzeń
zmian struktury organizmu lub zaburzeń
regulacji funkcji
regulacji funkcji
Prawo…
Prawo…
Życie poszkodowanego podopiecznego
Życie poszkodowanego podopiecznego
w wypadku podczas zabawy, spaceru
w wypadku podczas zabawy, spaceru
lub
powstałego
w
innych
lub
powstałego
w
innych
okolicznościach bardzo często zależy
okolicznościach bardzo często zależy
od postawy ratujących oraz znajomości
od postawy ratujących oraz znajomości
udzielania
pierwszej
pomocy
udzielania
pierwszej
pomocy
wychowawców!
wychowawców!
Prawo…
Prawo…
Obowiązek ratowania poszkodowanego
Obowiązek ratowania poszkodowanego
dziecka spoczywa na każdym.
dziecka spoczywa na każdym.
Wychowawcy, opiekunowie udzielający
Wychowawcy, opiekunowie udzielający
pierwszej pomocy nie powinni obawiać
pierwszej pomocy nie powinni obawiać
się
odpowiedzialności
karnej
za
się
odpowiedzialności
karnej
za
niewłaściwe jej udzielanie.
niewłaściwe jej udzielanie.
Prawo…
Prawo…
Przed prawem odpowiada tylko ta
Przed prawem odpowiada tylko ta
osoba, która tej pomocy nie udzieliła,
osoba, która tej pomocy nie udzieliła,
a mogła to uczynić bez narażenia
a mogła to uczynić bez narażenia
siebie i innych osób ratujących
siebie i innych osób ratujących
poszkodowanego.
poszkodowanego.
Jak pomóc poszkodowanemu dziecku?
Jak pomóc poszkodowanemu dziecku?
Udzielanie
Udzielanie
pierwszej pomocy
pierwszej pomocy
Łańcuch ratunku:
Łańcuch ratunku:
Przebieg udzielania pomocy poszkodowanym
Przebieg udzielania pomocy poszkodowanym
w wyniku wypadków lub nagłych zachorowań
w wyniku wypadków lub nagłych zachorowań
jest określany mianem łańcucha ratunku i
jest określany mianem łańcucha ratunku i
obejmuje udzielanie pomocy od pierwszych
obejmuje udzielanie pomocy od pierwszych
chwil po wypadku aż do momentu udzielenia
chwil po wypadku aż do momentu udzielenia
pomocy najbardziej kwalifikowanej, czyli
pomocy najbardziej kwalifikowanej, czyli
pomocy lekarskiej.
pomocy lekarskiej.
Wzór łańcucha ratunku
Wzór łańcucha ratunku
Pierwsza pomoc to trzy pierwsze ogniwa łańcucha
Pierwsza pomoc to trzy pierwsze ogniwa łańcucha
ratunku. Siła całego łańcucha zależy od siły najsłabszego
ratunku. Siła całego łańcucha zależy od siły najsłabszego
jego ogniwa, stąd wszystkie ogniwa są równie istotne.
jego ogniwa, stąd wszystkie ogniwa są równie istotne.
Brak wyspecjalizowanych służb ratowniczych w
Brak wyspecjalizowanych służb ratowniczych w
większości małych i średnich przedsiębiorstw oraz
większości małych i średnich przedsiębiorstw oraz
skupisk ludzkich wydłuża czas między udzieleniem
skupisk ludzkich wydłuża czas między udzieleniem
pierwszej pomocy a udzieleniem pomocy profesjonalnej.
pierwszej pomocy a udzieleniem pomocy profesjonalnej.
•
Do najważniejszych czynności w zakresie
Do najważniejszych czynności w zakresie
pierwszej pomocy należą:
pierwszej pomocy należą:
ocena sytuacji i zabezpieczenie miejsca wypadku,
ocena sytuacji i zabezpieczenie miejsca wypadku,
ocena poszkodowanego i kontrola czynności
ocena poszkodowanego i kontrola czynności
życiowych,
życiowych,
wezwanie pomocy,
wezwanie pomocy,
opanowanie krwotoków,
opanowanie krwotoków,
podstawowe podtrzymywanie życia (PPŻ),
podstawowe podtrzymywanie życia (PPŻ),
ewakuacja ze strefy zagrożenia oraz usunięcie
ewakuacja ze strefy zagrożenia oraz usunięcie
czynnika szkodliwego dla poszkodowanego,
czynnika szkodliwego dla poszkodowanego,
ułożenie poszkodowanego w odpowiedniej pozycji,
ułożenie poszkodowanego w odpowiedniej pozycji,
postępowanie przeciwwstrząsowe
postępowanie przeciwwstrząsowe
zabezpieczenie miejsca wypadku,
zabezpieczenie miejsca wypadku,
zadbanie o bezpieczeństwo pozostałych
zadbanie o bezpieczeństwo pozostałych
podopiecznych.
podopiecznych.
