Fizjologia

Fizjologia

Nauka o zjawiskach,

Nauka o zjawiskach,

reakcjach, czynnościach,

reakcjach, czynnościach,

mechanizmach i prawach

mechanizmach i prawach

życiowych, czyli o funkcjach

życiowych, czyli o funkcjach

odbywających się nieustannie

odbywających się nieustannie

w każdym żywym organizmie.

w każdym żywym organizmie.

Homeostaza

Homeostaza

Stan dynamicznej równowagi

Stan dynamicznej równowagi

czynnościowej organizmu,

czynnościowej organizmu,

której zaburzenie prowadzi do

której zaburzenie prowadzi do

choroby a nawet śmierci.

choroby a nawet śmierci.

Zdrowie to utrzymywanie się

Zdrowie to utrzymywanie się

homeostazy.

homeostazy.

Płyny ustrojowe

Płyny ustrojowe

Są to roztwory wodno-

Są to roztwory wodno-

elektrolitowe zawierające również

elektrolitowe zawierające również

białka, tłuszcze i cukry.

białka, tłuszcze i cukry.

Przedzielają je ściany naczyń

Przedzielają je ściany naczyń

włosowatych i błony komórkowe.

włosowatych i błony komórkowe.

Przepływ wody przez przez te

Przepływ wody przez przez te

warstwy jest swobodny i ulega ona

warstwy jest swobodny i ulega ona

częstym przemieszczeniom

częstym przemieszczeniom

związanym głównie ze zmianami

związanym głównie ze zmianami

ciśnień koloido-osmotycznych.

ciśnień koloido-osmotycznych.

Przyczyny zmian składu płynu

Przyczyny zmian składu płynu

międzykomórkowego

międzykomórkowego

1.

1.

Nasilenie metabolizmu tkankowego

Nasilenie metabolizmu tkankowego

2.

2.

Zmiany hydrostatyczne warunków

Zmiany hydrostatyczne warunków

wymiany włośniczkowej związane z

wymiany włośniczkowej związane z

napięciem przedwłośniczkowych i

napięciem przedwłośniczkowych i

pozawłośniczkowych naczyń oporowych.

pozawłośniczkowych naczyń oporowych.

3.

3.

Wahania obwodowego i centralnego

Wahania obwodowego i centralnego

ciśnienia żylnego.

ciśnienia żylnego.

4.

4.

Zmienność ciśnienia śródtkankowego.

Zmienność ciśnienia śródtkankowego.

5.

5.

Wzrost przepuszczalności ścian

Wzrost przepuszczalności ścian

włośniczek.

włośniczek.

6.

6.

Zmiany składu krwi ( białka osocza )

Zmiany składu krwi ( białka osocza )

7.

7.

Zmiany warunków odpływu limfy.

Zmiany warunków odpływu limfy.

Całkowita ilość wody w organizmie zależy

Całkowita ilość wody w organizmie zależy

w znacznym stopniu od zawartości

w znacznym stopniu od zawartości

elektrolitów,

elektrolitów,

a przede wszystkim soli sodowych i

a przede wszystkim soli sodowych i

potasowych.

potasowych.

Osocze

Osocze

krwi

krwi

Płyn

Płyn

międzyko

międzyko

m.

m.

Wnętrze

Wnętrze

komórki

komórki

Na

Na

142

142

144

144

10

10

K

K

4

4

4

4

160

160

Ca

Ca

5

5

2,5

2,5

x

x

Mg

Mg

3

3

1,5

1,5

35

35

Cl

Cl

103

103

114

114

2

2

HCO3

HCO3

27

27

30

30

8

8

SO4, PO4

SO4, PO4

8

8

8

8

140

140

białka

białka

16

16

0,6

0,6

55

55

Na zawartość wody w płynie pozakomórkowym

Na zawartość wody w płynie pozakomórkowym

znaczny wpływ ma stężenie sodu, a w

znaczny wpływ ma stężenie sodu, a w

komórkach potasu.

komórkach potasu.



- wydzielane przez nadnercza

- wydzielane przez nadnercza

mineralokortykoidy powodują

mineralokortykoidy powodują

retencje sodu i wzrost wydalania

retencje sodu i wzrost wydalania

potasu.

potasu.



