Antimicrobials

Klasyfikacja



Spektrum: wąskie, szerokie



Rodzaj mikroorganizmów:

–

Antybakteryjne

–

Przeciwwirusowe

–

Przeciwgrzybicze

Klasyfikacja

•

Ze względu na mechanizm:

•

Hamowanie syntezy kwasów nukleinowych

•

Uszkadzanie DNA bakterii

•

Hamowanie syntezy ściany komórkowej

•

Blokowanie biosyntezy białek



W zależności od efektu:

–

bakteriobójcze

–

bakteriostatyczne

Klasyfikacja leków

Bakteriostatyczn

•

Sulfonamidy

•

Chloramfenikol

•

Tetracykliny

•

Makrolidy

•

Bakteriobójcze

•

Chinolony

•

Penicylliny

•

Cefalosporyny

•

Aminoglikozydy

Oporność na leczenie



Mikroorganizmy szczególnie
często prezentujące
wielooporność

–

staphylococcus aureus,

–

enterococcus faecalis,

–

enterococcus faecium,

–

pseudomonas aeruginosa

–

mycobacterium tuberculosi

Mechanizmy oporności



Produkcja enzymów

rozkładających beta laktamy

(penicyliny)



Blokowanie aktywnego transportu

dokomórkowego (tetracykliny)



Osłabienie wiązania ze

specyficznymi receptorami (PBP)

Metody zapobiegania

oporności



Należy stosować jedynie kiedy
istnieje konieczność



Używanie leków o wąskim
spektrum



Leczenie celowane



Ograniczone stosowanie
najnowszych leków

Jak wybrać odpowiedni

lek?



Identyfikacja drobnoustroju

zakażającego



Ocena lekowrażliwości

–

Materiał powinny być pobrany przed

rozpoczęciem leczenia



Lekowrażliwość nie musi być

wykonywana zawsze

Jak wybrać odpowiedni

lek?



Czynniki związane z pacjentem:

–

Miejsce infekcji

–

Odpowiednia immunokompetentność

–

Alergie na środki infekcyjne

–

Schorzenia dodatkowe i wydolność
narządów



Możliwość penetracji leku do
miejsca infekcji

Politerapia



Poważne infekcje



Infekcje mieszane



Zapobieganie oporności



Możliwość redukcji dawki i
zmniejszenie toksyczność



Nasilenie skuteczność
przeciwbakteryjnej

Zastosowanie

profilaktyczne



Np..

–

Zabiegi chirurgiczne

–

Zapalenie wsierdzia

–

Neutropenia

Klasyczne nieprawidłowe

zastosowania



Infekcje wirusowe



Niewłaściwe dawkowanie (zbyt
niskie, zbyt krótko)



Rezygnacja z leczenia
chirurgicznego (drenażu)

Związki hamujące syntezę

ściany komórkowej



Beta laktamy

–

Penicyliny

–

Cefalosporyny

–

Karbapenemy

–

Monobaktamy



Wankomycyna

Beta Laktamy



B-laktamy hamują działanie

transpeptydazy – blokują sieciowanie

glikopeptydów



Skuteczne jedynie w przypadku szybko

rosnących bakterii syntetyzujących

peptydoglikany (nieefektywne wobec

prątków)

ß-Laktamy



Do antybiotyków ß-laktamowych zalicza się:

Penicyliny naturalne i półsyntetyczne

Cefalosporyny

Cefamycyny

Karbapenemy

Monobaktamy

Ta podstawowa grupa antybiotyków ma pewna cechy wspólne: zasadniczy

mechanizm działania, mała toksyczność zarówno ogólna jak i narządowa.

Różnice między podgrupami polegają na : zakresie działania

przeciwbakteryjnego i dostępności biologicznej, właściwościach

farmakokinetycznych (wiązanie z białkami, biologiczny okres półtrwania,

objętość dystrybucji, stała eliminacji)

ß-Laktamy – Mechanizm

działania



Wszystkie antybiotyki ß-laktamowe mają wspólny mechanizm
działania, polegający na uszkodzeniu syntezy ściany komórki
bakteryjnej. Mechanizm ten jest realizowany w 3 następujących po
sobie etapach:

1.) Przyłączenie leku do swoistych białek wiążących (PBP-

Penicillin-binding Protein), które są rodzajem receptora dla
leku w komórce bakterii.