Krwotok
Krwotok
Krwotok
Krwotok
jest to wylanie się krwi z naczynia
jest to wylanie się krwi z naczynia
krwionośnego lub serca wskutek urazowego lub
krwionośnego lub serca wskutek urazowego lub
chorobowego uszkodzenia ich ściany. Nagła
chorobowego uszkodzenia ich ściany. Nagła
utrata ponad 500 ml krwi może być
utrata ponad 500 ml krwi może być
niebezpieczna, lecz ubytek krwi do 1 litra, jeśli
niebezpieczna, lecz ubytek krwi do 1 litra, jeśli
jest powolny, nie stanowi bezpośredniego
jest powolny, nie stanowi bezpośredniego
zagrożenia życia. Bardzo trudno jest ocenić ilość
zagrożenia życia. Bardzo trudno jest ocenić ilość
utraconej krwi. W przypadku krwotoku
utraconej krwi. W przypadku krwotoku
wewnętrznego jest to praktycznie niemożliwe.
wewnętrznego jest to praktycznie niemożliwe.
Niebezpieczne są urazy nadbrzusza, ze względu
Niebezpieczne są urazy nadbrzusza, ze względu
na możliwość rozerwania śledziony lub wątroby.
na możliwość rozerwania śledziony lub wątroby.
Krwotok
Krwotok
c.d.
c.d.
W ocenie stanu poszkodowanego pomocne są:
W ocenie stanu poszkodowanego pomocne są:
ocena tętna
ocena tętna
– każde przyspieszenie tętna,
– każde przyspieszenie tętna,
szczególnie powyżej 100/min
szczególnie powyżej 100/min
ocena ciśnienia krwi
ocena ciśnienia krwi
– spadek ciśnienia tętniczego
– spadek ciśnienia tętniczego
krwi poniżej 80 – 70 mmHg (blada skóra, szczególnie
krwi poniżej 80 – 70 mmHg (blada skóra, szczególnie
twarzy, oraz słabe, ledwo wyczuwalne tętno na
twarzy, oraz słabe, ledwo wyczuwalne tętno na
tętnicy promieniowej lub, tym bardziej, jego brak)
tętnicy promieniowej lub, tym bardziej, jego brak)
ocena stanu świadomości
ocena stanu świadomości
– pobudzenie ruchowe
– pobudzenie ruchowe
poszkodowanego, zdezorientowanie.
poszkodowanego, zdezorientowanie.
Postępowanie w przypadku krwotoku
Postępowanie w przypadku krwotoku
W czasie zaopatrywania ran należy pamiętać o
W czasie zaopatrywania ran należy pamiętać o
stosowaniu rękawiczek gumowych.
stosowaniu rękawiczek gumowych.
Jeśli krwotok z ran skóry jest lekki, krew sączy się
Jeśli krwotok z ran skóry jest lekki, krew sączy się
kroplami. Krwotok ustaje zwykle samoistnie po kilku
kroplami. Krwotok ustaje zwykle samoistnie po kilku
minutach, gdy skrzep powstający w miejscu
minutach, gdy skrzep powstający w miejscu
krwawienia zamknie ubytek naczynia. W czasie
krwawienia zamknie ubytek naczynia. W czasie
transportu tego typu ranę należy zabezpieczyć
transportu tego typu ranę należy zabezpieczyć
jałowym opatrunkiem.
jałowym opatrunkiem.
Silny krwotok (krew wypływa z rany ciągłym
Silny krwotok (krew wypływa z rany ciągłym
strumieniem lub tryska pulsując) należy
strumieniem lub tryska pulsując) należy
natychmiast zatamować, stosując miejscowy ucisk
natychmiast zatamować, stosując miejscowy ucisk
rany.
rany.
Postępowanie w przypadku krwotoku
Postępowanie w przypadku krwotoku
W przypadku bardzo silnych krwotoków z dużych
W przypadku bardzo silnych krwotoków z dużych
ran może być konieczny (np. w celu zatrzymania
ran może być konieczny (np. w celu zatrzymania
wypływu krwi w pierwszej chwili po amputacji) ucisk
wypływu krwi w pierwszej chwili po amputacji) ucisk
czterema palcami dużej okolicznej tętnicy. Na
czterema palcami dużej okolicznej tętnicy. Na
kończynie górnej najczęściej jest to tętnica
kończynie górnej najczęściej jest to tętnica
ramienna, a na kończynie dolnej – tętnica udowa.
ramienna, a na kończynie dolnej – tętnica udowa.
Ranę należy przykryć jałowym gazikiem i
Ranę należy przykryć jałowym gazikiem i
przymocować go kodofixem.
przymocować go kodofixem.
