Rola fosfolipidów 

inozytolowych 

w przekazie 

informacji 

komórkowej

Fosfolipidy to lipidy, w których skład wchodzą: gliceryna, kwasy 
tłuszczowe, kwas fosforowy związany z zasadą azotową, np. choliną.
Charakterystyczną cechą fosfolipidów jest to, że oprócz reszt kwasów 
tłuszczowych występują w nich również reszty kwasu fosforowego(V). 
W zależności od rodzaju alkoholu, stanowiącego zrąb cząsteczki, 
wyróżnia się glicerofosfolipidy (pochodne glicerolu) i sfingofosfolipidy 
(pochodne sfingozyny - złożonego aminoalkoholu). Przez resztę 
fosforową do rdzenia glicerofosfolipidowego może być dołączony inny 
związek organiczny (np. aminokwas, amina).

Budowa fosfolipidu

Fosfolipidy inozytolowe

•

Szczególnym rodzajem fosfolipidów są fosfolipidy 

inozytolowe, które biorą udział w przekazywaniu 

informacji jako wtórne przekaźniki.

•

Stanowią około 5-8% wszystkich fosfolipidów błon 

komórki. 

•

Są zlokalizowane po wewnętrznej stronie błony 

plazmatycznej.

•

Są estrami glicerolu z kwasów tłuszczowych (takich jak: 

kwas stearynowy i arachidonowy) zawierających reszty 

kwasu ortofosforowego V oraz inozytol (słaby alkohol).

Inozytol to  cykliczny sześciowęglowy alkohol 
polihydroksylowy zawierający 6 grup hydroksylowych 

Fosfolipidy

 

inozytolowe

Jednym z najważniejszych systemów generowania 
wtórnych przekaźników jest ten opierający się na 
przemianie fosfatydyloinozytolu. Najważniejszym etapem 
tego procesu jest hydroliza fosfatydyloinozytolu-4,5-
bifosforanu PIP2, powstałego uprzednio w wyniku 
fosforylacji fosfatydyloinozytoli PI do fosfatydyloinozytolo-
4-fosforanu PIP, a następnie do fosfatydyloinozytolo-4,5-
bifosforanu. Hydroliza PIP2 jest inicjowana dzięki 
pobudzeniu receptora błonowego przez odpowiedni 
hormon, np. wazopresynę – powoduje to aktywację 
enzymu z grupy fosfodiestraz – fosfolipazę C, która 
katalizuje rozpad PIP2. Fosfolipaza C może także 
bezpośrednio hydrolizować PI i PIP. 

Kaskada fosfoinozytolowa

PIP2 hydrolizuje na 2 składniki: diacyloglicerol (DAG) i 
inozytolo-1,4,5-trifosforan (IP3), które są wtórnymi 
przekaźnikami w komórkach i  które zmieniają 
wrażliwość komórki na procesy, takie jak: proliferacja, 
różnicowanie, apoptoza, reorganizacja cytoszkieletu, 
tworzenie pęcherzyków wydzielniczych, 
funkcjonowanie kanałów jonowych, działanie układu 
endokrynnego i  przekaźnictwo w układzie 
nerwowym.

Hydroliza PIP

2

Po rozkładzie PIP2 diacyloglicerol jest metabolizowany do 
kwasu fosfatydowego, który następnie reaguje z CTP 
(cytozyno-5-trifosforan) i tworzy CDP-diacyloglicerol 
(CDP-DAG). IP3 jest gwałtownie przekształcany w 
inozytolodifosforan (IP2), następnie w inozytolofosforan 
IP  i w końcu w wolny inozytol. Inozytol reaguje z CDP-
DAG, resyntezując fosfatydyloinozytol.

 

Inozytolo-1,4,5-trifosforan (IP

3

)

Powstały po hydrolizie PIP

2

 

hydrofilny 
1,4,5-trifosforan inozytolu jest 
uwalniany do cytoplazmy. 
Otwiera kanały przez co 
powoduje gwałtowne 
uwolnienie jonów wapnia z 
wewnątrzkomórkowych 
przedziałów magazynujących.

Diacyloglicerol (DAG)

Powstały po hydrolizie PIP2 
hydrofobowy diacyloglicerol 
pozostaje w obrębie błony 
komórkowej. Aktywuje on 
kinazę białkową C (PKC – 
protein kinase C), która 
fosforyluje wiele białek 
docelowych

Kaskada fosfoinozytolowa prowadzi do powstania wielu 
cząsteczek pełniących rolę sygnalizacyjną. 

Efekty, w których pośredniczy to np.:
 - wydzielanie serotoniny przez płytki krwi
- agregacja płytek krwi
- skurcz mięśni gładkich 
- wydzielanie insuliny przez komórki wysp trzustkowych
- wydz. noradrenaliny przez kom. chromafinowe 
nadnerczy
- glikogenoliza w komórkach wątroby 
- wydzielanie histaminy przez komórki tuczne
- przekazywanie sygnałów wzrokowych w fotoreceptorach 
bezkręgowców

KONIEC