Agronomia - kultura rolna, kultura
bakterii, bądź monokultura
Starożytna cultura animi – uprawa
ducha i ciała
cultura - rzekształcanie naturalnego
stanu zjawisk przyrody w stan bardziej
użyteczny i przydatny człowiekowi, to
co nie jest barbarzyńskie
SUMMA:
SUMMA: wszystko, co nie wyrasta z
przyrody, tylko jest efektem pracy
człowieka i służy przystosowaniu się
do życia w świecie
Czynniki skłaniające jednostkę do życia
społecznego
▪
Instynkt społeczny
▪
Rozum
▪
Natura
Człowiek jako istota społeczna
▪
• nie może żyć poza społeczeństwem
▪
• człowiek jest taki, jakie środowisko społeczne, w
którym
▪
• Zwierzę społeczne
▪
• Zwierzę tworzące narzędzia
▪
• Zwierzę posługujące się symbolami
Archeologia - "zbiór rzeczy materialnych
znalezionych na miejscu wykopalisk,
wykonanych z kamienia, metalu, kości
bądź drewna"
Etnografia - "nie tylko przedmioty
materialne, lecz również zachowania
ludzkie, takie jak pieśni, przysłowia,
baśnie, mity, legendy, mody, obyczaje,
zwyczaje czy obrzędy, występujące w
danym regionie"
Antropologia - "sfera przedmiotów
materialnych, zachowań ludzkich, a
także instytucje, działalność
gospodarcza, zabawa, język i religia”
Psychologia - "zbiór, do którego
wchodzą przede wszystkim zachowania
jednostki, jej myśli, uczucia i reakcje;
kultura przejawia się poprzez zbiór reguł
i motywów postępowania, form
ekspresji, nakazów i zakazów, ocen i
sądów"
Socjologia - "wydzielony obszar życia i
działalności grup ludzkich".
Johann Herder, XVII w. Przedmowa do
Myśli o filozofii dziejów: "Nie ma nic
bardziej nieokreślonego niż słowo kultura.
„
A Critical Review of Concepts and
Definitions zebrali 168 jej określeń i
podzielili je na sześć typów:
- opisowo-wyliczający (nominalistyczny)
- historyczny
- normatywny
- psychologiczny
- strukturalny
- genetyczny
• Edward Taylor: "Kultura, czyli cywilizacja, jest to
złożona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia,
sztukę, moralność, prawa, obyczaje oraz inne
zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako
członków społeczeństwa.”
• Ruth Benedict: "Kultura jest to złożona całość
zawierająca nawyki nabyte przez człowieka jako
członka społeczeństwa.
• Bronisław Malinowski: "Kultura jest integralną
całością składającą się z narzędzi i dóbr
konsumpcyjnych, twórczych zasad różnych grup
społecznych, ludzkich idei i umiejętności, wierzeń
i obyczajów."
• Stefan Czarnowski: "Kultura jest
dobrem zbiorowym i zbiorowym
dorobkiem, owocem twórczego i
przetwórczego wysiłku niezliczonych
pokoleń (...) Jest nią całokształt
zobiektyzowanych elementów
dorobku społecznego, wspólnych
szeregowi grup i z racji swej
obiektywności ustalonych i zdolnych
rozszerzać się przestrzennie."
• Talcott Parson:"Kultura to przekazane
i wytworzone treści i wzory wartości,
idei i innych symbolicznie znaczących
systemów, będące czynnikami
kształtującymi ludzkie zachowania
oraz wytwory stanowiące produkt
zachowania."
Stanisław Ossowski: "Kultura jest
pewnym zespołem dyspozycji
psychicznych przekazywanych w
łonie danej zbiorowości przez kontakt
społeczny i uzależniony od całego
systemu stosunków międzyludzkich."
• Definicje te interesują się głównie
strukturą konkretnej kultury, a więc
jej zasadniczymi elementami oraz ich
wewnętrznymi powiązaniami.
Wyróżnia się cztery kategorie
elementów kultury:
•
materialno - techniczne,
•
społeczne,
•
ideologiczne,
•
psychiczne (dotyczące uczuć i postaw).
• Definicje te skupiają uwagę na problemie
genezy kultury, próbują wyjaśnić jej
pochodzenie. Definicje te można podzielić
na dwie grupy:
–
dotyczące wewnętrznego rozwoju kultury,
wyłaniania się jednych (wyższych) jej form z
form innych wcześniejszych (uważanych za
niższe),
–
dotyczące problemu wyłaniania się kultury z
natury oraz związkami, różnicami i
przeciwieństwami między nimi.
-
zachowania ludzkie (wraz z
obszarem ich źródeł)
-
przedmioty stanowiące rezultat
tych zachowań
podstawowy termin rozważań nauk
społecznych
analizowane są tylko te zachowania,
które stały się społecznym nawykiem
głównym źródłem tej regularności
jest proces uczenia się specyficzny
dla gatunku ludzkiego i stanowiący
jeden z głównych mechanizmów
powstawania, trwania rozwoju kultury
proces i wynik procesu przyswajania sobie
przez dziecko systemu wartości, norm,
wzorów, zachowań obowiązujących w
danej społeczności, a także umiejętności
umożliwiających mu wejście w świat
społecznych instytucji. Dokonuje się pod
wpływem oddziaływania środowiska osób i
instytucji wychowawczych.