Na rany silnie krwawiące, oprócz gazika nakłada się
Na rany silnie krwawiące, oprócz gazika nakłada się
elastyczną poduszeczkę, wykonaną na przykład z
elastyczną poduszeczkę, wykonaną na przykład z
drugiego opatrunku osobistego, złożonej gazy lub
drugiego opatrunku osobistego, złożonej gazy lub
bandaża. Całość opatrunku umocowuje się ciasno
bandaża. Całość opatrunku umocowuje się ciasno
zwojami bandaża.
zwojami bandaża.
Krwotok z nosa
Krwotok z nosa
u dziecka
u dziecka
Poszkodowanego z krwotokiem z nosa sadza się
Poszkodowanego z krwotokiem z nosa sadza się
z głową lekko pochyloną ku przodowi. Po stronie
z głową lekko pochyloną ku przodowi. Po stronie
krwawienia należy ucisnąć lekko skrzydełko nosa,
krwawienia należy ucisnąć lekko skrzydełko nosa,
na nasadę nosa i kark można przyłożyć zimny
na nasadę nosa i kark można przyłożyć zimny
kompres. Poszkodowany nie powinien łykać krwi.
kompres. Poszkodowany nie powinien łykać krwi.
Jeśli krwotok lub inne obrażenia ciała powodują
Jeśli krwotok lub inne obrażenia ciała powodują
objawy przedwstrząsowe – i wyłącznie wtedy –
objawy przedwstrząsowe – i wyłącznie wtedy –
poszkodowanego należy położyć.
poszkodowanego należy położyć.
Krwotok z nosa
Krwotok z nosa
u dziecka
u dziecka
c.d.
c.d.
Zalecane jest ułożenie na brzuchu lub na boku, aby
Zalecane jest ułożenie na brzuchu lub na boku, aby
krew swobodnie wyciekała przez nozdrza.
krew swobodnie wyciekała przez nozdrza.
Zaciągnięcie krwi do płuc grozi zachłyśnięciem, a
Zaciągnięcie krwi do płuc grozi zachłyśnięciem, a
połykanie – wymiotami, które mogą być przyczyną
połykanie – wymiotami, które mogą być przyczyną
dodatkowych powikłań. Nie należy wkładać do nosa
dodatkowych powikłań. Nie należy wkładać do nosa
gazy ani innych środków opatrunkowych. Krwotok z
gazy ani innych środków opatrunkowych. Krwotok z
nosa zwykle nie jest groźny.
nosa zwykle nie jest groźny.
Oparzenie
Oparzenie
Oparzenie jest uszkodzeniem skóry i leżących pod
Oparzenie jest uszkodzeniem skóry i leżących pod
nią tkanek, które może mieć wpływ na cały
nią tkanek, które może mieć wpływ na cały
organizm człowieka. Ze względu na czynnik
organizm człowieka. Ze względu na czynnik
parzący, oparzenia dzieli się na termiczne i
parzący, oparzenia dzieli się na termiczne i
chemiczne. Rozmiar uszkodzeń w przypadku
chemiczne. Rozmiar uszkodzeń w przypadku
oparzeń termicznych skóry
oparzeń termicznych skóry
i głębszych tkanek zależy od temperatury
i głębszych tkanek zależy od temperatury
działającego czynnika, jego rodzaju i czasu
działającego czynnika, jego rodzaju i czasu
działania.
działania.
Oparzenie
Oparzenie
c.d.
c.d.
Bezpośrednio po ustaniu działania czynnika
Bezpośrednio po ustaniu działania czynnika
parzącego temperatura powierzchni ciała szybko
parzącego temperatura powierzchni ciała szybko
obniża się do temperatury otoczenia. Temperatura
obniża się do temperatury otoczenia. Temperatura
wewnątrz oparzonej skóry i pod nią jest jeszcze
wewnątrz oparzonej skóry i pod nią jest jeszcze
przez dłuższy czas podwyższona, ponieważ skóra
przez dłuższy czas podwyższona, ponieważ skóra
jest złym przewodnikiem ciepła, a tkanki podskórne
jest złym przewodnikiem ciepła, a tkanki podskórne
mają dużą pojemność cieplną. Jeżeli temperatura
mają dużą pojemność cieplną. Jeżeli temperatura
przekracza 43oC, to działa w dalszym ciągu,
przekracza 43oC, to działa w dalszym ciągu,
uszkadzając komórki ciała. Należy więc jak
uszkadzając komórki ciała. Należy więc jak
najszybciej przerwać stan przegrzania tkanek i
najszybciej przerwać stan przegrzania tkanek i
odprowadzić ciepło. W tym celu oziębia się miejsca
odprowadzić ciepło. W tym celu oziębia się miejsca
poparzone, polewając je wodą
poparzone, polewając je wodą
o temperaturze
o temperaturze
około 20oC przez 20 – 30 minut.
około 20oC przez 20 – 30 minut.