- wazopresyna wydzielana przez

- wazopresyna wydzielana przez

podwzgórze odpowiada za

podwzgórze odpowiada za

wchłanianie wody w cewkach

wchłanianie wody w cewkach

nerkowych.

nerkowych.

Zawartość wody w tkankach

Zawartość wody w tkankach

człowieka

człowieka

Substancja szara

Substancja szara

OUN

OUN

85 %

85 %

Nerka

Nerka

80 %

80 %

Mięśnie

Mięśnie

poprzecznie pr.

poprzecznie pr.

75 %

75 %

Substancja biała

Substancja biała

OUN

OUN

70 %

70 %

Skóra

Skóra

70 %

70 %

Wątroba

Wątroba

70 %

70 %

Tkanka łączna

Tkanka łączna

właściwa

właściwa

60 %

60 %

Tkanka kostna

Tkanka kostna

25 %

25 %

Tkanka tłuszczowa

Tkanka tłuszczowa

13 %

13 %

Całkowita woda

Całkowita woda

organizmu

organizmu

1.

1.

Płyn wewnątrzkomórkowy.

Płyn wewnątrzkomórkowy.

2.

2.

Płyn zewnątrzkomórkowy,

Płyn zewnątrzkomórkowy,

-

płyn międzykomórkowy ( śródmiąższowy,

płyn międzykomórkowy ( śródmiąższowy,

tkankowy ),

tkankowy ),

-

osocze,

osocze,

-

woda transcellularna ( transkomórkowa,

woda transcellularna ( transkomórkowa,

pozatkankowa )- przewód pokarmowy,jama

pozatkankowa )- przewód pokarmowy,jama

opłucnej, otrzewnej, gałka oczna, worek

opłucnej, otrzewnej, gałka oczna, worek

osierdziowy, płyn mózgowo-rdzeniowy

osierdziowy, płyn mózgowo-rdzeniowy

-

Woda wewnątrzkomórkowa stanowi 40 % ciężaru ciała, woda

Woda wewnątrzkomórkowa stanowi 40 % ciężaru ciała, woda

zewnątrzkomórkowa 20 %

zewnątrzkomórkowa 20 %

1. Woda wewnątrzkomórkowa stanowi 40 % ciężaru

ciała, a woda zewnątrzkomórkowa 20 % ciężaru
ciała.

2. Stosunek wody wewnątrzkomórkowej do

zewnątrzkomórkowej równy jest 2 : 1.

3. Woda wewnątrzkomórkowa stanowi 2/3 ogólnej

ilości wody organizmu, a woda
zewnątrzkomórkowa 1/3 tej ilości.

REGULACJA CIŚNIENIA TĘTNICZEGO KRWI

Z rozważań nad pracą serca wynika, że ciśnienie krwi w
tętnicach jest zmienne i wzrasta w następstwie skurczu
serca, maleje zaś przy jego rozkurczu. Ciśnienie krwi w
tętnicach, występujące w czasie skurczu serca, nazywa my
ciśnieniem skurczowym (systolicznym).

Ciśnienie rozkurczowe (diastoliczne) powstaje w następstwie
chwilowego braku dopływu krwi z serca (rozkurcz i pauza).
Ciśnienie skurczowe mierzymy w milimetrach słupa rtęci
(mm Hg).

