Zanim o Kwestii miejskiej
trochę o Mauelu Castellsie
Urodził się 2 lutego
1942 w Hellín,
Albacete, w Hiszpanii
Wybitny socjolog.
Autor koncepcji
społeczeństwa sieci.
Napisał około 20 książek
i ponad 100 artykułów,
w tym debiutancką
„Kwestię miejską” z
1972 roku.
Książka ta nawiązuje do
neomarksizmu, jest
jedną z
najpopularniejszych
prac dotyczących
socjologii miasta,
inspiruje studentów w
ponad 10 krajach
świata.
Przedstawiciel orientacji
makrospołecznej, radykalnej
• Holizm
• Castells – socjologia problemów miejskich
• Miasto kapitalistyczne budowane jest
przez rentę gruntową
• Ruchy miejskie są formą nacisku osób
gorzej usytuowanych na władzę
• Badania miasta, to badania
społeczeństwa poprzez sprzeczności i
konflikty.
Społeczne ruchy
miejskie
odzwierciedlają się w
ideologii (jako wyraz
konfliktów społecznych w
kategoriach „miejskości”)
w analizie teoretycznej,
można przewidzieć
pewne szczególne
sposoby
uzewnętrzniania się
problemów miejskich w
różnych dziedzinach
walki klasowej
Dominacja taktyki badawczej nad
problemami podejścia
teoretycznego
•
Rozpoznanie „społecznych ruchów miejskich”
•
Nadać im konkretną treść historyczną
•
Opisać przedmiot badań w kolejnych fazach
•
Badać z punktu widzenia protestów społecznych i
mobilizacji politycznej
•
Narzędzia opisowe – wykryć prawa strukturalne
•
Faza zasadnicza – faza poszukiwań z aparatem
pojęciowym
•
Pewne doświadczenia i typy badawcze
•
Ukazać sekwencję wydarzeń w jednej dzielnicy Paryża,
aby uchwycić tworzącą się rzeczywistość (walka
przeciwko renowacji miejskiej)
•
Walka miejska a walka polityczna: walka klasowa o
charakterze politycznym jest centralnym elementem
mobilizacji „miejskiej”
Przenieśmy się w
przeszłość
Władze miasta rozpoczynają
renowację...
Jest rok 1965… Francja. Paryż.
W DZIELNICY
CITE DU
PEUPLE
ROZPOCZYNA
SIĘ WALKA
O
PRZETRWANIE
• atrakcyjne położenie
do „podboju
miejskiego”, bliskość
dzielnic
administracyjno-
handlowych
CITE DU PEUPLE
• klasa robotniczą
(o silnej koncentracji wspólnot
etnicznych i robotników cudzoziemskich)
• przeludnienie, chociaż
degradacja
(mieszkania bez bieżącej
wody, WC)
bliska średniej Paryża
Miały miejsca 2 typy-
etapy renowacji
miejskiej:
• Od 1958 roku
wyburzanie kilku
skupisk wyjątkowo
zaniedbanych domów
• Od 1965-1966
przeobrażenie
przestrzeni typowej
dla działań w zakresie
„podboju miejskiego”
Zażądano więc budowy tanich mieszkań
HLM…
• Akcje protestacyjne robotników i drobnych
kupców (kontekst krajowej organizacji lokatorów)
• Lobbowanie na rzecz tanich mieszkań: Rada
Miejska, Prefektura Paryża, org. budująca HLM,
PETYCJE, organizowanie ZEBRAŃ,
PRZEMÓWIENIA
• POKOJOWA DEMONSTRACJA
• Wspólne stanowisko w
manifeście-deklaracji
(
połączone z postulatami w
kwestii polityki mieszkaniowej:
utrzymać nowe budynki w
dobrym stanie, a modernizować
stare).