Postępowanie w przypadku oparzenia
Postępowanie w przypadku oparzenia
termicznego:
termicznego:
odcięcie od czynnika parzącego (zrzucenie ubrania,
odcięcie od czynnika parzącego (zrzucenie ubrania,
a gdy okaże się to niemożliwe – jego gaszenie)
a gdy okaże się to niemożliwe – jego gaszenie)
gdy rozebranie poszkodowanego jest niemożliwe,
gdy rozebranie poszkodowanego jest niemożliwe,
zanurzenie go w wodzie, polanie wodą itd.
zanurzenie go w wodzie, polanie wodą itd.
ochładzanie przez 20 – 30 minut lub dłużej
ochładzanie przez 20 – 30 minut lub dłużej
Postępowanie w przypadku oparzenia
Postępowanie w przypadku oparzenia
termicznego c.d.:
termicznego c.d.:
założenie jałowego (lub czystego) suchego
założenie jałowego (lub czystego) suchego
opatrunku
opatrunku
przy oparzeniach rozległych – rozebranie
przy oparzeniach rozległych – rozebranie
poszkodowanego i okrycie jałowym prześcieradłem
poszkodowanego i okrycie jałowym prześcieradłem
zapewnienie pomocy medycznej
zapewnienie pomocy medycznej
leczenie szpitalne oparzeń głębokich oraz
leczenie szpitalne oparzeń głębokich oraz
wszystkich oparzeń twarzy, stóp i okolicy krocza.
wszystkich oparzeń twarzy, stóp i okolicy krocza.
Złamania kości i uszkodzenia stawów
Złamania kości i uszkodzenia stawów
Złamania kości
Złamania kości
Złamanie kości jest to całkowite lub częściowe
Złamanie kości jest to całkowite lub częściowe
przerwanie jej ciągłości po urazie przekraczającym
przerwanie jej ciągłości po urazie przekraczającym
granicę elastyczności tkanki. Odłamki złamanej
granicę elastyczności tkanki. Odłamki złamanej
kości mogą ulec przemieszczeniu. Jeśli dochodzi do
kości mogą ulec przemieszczeniu. Jeśli dochodzi do
przerwania ciągłości skóry nad złamaniem, a w
przerwania ciągłości skóry nad złamaniem, a w
ranie widoczne są odłamki kości, mamy do
ranie widoczne są odłamki kości, mamy do
czynienia ze złamaniem otwartym.
czynienia ze złamaniem otwartym.
Złamania kości i uszkodzenia stawów
Złamania kości i uszkodzenia stawów
c.d.
c.d.
Rozpoznanie złamania:
Rozpoznanie złamania:
obecność fragmentów kostnych lub końców
obecność fragmentów kostnych lub końców
złamanej kości w ranie
złamanej kości w ranie
nieprawidłowe ustawienie kości (np. nienaturalne
nieprawidłowe ustawienie kości (np. nienaturalne
ustawienie stopy w wypadku złamania podudzia)
ustawienie stopy w wypadku złamania podudzia)
nieprawidłowa ruchomość w miejscu złamania,
nieprawidłowa ruchomość w miejscu złamania,
której może towarzyszyć tarcie o siebie odłamów
której może towarzyszyć tarcie o siebie odłamów
kostnych
kostnych
.
.
Ogólne zasady udzielania pomocy w
Ogólne zasady udzielania pomocy w
złamaniach
złamaniach
Nie wolno wykonywać żadnych ruchów i naginań w
Nie wolno wykonywać żadnych ruchów i naginań w
miejscu domniemanego lub pewnego złamania.
miejscu domniemanego lub pewnego złamania.
Grozi to dodatkowym uszkodzeniem okolicznych
Grozi to dodatkowym uszkodzeniem okolicznych
tkanek oraz samej kości.
tkanek oraz samej kości.
Ranę w miejscu urazu należy nakryć jałowym
Ranę w miejscu urazu należy nakryć jałowym
opatrunkiem, najlepiej jałową gazą.
opatrunkiem, najlepiej jałową gazą.
Poszkodowanego należy ułożyć w bezpiecznej
Poszkodowanego należy ułożyć w bezpiecznej
pozycji, a miejsce złamania unieruchomić
pozycji, a miejsce złamania unieruchomić
odpowiednio do okolicy urazu.
odpowiednio do okolicy urazu.
Nie należy nastawiać złamań i zwichnięć, a jedynie
Nie należy nastawiać złamań i zwichnięć, a jedynie
je unieruchamiać.
je unieruchamiać.
Przy złamaniach należy unieruchamiać dwa
Przy złamaniach należy unieruchamiać dwa
sąsiednie stawy.
sąsiednie stawy.
Z górki na pazurki…
Z górki na pazurki…
Dalszą część kończyny należy „dopasować” do
Dalszą część kończyny należy „dopasować” do
bliższej części.
bliższej części.
Kończyny górne unieruchamia się do tułowia, a
Kończyny górne unieruchamia się do tułowia, a
dolne – jedna do drugiej.
dolne – jedna do drugiej.