2.) Zahamowanie syntezy ściany komórkowej przez zablokowanie

transpeptydazy, enzymu katalizującego odłaczenie D-alaniny
od pentapeptydu, który dzięki temu zyskuje zdolność
krzyżowego łączenia łańcuchów peptydoglikanowych,
tworzących ścianę komórki. Zablokowanie transpeptydazy
powoduje zahamowanie biosyntezy peptydoglikanów.

3.) Aktywacja enzymów autolitycznych i liza bakterii.

Penicyliny (PCN)



Penicillium
chrysogenum.



PCN G i PCN V to
niemodyfikowane
produkty Penicillium



Półsyntetyczne
penicyliny tworzy się
łącząc różne podstawniki
do kwasu 6-
aminopenicylanowego

Działania niepożądane



5% pacjentów
prezentuje reakcje
nadwrażliwości



Wysypka – najczęściej
spotykana reakcja, w
50% nawrotowa



Ampicylina – wysypka
pojawia się u 50-100%
of patients z
mononukleozą

Działania niepożądane



Anafilaksja – 1/10000

–

Obrzęk naczynioruchowy,

duszności, anafilaksja

–

10% śmiertelności

–

Występuje nawet po negatywnych

testach skórnych

–

W przypadku reakcji nadwrażliwości

przeciwwskazane są wszystkie B-

laktamy.

–

W razie wystapienia wstrząsu

anafilaktycznego po wstrzyknięciu

penicyliny należy podać

natychmiast epinefrynę w roztworze

1:1000 (0,5-1mg) podskórnie oraz

300-500mg hydrokortyzonu

dożylnie.

Naturalne Penicyliny



PCN G (iv/im)



PCN V (po)



Działają na

–

Strep., peptostreptococcus, B anthracis, Actinomycosis,
Corynebacterium, Listeria, Neisseria & Treponema.



Stosowane w leczeniu powszechnych infekcji

Penicyliny oporne na działanie

penicylinazy

(penicyliny półsyntetyczne o wąskim

zakresie działania)



Do tej grupy zaliczamy: penicyliny

izoksazolinowe, metycylinę, nafcylinę.



Antybiotyki te znalazły zastosowanie kliniczne

przedewszystkim w zakażeniach gronkowcami,

ponieważ są oporne na działanie penicylinazy

wytwarzanej przez te bakterie.



w ostatnich latach notuje się wzrost oporności

gronkowców szczególnie Staphylococcus

aureus, na tę grupę antybiotyków, co wiąże się

m.in. Z bardzo częstym ich stosowaniem w zbyt

małych dawkach.

Penicyliny

izoksazolilowe



Oksacylina, kloksacylina, dikloksacylina,
flukloksacylina



Charekteryzują się takim samym jak penicyliny
naturalne wąskim zakresem działania
przeciwbakteryjnego, opornością na działanie
penicylinazy, trwałością w środowisku kwaśnym,
co pozwala na ich stosowanie doustne.



Praktycznie wyparły z lecznictwa inne penicyliny
oporne na penicylinazę: meticylinę i nafcylinę.

Penicyliny półsyntetyczne o

szerokim zakresie działania



Jest to liczna szeroko stosowana

grupa antybiotyków, która ze względu

na zakres działania, a w konsekwencji

wskazania terapeutyczne dziali się na

Aminopenicyliny

Karboksypenicyliny

Ureidopenicyliny

Amidynopenicyliny

Aminopenicyliny



Ampicylina



Ampiccylina/sulbaktam (Unasyn)



Amokscylina



Amokscylina/kwas klawulanowy (Augmentin)



Sulbaktam i kwas klawulanowy

( inh. Betalaktamaz)

zwiększają aktywność przeciw bakteriom

produkującym ß-laktamazy



Spektrum jest rozszerzone

–

Gram ujemne: E. coli, Proteus, Salmonella, Haemophilus,

M. catarrhalis, Klebsiella, Neisseria, Enterobacter,

Bactoroides.