Znaczenie tej akcji jako
procesu społecznego:
• zbudowano mieszkania, ale nie
wprowadziły się tam rodziny z dzielnicy,
• żądanie stopniowego przenoszenia
mieszkańców do mieszkań w okolicy
RENOWACJA: przeobrażenie społecznego
charakteru dzielnicy i wywołaniu
wysokiej dynamiki konsumpcji (co
wymaga zwiększania siły nabywczej) oraz
zaakcentowanie symboliki (związanej ze
statusem społecznym mieszkańców).
TYMCZASEM W
SAMYM
ŚRODKU
DZIELNICY
PLANOWANO
PEWNĄ
SPEKULACJĘ…
Warunki akcji
antyspekulacyjnej
Operacja spekulacyjna – wykup mieszkań,
wyburzenie ich, przeniesienie mieszkańców
kampania: konferencje prasowe, opinia publiczna
petycje do deputowanych i radnych, innych władz,
atak na instytucje
SUKCES LOKATORÓW –
odprzedanie mieszkań
w cenach odwrotnie
proporcjonalnych do
udziału w akcji
KOMITET LOKATORÓW
SKUTECZNOŚĆ AKCJI:
1.
wyjątkowa i odosobniona sytuacja, lokalna
opozycja występująca przeciwko formie, nie
są to konsolidujące działania jakiegoś układu
sił reprezentujących określone interesy
2.
czysta spekulacja (motywy renowacji:
likwidacja ruder przykrywką dla zdobycia
nowych terenów)
3.
powodzenie akcji – poparcie w szczególnej
warstwie społecznej, mającej ekonomicznej i
społeczne warunki do przeciwstawiania się
ingerencji o dość ograniczonym zakresie.
OKO W OKO Z RENOWACJĄ
• Działania w Cite du Peuple spowodowane
zagrożeniem eksmisji z powodu renowacji
• Obrady konferencji krajowego stowarzyszenia
lokatorów – energiczna kampania przeciwko
renowacjom – LOKALNE KOMITETY OBRONY,
ustanawiając warunki, które spełnić mają
władze w trakcie renowacji miejskiej.
NATOMIAST W
SQUARE
GAIETE
DOCHODZIŁO
DO JESZCZE
INNYCH
ZJAWISK
SQUARE GAIETE
• dawniej koncentrował się tutaj protest
dotyczący HLM, który stopniowo wygasał
• bardzo zniszczone zasoby mieszkaniowe
• mniej robotników, Algierczyków, wielu
rzemieślników i kupców
• Indywidualne rozwiązywanie problemów,
selekcja i przeprowadzki w różne miejsca
• Pozostanie resztki opornych, którzy nie
opuścili swoich mieszkań, głównie w
zaułku Philippe
Nowe protesty
• Powody: wrzenie na
uniwersytecie, pomysł grupy
studentów – systematyczne
badania na temat Cite du Peuple
• Agitacja uliczna, przemówienia:
ataki na przedsiębiorców budowlanych
• Przypadek małżeństwa dozorców –
nadanie rozgłosu skandalowi,
systematyczna kampania: afisze,
podpisy pod petycją, ale
egoistyczne podejście rodzin i
osłabienie komitetu do walki z
renowacją
Przyczyny porażki
• obcość komitetu do walki z renowacją w
dzielnicy,
• amatorszczyzna działaczy, brak regularnie
dyżurujących punktów,
• podjęcie akcji w końcowej fazie procesu,
brak doświadczonych działaczy,
• słaba baza społeczna, finisz renowacji,
• ideologiczne tło i problemy („lewacy”)
• stosowanie na przemian różnych metod
• obojętność.