Należy walczyć z rozwijającym się wstrząsem,
Należy walczyć z rozwijającym się wstrząsem,
układając poszkodowanego w pozycji
układając poszkodowanego w pozycji
przeciwwstrząsowej i uważając przy tym, aby nie
przeciwwstrząsowej i uważając przy tym, aby nie
poruszać uszkodzoną kością.
poruszać uszkodzoną kością.
Nie wolno stosować ułożenia przeciwwstrząsowego
Nie wolno stosować ułożenia przeciwwstrząsowego
przy złamaniach czaszki, miednicy i kręgosłupa.
przy złamaniach czaszki, miednicy i kręgosłupa.
Nie należy podawać poszkodowanemu płynów i
Nie należy podawać poszkodowanemu płynów i
jedzenia. Spowoduje to utrudnienie przy
jedzenia. Spowoduje to utrudnienie przy
ewentualnym znieczulaniu ogólnym, koniecznym do
ewentualnym znieczulaniu ogólnym, koniecznym do
nastawienia kości.
nastawienia kości.
Nigdy nie wolno poruszać okolicy urazu w celu
Nigdy nie wolno poruszać okolicy urazu w celu
potwierdzenia rozpoznania złamania. Powiększa to
potwierdzenia rozpoznania złamania. Powiększa to
rozmiary uszkodzenia tkanek
rozmiary uszkodzenia tkanek
.
.
W każdym przypadku złamania należy wezwać
W każdym przypadku złamania należy wezwać
pogotowie.
pogotowie.
Sposoby unieruchamiania:
Sposoby unieruchamiania:
Ze względu na sposób unieruchamiania, złamania
Ze względu na sposób unieruchamiania, złamania
można podzielić na:
można podzielić na:
unieruchamiane za pomocą obłożenia sztywnymi
unieruchamiane za pomocą obłożenia sztywnymi
przedmiotami
przedmiotami
unieruchamiane odpowiednim ułożeniem
unieruchamiane odpowiednim ułożeniem
unieruchamiane chustami trójkątnymi.
unieruchamiane chustami trójkątnymi.
Ponieważ do każdego przypadku złamania zostanie
Ponieważ do każdego przypadku złamania zostanie
wezwana pomoc z zewnątrz, nie ma potrzeby
wezwana pomoc z zewnątrz, nie ma potrzeby
stosowania wyrafinowanych technik
stosowania wyrafinowanych technik
unieruchamiania złamania – lekarz sam, na miejscu
unieruchamiania złamania – lekarz sam, na miejscu
wypadku, unieruchomi złamanie na czas transportu.
wypadku, unieruchomi złamanie na czas transportu.
W wyjątkowych sytuacjach: kiedy poszkodowanego
W wyjątkowych sytuacjach: kiedy poszkodowanego
nie można przetransportować karetką, bo wypadek
nie można przetransportować karetką, bo wypadek
miał miejsce w terenie, poszkodowany musi być
miał miejsce w terenie, poszkodowany musi być
ewakuowany lub zachodzi konieczność działania
ewakuowany lub zachodzi konieczność działania
przeciwwstrząsowego, dopuszczalne jest wykonanie
przeciwwstrząsowego, dopuszczalne jest wykonanie
unieruchomienia transportowego przez ratownika
unieruchomienia transportowego przez ratownika
udzielającego pierwszej pomocy.
udzielającego pierwszej pomocy.
Należy pamiętać, że złe unieruchomienie
Należy pamiętać, że złe unieruchomienie
może spowodować więcej szkody niż samo
może spowodować więcej szkody niż samo
złamanie.
złamanie.
Złamania unieruchamiane obłożeniem
Złamania unieruchamiane obłożeniem
sztywnymi przedmiotami
sztywnymi przedmiotami
Do tego typu unieruchomienia można użyć np.
Do tego typu unieruchomienia można użyć np.
zrolowanych koców, poduszki czy części garderoby,
zrolowanych koców, poduszki czy części garderoby,
które dopasują się do kształtu kończyny.
które dopasują się do kształtu kończyny.
Dodatkowo, po bokach kończyny można ustawić
Dodatkowo, po bokach kończyny można ustawić
ciężkie przedmioty, które uniemożliwią ruchy. W ten
ciężkie przedmioty, które uniemożliwią ruchy. W ten
sposób zabezpiecza się złamania kości udowej czy
sposób zabezpiecza się złamania kości udowej czy
kości podudzia. Pozycji kończyny najczęściej się nie
kości podudzia. Pozycji kończyny najczęściej się nie
zmienia. Należy unikać zbędnych manipulacji przy
zmienia. Należy unikać zbędnych manipulacji przy
wykonywaniu obłożenia.
wykonywaniu obłożenia.