Leki stosowane jako pierwszego rzutu w leczeniu

zapaleń ucha oraz zatok

Penicyliny przeciw Ps.

aeruginosa (pałeczka ropy

błękitnej)



Karboksypenicyliny

–

Ticarcillin (Tikarcylina)

( dawka 15-20/doba – kilkakrotnie silniejsza od
Karbanicyliny) (dożylnie domięśniowo)

–

Ticarcillin/

kwas klawulanowy

(Timentin)

–

Karbenicylina

–

Karindacylina karfecylina

(estry karbenicyliny trwalsze w środowisku
kwaśnym) (doustnie)



Ureidopenicyliny

–

Piperacillin, Mezlocillin.

–

Azlocylina

–

apalcylina

–

Piperacillin/tazobaktam

(Tazocin

)



Tazobactam (inhibitor B-laktamaz) stosowne polączenie aby zapobiec działaniu



Aktywne wobec Pseudomonas, E. coli, klebsiella, enterobacter, serratia and B. fragilis.



Niższa aktywność wobec Gram (+)



W leczeniu poważnych infekcji łączone z aminoglikozydami



Atybiotyki te są stosowanie w cięzkich zakażeniach dróg oddoechowych, żółciowych ,

moczowych, w zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych.

Cefalosporyny



Działania niepożądane

–

W 5-10% krzyżowe reakcje
nadwrażliwości z
penicylinami

–

Szersze spektrum
powoduje, że łatwiej
dochodzi do infekcji
oportunistycznych
(candidiasis, C. difficile
colitis).

Pierwsza generacja



Cefazolina (Ancef), Cefaleksyna
(Keflex)



Spektrum: Ziarniaki Gram (+), (Strep,
S. aureus), E. coli, Proteus, Klebsiella.



Zastosowanie: infekcje S. aureus,
profilaktyka chirurgiczna

Druga generacja



Cefuroksym (Zinnat, Zinacef), Cefaklor,
Cefoksytyna, Cefamandol



Zwiększona skuteczność wobec H.
influenzae, enterobacter, Neisseria,
proteus, E. coli, klebsiella, M. catarrhalis,
beztlenowce i B. fragilis.



Stosowane są w zakażeniach układu
oddechowego , moczowego i rzeżączce



Względem S. aureus nieco mniej
skuteczne niż I generacja

Trzecia generacja



Spektrum: gram (-) > gram (+)



Najliczniejsza i najczęsciej stosowana

grupa cefalosporyn o dużym znaczeniu

klinicznym.



Cefoperazon, cefotaksim, ceftriakson,

ceftizoksym, cefsulodyna, cefpiramid.



Ceftriakson (Rocephin), Cefotaksym

–

Leczenie zapalenia opon m/r

–

Ceftriakson używany jest w leczeniu

wieloopornych Str. pneu w połączeniu z

wankomycyną



Ceftazydym jest aktywny wobec

Pseudomonas



Wskazania do leczenia: zakażenia układu oddechowego i

moczowego, pokarmowego, zapalenia pęcherzyka żółciowego i

dróg moczowych, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, skóry,

tkanek miękkich stawów, kości, zapalenia dróg rodnych,
rzężaczka

Czwarta generacja



Cefepim (IV) (Axepim, Maxipim)



Działa wobec Strep, Staph, tlenowe gram (-)

(enterobacter, e. coli, klebsiella, proteus and

pseudomonas).



Działa bakteriobójczo na Entherobacteriaceae,

Pseudomonas aeruginosa, Haemophilus

influenzarae, Moraxella catarrhalis, Neisseria

gonorrohea, gronkowce (nie działa na oporne

na metacylinę szczepy Staphyllococcus

aureus)



Jest stosowany w ciężkich zakażeniach układu

moczowego i oddechowego w przypadku

oporności bakterii na inne cefalosporyny

(oporny na ß-laktamazy).

