CZY JESTEŚ KOWALEM
SWOJEGO LOSU??
Angelika Lewandowska
167844
Tomasz Łanowy 167919
Julian Rotter
• Stwierdził, że ludzie różnią się od siebie
pod względem umiejscawiania
odpowiedzialności za to, co im się
przytrafia.
• Wyróżnił dwa rodzaje umiejscowienia
źródła kontroli.
Umiejscowienie źródła kontroli
• ZEWNĘTRZNE
Interpretowanie
skutków, jakie
wywołuje nasze
zachowanie, jako
wyniku szczęścia,
działania innych
ludzi, zrządzenie
losu.
• WEWNĘTRZNE
Ludzie myślą, że to
ich zachowanie i
cechy osobowości
są odpowiedzialne
za skutki.
Teoria społecznego uczenia się
• W rozwoju człowieka dochodzi do uczenia
się tych zachowań które są wzmacniane.
• Wzmocnienie zwiększa oczekiwanie, że
dane zachowanie spowoduje pożądane
wzmocnienie.
• Usunięcie wzmocnienia spowoduje zanik
oczekiwania zależności między
zachowaniem a wzmocnieniem.
• Zdaniem Rottera wewnętrzne lub
zewnętrzne umiejscowienie źródła
kontroli stanowi ważny aspekt tego, kim
jesteś, jest częścią Twojej osobowości.
Cel badań
1. Stworzenie wiarygodnej skali pomiaru
stopnia, w jakim jednostka
umiejscawia kontrolę wewnątrz lub na
zewnątrz siebie.
2. Udowodnienie, że ludzie różnią się
sposobem interpretowania przyczyn
wzmocnienia w takich samych
sytuacjach.
Metoda
• Rotter zaprojektował skalę zawierającą
serię wielu par stwierdzeń. W każdej
parze znalazło się zdanie pokazujące
wewnętrzne i zewnętrzne
umiejscowienie kontroli.
• Badany wybierał jedno i tylko jedno
zdanie z każdej pary, które było bardziej
prawdziwe w jego przypadku.
Narzędzie badań
• Początkowo zawierało 60 par
stwierdzeń, ograniczone do 23.
• Dodano 6 pozycji buforowych, by ukryć
prawdziwy cel skali.
• Rotter nazwał ją I-E Scale - Skala
Umiejscowienia Źródła Kontroli
(Kwestionariusz do pomiaru poczucia
kontroli [Delta] – R.Ł.Drwal).
Przykładowe pozycje
Pozycj
a
Stwierdzenie
2a.
2b.
Wiele przykrych rzeczy w życiu ludzi
jest częściowo spowodowanych
pechem.
Nieszczęścia, jakie zdarzają się
ludziom, są wynikiem popełnianych
przez nich błędów.
23a.
23b.
Niekiedy nie mogę pojąć, w jaki sposób
nauczyciele dochodzą do ocen, które
otrzymuje.
Moje oceny zależą bezpośrednio od
tego, jak dużo się uczę.
Przykładowe pozycje buforowe
Pozycj
a
Pozycje buforowe
1a.
1b.
Dzieci mają kłopoty, ponieważ rodzice
zbyt często je karzą.
Problemem większości dzisiejszych dzieci
jest to, że rodzice są dla nich zbyt
pobłażliwi.
14a.
14b.
Pewni ludzie są po prostu niedobrzy.
W każdym człowieku jest coś dobrego.
Wyniki
• Znaleziono zależności pomiędzy wynikami
otrzymanymi dzięki zastosowaniu skali a
sytuacjami związanymi z
:
1. Hazardem
2. Aktywnością polityczną
3. Perswazją
4. Paleniem tytoniu
5. Motywacja osiągnięć
6. Konformizmem
Hazard
• Związek robienia zakładów i
umiejscowienie źródła kontroli.
• Pewne wygrane – kontrola wewnętrzna.
• Kontrola zewnętrzna – większe ryzyko,
złudzenie gracza.
Aktywność polityczna
• Czarnoskórzy studenci pytani o
aktywność związaną z ruchem praw
obywatelskich.
• Ci, którzy brali udział w marszach i
należeli do organizacji zajmujących się
obroną praw obywatelskich mieli
poczucie kontroli wewnętrznej.
Perswazja
• Obie grupy miały taki sam stosunek do
męskich i damskich organizacji
studenckich.
• Obie grupy mieli przekonać innych
studentów do zmiany poglądów na temat
organizacji.
• Osoby z wewnętrzną kontrolą były
skuteczniejsze w zmienianiu postaw
innych i bardziej odporne na manipulacje.
Palenie tytoniu
• Samokontrola związana z wewnętrzną
kontrolą.
1. Palacze częściej niż niepalący mieli
poczucie kontroli zewnętrznej.
2. Ci którzy rzucili palenie po pojawieniu
się ostrzeżenia o szkodliwości palenia
mieli silniejsze poczucie kontroli
wewnętrznej niż Ci, którzy nie rzucili
nałogu.
Motywacja osiągnięć
• Jeśli wierzysz że twoje sukcesy są tylko
twoja zasługą, to masz większą
motywację do osiągania sukcesów.
• Istnieje związek między poczuciem
wewnętrznym kontroli a wskaźnikami
motywacji.
Konformizm
• Osoby zostały poddane testowi
konformizmu Solomona Ascha.