Złamania unieruchamiane chustami
Złamania unieruchamiane chustami
trójkątnymi
trójkątnymi
Za pomocą chust unieruchamia się złamania kości
Za pomocą chust unieruchamia się złamania kości
kończyn górnej i dolnej. Złamania te powstają w
kończyn górnej i dolnej. Złamania te powstają w
wyniku bezpośredniego urazu lub upadku. Typowe
wyniku bezpośredniego urazu lub upadku. Typowe
objawy złamania to:
objawy złamania to:
ból w miejscu urazu
ból w miejscu urazu
opadanie barku
opadanie barku
Złamania unieruchamiane chustami
Złamania unieruchamiane chustami
trójkątnymi c.d.:
trójkątnymi c.d.:
obrzęk w okolicy złamania
obrzęk w okolicy złamania
nieprawidłowa ruchomość w miejscu złamania
nieprawidłowa ruchomość w miejscu złamania
ograniczenie ruchów, przy czym ruchomość może
ograniczenie ruchów, przy czym ruchomość może
być zachowana, gdy złamana jest tylko jedna kość
być zachowana, gdy złamana jest tylko jedna kość
nierówność kości
nierówność kości
Pierwsza pomoc polega na założeniu temblaka lub
Pierwsza pomoc polega na założeniu temblaka lub
chust na kończynę
chust na kończynę
i ogólnej opiece nad poszkodowanym.
i ogólnej opiece nad poszkodowanym.
Zaburzenia przytomności:
Zaburzenia przytomności:
Przytomność jest to zdolność człowieka do kontaktu
Przytomność jest to zdolność człowieka do kontaktu
z otoczeniem. Powszechnie stosuje się dwa kryteria
z otoczeniem. Powszechnie stosuje się dwa kryteria
stanu świadomości: przytomność i nieprzytomność.
stanu świadomości: przytomność i nieprzytomność.
Poszkodowani z zaburzeniami przytomności są
Poszkodowani z zaburzeniami przytomności są
szczególnie narażeni na dodatkowe uszkodzenia
szczególnie narażeni na dodatkowe uszkodzenia
ciała w sytuacji wypadku czy katastrofy.
ciała w sytuacji wypadku czy katastrofy.
Zaburzenia przytomności c.d.:
Zaburzenia przytomności c.d.:
W praktyce zdarza się, że reagują na bodźce
W praktyce zdarza się, że reagują na bodźce
zewnętrzne nieadekwatne do sytuacji lub z
zewnętrzne nieadekwatne do sytuacji lub z
dużym opóźnieniem,
dużym opóźnieniem,
są niezorientowani co do miejsca i przebiegu
są niezorientowani co do miejsca i przebiegu
zdarzenia.
zdarzenia.
Stan ten może przejść w pełną świadomość
Stan ten może przejść w pełną świadomość
lub w stan nieprzytomności.
lub w stan nieprzytomności.
Bezpośrednie przyczyny utraty przytomności
Bezpośrednie przyczyny utraty przytomności
mogą być różne:
mogą być różne:
uraz głowy, z raną skóry lub bez
uraz głowy, z raną skóry lub bez
brak tlenu w powietrzu
brak tlenu w powietrzu
zatkanie dróg oddechowych (ciało obce)
zatkanie dróg oddechowych (ciało obce)
słaby przepływ krwi przez mózg: krwotoki,
słaby przepływ krwi przez mózg: krwotoki,
zawał mięśnia sercowego, spadek ciśnienia
zawał mięśnia sercowego, spadek ciśnienia
krwi – omdlenie
krwi – omdlenie
Bezpośrednie przyczyny utraty przytomności
Bezpośrednie przyczyny utraty przytomności
mogą być różne c.d.:
mogą być różne c.d.:
choroby: cukrzyca, śpiączka wątrobowa,
choroby: cukrzyca, śpiączka wątrobowa,
śpiączka nerkowa
śpiączka nerkowa
zatrucia
zatrucia
padaczka
padaczka
porażenie prądem
porażenie prądem
wylew krwi do mózgu – udar mózgu
wylew krwi do mózgu – udar mózgu
nadmierne ochłodzenie
nadmierne ochłodzenie
nadmierne gorąco, udar cieplny.
nadmierne gorąco, udar cieplny.
Obrażenia głowy (czaszkowo-mózgowe):
Obrażenia głowy (czaszkowo-mózgowe):
W krótkim czasie po ciężkich urazach głowy 40 –
W krótkim czasie po ciężkich urazach głowy 40 –
50% rannych umiera z powodu obrażeń czaszkowo-
50% rannych umiera z powodu obrażeń czaszkowo-
mózgowych. Około 20% poszkodowanych można
mózgowych. Około 20% poszkodowanych można
byłoby uratować, gdyby otrzymali stosowną pomoc
byłoby uratować, gdyby otrzymali stosowną pomoc
na miejscu wypadku.
na miejscu wypadku.