Karbapenemy



Są to półsyntetyczne antybiotyki β-laktamowe,

pochodne tienamycyny, o bardzo szerokim zakresie

działania przeciwbakteryjnego i dużej oporności na

działanie β-laktamaz.



Przedstawiciele: Imipenem, meropenem, biapenem



Imipenem-Cilastyna ( Primaxin; IV)



Cilastyna – inhibitor dehydropeptydazy I, hamuje

rozkładanie w nerkach – wydłuża biol t1/2



Najszersze spektrum z β-laktamów (działa zarówno na

Gram + i -

–

Staph (bez MRSA), Strep (także oporne), Neisseria, Haemophilus,

Proteus, Pseudomonas, Klebsiella, Bacteroides, anaerobes (excluding

C. dif)



Toksyczność:

–

Krzyżowe reakcje alergiczne z innymi penicylinami.

–

W wyniku podawania imipenemu obserwowano drgawki

Monobaktamy



Aztreonam (Azactam; IM/IV),

Karumonam, Tigemonam



Oporne na β-laktamazy



Wąskie spektrum

–

Tlenowe pałki Gram (-) (H. flu, N. gonorrhea

(penicillinase producers), E. coli, Klebsiella, Proteus,

Pseudomonas).

–

Nie działają na Gram (+) i beztlenowce

–

Działają bardzo silnie bakteriobójczo w stosunku do

bakterii Gram-ujemnych

Wankomycyna



Należy do antybiotyków glikopepydowych



Streptomyces orientalis.



Hamuje biosyntezę ściany – blokuje wiązanie
transpeptydazy z fosfolipidami co hamuje sieciowanie
peptydoglikanów w ścianie komórki bakterii



Działa na bakterie gram (+), wysokooporne Strep. pneumo,
Clostridia, Enterococcus, Staph. epi i MRSA.



Wykazuje synergię z aminoglikozydami



Wskazania: ciężkie zakażenia gronkowcowe i paciorkowce
oporne na antyb. β-laktamowe lub w przypadku uczulenia
na te związki. W działaniu tym wykazują synergizm z antyb.
aminoglikozydowymi.

Wankomycyna



Działania niepożądane

–

Gorączka, dreszcze, zapalenie żył,

zaczerwienienia skóry



Należy podawać wolno oraz stosować

profilaktycznie antyhistaminiki

–

Ototoksyczność



Wydalane przez nerki (90-100% filtracja

kłębkowa)

–

T1/2 - 6-10 godzin

Związki blokujące

biosyntezę białek



Punktem uchwytu są
bakteryjne rybosomy



Bakterie – 70S (50S/30S)



Ssaki – 80S (60S/40S)

–

W wysokich stężeniach
mogą działać na rybosomy
człowieka



Przyłączające się do
50S

–

Makrolidy,

–

Klindamycyna,

–

Chloramfenikol,

–

Streptograminy.



Przyłączające się do
30S

–

Aminoglikozydy,

–

Tetracykliny



Mupirocyna

Makrolidy



Erytromycyna



Klaritromycyna



Azitromycyna



Produkowane przez -

Streptomyces erythreus.



Blokują jednostkę 50S

rybosomów

–

Miejsce wiązania jest zbliżone

do miejsca wiązania

linkozamidów i

chloramfenikolu

Makrolidy



Nazwa antybiotyków pochodzi od słów makro

(duży) i oligo (lakton), co odzwierciedla wielkość

cząsteczki leków mającej 12-16-atomowy

makrocykliczny rdzeń laktanowy. Wytwarzane są

przez grzyby rodzaju Streptomyces oraz niektóre

bakterie (np. Arthrobacter)



Makrolidy należą do dużej grupy antybiotyków

makrocyklicznych, zawierającej także polieny

(np. Nystatyna, amfotercyna B, kandicydyna),

ansamycyny (np. rifampicyna), halomycyny,

inne makrolaktony takie jak oligomycyna, a

także dilaktony (boromycyna).