W sposobie bezkrwawym oznaczania ciśnienia krwi opieramy

się na metodzie wynalezionej przez Korotkowa, a opracowanej
przez Riva-Rocci. Przyrząd służący do bezkrwawego oznaczania
ciśnienia krwi nosi nazwę sfigmomanometru. Składa się on ze
szczelnego podwójnego mankietu gumowego, z które go
światłem łączą się dwie rurki gumowe. Jedna z nich zespolona
jest z manometrem rtęciowym lub sprężynowym, druga łączy
się z pompą gumową. Mankiet zakładamy na ramię nieco
powyżej przegubu łokciowego. W rzucie tętnicy ramiennej w
zgięciu łokciowym przykładamy fonendoskop. Następnie
pompujemy powietrze do mankietu, uciskając w ten sposób
tętnicę ramienną. W miejscu zwężenia krew przeciska się z
trudem, wywołując rytmiczne szmery słyszalne przez
fonendoskop. Przez dalsze pompowanie powietrza do mankietu
całkowicie zamykamy światło tętnicy i wówczas szmery znikają.
Teraz powoli wypuszczamy powietrze przez specjalny zawór i z
chwilą pojawienia się pierwszych szmerów odczytujemy na
manometrze ciśnienie skurczowe. Gdy wypuszczamy powietrze
w dalszym ciągu, szmery przestają być słyszalne (zanikł ucisk
tętnicy), a manometr wykazuje wtedy wielkość ciśnienia
rozkurczowego.

Tętno

Tętnem nazywamy rytmiczne podnoszenie i zapadanie ścian
tętnic. Wiadomo, że krew wyrzucona z komory rozciąga ściany
tętnic, które bezpośrednio potem kurczą się, co daje wrażenie tętna.
Fala tętna rozchodzi się z szybkością ok. 9 m/s, lecz - trzeba to
podkreślić - nie pokrywa się z falą prądu krwi, której szybkość
wynosi jedynie 0,5 m/s.

Tętno możemy wyczuć wszędzie tam, gdzie tętnice przebiegają
powierzchownie. Najczęściej wyczuwamy je na tętnicy promieniowej,
szyjnej wspólnej, skroniowej powierzchownej i tętnicy grzbietowej
stopy. Badanie tętna przynosi informacje o liczbie skurczów serca,
objętości skurczowej oraz do pewnego stopnia o ciśnieniu krwi.
Określając charakter tętna, opisuje się jego częstość, miarowość,
napięcie i szybkość.

Regulacja przepływu tkankowego krwi. Baroreceptory

Stała wielkość ciśnienia krwi zależy od obecności odpowiednich
czujników, tzw. baroreceptorów. Znajdują się one w ściankach niektórych
tętnic i informują ośrodek naczynioruchowy o wielkości ciśnienia.
Baroreceptory stwierdzono w łuku aorty, tętnicach szyjnych wspólnych, w
miejscu rozwidlenia się na tętnicę szyjną zewnętrzną i wewnętrzną
(zatoka szyjna) . Wzrost ciśnienia przyspiesza częstotliwość wysyłania
impulsów z baroreceptorów do ośrodka naczyniowego i odwrotnie-spadek
ciśnienia pociąga za sobą obniżenie liczby impulsów.

Zwiększona aktywność baroreceptorów hamuje ośrodek
naczynioruchowy, który przez włókna odśrodkowe zmniejsza napięcie
mięśni gładkich tętnic. Tętnice rozszerzają się - ciśnienie krwi obniża.
Odwrotnie - niska częstotliwość impulsów wysyłanych przez baroreceptory
pobudza czynność ośrodka naczynioruchowego, który wysyła bodźce do
mięśni gładkich tętnic zwiększając ich napięcie. Układ regulacyjny działa
na zasadzie sprzężenia zwrotnego według schematu:

Obecnie uważa się, że aktywne rozszerzanie naczyń odbywa się
za pośrednictwem bradykininy, powstającej w wyniku
pobudzenia układu przywspółczulnego. Układ naczyń jest
również powiązany z układem nerwowym somatycznym. Na
przykład drażnienie tylnych korzeni rdzenia kręgowego,
przewodzących czucie od obwodu do ośrodkowego układu
nerwowego, powoduje rozszerzenie naczyń skóry w polu
zaopatrywanym przez te korzenie. Również bezpośrednie
podrażnienie skóry może spowodować rozszerzenie naczyń.
Niewielkie uciśnięcie skóry wąskim przedmiotem do granicy bólu
powoduje wkrótce po uciśnięciu zblednięcie skóry, ograniczone
do miejsca ucisku, które znika po kilku minutach. Jest to
wywołane miejscowym skurczem naczyń włosowatych, które
kurczą się, jeśli ciśnienie w nich spada do 50 mm Hg.
Podniesienie ciśnienia do 90 mm Hg otwiera je ponownie.