• Badanym pozwolono stawiać pieniądze
na prawdziwość swoich sądów.
• Osoby mające wewnętrzną kontrolę w
mniejszym stopniu zgadzały się z
większością, a kiedy ich sądy były
sprzeczne z opinią większości stawiały
więcej pieniędzy na siebie.
Omówienie
• Możliwe czynniki wpływające na
kształtowanie się poczucia kontroli:
– Różnice kulturowe
– Różnice społeczno-ekonomiczne
– Różne style rodzicielstwa
Omówienie
• Umiejscawianie kontroli jest możliwą do
zdefiniowania cechą jednostki,
występującą dosyć konsekwentnie w
różnych sytuacjach.
• Różni ludzie zachowują się inaczej w
takich samych sytuacjach.
• Umiejscawianie kontroli można
zmierzyć.
• I-E Scale jest skutecznym narzędziem.
Hipoteza Rottera
• Osoby o wewnętrznej kontroli częściej:
1. Wykorzystują informacje do poprawienia
przyszłych zachowań w takich samych
lub podobnych sytuacjach
2. Inicjują zmiany, poprawiają swoje
warunki życiowe
3. Bardziej cenią wewnętrzne umiejętności
i osiąganie celów
4. Są mniej podatne na manipulację.
Kolejne badania
• Od czasu opracowania skali przez
Rottera, przeprowadzono setki badań
analizujących związek między
umiejscowieniem kontroli a różnymi
zachowaniami.
Zachowania prozdrowotne
• Badania Stricklanda 1977
• Z przeglądu badań wynika, że osoby z
poczuciem kontroli wewnętrznej zwykle
przyjmują większą odpowiedzialność za
swoje zdrowie – nie palą, maja lepsze
nawyki żywieniowe, dbają by uniknąć
wypadków.
• Poziom stresu jest u nich niższy, rzadziej
cierpią na choroby związane ze stresem.
Styl rodzicielstwa
• Rodzice o kontroli wewnętrznej są
bardziej czuli, konsekwentni pod
względem dyscypliny, bardziej zależy im
by nauczyć dziecko brania
odpowiedzialności za własne czyny.
• Rodzice z kontrolą zewnętrzną są
bardziej autorytarni, restrykcyjni, nie
sprawiają dzieciom dużej możliwości
sprawowania osobistej kontroli.
Badania Simsa i Baumanna –
1972
• Śmiertelność spowodowana przez
tornado jest pięciokrotnie wyższa na
Południu niż na Środkowym Zachodzie.
• Wyeliminowano aspekty fizyczne: siła i
gwałtowność burz, pora doby burz,
rodzaj konstrukcji mieszkań i zakładów
pracy, jakość systemów ostrzegania.
• Różnica może być spowodowana
zmiennymi psychologicznymi.
Badania Simsa i Baumanna –
1972
• Wyniki pokazały, że badani z Alabamy
mieli silniejsze poczucie kontroli
zewnętrznej niż badani z Illinois.
• Poczucie kontroli wewnętrznej bardziej
przyczynia się do zachowań ratujących
życie podczas takich zdarzeń jak
tornado.
Depresja
• Yang i Clum – 2000
• Bezradność i beznadziejność –
podstawowe objawy depresji.
• Stres dziecięcy wynikający z
wykorzystania i niestabilności rodziny
przyczynia się do niskiego poczucia
własnej wartości, zewnętrznej kontroli,
wyższych poziomów depresji i tendencji
samobójczych w dorosłym życiu.
Przekonania religijne
• Pobożni ludzie uważają że właściwe jest
powierzenie losu Bogu.
• Stwierdzono, że jeżeli ktos ma poczucie
kontroli zewnętrznej, ale zewnętrzna
władza postrzegana jako silna wiara w
najwyższą Istotę, to taka osoba będzie
mniej podatna na np. poczucie
bezradności, depresję, słabe
osiągnięcia.
Prawicowy autorytaryzm
• Badania Djakonowa i Jurtajkina - 2000
• Badania przeprowadzone wśród
amerykańskich i rosyjskich studentów.
• Amerykańscy studenci z poczuciem
kontroli wewnętrznej mieli wyższy
poziom autorytaryzmu.
• Brak takiej zależności wśród rosyjskich
studentów.
Inne badania
• Badania Rottera przytaczane przy
– Zaburzeniach po stresie traumatycznym
– Starzeniu się
– Metodach porodu
– Wynikach w nauce
– Zapobieganiu HIV, AIDS
– Stosowaniu środków antykoncepcyjnych
– ...
Wnioski
• Osoby o zewnętrznej kontroli częściej
modyfikują swą orientację, jeśli pełnią
funkcję związane z większą władzą
źródło kontroli umiejscawiają wewnątrz.
• Osoby o poczuciu kontroli wewnętrznej
w okresie stresu i niepewności, mogą
przesunąć się nieco w kierunku
orientacji zewnętrznej.
Wnioski
• Lepiej przystosowane i bardziej skuteczne
są osoby z poczuciem wewnętrznej kontroli.
• Skutkami próby zmiany trudnej sytuacji
mogą być frustracja, rozczarowanie,
depresja.
• Kiedy kontrolowanie skutków zachowań
rzeczywiście leży poza możliwościami
jednostkami, najzdrowsze jest
umiejscowienie źródła kontroli na zewnątrz.
Koniec