Makrolidy



Spektrum przeciwbakteryjne:

–

Erytromycyna:



Gram (+): Staph, Strep., Bordetella pertussis, Treponema,

Corynebacteria diphteriae.



Atypowe: Mycoplasma pneumoniae, Ureaplasma, Chlamydia

trachomatis

–

Klarytromycyna:



Podobne do erytromycyny.



Wyższa aktywność przeciw gram (-) (H. influenzae, Moraxella) i

atypowych

–

Azitromycyna:



Obniżona aktywność przeciw ziarniakom Gram (+)



Dobra aktywność przeciw H. flu and M. cat

Roksitromycyna
Pokarm 2-krotnie zmniejsza dostępność biologiczną
W przeciwieństwie do erytromycyny nie hamuje akt wątrobowego

cytochromu P450

Makrolidy



Działania niepożądane

–

10-15% przedwcześnie przerywa leczenie z

powodu nasilonych nudności i wymiotów

–

Żółtaczka

–

Ototoksyczność (wysokie dawki)



Interakcje

–

Mogą hamować metabolizm innych związków

przekształcanych przez enzymy p450 i

powodować wzrost ich stężenia we krwi



Teofilina, pochodne kumaryny, astemizol,

karbamazepina, cyclosporyna, digoksyna, terfenadyna

Linkozamidy



Mechanizm taki jak makrolidy



Klindamycyna (Dalacin)



Linkomycyna (Lincocin)



Nieodwracalnie blokuje
podjednostkę 50S rybosomów



Spektrum:

–

Strep species, Staph, B. fragilis,
beztlenowce

–

Nie działa na Clostridium difficile.

Klindamycyna



Stosowana w leczeniu infekcji

tkanek miękkich szyi,

przewlekłych zakażeń gardła i

migdałków, ropni

okołozębowych, w profilaktyce

chirurgicznej zakażonych ran



Nie należy łączyć z lekami o

tym samym punkcie uchwytu

(np. chloramfenikol)

Działania niepożądane

linkozamidów



Rzekomobłoniaste zapalenia

jelita grubego – klindamycyna >

cefalosporyny (Ceftin) >

aminopenicyliny

–

Bóle brzucha, gorączka, leukocytoza,

krew w stolcu…

–

Biegunka pojawia się zwykle w 4-9

dniu leczenia

–

Wyleczenie następuje zwykle po 14

dniach od odstawienia antybiotyków

–

Metronidazol (PO or IV).

–

Infekcje o ciężkim przebiegu

powinny być leczone Wankomycyną

Aminoglikozydy



Neomycyna

Gentamicyna

Tobramycyna

Amikacin



Wiążą podjednostkę 30S.



Działają jedynie na bakterie tlenowe ponieważ

transport dokomórkowy aminoglikozydów jest

zależny od obecności tlenu



Obserwuje się synergię z lekami hamującymi

syntezę ściany komórkowej (łatwiejsza

przenikalność)



Podania pozajelitowe

Aminoglikozydy –

mechanizm działania



Machanizm działania polega na
hamowaniu syntezy białek bakteryjnych
oraz na uszkadzaniu błony
cytoplazmatycznej. Uszkodzenie syntezy
białek polega na nieodwracalnym
wiązaniu aminoglikozydów z
podjednostką 30S rybosomu
bakteryjnego, dzięki czemu powstaje
błędna sekwencja aminokwasów.

Budowa bakterii – 1.

Otoczka

, 2.

Błona zewnętrzna

, 3.

Ściana komórkowa

, 4. Błona cytoplazmatyczna,
5. Cytoplazma, 6.

, 7.

, 8.

, 9.