Fazy procesu socjalizacji:
pierwotna
wtórna
Materialna – ma konkretny wymiar,
fizyczne przejawy istnienia ludzi, zespół
cywilizacyjnych udogodnień: meble,
ubrania, auta, kanalizacja. To wszystkie
naturalne i konkretne wyroby
społeczeństwa
Niematerialna – wszystko to, co nie
możemy zmierzyć; myśli, normy
społeczne, wartości (wytwory działalności
człowieka muszą się zobiektywizować –
stać się materialnymi
Wiedza - pojęcie wiedza odnosi się
do zbioru takich pojęć, które oparte
są na wnioskach pochodzących z
doświadczenia empirycznego
Przekonania - są poglądami nie
popartymi odpowiednią wiedzą
empiryczną w takim stopniu który,
umożliwiałby uznanie ich za
niewątpliwie prawdziwe.
Są abstrakcyjnymi pojęciami
mówiącymi o tym, co społeczeństwo
uważa za dobre, słuszne i pożądane.
stanowią kontekst, w którym są
ustanawiane i uzasadniane normy
społeczne
Wartości są podstawą oceny działań
społecznych i dlatego kształtują
nasze wybory.
W praktyce życia społecznego
wartości są nie tylko pojęciami
abstrakcyjnymi:
Obdarzone są także znacznym
ładunkiem emocjonalnym.
Wartości nie muszą być statyczne, mogą
się zmieniać wraz z upływem czasu
Nasze zachowanie jest poddane
strukturze norm, przepisów i regulacji
społecznych nakazujących odpowiednie
zachowanie w szczególnych sytuacjach.
zwyczaje: zwyczajami nazywa się rutynowe
czynności życia codziennego
obyczaje: obyczaje są normami uważanymi
za najistotniejsze dla funkcjonowania
społeczeństwa i życia społecznego jako całości
prawa: prawa są normami ustanowionymi i
wymuszonymi przez władzę polityczną
społeczeństwa. Kiedy prawa te są spisane i
skodyfikowane, określa się je jako
„ustawodawstwo”
Znaki - są reprezentacjami,
przedstawieniami zastępującymi coś innego
niż one same. Istnieją dwa rodzaje znaków:
znaki naturalne- ma wewnętrzny, immanentny
związek z tym co przedstawia
Symbole (albo znaki konwencjonalne) nie mają
„naturalnego” pochodzenia; są arbitralnie
stworzonymi przedstawieniami (słowami,
gestami, przedmiotami, obrazami), które zyskują
znaczenie dzięki umowie (konwencji) społecznej.
jest społecznie wytworzonym zbiorem
znaczących symboli i najważniejszym
aspektem kultury. Elementy języka
mają to samo znaczenie dla wszystkich,
którzy należą do tej samej społeczności
językowej. Dzięki temu język jest
głównym środkiem porozumiewania się
ludzi i najważniejszym elementem
kulturotwórczym.
SUBKULTURA są to wzory
kulturowe różniące się od wzorów
całego społeczeństwa i posiadające
odrębny „styl” i tożsamość.
KONTRKULTURA to wzory
przekonań, wartości, norm i stylu
życia, które otwarcie przeciwstawiają
się wzorom powszechnie
przyjmowanym w społeczeństwie.
Chroni przed ocenami o wyraźnym
zabarwieniu emocjonalnym.
Przyjęcie postawy relatywizmu
kulturowego zachęca do większego
obiektywizmu w spojrzeniu na
własne społ. i jego praktyki
kulturowe. Zapewnia stosowny
dystans, który można obserwować w
kontekście własnego życia.
Etnocentryzm – tendencja do
traktowania własnej kultury jako
moralnie wyższej od innych kultur,
a za tym idzie, ocenianie innych
kultur według własnych standardów.
UPRZEDZENIA
STEREOTYPY
Charakterystyki wartościujące
(kulturalny człowiek)
Charakterystyki opisowe (kultura
złodziei)
Jest ona cechą stałą i atrybutem
ludzkości jako całości (ujęcie
globalne) lub poszczególnego
człowieka jako przedstawiciela
gatunku homo sapiens (ujęcie
jednostkowe). Można mówić o
kulturze tylko w liczbie pojedynczej,
nigdy w liczbie mnogiej (o kulturach).
Jest ona rozumiana jako zbiór cech
kultury określonej zbiorowości, np.:
Polaków, rowerzystów, uczniów
gimnazjum czy górników. W tym
wypadku można używać pojęcia
"kultury", gdyż jest ich wiele,
podobnie jak wiele jest różnych
zbiorowości.
• Edward Taylor: stosuje te pojęcia
zamiennie.
• Inni: cywilizacja to efekt dążenia do
racjonalizacji życia ludzkiego i adaptacji do
zewnętrznych warunków (elementami
cywilizacji są wszelkie wynalazki i
udoskonalenia techniczne
• Lewis Morgan: cywilizacja to najwyższe
stadium rozwoju ogólnie rozumianej
kultury.
Związana z człowiekiem
Zjawisko społeczne i powtarzalne
Charakter czasowo przestrzenny
System
Mechanizm adaptacyjny
• Kultura obejmuje całokształt
duchowego i materialnego dorobku
społeczeństwa, zwanego również
cywilizacją. Kultura to również
charakterystyczne dla danego
społeczeństwa wzory postępowania,
także to, co w zachowaniu ludzkim
jest wyuczone, w odróżnieniu od
tego, co jest biologicznie
odziedziczone.
●
Dotyczące sposobu działania
●
Dotyczące sposobu myślenia
●
Sposób w jaki wykonujemy
rzeczy, które nas otaczają
(Brower)
●
Zaprogramowanie umysłu, które
odróżnia członków jednej
organizacji od drugiej (Hofstede).
●
Wzór podzielanych
podstawowych założeń,
wyuczonych przez grupę w
toku rozwiązywania problemów
jej zewnętrznej adaptacji i
wewnętrznej integracji,
działających wystarczająco
dobrze, aby uznano je za
wartościowe. Są one wpajane
nowym członkom, jako
właściwy sposób
spostrzegania, myślenia i
odczuwania w odniesieniu do
tych problemów.