Urazy głowy bywają różne…
Urazy głowy bywają różne…
c.d
c.d
Zasady postępowania w urazach głowy są
Zasady postępowania w urazach głowy są
następujące:
następujące:
poszkodowanemu nieprzytomnemu należy zapewnić
poszkodowanemu nieprzytomnemu należy zapewnić
drożność dróg oddechowych, usunąć z jamy ustnej
drożność dróg oddechowych, usunąć z jamy ustnej
ciała obce, krew bądź wymiociny, a także wydobyć
ciała obce, krew bądź wymiociny, a także wydobyć
zapadający się język, delikatnie odchylając głowę
zapadający się język, delikatnie odchylając głowę
jeśli istnieje podejrzenie złamania odcinka szyjnego
jeśli istnieje podejrzenie złamania odcinka szyjnego
kręgosłupa, przeciwwskazane jest odginanie głowy
kręgosłupa, przeciwwskazane jest odginanie głowy
Omdlenie:
Omdlenie:
W przypadku omdlenia (krótkotrwałej utraty
W przypadku omdlenia (krótkotrwałej utraty
przytomności), jeśli jest zachowane oddychanie
przytomności), jeśli jest zachowane oddychanie
i tętno, należy na kilkanaście sekund unieść dolne i
i tętno, należy na kilkanaście sekund unieść dolne i
górne kończyny poszkodowanego. Gdy takie
górne kończyny poszkodowanego. Gdy takie
postępowanie nie przynosi pozytywnego efektu,
postępowanie nie przynosi pozytywnego efektu,
należy wezwać pomoc, ułożyć poszkodowanego w
należy wezwać pomoc, ułożyć poszkodowanego w
pozycji bocznej i obserwować go. Brak powrotu
pozycji bocznej i obserwować go. Brak powrotu
świadomości może świadczyć o tym, że nie jest to
świadomości może świadczyć o tym, że nie jest to
zwykłe omdlenie.
zwykłe omdlenie.
Wstrząs:
Wstrząs:
Obecnie uważa się, że wstrząs jest stanem
Obecnie uważa się, że wstrząs jest stanem
załamania się przepływu krwi przez tkanki
załamania się przepływu krwi przez tkanki
organizmu człowieka, prowadzącym do
organizmu człowieka, prowadzącym do
niewystarczającego odżywienia komórek i usuwania
niewystarczającego odżywienia komórek i usuwania
produktów przemian metabolicznych. W wyniku
produktów przemian metabolicznych. W wyniku
tego zostaje zaburzony dopływ substancji
tego zostaje zaburzony dopływ substancji
niezbędnych komórkom do prawidłowego
niezbędnych komórkom do prawidłowego
funkcjonowania (głównie tlenu).
funkcjonowania (głównie tlenu).
c.d.
c.d.
Skutkiem są nieodwracalne zmiany w
Skutkiem są nieodwracalne zmiany w
komórkach, które – w razie braku leczenia i
komórkach, które – w razie braku leczenia i
przedłużania się wstrząsu – ulegają zniszczeniu.
przedłużania się wstrząsu – ulegają zniszczeniu.
Im krócej trwa stan niedotlenienia i
Im krócej trwa stan niedotlenienia i
niedożywienia tkanek, tym większa szansa na
niedożywienia tkanek, tym większa szansa na
wyprowadzenie poszkodowanego ze wstrząsu.
wyprowadzenie poszkodowanego ze wstrząsu.
Dlatego szybko udzielona pierwsza pomoc jest w
Dlatego szybko udzielona pierwsza pomoc jest w
przypadku wstrząsu bardzo ważna.
przypadku wstrząsu bardzo ważna.
Przyczyną wstrząsu może być:
Przyczyną wstrząsu może być:
ciężkie uszkodzenie ciała
ciężkie uszkodzenie ciała
nagła utrata dużej ilości krwi (krwotok)
nagła utrata dużej ilości krwi (krwotok)
ciężkie oparzenie
ciężkie oparzenie
ciężkie zakażenie
ciężkie zakażenie
ostra niewydolność mięśnia sercowego
ostra niewydolność mięśnia sercowego
zatrucie.
zatrucie.
Wstrząs może towarzyszyć urazom mózgu, zwłaszcza pnia mózgu, oraz rdzenia
Wstrząs może towarzyszyć urazom mózgu, zwłaszcza pnia mózgu, oraz rdzenia
kręgowego.
kręgowego.
Objawy wstrząsu to:
Objawy wstrząsu to:
osłabienie
osłabienie
niepokój
niepokój
blada, zimna, wilgotna skóra
blada, zimna, wilgotna skóra
zimny pot
zimny pot
przyspieszone, nieregularne tętno
przyspieszone, nieregularne tętno
przyspieszony, płytki oddech
przyspieszony, płytki oddech
nudności
nudności
wymioty
wymioty
wzmożone pragnienie
wzmożone pragnienie
zaburzenia świadomości
zaburzenia świadomości
szerokie źrenice, słabo reagujące na światło
szerokie źrenice, słabo reagujące na światło
ochłodzenie części dystalnych kończyn
ochłodzenie części dystalnych kończyn
sine wargi i koniuszek nosa.
sine wargi i koniuszek nosa.