Aminoglikozydy



Spektrum

–

Gram (-): Pseudomonas, Proteus, Serratia,
E. coli, Klebsiella

–

Neomycin



S. aureus and Proteus



Pseudomonas and Strep są oporne



Oporność – zmniejszony wychwyt,
obniżenie wiązania, enzymy

Aminoglikozydy



Działania niepożądane:

–

Ototoksyczność – związana z
wysokim stężeniem wynikającym z
przewlekłej terapii, szczególnie w
połączeniu z diuretykami
pętlowymi, wankomycyną i
cisplatyną

–

Nefrotoksyczność



Uszkodzenie kanalika proksymalnego

Tetracykliny



Są antybiotykami bakteriostatycznymi o

szerokim zakresie działania na bakterie

Gram-dodatnie, np. gronkowce,

paciorkowce, dwoinki zapalenia płuc oraz

na Gram-ujemne, np.. E.coli, Brucella,

Shigella, Haemophilus ponadto działają

na Rickettsiae, Mycoplasma, Chlamydiae

(dur osutkowy, gorączka Gór Skalistych,

Gorączka Q).jak również w dżumie,

brucelozie, cholerze, tularemii, wrzodzie

miękkim,i ziarniaku zakaźnym.

Tetracykliny – machanizm

działania



Mechanizm działania polega na hamowaniu

biosyntezy białka oraz procesów fosforylacji w

komórkach bakteryjnych.



Tetracykliny naturalne otrzymujemy

biosyntetycznie z pleśni Streptomyces:

Chlorotetracyklina, oksytetracyklina,

tetracyklina

•

Do tetracyklin modyfikowanych zalicza się:

Rolitetracyklinę, Metacyklinę, Doksycyklinę,

Minocyklinę

Modyfikacja ma na celu ułatwienie przenikania

przez bariery biologiczne poprzez eliminację

grup hydroksylowych.

Antagoniści kwasu

foliowego



Sulfonamidy działają antagonistycznie w

stosunku do kw. p-aminobenzoesowego (PABA),

niezbędnego do syntezy kw. foliowego przez

bakterie.



Kwas foliowy jest niezbędny bakteriom do

syntezy nukleotydów purynowych i rozmnażania

bakterii.



Analogi kwasu PABA (p-aminobenzoesowego)

–

Substrates for dihydropteroate synthetase.

–

Sulfonamidy



Sulfametoksazol



Inhibitor reduktazy dihydrofolianów

–

Hamuje tworzenie tetrahydrofolianów

–

Trimetoprim

Zastosowanie kliniczne



Spektrum

–

H. flu, Strep. pneumo, Neisseria species, S.

aureus, i Pneumocystis carinii



ko-trimoksazol (trimetoprim +

sulfametoksazol

)

–

MRSA, infekcje dróg moczowych

Działania niepożądane



Skórne: od wysypki poprzez

fotodermatozy do zespołu

Stevensa-Johnsona



Hematologiczne: anemia

hemolityczna, (pacjenci z

niedoborem G6PDH),

neutropenia i trombocytopenia

(do 80% pacjentów zakażonych

HIV)



Interakcje: warfaryna, fenytoin,

NLPZ

Fluorochinolony



Ciprofloksacyna (Ciprobay), Ofloksacyna;

Lewofloksacyna (Levaquin)



Syntetyczne pochodne kwasu

nalidyksowego



Mechanizm działania

: Hamują

topoizomerazę II (gyraza) oraz

topoizomerazę IV

Gyraza odpowiedzialna jest za zwijanie nici

DNA. Rozpleciona nic ulega

rozfragmentowaniu.



Szeroka dystrybucja w organizmie – płyn

m/r, ślina, koości, chrząstki

Fluorochinolony – DZ.N.



Bóle głowy, zawroty głowy, mdłości, uczucie „pustki
w głowie”



Ograniczone zastosowanie w ciąży, karmiących
matek, i dzieci



Interakcje: mogą zwiększać poziom teofiliny,
warfaryny, cykolsporyny



Wchłanianie obniża się przy stosowaniu łącznym z
jonami dwuwartościowymi



Bóle stawów - 1%.

Metronidazol



Po wchłonięciu do komórki ulega redukcji
do toksycznych związków uszkadzających
komórkę bakterii



Dystrybucja: wszystkich płynów
ustrojowych



Spektrum: beztlenowce i niektóre
pierwotniaki, C. difficile



Powoduje reakcję disulfiramową

Document Outline