DRAMATYCZNE
ZAJŚCIA MIAŁY
RÓWNIEŻ
MIEJSCE W
PRESQU’ILE
PRESQU’ILE
• Robotnicy, cudzoziemcy, wspólnoty etniczne
• Największy stopień zniszczenia zasobów
mieszkaniowych w całej dzielnicy
Mniejsza skala
renowacji –
działający
komitet, który
postulował
wstrzymanie
eksmisji i
przyznanie
nowych
mieszkań o
przyzwoitym
standardzie
POSTULATY
• Narażeni na dyskryminację żądali
stopniowych, grupowych przesiedleń,
• Mobilizacja mieszkańców (z wyjątkiem
imigrantów i wspólnot etnicznych Żydów i
Arabów z Afryki Płn.): systematyczne
zebrania, manifesty, petycje
• Konflikt między komitetem a mieszkańcami:
zamurowywanie okien, włamania, fatalny
stan ulic, etapowa renowacja, załatwianie
spraw w czasie i stopniowo,
Protesty
• Przypadek biednej robotniczej rodziny
• ULICA DE LA BOUE Nowa organizacja
• celem było prowadzenie walki politycznej:
młodzi robotnicy i sproletaryzowani
studenci: codzienne kontakty z
mieszkańcami, naprawy domowe,
zabawa z dziećmi, kontakty z ludźmi.
Uzyskanie gwarancji, że wyeksmitowane
rodziny zostaną przekwaterowane w
obrębie tego samego regionu dzielnicy, do
mieszkań o
przystępnych czynszach.
Wspólny protest
• Wspólna akcja interwencyjna komitetu i
mieszkańców (gospodynie domowe, dzieci
etc.)
• Stopniowe tracenie energii, słaba
frekwencja na zebraniach,
• Masowe opuszczanie domów
• Wygaśnięcie tego w gruncie rzeczy
politycznego protestu spowodowane
ingerencją władz w walce z „komuną”
Czy walka w
dzielnicy Cite
du Peuple o
prawo do
nowego
mieszkania to
proces
społeczny?
Wnioski:
1. Jeżeli problemowi o
charakterze ogólnym
(groźba eksmisji)
towarzyszą problemy
bardziej szczegółowe
(warunki
mieszkaniowe), to
tym ostrzejszy jest
konflikt
Wnioski:
2. W zmobilizowanej do akcji sile
społecznej zawsze odzwierciedla się
określona baza społeczna. Wynika to
bezpośrednio z typu organizacji (a więc i
z formułowanych żądań).
Wnioski:
3. Im bardziej robotniczy charakter ma baza i
w im większym stopniu stanowią ją Francuzi,
tym silniejszy jest wpływ organizacji
protestacyjnej o zasięgu krajowym;
w im większym stopniu
składają się warstwy
niższe, tym większy
posłuch zyskują hasła
rewolucyjne; wszelka
ingerencja z zewnątrz
jest odcięta od lokalnej
bazy niezależnie od jej
charakteru
Wnioski:
4. Im bardziej
zróżnicowany jest
przeciwnik i im
ogólniejszy jest
zasięg jego
oddziaływania, tym
więcej jest szans na
zrealizowanie
pewnych żądań (tym
samym pomijając
sprawę renowacji)
Wnioski:
5. Im bliższy był związek
między bezpośrednimi
interesami bazy
społecznej, a
żądaniami, tym
intensywniejsze jest
działanie (materialna
reakcja).
Wnioski:
6. Efekt w skali miejskiej bezpośrednio zależy
od rodzaju problemu i od poziomu
mobilizacji.
7. Efekt polityczny zależy od efektu w skali
miejskiej, od poziomu mobilizacji i od typu
organizacji.
protestacyj
na
protestacyj
na
protestacyj
na
protestacyj
na
polityczna
polityczna
+
–
oddziaływanie miejskie
bezpośredni związek akcji
protestacyjnej i walki
politycznej
integracja społeczna, paternalizm
dezintegracja polityczna
(integracja
polityczno-instytucjolnalna)
demobilizacja, rezygnacja
radykalizacja polityczna
wycofanie się jednostek w
sferę prywatności
kontynuowanie akcji protestacyjnej
mobilizacja
organizacja
oddziaływanie polityczne
protestacyj
na
protestacyj
na
protestacyj
na
protestacyj
na
protestacyj
na
protestacyj
na
polityczna
polityczna
polityczna
polityczna
polityczna
polityczna