Ułożenia dziecka po urazie lub wypadku:
Ułożenia dziecka po urazie lub wypadku:
Przez odpowiednie ułożenie można ułatwić
Przez odpowiednie ułożenie można ułatwić
oddychanie i złagodzić bóle.
oddychanie i złagodzić bóle.
Udzielając pierwszej pomocy powinniśmy
Udzielając pierwszej pomocy powinniśmy
stosować się, o ile jest to możliwe
stosować się, o ile jest to możliwe
do życzeń podopiecznych.
do życzeń podopiecznych.
Jednak w niektórych przypadkach trzeba
Jednak w niektórych przypadkach trzeba
odstąpić od tej zasady.
odstąpić od tej zasady.
Ułożenie na wznak
Ułożenie na wznak
- z cienką poduszką pod głowę stosujemy,
- z cienką poduszką pod głowę stosujemy,
jeśli nie ma
jeśli nie ma
konieczności zastosowania jednego ze specjalnych ułożeń. To
konieczności zastosowania jednego ze specjalnych ułożeń. To
ułożenie wymagane jest podczas sztucznego oddychania lub
ułożenie wymagane jest podczas sztucznego oddychania lub
masażu serca.
masażu serca.
Ułożenie na boku
Ułożenie na boku
- stosujemy u każdego nieprzytomnego
- stosujemy u każdego nieprzytomnego
dziecka oddychającego samoistnie i mającego
dziecka oddychającego samoistnie i mającego
prawidłową akcję serca. Położenie te
prawidłową akcję serca. Położenie te
zapobiega zatkaniu się dróg oddechowych,
zapobiega zatkaniu się dróg oddechowych,
dodatkowo
dodatkowo
należy naciągnąć szyję i odgiąć głowę.
należy naciągnąć szyję i odgiąć głowę.
Ułożenie na wznak z wałkiem pod kolanami
Ułożenie na wznak z wałkiem pod kolanami
- stosujemy w przypadku zranień jamy
- stosujemy w przypadku zranień jamy
brzusznej i bólów brzucha, można lekko
brzusznej i bólów brzucha, można lekko
unieść tułowie.
unieść tułowie.
Ułożenie przeciwstrząsowe
Ułożenie przeciwstrząsowe
- zalecane nawet przy podejrzeniach rozwijania
- zalecane nawet przy podejrzeniach rozwijania
się
się
wtrząsu, chorego kładzie się na plecach z
wtrząsu, chorego kładzie się na plecach z
nogami uniesionymi na wysokość 30-40 cm (nie
nogami uniesionymi na wysokość 30-40 cm (nie
więcej !).
więcej !).
Ułożenia tego nie stosujemy przy złamaniach
Ułożenia tego nie stosujemy przy złamaniach
miednicy, uszkodzeniach
miednicy, uszkodzeniach
czaszkowo mózgowych oraz uszkodzeniach
czaszkowo mózgowych oraz uszkodzeniach
klatki piersiowej i brzucha.
klatki piersiowej i brzucha.
Ułożenie z uniesionym tułowiem
Ułożenie z uniesionym tułowiem
- stosujemy przy niewielkiej duszności,
- stosujemy przy niewielkiej duszności,
urazach czaszkowo - mózgowych, którym nie
urazach czaszkowo - mózgowych, którym nie
towarzyszy utrata przytomności.
towarzyszy utrata przytomności.
Tułów podciąga się w górę około 30-40st.,
Tułów podciąga się w górę około 30-40st.,
podkładając pod plecy
podkładając pod plecy
koce lub poduszki.
koce lub poduszki.
Ułożenie półsiedzące
Ułożenie półsiedzące
- stosujemy przy ciężkiej duszności (astma)
- stosujemy przy ciężkiej duszności (astma)
lub zranienia
lub zranienia
w obrębie klatki piersiowej.
w obrębie klatki piersiowej.
Apteczka pierwszej pomocy:
Apteczka pierwszej pomocy:
bandaż z gazy
bandaż z gazy
bandaż elastyczny
bandaż elastyczny
opaska uciskowa
opaska uciskowa
chusta trójkątna
chusta trójkątna
plaster z gazą i bez gazy
plaster z gazą i bez gazy
jałowe opatrunki
jałowe opatrunki
nożyczki
nożyczki
środki przeciwbólowe
środki przeciwbólowe
woda utleniona
woda utleniona
rękawiczki jednorazowe
rękawiczki jednorazowe
Telefony alarmowe:
Telefony alarmowe:
pogotowie ratunkowe –
pogotowie ratunkowe –
999
999
straż pożarna –
straż pożarna –
998
998
policja –
policja –
997
997
numer alarmowy–
numer alarmowy–
112
112
(z telefonu komórkowego)
(z telefonu komórkowego)
koniec
koniec